استاد صباح

افغانستان قبل از میلاد                       قسمت دوم

 

 -  و یجو ر و ید . نسبت به ا ین سه کتا ب ، کتا ب ر یگ و یدی قدا مت دا رد .

 

د ر ر یگ و یدی ا ز د ریا ها ما نند :

- سند هو ( سند )

- کو بها ( کا بل  )

- سو و یتی ( سوا ت )

- هره و یتی ( ا ر غندا ب ) یا ا را کو ز یا یا د گر د یده .

ا تهرا و ید ا ز شهر بلخ یا بخدی بنا م بلهیکا یا د می کند .

د ر سرو د های و یدی ا ز شا ها ن و قبا یل بز ر گ آ ر یا یی ها ما نند ا لینا ( نو ر ستا ن ) و بها لا نه

( مر دم بو لا ن ) و غیره نا م بر ده شده ا ما ا ز سر و د های قد یم و یدی که د ر بلخ با ستا ن سر و ده شده تا

ا کنو ن د ر کی نیست .

آ ر یا یی ها با سر و د های خود که جا نب سند هو پرا گنده شد ند ا ز جمله قبیله بز ر گ بها را ته که ا ز ا را

کو ز یا به سند هو مها جر شده بو د ند ،  مسکن خو د را بنا م بها را ته و ر ته و بها را ته و ر شو نا مگذا ری

کر د ند که ا ین نیز می توا ند جزی ا ز قلمرو کشو ر ما د ر گذ شته با شد .

ا سترا بو ن د ر مو رد پا ر تی ها می نو یسد :

که سا حه حا کمیت آ نها و سیع ، و پا ر تیها شا مل کو میز نه ( کمش ) کو ر ینه و حتی می توا ن گفت که تقریبآ شا مل تما م منا طق ا ند که تا د ر وا زه های خزر و ا را ضی های ( ری ؟ ) و تا بیری ( تبرستا ن ) می ر سد . ( پا ر تها ) که د رغر وب آ ر یا نا ز ند گی می کر د ند ا یا لت کو چک ا ما مستهلکا ت ز یا دی

دا شتند .

پا ر تی ها با کتر یها یا با ختری ها ملت وا حدی را تشکیل کرده بعد به کمک ا ر سا س یا ا ر شا ک با ختری

ا مپرا طو ری بز ر گی را د ر پا رت وآ ر یا نا دا د ند وبا ر و ما چند ین با ر جنگید ن . ا سترا بو ن پا ر تی ها را با ختری می دا ند گو یا پا ر تها ، سیتها و با ختری ها ا ز یک قو م و یک ملت ا ند که ا مر و ز بنا م

ا فغا ن یا د می شو ند . ( منظو ر تنها پشتو ن نیست بلکه تما م ا قوا م ا فغا نستا ن کنو نی ) و ی می نو یسد :

پا رتها د موکرا ت و دا را ی د و مجلس بو د ند . یکی مجلس ا مرا و خا ندا ن شا هی و د یگر مجلس علما و

ا عیا ن ، که د ر و قت لز و م ا ین د و مجلس شاه را نیزا نتخا ب می نمو د ند که ا ین نیز نما یا نگرا ین

 وا قعیت ا ست که د ر آ ر یا نا و ا فغا نستا ن کنو نی مر د م ر و سا ی خو د را ا ز طر یق جر گه ها و

 مجا لس تعیین و ا نتخا ب می کرد ند و

ا سترا بون د ر مو رد هرا ت می نو یسد :

ا ین ا یا لت همسرحدا یا لت با کتر یا بوده و دشتهای آ ر یا ا ز آ ب آ ریوس ( هریرو د و ما رگو س ،

 مر غا ب ) آ بیا ری می گر د د .

د ر مو رد د را نگیا نا می نو یسد :

تا کر ما ن ا متدا د دا رد ، د را نگیا نا را جزآ ریا نا   نا مید ه ا ند، وی ا را کو ز یا ( حوزه ا ر غندا ب ،

کند ها رو کو فن < کا بل > ) را ا زآ ر یا د و رندا نسته  و آ نرا د ر جنو ب کو ه های تو رس  قرا ردا ده

و تا ر ود ا ندو س می ر سا ند . ما رگیا نا یا ما ر ژیا نا را د ر قلمرو آ ز یا نا دا خل که تما م حو زه مر غا ب

را د ر برمیگیردوغرب آ نرا بنا م مروا لرود مو سو م نمو ده ا ست .

