سميع رفيع
سميع رفيع در شهر کابل ديده به جهان گشوده است. پدرش رحيم داد خان صافی در سطوح مختلف در دولت انجام وظيفه نموده كه ميتوان قرار ذيل از آنها نام برد:
· سررشته دار و كفيل نائب الحكومه در ولايات قلات، قندهار هرات و جنوبى
· دبير، منشى و مشاور اعلى حضرت امان الله خان
· مؤسس و رئس دارالعلما و ادباى ولايت هرات و مدير عمومى معارف
· مدير عمومى كنترول مستوفيت ولايت كابل
· مستوفى ولايت كابل
موصوف حافط و مفسر قرآن كريم بوده درين ايام فقيه صوفی مشرف و عارف بلند آوازه بود و در مجالس او هميشه اهل دل و ادبأ عصر حضور داشتند. صحبت ايشان آنقدر مؤ ثر و جذاب بود که از همه نقاط کشور مريدان با شوق و علاقه در مجالس او حاظر ميشدند واو را غير از عالم بی مانند به چشم شيخ کامل تلقی ميکردند. کافيست که از مريدان و شاگردان وی دو شخصيت اولی کشور مرحوم استاد خليل الله خليلی و مرحوم عبدالحميد اسير مشهور به قندی آغا را نام ببريم.
رفيع جز مطالعه مجموعه های نظم و نثر عرفا و جز گفت و شنود با همراهان پدرش هيچ چيز اور ا با دنيای علم که پدرش ميل داشت او را در حال و هوای او پرورش دهد مربوط نميداشت. مجالس پدرش که هميشه پر از شور و هيجان بود و مشتاقان فراوان داشت، رفيع نيز جز اين مريدان و اخلاص مندان محسوب ميشد.
رفيع ازآوان کودکی به موسيقی کلاسيک وغزل علاقه و ذوق فراوان داشت مجالس شبهای جمعه در خانقاه های کابل را که درآن همه اهل دل و خراباتبان اشتراک ميکردند با شوق تمام ملاقات ميکرد.
ابتدا نزد دوست و رفيق گرامی اش اختر شوکت در هند که اولين مشوق و معلم وی بود اساسات موسيقی را فراگرفت.
نظر به ذوق سرشار و استعداد بی پابانی که داشت با اشتياق فراوان پای درس استادان بزرگ هند چون استادعلاوالدين خان و استاد حفيظ احمد خان نشست.
ملاقات سميع رفيع در سال 1998 در لندن با شاهنشاه کلاسيک استاد فتح علی خان آغاز زندگی تازة در دنيای موسيقی برای وی بود. ازين به بعد رفيع هميشه استاد گرامی اش را در برنامه ها و کنسرتها در اروپا با تانپوره، هارمونيم و آواز خوانی همراهی ميکند و به تجارب خود می افزايد.
رفيع تحصيلات عالی خودرا در رشته ادبيات، تعليم و تربيه و راونشناسی در کشور المان به اتمام رسانيده است.
سميع رفيع کنسرتهای متعددی را در کشورهای المان، انگلستان و امريکا انجام داده است که با استقبال خارق العاده دوستداران موسيقی مواجه شده است.
سميع رفيع ازدواج نموده و با خانواده خويش در المان زندگی ميکند.
سميع رفيع
اين شاعر صاحب دل از صحبت ارباب طريقت فوايد معنوى برداشته است. رفيع شناوريست
در بحر شعر و عرفان و اين عروج روحانى را او از
سالهاى كودكى آغاز كرده بود. از آوان كودكى و جوانى او را از جمله پيروان و مريدان
خاص حضرت مولانا جلال الدين بلخى ميشناختند. رفيع همواره در عرس هاى حضرت مولانا
با شور و هيجان غزل ميخواند و از دنياى مولانا سخن ميگفت. كلام مولانا براى رفيع
درياى عظيم سخا، دُرّ شاهوار بى بديل صفا، آيت بى مثال عشق و حجت بى مانند عرفان
است. رفيع در سايه اين معتقدات پرورش يافته است.
