نوروزدر تمام ادوار تاریخ وجود داشته است، لیکن زمان برگزاری آن در دوره های مختلف متفاوت بوده است، گاهی نوروز در اولین روز خزان و زمانی بنابر مصلحت کشاورزی و آمادگی مردم برای برگزارش جشن در ابتدای تابستان و زمانی در ابتدای بهار صورت می پذیرفت .

نوروز در ابتدا یاد آور گردش ماه و سال بود وبرای اعلام وقت و زمان معین برپا گشته است، این جشن با گذشت یک سال طبیعی و با پشت سر گذرانیدن یکبار گردش زمستان و تابستان در اولین روز ماه حمل یا فروردین و در زمانی که خورشید وارد در برج حمل میشود آغاز میگردد.

   از آنجائیکه قبلأ در تقویم سال 365 روز محسوب میشد و با گذشت هرسال نوروز که در اول حمل برپا می گشت، یکروز عقب می افتاد که بعد از 120 سال ، یکماه در فصل زمستان پیشروی می نمود و به این ترتیب در کشور هایی که باتقویم سرو کار داشتند، زمان جشن نوروز تغییر می نمود و مشکلات ایجاد می کرد .

   در سال 467 هجری و در زمان سلطنت ملکشاه سلجوقی نو روز در سیر تغییرات تدریجی خود در سیزدهمین روز ماه حوت واقع گردید، بدین جهت هیئتی مرکب از منجمین و دانشمندان چون حکیم عمرخیام ، عبدالرحمن خازمی، عبدالمظفر اسفزاری و میمون ابن نجیب در اصلاح تقویم در جهت تثبیت نوروز و تعیین سال حقیقی بر آمدند. اگر چه تقویم مسیحی که با گذشت هر ده هزار سال به مدت سه روز با سال حقیقی اختلاف پیدا می نمود، اما به واقع معتبر ترین تقویم جهان محسوب می گردید.

    در سال 471 یکی از منجمان تقویمی را به اتمام رسانید که بعنوان دقیق ترین تقویم جهان ثبت گردید که بنام« تقویم جلالی » شهرت دارد و بدین گونه است که اول حمل اولین روز از سال و بنام نوروز بعنوان جشن جهانی تولد زمین نامگذاری شده و در لحظهء تحویل سال نو، با بصدا در آمدن زنگها جشن تولد زمین اعلام می گردد.

   نوروز پیش از ظهور اسلام در میان شبه جزیرهء عربستان جشن شناخته شده و حتی متداول بوده است، پس از ظهور دین مبین اسلام و ورود مسلمانان بخاک وطن مان، نو روز بعنوان روزی که همچون اعتدال موجود در شب و روز آن دارای عدالت و اعتدال بوده، و به نشانهء روز فرخنده و سعید مورد تایید قرار گرفت، چنانچه امام جعفر صادق در بارهء این روز می فرمایند، « در آغاز حمل آدم آفریده شده و آن روز فرخنده ایست برای طلب حاجات و بدر آورده شدن آرزو ها و کسب دانش و پرداختن به سیرو سفر . در این روز خجسته بیماران رو به بهبودی میگذارند، و روزی ها زیاد میشود.

   همچنان امام موسی ابن جعفر می فرماید که : در روز نوروز باید خوب شستشو کنید و بهترین جامه را برتن کنید و سپاس خدا را بجا آورید، زیرا در آن روز رسول خدا، امیرالمومنین را بر شانه گرفت تا، بت های قریش را از خانهء خدا (ج) فرو افگند .

   نوروز، روزیست که حضرت علی در جنگ نهروان پیروز شد. اول حمل سال 35 هجری باخلافت حضرت علی  ابن ابی طالب مصادف گردیده و بر عزت و شکوفایی نو روز افزود گردید، چنانچه گفته اند نوروز آن سال حتی در میان اسرا و تبعیدیان مکه و مدینه نیز جشن برپا گردید و مسلمانان به شادی و سرور پرداختند . مسلمانان در پی فتوحات خویش، آداب و رسوم و سنن نوروزی را در سراسر قلمرو اسلام رواج دادند، چنانچه در هند، چین، مصر، افریقای جنوبی، روسیه و بسیار نقاط دیگر مراسم نوروزی شناخته شده و برگزار می گردید.

   نو روز در میان سنی ها و شیعه ها از اعتبار خاصی بر خوردار بوده و روزه و نماز مخصوص را در کتب فقه خویش وارد نمودند . در دوره صفویه در ایران، قندهار، هرات، شروان، گنجه و بغداد و نیز دولت گورگانیان در مشرق و عثمانیان در مغرب بسیاری از مراسم جشن نوروزی را پذیرفته و تجلیل می نمودند. امروز جشن نوروز در افغانستان، ایران، تاجکستان ، ازبکستان، اذربایجان، گرجستان، پاکستان، مناطق کرد نشین ترکیه، مناطقی از سوریه، لبنان، عراق، یوگوسلاویا، البانی و همچنان در کشور مصر این مراسم بنام نوروز الله معروف است .