د ر مو رد با کتر یا ( بلخ یا یخدی ) ا سترا بو ن می نو یسد :

قسمت ا زبا کتر یا به شما ل تور و س وا قع ا ست و با ما رگیا نایا مر غا ب و صل بوده ا ست ، د رنقشه

ا سترا بون قسمت شما ل با کتریا ا ن طر ف تو ر و س وا قع بو ده و ا لبته تخا ر ستا ن نیزجزبا کتر یا نا

( بلخ ) بو ده ا ست .

ا سترا بو ن با کتریا نا را مر کزبز ر گ آ ر یا نا نا میده ا ست . وی می نو یسد :

( بلخ بنا م ز ر یا سپا نیزیا د گر د یده .) وی تخا ر ستا ن را نیزا ز جمله شهرهای باکتر یا نا دا نسته ا ست .

ا ز ا ظهارا ت ا سترا بو ن آ شکا را می گر د د که تخا ر ستا ن ، با کتریا نا ، ما ر ژ یا نا ، پا رتیا، سغدیا نا ،

هر کا نیا وما رگیا نا جزقلمر وآ ر یا نا بو ده ود ر این با ره مطلقآ حکم می نما ید.

            حد ود وا ر بعه آ ر یا نا

استرا بو ن ا متدا د مسبقیم کوه هما لیا و بحرهند را که به جنوب هند وا قع ا ست ، جنوب آ ر یا نا نا میده

 ا ست . بنا برا ن آ ر یا نا ا ز جنوب و شما ل به هما لیا و بحر هند محد ود می شود. سرحدهندو آریا نارا

ا ند و س ( سند ) می دا ند .

سر حد غر بی آ ریا نا مستقیمآ ا ز د روا زه های خز ربه جنو ب د ما غه جا سک می ر سد و د ر شما ل

غر بی آ ریا نادر وا زه های خز رهر کا نی و پا ر تی شا مل می با شد .

با ید گفت که ا سترا بون پا رس را مملکت وا حد نمی دا ند وا یا لت گا هی متعلق به مدیای سا بق و زما نی

به د را زی ر ود ا ندوس 1200 – 1300 ستادوبرای طول مملکت ا زد را وه خز رآ ریا ( هرا ت )

ا ورتوسپا نا( کا بل ) ا ندوس ( سند ) و د یگرراه آ ریا پر فتا زپا ( پیشا و را ن ) ا را کوزیا( ا ر غندا ب

کند ها ر)ا ند وس که راه د را زیست خم و پیچ آ نرا کشیده ، طول آ ریا نارا 1400 ستا دمی دا ند و جغرا فیه

ا سترا بون بحث مفصلی د ر مو ردآ ریا نا ی کبیرا نجا م دا ده ا ست .

                ا سترا بو ن و آ سیا

ا سترا بون آ سیا را عبا رت ا ز آ  ن ا را ضی می دا ندکه ا ز د ریای د ون و بحیره آ زوف تا خلیج بنگا ل

( بحیره شر قی )ا متدا د دا رد .

ا سترابون د ر جغرا فیه خود تو ضیح دا ده ا ست که برا عظم آ سیا را سلسله جبا ل تور وس به د و حصه

تقسیم می نما ید و ا ین ر شته جبا ل ا ز د ما غه پا مفیلی کنا ره های د ر یای ا یژه شر وع شده تا بحر

 شر قی یا خلیج بنگا ل ا متدا د می یا بد .

ا سترا بون د ر بعضی موا ر د یگا نگی ملی وا شترا ک تمدن و و حد ت سیا سی با شند گا ن حصص

 شما لی تو ر وس و متصل به آ نرا با با شند گا ن قسمتهای جنو بی آ ن یکی می دا ند .