سمِع رفِع نويسندة پاكدلى است كه همواره دريچه هاى روشن از
سعادت بشرى را به روى انسانها ميگشايد. آزادگى
را پِيشه خود ميكند و از فريب و ريا ميگريزد. خود ميسوزد
تا راه
رستگارى ديگران را تابناك بسازد.
آثاريكه
ازين نويسنده موجود است :
1. از قال تا حال(مولانا جلال
الدين بلخى)
2. تصوف، فطرت و جهان بينى
مرزا عبدالقادر بيدل
3. رند وارسته
( لسان الغيب حافظ )
4. از عقل تا عشق ( سير وسلوك
مولانا فيض كاشانى )
5. انسان و
انتخاب دو هويت ( روانشناسى )
6. علم موسيقى
و قانون طرب
7. نصاب تعليمى و تربيه معلم
خوش ميروى در جان من اى جان و اى ايمـــــــــان من
اى محنت
هــــــــــــجران من اى هستى پنـــــــــهان من
اندر دل شبهاى تار چون سبحه هــــــــــــــــاى بى شمار
ذكــــــــــــر
تو گــــــويم بار بار اى آيه قــــــــــران من
چــــــــون لاله خونين جگر داغم ســـــــــــراپا سر بسر
جامى بده
بارِ دگـــــــــــر اى ســـــــــاقى مســــــتان من
كردى مرا تو بى زبان از خويش و از عــــــــــــالم نهان
دادم بتو دل
را عــــــــــــيان اى رشته پيـــــــــــــمان من
عمر عـــــــــزيز قــــــــــــــربان تو اين سينه ها بريان تو
دل ها
شــــــــده نالان تو اى غنـــــــــچه خنـــــــــدان من
در كوه تو ســـــــر باختــــــــــــــــم شمشير عشقت تاختم
با عهدو
پيــــــــــمان ســــــــــــاختم اى مشعل سوزان من
ترك سرو سودا كنى يا خويش چـــــــــــــــــون دريا كنى
در
عــــــــــــــرش واويلا كنى اى قــدرت يــــــزدان من
شاعر ز لطفت در بيان عــــــــــــــارف شده شيرين زبان
كس نيست جز
تو در جهان اى مرغ خوش الــــــحان من
اى داورِ مُلك ســـــــــخن اى زينت ســــــــــــــــرو چمن
يعقوب را تو
پيــــــــــــــراهن اى يوسف كنـــــــــعان من
گيـــــــــــرم ز تو درس وفا آيينه را ســـــــــــــــازم جلا
ا
تا با تو
گــــــــردم آشــــــنا اى روضه رضـــــــــوان من
عشقت بجان مى پرورد از صــــــــــــدق دل شد چاكرت
باشد (رفيع) فرمانبرت اى چشمه
حيــــــــــــــــــــوان من
شاعرى كه لفظ و تعبير را مى سنجد و با دقت كلام را ترصيع و تزيين مى
نمايد. معنى را به هم مى پيچد و لفظ را تراش
ميدهد البته مغلوب هيجان درونى نيست. هنرش استادانه است
اما صادقانه
نيست بقول حافظ ، صنعتگر است اما طبع روان ندارد. در همين مورد در غزلى از سميع رفيع برميخوريم كه اشاره كرده است :
آوارگى آهنـــــــــــــــگم و گفتــار من اينست
فرش قدمت هستم و
اســـــــــرار من اينست
از هر چه سراغى ز خيــــــــــــالِ تو گرفتم
گــــــــــم گشته تحقيقم و اظهار من اينــــست
بيتابى دل عــــــــــرض تمنــــــــاى كى دارد
در دايرة عشــــــــقم و پــــــرگار من اينست
ما كشته بزميــــــــكه در آن نيــــــــست تحير
پـــــــــروانه صفت رنگم و بازار من اينست
نى لايق لطفيم و نه مقبــــــــــــــــــول وفاييم
واماندگى يى ننگم و دســـــــــــتار من اينست
تا ديده اگـــــــــــر وانشود نيست بـــــــهارى
با خويش بدين جنگم و پيكار من اينـــــــــست
محو تو شدم دل به تكاپوى تو بشـــــــــــتافت
زان باده هنــــوز مستم و خمار من اينســـــت
روزيكه گرفتــــــار تو شد اين دل بيــــــــمار
ديوانه اين بنگم و غمـــــــــــخوار من اينست
ترصيع و تزيين نبُوّد معنى و لفـــــــــــظم
چون سيل خروشانم و اشـــــــــــعار من اينست
امروز (رفيع) هـــــــر چه كه آيد بزبــــــانم
در گفته خود
لنــــــــــــگم و آزار من اينست
رفيع بيشتر
از 15 سال مشغول مطالعه ديوان مرزا عبدالقادر بيدل (رح) ميگردد و دراين مدت 4
بار بمناسبت عرس بيدل بزيارت او در دهلى مشرف ميگردد و
با شيفته گان
بيدل تا پاسى شب ها محافل و مجالس عارفانه و عاشقانه را سپرى ميكند. باالاخره الهاميكه از جانب بيدل در اول اگست سال دوهزار براى رفيع ميرسد.
