داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذ

 

پیوسته به گذشته در مسایل اقتصادی

 

موافقه نامه نافرجام ترانزیتی واقتصادی اپتا بین افغانستان وپاکستان

Afghanistan Pakistan Transit and Trade Agreement     ( APTA)

قبل ازاینکه در مورد موافقه نامه اپتا توضیحات ارائه شود بائیست مختصرتذکرداد که هفته قبل بازهم توسط  مقامات پاکستان سرحد تورخم بسته شد ومشکلات زیادی را درعبور ومرورازسرحد برای اتباع افغانستان و پاکستان ایجاد نمود وهمچنان به تعدادهزارهالاری های باربری که اموال التجاره افغانستان را حمل مینمودند درآن سوی سرحد متوقف گردید ومزید برآن مدتی است که سه هزارکانتینر اموال ترانزیتی افغانستان دربندرکراچی و بندربحری گوادربه بهانه های مختلف توسط مقامات بندری پاکستان متوقف گردیده است وبا وجود دیدارهای متعدد هیئت افغان برای حل این مشکل که با مقامات پاکستانی مذاکرات  صورت گرفت ولی هر بار باوعده های میان خالی حتی بسویه وزرابرای حرکت کانتینرها از جانب پاکستان داده شد واخیرآٌ چندروز قبل ٌآقای زرداری وعده سپرد که کانتینرها ازخاک پاکستان بدون کدام مشکل بصوب افغانستان عبورداده میشود ولی این اظهاررئیس جمهور پاکستان واهی بود بازهم اجازه عبورازاین کانتینرها تا حال عملی نگردید. توقیف کانتینرها یک نوع امبارگوی اقتصادی است واین حرکت پاکستان مخالف تعهدات بین المللی ومخالف روحیه و توافقنامه ملل متحد که حق ترانزیت  کشورهای محاط به خشکه را از مسیرکشورسومی تضمین میکند وبالاخره  مخالف است به موافقنامه ترانزیتی جدید بنام اپتا که بین افغانستان وپاکستان عقد گردیده.

 اگرتوافقنامه جدید دقیق مطالعه شود در این تفاهمنامه برای پاکستان تضمین شده که اگر درآینده ترانسپورت تولیدات صادراتی پاکستان که ازمسیرافغانستان بسوی شمال به کشورهای آسیای میانه میگزرد بدون کدام تاخیر به کشورهای آسیای میانه انتقال گردد و پاکستان مقابلتاٌ روی کاغذ این تضمین را برای افغانستان نیز داده ولی برخلاف پاکستان درعمل به این تفاهمنامه احترام نگزاشته وبارها ازسوی پاکستان تفاهمنامه ترانزیتی نقض گردیده وبازهم مقامات بندری پاکستان همان روش خصمانه خویش را درمقابل افغانستان ادامه میدهد. حال برگردیم به توضیح مختصر موافقه نامه ترانزیتی اپتا .

درنشرات بیرون مرزی این موافقه نامه بنام اپتا مسمی گردید که در 70 صفحه به لسان انگلیسی نشر شده واگر شخصی برای معلومات مزید به این توافقنامه علاقه میگیرد میتواند که به صفحه انترنت گوگل مراجعه وآنرا مطالعه نماید.

موافقه نامه ترانزیتی جدید دراثر تشویق مقامات وزارت خارجه امریکاه بعد ازمدت یک سال جروبحث ونشست های زیاد نمایندگان هردوکشوربالاخره بتاریخ 12جون2011به تصویب نمایندگان دوطرف رسیدوبتاریخ 18جولائی همان سال توسط رئیس جمهور آقای کرزی ورئیس جمهور زرداری به امضاه رسیدوچون امریکاه بطورآشکار وپنهان دربسررسیدن این موافقه نامه رول مهم داشت بتاریخ 13 جون توسط اعلامیه مطبوعاتی از واشنگتن اظهار داشت که :"ما موافقهنامه اپتا راکه بین نمایندگان افغانستان وپاکستان به تصویب رسیده ازآن استقبال میکنیم واین موافقهنامه ترانزیتی واقتصادی رابرای هردو کشور مهم خواند وبه حیث یک اقدام مثبت ارزیابی نمود. مزید برآن موافقه نامه سابق 1965 را که نظر به گذشت زمان کهنه ودر بسیاری موارد غیر قابل تطبیق بود جاگزین گردید.وبازهم واشنگتن به مزایای این موافقه نامه تاکید نمود وخاطر نشان ساخت که موافقه نامه جدید یک قدم مثبت در توسعه تجارت وسهولت انتقال مال التجاره هردوکشوربه مارکیت های بین المللی است.