مثلآ ا یا لت با ختررا که د ر شما ل توروس و متصل به آ نرا ا زنقطه نظربا شند گا ن و مد نیت آ ن جزی

آ ر یا نا می دا ند و یگا نکی با خنری ها را با د یگرا هل آ ر یا نا خا طر نشا ن می کند .

                      ا سترا بو ن و قسمت شما لی آ سیا

د ر ا ین بخش ا سترا بو ن د رنخست بر با شند گا ن آ سیا ی شما لی تو ر وس می گو ید :

ا ز ا ین د یا ر( به تر تیبی که ما تعقیب می کنیم ) نخست آ نهای هستند که میا ن پو نت ا و کسن و بحر

 خز روا قع شده ا ند و ا زآ نجا بچپ تا نیس بطر ف شما ل تا بحرا متدا دیا فته ا ند. ( مرا دمن ا ز بحر،

بحرخا ر جی ا ست) < بحرشما لی > که با آ ن خز را تصا ل مید ا رد ا ینها ا زطر ف جنو ب به تنگتر ین

قسمت( خا کنائ ) محا طه می گر د ند که بحرخز ررا ا زپشت ا و کسن جدا می نما ید .( خا کنا ئ منگریلی

یا گر جستا ن و دا غستا ن را د ر بر گرفته ا ست )ا ز سر ز مینی می آ ید که آ نهم به ا ین طر ف تو ر وس

قرا ر دا رد.

بعضی ا زکشو رهای که د را ین سا حه شما لی می با شد چه به وا سطه ( ما و وت ) ها ( طا یفه ا زسو ر و

ما تها ) و چه بو سیله طوا یف ذ یل مسکون گر د یده ا ست :

سو ر و ما تها.

سیتها .

ا کا هنها.

زیژ ها .

هیمو کها. که میا ن پونت ا و کسن و بحرخز رپرا گنده شده ا ند و با یستی بر آ نها کوهستا نیهای قفقاز راعلا وه نمو د که عبا رت ا ز :

ا یبرها .

گرجستا نیها .

ا لبا نیها .     می با شد .

بلا دی که د ر شر ق بحیره خز رو شما ل هند وا قع می با شد د رآ نها ( شر ق با ختر یه ) هیرو کا نیها، پا ر تی ها ، با ختری ها و سغدی ها بود و با ش دا ر ند .

د ر ز مره طوا یفی که د ر شما ل تو ر وس جا دا رند ا ما آ نهای را که د ر قلب کو هستا نها ا قا مت

 دا ر ند نیزحسا ب می نما یم ، چو ن پا ر و پا میزا دی ها و قبا یل مختلفه :

پا ر تیها .

ا ر منیها .

سیلسیم ها .

سیکسیوهی .

پس سی د یکو سها ...

               ا سترا بون و جنو ب آ سیا

ا سترا بون قسمت جنو ب تو ر وس را بهترا ز شما ل آ ن می شنا سد و سا یرجغرا فیه و تا ر یخ نگا

 را ن یو نا نی نیزقسمتهای جنو بی آ سیا را بهتر می شناختند ز یرا مما لک متمد نه آ سیا ی قد یم و

د نیای قد یم را تشکیل دا ده مرا کزتمد ن و مد نیت ملل آ سیا ی بوده و ا ز نظرسیا ست و حرب نیز

ا ین قسمت آ سیا برا ز ند گی دا شته ا ست .

ر وا بطه تجا ر تی و سا یرعلا یق فر هنگی یو نا ن و ر و م با جنو ب آ سیا بوده و د ر آ ن ر وزگا ران

و چند ین قر ن بعد نیزقسمت شما لی و جنو بی ( بیشترحصه جنو بی) آ سیا مر د ما ن بدوی مسکون بوده و ر ول مهمی د ر د نیای قد یم و قر ون و سطی قسمت شما لی آ سیا بحیث مر کزا نشعا ب

ا قوا م مها جم و سر چشمه تها جما ت د ر تا ریخ جای و یژه را دا شت .

ا سترا بون می نو یسد :

قسمت جنو ب آ سیا به مما لک و حد ود سیا سی معینی تقسیم شده بود .