   نوروز دارای مراسم خاص وويژه ایست که تا کنون مورد احترام بوده و در ادوار مختلف بر گزار میگردید که خانه تکانی و پاکیزه نمودن منزل و همچنان باز کردن سفره بنام هفت میوه، هفت سین و سمنک از یاد گار های آنست.

   عدد هفت نزد تمام اقوام و ملل زبانها و مذاهب گوناگون عدد مبارک بشمار می آید، چنانچه هفت روز هفته، هفت گنبد افلاک، هفت وادی که نزد صوفیان و عرفا از تقدس و اعتبار خاصی بر خوردار است، و بر محاسبات فلکی از جانب منجمین نیز عدد هفت بخانه آمال و آرزو ها قلمداد میشود. چنانچه ابوریحان بیرونی غزنوی عالم بزرگ گفته بود که « روز نوروز هر شخص در کنار خانه خویش از راه تبرک هفت صنف از غلات و گیاهان بر هفت استوانه بکارد و از روئیدن این غله جات بخوبی وبدی زراعت حاصل سالیانه پی می برد .»

   باگذشت زمان، هفت صنف، به هفت سین تغییر نموده و بر سفره نو روز را یافته است. هفت سین باسبزه که نشانهء برکت و طراوت است، آغاز شده و هر سین بر میمنت ويژه و به دلایل مبارک و مقدس در سفره جای می گیرد، و نیز قرآن عظیم الشان، آئینه، شمع و ماهی از دیگر وسایل سفره به شمار میرود که بهنگام تحویل سال، همه افراد خانواده اندکی برنج، گیاه، گندم و سکهء نقره و طلا بدست گرفته و از یک دست بدست دیگر ریخته و دعای « یا مقلب القلوب » میخوانند تا این کار سبب گشایش و برکت در سال جدید گردد. همچنان در لحظهء تحویل سال ، بزرگترین و خوشرو ترین فرد خانواده، قرآن بدست گرفته و بخانه  وارد میگردد تا سال جدید را با احکام  و یاری خدا آغاز نماید، چنانچه پیغمبر اکرم در خصوص فرخنده این روز می فرمایند: « کاش ما را هر روز نوروز بود. »

   از آنچه گفته آمدیم، مرور کوتاهی بر تقدس نورور بعمل آمد، اینک سال 1376 هجری شمسی، منازل، شهر ها و کشور ها را برای همیش ترک می  گوید سال 1377 هجری شمسی، مثل هوای پاک و گوارا به اطراف مان فرود می آید. بگذار این فصل نو باشد در کار وزندگانی مان، بگذار فصل نو گمشده های ما را پیدا، و پیداهای مارا فراوان کند، به بیماران شفا و به تنهایان دوست ، به شاعران الهام، به دولتمردان خرد، به کشاورزان حاصل پربار و به کارگران مزد بیشمار و به انسانهای جهان صلح و امنیت و برای هموطنان مصیبت دیدهء مان تسکین دردها و الم ها باشد.

   بهار دیگری را پیشرو داریم، باید درین فصل به گذشته نگریست تا ببینیم چه کردیم و چه موفقیت های زندگی نصیب مان نشد. باید از تجربه گذشته برای رسیدن به موفقیت های آینده سود جست ، بدون شک رمز موفقیت هر انسان امیداست، بدون امید هر تلاش و کوشش نا پایدار و پویشی بی فرجام است. امید است که بشر را برای تلاش و زندگی و مبارزه با مشکلات آماده بسازد، امید واری خونیست که در رگهای زندگی جریان می یابد و به تعبیر ویکتورهوگو نویسنده فرانسوی « امید در زندگی بشر آنقدر اهمیت دارد که بال برای پرندگان » همه زنان  و مردان بزرگ و موفق جهان با این نیروی والا و ارزشمند آشنا هستند و تمام پیروزیها و موفقیت های خویش را مدیون آن میدانند، امید پرتوی از اشعهء نوریزدان است که اعماق تیرهء روح ما را فروغ تابناک خود روشن و دلهای سرد و افسرده را از حرارت شوق و عشق و نشاط گرمی می بخشد، چرخ های سنگین وزنگ زدهء زندگی بانیروی امید می چرخد، انگیزهء تمام اعمالی که در زیر این گنبد نیلی رنگ صورت میگیرد امید است .