زبان رفيع را به شعر گويا ميسازد. رفيع صدوسى
بيت در حضور بيدل مى سرايد و بعداً مورد نوازش
بيدل قرار
ميگيرد. صبحدم وقتى رفيع از خواب بيدار ميشود اين بيت ها را روى كاغذ مينويسد:
با تــــــو در اوج كـــــبريا باشــــــم
بلبـــــــــــل
گلشن فنــــــــــــــا
باشم
بزم و آواز را شـــــوم آهـــــــــنگ
نغمه ســــــاز را صــــــــــــدا باشم
گَرد هـــــستى فريب و نيرنگ است
نقش بــــــــــــيرنگ بــــــوريا باشم
در دلــم رنگ را
تعــــــــــلق نيست
كـــــــف پاى ترا
حنــــــــــــــا باشم
حـــــور و غلمان و كوثر و طــوبى
در غـــــــــــــــــم دوست مبتلا باشم
با كدورت نه بسته ام خيــــــــــــــال
همـــــــچو آيينه با صــــــــــــفا باشم
......
......
......
آرزوى (رفيع)
مدام اينــــــــــــــست
با كلام تـــــو آشـــــــــــــــــــنا باشم
قطرة دراين
شب از درياى بيكران بيدل براى رفيع ميرسد وكام جانش را شيرين ميسازد و رفيع اين صحبت با بيدل را دراين غزل چنين بيان ميكند :
گوهرى گر شد نصيب از طبع غيرت زاى من
بال و پرواز
هوس تنگســــــــت بر عنقاى من
يك شرر
بگذشته ام از حشرو قيل و قــــال او
لذت اين وصــــــــــل ميدزدد زمن فرداى من
در
خيــــــــــــال هستى و اوهام تا دل شد مقيم
شد
عــــــلاج دل ميــــــسر از لب صهباى من
ذوق هـــــا
دارد دل ديوانه در دشت جــــــنون
غيرت
مـــــجنون ندارد همـــــــــــت والاى من
هيــــــچ پيوندى
نشد حــاصل به اين دنياى دون
ترصدا بودم
شد عالم كر ازين غوغـــــــاى من
آرزوى نيست
چــــون با دوست گـرديدم قريب
حسرتى گر
داشتم شُــــــست از دلم درياى من
بس ورق
گــــــرداندم در دستگاه عـــــلم و فن
يافتم
گنـــــــــــــج مــــعانى در دل رسواى من
زاهـــــدا
از خاميى فطرت چه مينازى بخويش
نشه دارم
مـــــــــپرس از ســـاغر و ميناى من
آب
ميـــــگردم چــــو نامش بر زبان مى آورم
ميروم جاييكه
از من ميرود اجـــــــــــزاى من
هست صد اسرار
در كنــــــج دلم پنهان (رفيع)
بشنوى
فــــــرياد ها از لاله صحــــــــراى من
در جاى ديگر چنين ميسرايد:
داغ ياسم مـــــــــــــــهربان بيكسى هاى منست
چون حباب
هرلحظه محو بيخودى هاى منست
اشك ميريزند
بـــــــــحال ما وفـــــاكيشان عشق
دعــوى عشق و
هوس از بى سرى هاى منست
بــــــــوى
يوسف كــــــــرد بينا ديدة يعقوب را
حاصــــل سعى
و طلب از بى برى هاى منست
رنگ
پـــــــرداز است جنـــــون گلشن آوارگى