ا سترا بو ن پس ا زآ ن که ا ز مما لک تذ کرمی د هد قبا یل و کشو رهای جنو ب آ سیا را تو ضیح

 می د هد.    مثلآ ا ر هند و ستا ن ، آ ر یا نا ، فا رس و عر بستا ن .

                       ا سترا بو ن و سلسله کوه تو ر وس

ا سترا بو ن ا ز تقسیما ت طبیعی آ سیا به د و حصه به و سیله سلسله جبا ل تو ر وس ذ کرنمو ده ،

خو د سلسله کوه تو ر وس را به قسمتهای مختلف تقسیم می نما ید و نسبت به تو ر وس می نو یسد :

عر ض سلسله تو ر وس ا ز ( 3000 ) ستا د کم نیست و طو ل آ ن به د را زی طو ل آ سیا ( 45000 )

ستا د می با شد ، یعنی ا ز سوا حل مقا بل ر و د س تا شرق هند و سیتبا ا متدا د دا رد .

ا سترا بون د ر مو ر د سلسله جبا ل تو ر و س می نگا ر د :

که سلا سل ا ین کوه را ا قوا م مختلف ا شغا ل کر ده ا ند که بعضی ا ز آ نها مجهو ل ا ند و برخی

 معلو م ما نند :

پا ر تیها .

مد ها .

ا ر منی ها .

کا با د و ها .

سیلیسی ها .

پرزد ینها.    ( با ید گفت که : د رجغرا فیه ا سترا بو ن یک ستا دمسا وی به 600 گا م ا ست ) .

         نظر یا ت ا سترا بو ن د ر مو ر د هر کا نیا

نسبت به و لا یت هر کا نیا که جزبلا د خرا سا ن ا ست ا سترا بو ن می نگا ر د :

مملکت و سیع و حا صل خیزی می با شد و شهرهای آ ن قرا رذ یل ا ست :

قلا بر و س .

سا ما ر یا نه .

کا ر تا .

تا په .   ا سترا بو ن می نو یسد که قصر شا هی به فا صله ( 1400 ) ستا  د د ر د ر وا زه های خز ر

( تنگی فیر و زکوه ) وا قع می با شد و نسبت به حا صل خیزی آ ن سر ز مین می نو یسد :

ا زیک تا ک یک متر یت مشرو ب و ا زیک د ر خت ا نجیرشصت مد یم ا نجیربد ست می آ ید ، دا نه های که ا زد ر خت ا نجیربروی زمین می ا فتددرختهای جد یدی را تو لید می نما ید و میوه جا ت

 زیا دی دا رد که د ر جاهای پیدا نمیگر د د .

ا دا ره و حشیا نه مدی ها و فا رس ها و ا دا ره غیرمنظم پا ر تها و عد م ا منیت ، متا سفا نه ا ین مملکت را قا بل ا ستفا ده نسا خته ا ست .

ا سترا بو ن می نو یسد :

( د رایالت هر کا نی د و رود خا نه و جود دا رد ، یکی ا و کوس یا ا و خوس که ا زنیسا می گذ ردوبه

ا کسوس می ر یزد و د یگری ا و کسوسی که به بحرمی ر یزد) .

ا سترا بو ن ا کسو س را بز رگترین ر ود خا نه آ سیا بجزرو د خا نه های هندی می دا ند، سپس ا ز

 قو ل ا را تو ستین ا ریستوبو ل وپا تر و کل می نو یسد :

که ا کسوس قا بل د ریا نو ردی ا ست ، بحدی که ما ل التجا ره هندی را به بحرهر کا نی می ر سا ن و

ا زآ نجا ما ل ا لتجا ره به ا لبا نی و گر جستا ن گذ شته به مما لک د یگرمی ر سد .

ا زنو شته ا سترا بون د ر مو رد ا کسوس وا ضع می گر د د که : رود آ مو د رد نیای قد یم راه بز رگ

تجا رتی بوده و ما ل ا لتجا ره آ ر یا نا و هند بو سیله آ ب آ موتا سوا حل خزرمی رسید و ازبحرخزر

گذ شته به قفقا زموا صلت می نمود و ا زآ نجا به غرب ا نتقا ل دا ده می شد.