موافقه نامه 1965 انتقال مال التجاره را صرف به دو کریدور وتاسیسات ترانزیتی سرحدی تورخم وچمن محدود ساخته بود ولی درموافقه جدید اپتا انتقال اموال التجاره را به ده تاسیسات سرحدی ( کوریدورسرحدی ) توسعه بخشید و این تاسیسات سرحدی جدید به سببی توسعه داده شد که صادرات اموالالتجاره پاکستان به کشورهای آسیای مرکزی بخصوص تاجکستان , اوزبیکستان , ترکمنستان ودورترازاین کشورها مانند قزاقستان وقرغیزستان به آسانی انتقال یابد که از توسعه تاسیسات سرحدی در نقاط مختلف  دولت پاکستان حد اعظم استفاده رامیکند ومی تواند اموال التجاره خویش را به سهولت به آسیای مرکزی وارد واز آنجا مواد خام کشورها را درپاکستان وارد سازد.

موافقه نامه جدید اپتا با خوشبینی غیر قابل وصف ولی پیش ازوقت ازجانب مقامات افغانستان بدرقه شد که ازاین به بعد افغانستان هم می تواند از سه تاسیسات بندری پاکستان کراچی , گوادروبندر بحری قاسم بدون مشکلات گمرکی استفاده نماید وآقای ظفرمحمود معاون وزارت تجارت پاکستان درابتدا نیز خوشبینی نموده واین قراردادا را یک واقعه تاریخی نامید که میان هردوملت برادر(!) در نتیجه زحمات وتلاش نمایندگان هردوکشورایجادگردید.

دراین نوشته مختصرگنجایش آن نیست که تمام مواد قرارداد یک بیک به تحلیل وبررسی گرفته شود ولی صرف یک الی دوماده آن که برای سهولت ترانزیت برای افغانستان مهم شمرده میشود وتطبیق این موافقنامه واقعاٌ مشکل ترانزیتی افغانستان رارفع مینمود ودرانتقال اموال سهولت های ایجاد میشد تذکرمیدهیم.

مشکلات بزرگی که تجاران افغان برای انتقال اموال شان از بندر کراچی دارند اینست که مقامات اداری پاکستان از تجاران خواستار تضمین پولی به ارزش مال التجاره شان بود ولی درقرارداد جدید اپتا تاجران می توانند بطورمستقل برای تضمین مالی اموال شان با شرکت های خصوصی بیمه به موافقه برسند که لاری های حامل کالا های تجارتی افغان از طریق پاکستان به بنادرسوست در چین وبندر واگه هندوستان بدون کدام مشکل حمل ونقل شوندوحتی برای حفاظت لاری های اموال التجاره صندوق پولی در هردوطرف تاسیس شود که درآن صرف 25 فیصد محصول گمرکی تاجران هزینه شود که در صورت تلف ویا متضررشدن اموالالتجاره درجریان حمل ونقل وعوارض دیگر ناشی ازآن صندوق پولی جبران خساره بپردازد.ولی تا امروز این ماده از جانب پاکستان تطبیق نشد وبازهم پاکستان مانند سابق به اذیت وآزارتاجران افغان ادامه میدهد . دربندر کراچی که روزانه زیاده از صد کانتینرمال التجاره افغانستان میرسد صرف 60 کانتینررا اجازه انتقال به افغانستان میدهند ولی متباقی چهل کانتینرآنرا به بهانه های مختلف عمداٌبرای مدت نامعلوم متوقف میسازد تا بتوانند اموال التجاره را تحت جریمه نقدی آورده وبه این ترتیب از تاجران افغان پول اخذ کنند, گفته شده که پاکستان سالانه ملیون ها دالربه عنوان جریمه نقدی از تاجران افغان اخذ میدارد.

موافقنامه اپتا کمک میکرد که ازتجارت غیرقانونی مانند قاچاق جلو گیری شده وبرای مصئونیت اموال التجاره هردو طرف در ظرف چند سال آینده تمام کانتینرهای تجاری الی رسیدن به منزل مقصود مهرولاک ومجهز به نصب آله رد یابی می گردید  ومزید برآن هردوطرف به موافقه رسیده بودند که نمایندگان مقامات اداری بنادرهردوطرف وقتاٌفوقتاٌ نشست های برگزارنموده وهرمشکلی را که دراثر موافقه نامه اپتا بوجود بیاید توسط مذاکرات دوجانبه حل و فصل نمایند ولی بازهم پاکستان تا حال حاضر به تشکیل چنین کمیته نگردیدونه درمصئونیت اموال تاجران افغان اقدام جدی نمود.

اصلاٌ این موافقنامه به این منظورعقد شده اگر شاهراه ترانزیتی که از مسیرافغانستان به کشورهای آسیای میانه شروع شود پاکستان ترانزیت اموال خودرا تضمین نموده که درآینده افغانستان برای پاکستان مشکل ترانزیتی خلق نکند.

برای معلومات مزید در مورد مشکلات ترانزیتی با پاکستان به مضامین نشرشده همین نویسنده درآرشیف تارنگارهای درون وبیرون مزری کشورو صفحه انترنیت گوگل فارسی مراجعه شود:

1-بررسی دشواری های راه ترانزیتی افغانستان با کشورهای همسایه

2-فروپاشی تدریجی سیاست ترانزیتی پاکستان

3-بازکشائی خط آهن در شمال وانکشاف جدید شاهراه ترانزیتی

 

 

 

---

بالا
 
بازگشت