نصیرمهرین
m.nasir@web.de
پس از93 سال ازحصول استقلال افغانستان
18 اگست، سالروز کسب استقلال افغانستان از استعمار بریتانیه نام گرفته است.اگر در اینجا ازچگونگی وچرایی تعیین 18 اگست نیزبگذریم؛ اهمیت بحث وتأمل روی کسب استقلال و پیامد های آن، همچنان پابرجاست. با گذشت زمان، تأمل روی کسب استقلال، پرسشها وعناوین دیگری را نیزبه بحث موضوع افزوده است. از جمله:
الف :
- چرا وچگونه استقلال افغنستان از دست رفت؟
- عوامل و رمینه های مساعد داخلی وخارجی برای موفقیت استعمار کدام ها بودند.
- چه پیامد هایی را با خود داشت. . .
ب:
- کدام عوامل وزمینه ها، آرزوی کسب استقلال را متحقق نمود
- افغانستان پس از کسب استقلال کدام محرومیت ها و محدودیت های پیشین یا زمانۀ کسب استقلال را پایان داد.
- چه نگرش ونتیجه گیری از اصلاحات در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دورۀ شاهی امان الله خان، داریم .
- ایا لغزشهای شاه وادارۀ او با توجه به نقش مثبت و دستاورد های زمانۀ او؛به درستی در ترازوی انصاف و نقد راستینه و وارسی دقیق نهاده شده اند.
- محدودیت های اجتماعی، تاریخی در برابر اصلاحات او چگونه کارکردی را به نمایش نهادند.
ج :
- ویژه گیهای " استقلال " ادعایی ما درچند دهۀ پسین کدام ها اند.
- آیا درزمان حضورقوای نظامی کشورهای خارج درافغانستان ودست بالا داشتن آنها، سخن از استقلال داشتن؛ در واقع گونه یی از مغشوش نمودن مفاهیم استقلال ، خود ارادیت و واقعیت زیردست بودن، و وابسته به غیر بودن را با خود ندارد.
- آیا زمینه های از دست رفتن توان داخلی و دست بالا یافتن کشورهای بیگانه در امور افغانستان، به درستی سنجیده شده است. . .
برخی از این پرسشها وعناوین مورد نیاز بررسی و نقد درست تاریخ،طرف توجه قلمزنان علاقمند قرارگرفته اند. اما تصور میشود که هنوز جای بحث ونتیجه گیری متمرکزتر خالی باشد.
دلیل آنرا دردو مورد میتوان نشانی نمود:
1- تجلیل سالروز استقلال از طرف حکومت های افغانستان، متأثر بوده است از نیاز های سیاسی- حکومتی. ودرتابعیت ازآن تکرارسخنان رسمی، سطحی وحتا جعل آمیز وفاقد درس اندوزی که همواره به تکرار نشسته اند. سالیان حضور قوای شوروی درافغانستان و گسترۀ صلاحیت شوروی در افغانستان را به یاد بیاوریم. محافل تجلیل از سالروز استقلال مانند بسا موارد دیگر،زمینه های تبلیغاتی در اختیار زمامداران ونشریات زیرنظر آنها بود به منظور حمله به رقبای شوروی. اما هرگز ازآنان سری درگریبان فرونرفت تا بیندیشد که استقلال شما وحکومت تان در کجاست.
2- دربسیاری ازنوشته های گسترۀ تاریخنگاری و معطوف به کسب استقلال که خارج از چارچوب حکومتی بوده اند،ستایش استقلال بدون مکث وتأمل به فرایند چند دهۀ پسین سایه داشته است.
این است که امروز از تبیین جامع ودقیق مقولۀ استقلال وفراز وفرود آیی اثرات ونتایج بهره مندی از آن محروم هستیم.
هنگامی که دریک جامعه نیروی داخلی توانمندی آنرا ندارد، که ظرفیت موجود شناخته شده ونهانی را بسیج و روی پای ایستاده نماید؛ ویک قدرت جهانی میخواهد واکنش علیه تروریسم یا مشخصتر، علیه رویداد تروریستی 11 سپتامبررا به یکی از کانون های مهم آن یعنی افغانستان متمرکز نماید؛ هنگامی که رئیس حکومت افغانستان را نخست همان کشور یا ایالات متحدۀ امریکا انتخاب وبه افغانستان میفرستد، . . . باید در پشت آن واقعیت ها ، زمینه های تداوم از دست رفتن استقلال را دریافت.
وهنگامی که با اشکارا شدن جلوه های خروج قوای خارجی، دغدغۀ خاطراکثریت مردم افغانستان این است که پس از خروج قوا چه حالی بر سرشادن خواهد آمد؛ جامعۀ نظاره گر ما، نیاز بسیار به پاسخ یابی برای پرسشهای دارد که گم بودن سیمای استقلال حلال راتوضیح میدهند.
دسترسی به این مأمول زمانی میسر است که در چنین روز وهر باری هم که پیرامون استقلال سخن میرانیم ویا مینویسیم ،نبود استقلال را به جای استقلال عوضی نگیریم. دست ازستایش نبود استقلال برداریم. بی پرده ابراز کنیم که داشتن استقلال ، آن هم استقلال توام با حفظ مراودات احترام آمیز متقابله با بقیه کشورهای جهان، ضرورت مهم رشد حیات اجتماعی واقتصادی افغانستان است، اما ما از آن محروم وبی بهره هستیم. ما باید پدید آیی چنین وضعیت رابیابیم ، به نکوهش بگیریم وبا نسلی ایجاد مرز نماییم که زبان شان گاهگاهی نام افغانستان را دارد اما سر و دل شان حکایتگرموقف آن قشر پدید شده در چند دهۀ پسین است که وابستگی و " استقلال" فریبکارانه را موعظه نموده اند.
تجلیل نود و سومین سالروز استقلال 1919 وتجلیل ها ومباحثاتی که پس ازاین درحول چنین موضوع، صورت خواهد گرفت، با د رنظر داشت این واقعیت ها احترام استقلال را برآورده تواند کرد.
بالا
بازگشت