با و جود یکه ا سترا بون ا ین راه را بصو رت وا ضع ذ کر نموده ا ست ، ا ین راه نیزما نند راه

 ا بر یشم یکی ا زبنا د ربز رگ تجا رتی جها ن بوده و می توا نست ا ز نظرا قتصا دی و ا ز لحا ظ موقعیت برای کشو رما مفید وا قع گر دد.

                               ا فغا نستا ن د ر عصرحجر

سر زمین که ا مرو زبنا م ا فغا نستا ن یا د می شو دا ززما نه های بسیا رد ور محل سکو نت ا نسا نهای ا ولیه بو ده ا ست .

آ ثا رمکشوفه نشا ن می د هد که ا ز حدو د ( 50 ) هزا رسا ل قبل ا نسا نها د ر ا ین سر زمین ز ندگی دا شته ا ند .

طبق تحقیقا ت ( د کترکا رلتن کون ) آ مریکا یی که روی پا رچه کربن نمبر 14 ( قره کمر) ایبک

 ا نجا م دا ده ا ست ، ا ین حقیقت بد ست آ مده که ا ین غا ر- بین ( 30 تا 50 ) هزا رسا ل قبل ، محل

سکو نت ا نسا نها بو ده و د ر ا ین جا زند گی و بو د و با ش و جود دا شته ا ست .

ا ز سا ل ( 1922 م ) به ا ین طرف د ر نقا ط مختلف ا فغا نستا ن حفریا ت علمی وبا ستا ن شنا سی

 ا نجا م شده ا ست و توا نست ا ین کا و شها قسمتهای ا ز تا ریخ با ستا نی کشو رما را ر و شن میسا زد

و معلو م شد که ا نسا نهای ا و لیه بیشترد ر ا طرا ف ر ود خا نه های ا فغا نستا ن زند گی می کر د ند

ز یرا ز ند گی د ر ا طرا ف ر ود خا نه ها آ سا ن تر بوده ا ست .

ا قوا م بدوی ای که د ر ا ین سر ز مین زند گی می کر د ند به شکا رحیوا نا ت و ا ستفاده ا ز گیا ها ن

و حبو با ت خود ر وو کوهی ر و ز گا رمی گذ را نید ن ، بعد کم کم ا ز ا ین مر حله به مر حله جدید تری گا م بردا شته و به ا هلی کرد ن بعضی حیوا نا ت و سر ا نجا م به دا مدا ری و زرا عت آ شنا شده

و به سا ختن قر یه و دهکده پر دا خته وآ ثا رچند دهکده بسیا رقد یمی د ر نقا ط مختلف ا ین کشو ر

کشف شده ا ست و ا زمغا ره ( چهل ستو ن ) و بعضی نقا ط د یگرآ لا ت و ا بزا رسنگی و ا ستخوا نی

بد ست آ مده که پیدا یش ا ین قبیل آ ثا ربیا نگرآ ن ا ست که د ر ا ین د وره ا بتدا ی ا نسا نها ی آ نر وز

ا ز آ لا ت و ا دوا ت یا د شده برای شکا رو برای د فاع ا زخو یش ا ستفا ده می کر ده ا ند .

بعد ها ا ین جا معه ا بتدا ئ به تد ریج و د ر طول هزا را ن سا ل ، ا ز نظروضع ز ندگی به مر حله متکا مل تری قد م نها ده و به عصرفلزا ت دا خل گر دیده ا ند .

د را ین زما ن مس جای آ لا ت سنگی را گر فته ، تبر، د شنه ، کا رد، بیل و غیره سا خته ا ند .

صنعت کو زه گری وظر وف سفا لی د ر میا ن شا ن ر واج یا فته ، همین طو رکشا و رزی خود را

تو سعه دا ده ا ند .

د رحفر یا ت ( آ ق کپرک ) آ ثا ری ا ز قبیل :

آ یینه بر نجی .

ا نگشتر .

د ست بند .

سلاح ا بتدائ ... بد ست آ مده که متعلق به عصرحجرجد ید ا ست و ا ز( 2 تا 9 ) هزا رسا ل قبل از میلادرا د ربرمی گیرد و د رهمین زما ن بزو گو سفند و بعضی حیوا نا ت د یگرد را ین سا حه تربیت

می شده وحبو با ت غذا ی کشت و ز رع می گر دیده ا ست .