شوخى
پـــــرواز من از بى هوشى هاى منست
نيست اين
آرايش ظاهـــــــــــــر جمال حُسن يار
غفلــــت اين
رنگ و بو از بى مرى هاى منست
وهم هستى
داشت وحشــــت كرد خلقى را اسير
صـــــــــــــافى
آيينه ام از بى غشى هاى منست
جز خموشى ساز
ديگر نيــست سرمشقم (رفيع)
گوهــــــــــــرى
گر ميچكد از بيدلى هاى منست
اين غزل رفيع
بى اختيارى او را در مقابل موج شعر كه همانند سيل به همره هيجانهاى قلبى در درونش ميجوشد و بيرون ميريزد نشان ميدهد. اين غزل از
هر لحاظ درخور ستايش است.
مپرس ازرنگ وبوى دشـت هجرانم، حبيب من
مگو از داغ هـــــــــــاى تخم حرِمانم، نقيب من
به
نيــــــرنگ تن آســــــــايى مبين افسانه ما را
جـــــگرميخواست
ديدن روى جانانم، رقيب من
رُخ گل گرهمى
خواهى جمالت صـبح گلشن كن
به زشتيهاى طبعت نيــــــــز حيرانم، خطيب من
فضوليهاى طبع
همواره صد خــجلت به بر دارد
زخود رفتن
ندانى ليـــــــــــك ميدانم، مُجيب من
در آغوش
هوس ميسوزى و هردم نميــــــــدانى
تك وپوى
شـــــــرارت سوخت دامانم، لَهيب من
هجوم مطلب ما
رنگ و ســــــامانِ حيا بشكست
دلت داناست
ميــدانى كه عِصــــــيانم، نجيب من
ملايم طينتى
ها رونق ســــــــازِ ضعيفان شــــــد
شده
ناســـــــــور اين مرهم پريـــشانم، طبيب من
ســــــــــراپاى
وجودم نازپرورد وصال كيست ؟
كه عمرى
ازحيا درخويش پنــــــهانم، غريب من
نداند غيردل
حرف زخود ناگفــــــته ات ايدوست
بدين آهنگ
عمرى شــــــــدكه طوفانم، قريب من
(رفيع) بس كن كه آرد حُسن مضمونت حسد بيرون
ز فيض و لطف
يزدان بين چراغــــــــانم، اديب من
طره ناز
ز من نشانى اگـــر هســت به پاى يار بريز
مى يى
كه مستى نه آرد رزش به سار بريز
دلا چو ســــــاز خموشى بخويشتن بــــاز آ
ســـــــراب زير و بم دل به كـــوهسار بريز
نشد ز وحشت اين عمر فكر ما معـــــــجون
جنــــــــــون هستى و ننگش به آب نار بريز
نكرد عقــــــــــــل و خرّد عزم كوى دلبر ما
بگــير جام مى و بار و بــــــــــار و بار بريز
نداردآن همه جوهر دماغ اهــــــــــــل كمال
به اين مجسمه ها بنگــر و كنـــــــــــــار بريز
كباب شد دل از
هـــــــجران يار و دورى او
ز داغ هــــــــــــاى دل لالــــــه مشـكبار بريز
اگر بخاك (رفيع)
چون گذر توانى كرد
عبير طُرة نازت به اين مـــــــزار بريز
منابع:
1 ـ المعجم في معايير اشعار العجم شمس قيس رازي
2 ـ معيارالاشعار، خواجه نصيرالدين طوسي
بالا
بعدی * بازگشت * قبلی