چرا زندگی بشر به امید روشن است؟ زیرا که امید محوری است که تمام اعمال و آرزوهای انسان پیرامون آن گردش می کنند، امید غذای روح است، تا میتوانیم روح خود را با آن تغذیه کنیم و نگذاریم در هیچ مورد یاس و ناامیدی بر ما غلبه کند. چه بهتر که در روزی چو نو روز تجارب تلخ گذشته را بار دیگر بکار نگیریم، اشتباهاتی که در گذشته رخ داده است، بار دیگر نباید رخ بدهد. تفرقه و جدایی، یا یکپارچگی های کذایی و قلابی و غیر علمی را نباید بار دیگر بین ملت ما ایجاد شود. همچنانکه همه ما  در گذشته مسئول اعمال خویش و جامعه و تاریخ خود بوده ایم حالا هم هستیم، مهمترین چیزی که امروز مورد نیاز همه طبقات است، نحوهء عینی و منطقی بینش و بر داشتی است که باید از خود از ملت، از منطقه و جامعه و جهان خویش داشته باشیم، افکار خود محوری ، اندیشه های بسته بندی شده نیز خود چیزی نیست جز زائیده های یک کوتاه بینی و یک انجماد فکری که باعث تکرار اشتباهات تاریخی میشود .

چه میشود اگر در روز مقدس نوروز همه متخاصمین جنگ قدرت در افغانستان باعقل سلیم، کشیدگی های ذات البینی خویشرا از راه تفاهم حل بدارند و از خود محوری بگذرند و تن به خواست و آرزو های مردم بدهند، چه میشود اگر طالبان که خود را ناجی اسلام سنتی در افغانستان معرفی کرده، در روز چون نوروز تصامیم ضد انسانی قطع دست و پا و اعدام های فوری و بدون محکمه، تبعیض به مقابل زنان و دختران و تحریم نوروز را پس بگیرند ، و با نشر اعلامیه و ابلاغیه های در مناطق تحت حاکمیت خویش بار دیگر آزادی اجتماعی و معاشرت و حرکت را اجازه دهند، چه میشود اگر دوباره در های مکاتب دخترانه باز گردد و زنان که نیم پیکر جامعه را تشکیل میدهند، دوباره به کار های مفید اجتماعی گمارده شوند، مگر این زنان و دخترکان و بطور کل همین مردم همان هایی نبودند که دست دعا برای پیروزی طالبان بدربار خدا بلند داشتند؟ پس چرا برای آنها تلویزیون ، رادیو و سینما را مسدود نموده اید ؟ مگر چه ترسی از اجتماعات و تجلیل از روز های ملی و تاریخی دارید اگر افغان هستید و خود را نماینده مردم میدانید؟.

   آیا نو روز فصل بهار و عنایت و بخشش نعمات خداوندی نیست، بلکه هست زیرا رنگ سبز، رنگ برگزیدهء خدا است چراکه زیباترین فصل خدا در هیئتی بهمین رنگ جلوه پیدا میکند . سبز بودن راز های آفرینش است، رنگ سبر رنگ آرامش خاطر است، بناأ با دگر گون شدن طبعیت، دگرگونی انسان در زمینه تحول و تفکر از خشونت به عطوفت آغاز می گردد، صفا و صمیمیت و محبت به دل راه می یابد و با پاکی و سلامتی همگام میگردد، در چنین روز با دید و بازدید ها، ابر های کدورت از آسمان زندگی ما زدوده میشود، و خورشید محبت اجازه درخشیدن و گرمی می یابد.

   نوروز روز آشتی هااست، و انسان هایی که در چنین روز پیشقدم میشوند، آدم شجاع تر، و بزرگوارتر و دریا دل تر است . شما قدرتمندان که نوروز را تحریم کرده اید و گوش های خویشرا از صدای حق خواهی مردم به کری زده اید . ما افغانهای مهاجر دور از میهن عزیز مان افغانستان، بنام خدای رحمان نوروز را تجلیل میداریم .

   سلام بر شما هموطنان که این نامه را به مطالعه گرفته اید و درد دل ما را و احساس مارا میدانید. سلام به باران، سلام بر بهار، سلام به گل نرگس ولاله وطنم ، سلام بر نو روز، سلام بر بانوی بهار که با دامان سبز خود سوار بر اریکه زمان در راه است ، سلام بر شماییکه پنجره دل تان را برای بهار باز کرده اید .

برخیز و تو پروانهء مشتاق به باغ و چمن و سبزه به گلزار فرحزای نسترو لاله بدو

بیغم وبی ناله بدو، شاد تر از کودک یکساله بدو

در چمن و باغ مصفا به تماشابنشین

پای گلهای فریبا بنشین

زمزمهء جوی شنو

شاد شو ازاینهمه زیبایی و این لطف صفا  !

بهار به شما بهار دلان که روح تان آئینه پر شکوه مهربانیست مبارک باد   ؛ /.

 Omaid Weekly هفته نامة امید P.O. Box 30818 Alexandria, VA 22310 - U.S.A.