آ ثا رکشف شده د ر شما ل غر بی بلو چستا ن نشا ن می دهد که د رحد ود ( 4 هزا ر) سا ل قبل دهکده های د را ین منطقه و جود دا شته که سا کنین آ نها کشا ور زی می کرده ا ند .

بعضی تحقیقا ت دیگر و بخصوص تفحصا ت سا ل < 1951 م > د ر ( مند یکک ) وا قع د ر< 55 > کیلو متری شما ل قندها رنشا ن دا د که ا ز< 3 هزا ر> سا ل قبل ا زمیلاد مرد م ا ین منطقه ده نشین بوده وخا نه های ا زخشت وگل می سا خته وبه زرا عت ودا مدا ری آ شنا بوده ا ند .

ا سلحه و زیو را ت مسی و ظر وف سفا لین که دا رای ا شکا ل هند سی بو دند بد ست آ مده ا ست .

مجموع ا ین کشفیا ت نما ینگرسطح بلند پیشه و ری آ ن عهد می با شد . یکی ا زکا نو نهای زندگی ما

قبل تا ریخ حو زه ( ا رغندا ب ) و( هیرمند ) بوده ا ست .

                   سا کنین ا و لیه ا فغا نستا ن

ا نسا نهای که قبل ا زآ ر یا یی ها د را فغا نستا ن زند گی می کرد ند د رست مشخص نگردیده که ا ز

چه نژا د بوده و چه نا م ونشا ن دا شته ا ند ؟ آ یا نسلی هم ا زآ نها با قی ما نده یا خیر. ؟

ا ما سا کنین ا و لیه کشو رهای همجوا رتا حدو دی معلو م شده ا ند . د ر لغت نا مه دهخدا کلمه تا پور

آ مده ا ست که تا پورقومی بود ند که قبل ا زآ ریا یی ها د رما زند را ن می زیسته ا ند و نا م طبرستا ن

ا زآ نها بجای مانده ا ست .       عبد ا لرفیع حقیقت می نویسد :

قبل ا زآ ریا یی ها د رمغرب ا یرا ن مرد ما نی موسو م به ( کاس سو ) که نژا دآ نها محققآمعلو م نیست

و مورخین یو نا نی آ نها را ( کسی ) یا ( کو سیا ن ) نا میده ا ند و درگیلان( کا د سیا ن) د رما زندرا ن

( تا پور) د ر جنوب غربی ( عیلا می ها ) د ر سوا حل خلیج فا رس وعما ن ( حبشی ها) ز ند گی می

کرده ا ند . عیلا می ها تمد ن نسبتآ پیشرفته ای دا شتند .

ا سما عیل و کیلی می گو ید :      ا قوا می که قبل ا زآ ر یا یی ها د ر شما ل غرب ا یرا ن د ر حد ود

آ ذ ربا یجا ن فعلی سکو نت دا شتند بنا مهای ( ا ورا رتو) ( ما نا نی) ( لو لو بی ) ( خز ری ) ... یا د می شد ند .

سا کنین کشو رپهنا و رهند قبل ا زآ ریا ، قو م پر جمعیت ( د را ویدی ) بو د ند که د رزد وخو ردهای

بسیا رد رطی قر ون متما دی ا زمها جمین آ ر یا یی شکست سختی خو رد ند و ا زجمعیت شا ن بسیا ر

کا سته شد وبا قی ما نده شا ن د رمیا ن جنگلزا رهای ا نبوه پنا بر د ند وبا ا ین طر یق نسلی ا زآ نها

با قی ما ند که به نا م ( نجسها) معر و فند . مجموع جمعیت ( د را ویدی ) ا مر وزبه بیش ا ز < 50 >

میلیون می ر سد .

آ ر یا یی ها د ر سرراه خود ا قوا م< نا گا > را مطیع سا ختند و د رجنو ب هند با ( د را ویدی ها)

 

 

 

ا فغا نستا ن مهد تمد ن جهان

 

ا فغا نستا ن یکی ا زا ولین کا نو نهای تمد ن د رجها ن  محسوب می گرد د.

د رآ سیا قد یمترین کا نون تمد ن جها ن بین ا لنهرین وسرزمین کلده ا ست که تا ریخ آ ن ا زپنج هزا رسا ل قبل ا زمیلا د شروع می شود ومبا دی علم ریا ضی ونجوم ا زآ نها ست .

کا نون د وم – تمدن کشورمصرد را فریقا ا ست که

 ا زسه هزا رسا ل قبل ا زمیلا دمعلوما ت حکمت ،

 ریا ضی ، طب ونجو م دا شتند .

کا نون سو م – سوا حل مشرقی مد یترا نه وفلسطین

 ا ست که د رآ ن فینقی ها وبنی ا سرا هیل ا زسه

 هزا  رتا د و هزا رقبل ا زمیلا د د ربحرپیما ی ،

 تجا رت وصنا عت نسا جی پیش قد م بود ند .

کا نون چها رم – کشو رچین ا ست که تا ریخ آ ن

سه هزا رسا ل قبل ا زمیلا د تخمین می شو د . چین

دا رای یک تمد ن مستقل د رصنا یع نسا جی ، نقا شی،

سنگ ترا شی ، رنگسا زی ، کا غذ وبا رت سا زی وهمچنا ن موسیقی ، ا د بیا ت وفلسفه بو د .

کا نون پنجم – فلا ت آ ریا ن و د وطرفه هند وکش

 ( ا فغا نستا ن وا یرا ن ) ا ست .  ا فغا نستا ن ا زد و تا سه هزا رسا ل قبل ا زمیلا د دا رای زرا عت وآ بیا ری پیشرفته وشهرآ با د و پرنفوس بود .  طی هزا رسا ل

 ا ول قبل ا زمیلا د صنا یع د ستی ، مسکوکا ت ، طب ، نجوم ، نسا جی وفلزکا ری ر واج دا شت .

کا نون ششم – کشو رهند ا ست که یکنم هزا رسا ل قبل

 ا زمیلا د حکمت ، فلسفه ، منطق ، ریا ضی ، طب ونجوم رشد قا بل ملا حظه و تمد ن مستقل دا شتند که

 د رد کن و سیلو ن نیزمنتشرگرد یده ا ست . کا نون هفتم

– د را روپا و د وشبه جزیره یو نا ن و     

 

   

 

 ا یتا لیا بود که ا زیکهزا رسا ل قبل ا زمیلا د کشو ر

یو نا ن ا سا س عظیمی برای علوم وفلسفه ، طب ، نجوم ، ریا ضی ، هند سه... گذا شتند. همچنا ن ر وم قدیم پیرو علوم یونا ن بود ند که مرکزنا شرتمد ن د رقسمتی ا ز  جها ن شد ند .

یکی ا زمشخصات د وره تا ریخی ا فغا نستا ن ا ین

 ا ست که با بیشترین مد نیتهای تا ریخی جها ن آ شنا

 ا ست . ا فغا نستا ن هم با مد نیت سوا حل مد یتترا نه

آ شنا وهم با مد نیت های هند وچین دا خل دا د وستد

مد نی بوده ا ست . ا فغا نستا ن سرز مینی ا ست که ا ز

لحا ظ تحقیقا ت تا ریخ وبا ستا ن شنا سی به کا ری

 زیا دی نیا زدا رد تا آ ثا رو معلوما ت کا فی ا زتمدن های گذ شته را کشف نموده مورد مطا لعه قرا ردهند .

ا زمغا ره قره کمرد را یبک ولا یت سمنگا ن ا سلحه چقما قی وسا ما نی ا ستخوا نی بد ست آ مده ا ست که متعلق بمرد م دوره عتیق حجرا ست که ا زا ین آ لا ت برای شکا رحیوا نا ت و جمع آ و ری میوه و حبوبا ت

مو رد ا ستفا ده قرا رمی گرفت .

یکی ا زمغا ره های مهم ا فغا نستا ن قدیم مغا ره عظیم

چهلستون د ربا میا ن ا ست . ر وی همرفته میتوا ن گفت

جا معه ا فغا نستا ن ا ز( 20000 ) سا ل قبل ا زمیلا د

موجود بوده ومرا حل مختلف تکا مل را طی کرده

 ا زیک جا معه بدوی ا شترا کی ، طا یفوی وما د ر

شا هی دا خل ومرا حل مختلف فلزا ت گرد یده که در

ا ین وقت مس جا ی آ لا ت سنگی را گرفت وتبر، د شنه

، کا رد، بیل ... سا ختند . ما لدا ری وا نکشا ف

 ز راعت مقا م مرد را با لا برد وتقد م زن برمرد ا ز

بین رفت .

د رسا ل ( 1965 م) دا کترلوی د و پری آ مریکا ی د ر

نتیجه حفریا ت خود د رآ ق کپرک د رجنوب شهرمزا ر

شریف وکنا رد ریا ی بلخ آ ثا ری ا زقبیل آ یینه برنجی،

ا نگشترو د ست بند ، ا سلحه ها ی چقما قی ، قیزه ا سپ و نگین لا جو رد ا نگشتروغیره شوا هد بد ست آ و رد که متعلق به د و ره جد ید حجرا ز د وتا سه هزا رسا ل

( ق م ) ا ست . ا ین محقق آ مریکا ی معتقدا ست که

 ا ین آ ثا را زعمق بیشتر زمین ا زیک د وره قد یم و

زند گی ا نسا نها بیشترا زبیست هزا رسا ل ( ق م )

نما یند گی می کند . چنین آ ثا رتا ا کنون ا زآ سیا ی

مرکزی وهند ستا ن بد ست نیا مده ا ست .

         

         آ ریا نا

ا فغا نستا ن د رقد یم با سرز مین هم سا حه بود که بین

 فا رس وهند قرا رد ا شت ویونا نی های قدیم آ نرا آ ریا

نا می خوا ند ند . د رفا رس قد یم بنا م ( ا یریا ) یا

( ا یریا نا) د رسا نسکریت ( آ ریا و رته ) یا ( ورثه)

و د رز ند بنا م ( آ ریا یی ویجو) یا د می شد .

آ ریا نا قدیمترین نا م ا فغا نستا ن ا زعهد ا ویستا هزا ر

سا ل قبل ا زمیلا د تا قرن پنجم میلا دی د رطو ل تا ریخ

وطی یکنم هزا رسا ل به ا ین کشو را طلا ق میشد . د ر

ا ویستا ا ین نا م به شکل ا یریا نا ذ کر گرد یده . مفهوم

آ ریا نا به معنی کشو رمرد ما ن ( ا علی ، نجیب زا ده و

آ زا ده ) می با شد .  چو ن که کلمه سا نسکریت آ ریا به مفهوم آ زا ده ، نجیب ونجیب زا ده می با شد، محترم ، ممتا زو شریف معنا و تعبیرشده ا ست .

حد ود آ ریا نا د رشرق به د ریا ی سند . جنوب به بحر  هند متصل و د رشما ل کوه ها ی پا را پا میزوس سرحد

آ ن بود . ا زغرب کرما ن ویزد را شا مل میگر د ید .

کلمه آ ریا نا برا ی ا ولین با رد رکتا ب ( آ را تسفن )

د رقرن سوم قبل ا زمیلا د به شکل یونا نی د یده میشود .

دا کترعیسی بهنا م) د رمو رد سا کنین ا ولیه ا ین سر زمین می نویسد :

< ا ینها مرد ما ن بو د ند که د رحد ود ( 2900 ق م )

ا زسوی شما ل به طرف دها نه ر ود هیرمند که درنتیجه

شرا یط بخصوصی برای شهرنشینی منا سب بو د سرا زیرشد ند وسپس هزا رسا ل بعد د رزما نی که مسیررود

هیرمند تغیریا فت ا ین مرد م به طرف د ره پنجا ب

 مها جرت کرد ند ود رآ نجا ا مپرا طو ری بز رگ موهنجودا رووهرا په یا ها را پا را تشکیل دا د ند .>    

---

...................................

ا سترا بو ن و سر ز مین آ ر یا نا ی کهن :

---