حکمت همت
شهرک صنعتی هرات؛ چالش ها و بی مهری ها
بدون شک احداث و راه اندازی مجموعه های عظیم صنعتی در شهرک ها تاثیرات بسیاری بر پیرامون خود دارد. ساکنین بخش های صنعتی و فرهنگی جدید، الگوی زندگی نوین را در محیط کار می آموزند و بدین ترتیب به حوزه های زیست خود به طور عام و به داخل خانه خود به طور خاص، منتقل می کنند.
گرچه در مطالعات مکان یابی و ظرفیت سنجی شهرک ها، فاکتورهای اقتصادی از مهم
ترین عوامل تعیین کننده به شمار می آیند ولیکن نباید نقش و تاثیر آتی شهرک ها
را در جامعه انسانی از نظر دور داشت، امر مهمی که تا کنون کمتر بدان توجه شده
است.
وجود هزاران کارمند و کارگر شاغل در شهرک ها، که متعلق به محیط های گوناگون
فرهنگی هستند، در نهایت به دگرگونی بافت سنتی و روابط اجتماعی در منطقه تحت
نفوذ خود می انجامد.
تفاوت های موجود در بین ساکنین محیط های صنعتی، از جمله سن، تحصیلات و تاهل، از
جمله عوامل عمده بیگانگی آن ها از یکدیگر و محیط های پیرامونی است.
تولیدات داخلی پایه و اساس اقتصاد و رفاه عمومی درتمامی کشورها است و برای رشد و حمایت ازآن، دولت ها برنامه های استراتژیک و پالیسی های مشخص طرح مینمایند. درحقیقت، ثبات و استقلال اقتصادی کشورها، وابسته به تولیدات داخلی آنهااست. دولت افغانستان بانداشتن برنامه و پالیسی های مشخص برای تقویت و حمایت ازتولیدات داخلی، باعث کاهش تولیدات داخلی شده است. بی توجهی و بی برنامه گی حکومت، باعث دلسردی سرمایه گذاران شده و تعداد زیادی از آنها سرمایۀ های شانرا از افغانستان خارج ساخته و در کشورهای دیگر انتقال دادند.
هرات در غرب افغانستان است. این شهر پس از کابل، دومین شهر پرجمعیت افغانستان محسوب میشود. هرات قطب صنعتی و از مهمترین کانون های فرهنگی هنری افغانستان به‌شمار می‌آید. شهرک صنعتی هرات برای نخستین بار حدود هفت سال پیش در ولسوالی گذره در زمان اسماعیل خان والی اسبق هرات با حضور تعداد زیادی از سرمایه گذارن داخلی خارجی تهداب گذاری شد، این شهرک در ابتدا با بیش از 400 فابریکه مختلف صنعتی آغاز به کار کرد اما بعد ها این فابریکه ها یکی پس از دیگری به اساس مشکلات و دخالت های اشخاص مشخص، از کار بازماندند.
برق و آب:
تامين آب و برق شهرك‌های صنعتی همواره يكی از دل مشغولی‌های بخش های توليدی كشور بوده است.
اگرچه در سال‌هاي اخير اقدامات مثبتي در راستاي رفع آن از سوي مسوولان وزارتخانه‌های صنايع و معادن ،انرژی و آب و تجارت انجام گرفته است؛ اماهنوز هم جای كار دارد. مشکل برق و آب در این سالها یکی از دغدغه های اساسی سرمایه داران شهرک صنعتی بوده که این مهم گاه منجر به آن شده تا فابریکه ها کار خود را به حالت تعلیق در آورند. قیمت بلند نرخ برق و نیز بی توجهی حکومت به خاطر کاهش قیمت برق باعث آن شده تا نیمی از کارخانه ها با این مشکل جدی مواجه بوده و همچنان از این ناحیه در بازار رقابت های داخلی و خارجی، آسیب پذیر باشند.
بلند بودن تعرفه های گمرکی:
بیشتر ماشین آلات، وسایل تخنیکی برای تولید و قسمت عمده مواد خام برای تولید در این شهرک از خارج از افغانستان وارد می گردد. دولت در قسمت تعیین تعرفه های گمرکی عادلانه برای تجار افغانی همیشه بی توجه بوده و بیش از 15 درصد برای واردات مواد خام تولیدات فابریکه های مختلف در شهرک صنعتی ، تعرفه گمرکی وضع نموده که این خود باعث مشکل در قسمت رقابت با تولیدات خارجی این فابریکه ها شده است. از سوی دیگر برای تولیدات مشابه خارجی به افغانستان تعرفه های گمرکی اندکی وضع می شود و سرمایه داران در این فابریکه ها همیشه از این ناحیه به شدت شاکی هستند. تا جائیکه این امر باعث آن شده تا نیمی از فابریکه های فعال، پس از مدتی از کار باز بمانند.
نبود امنیت:
با توجه به شکننده گی امنیت در افغانستان و افزایش آمار آدم ربایی ها به خصوص در هرات، سرمایه گذاران در شهرک صنعتی به طور مداوم از نبود امنیت کامل در این شهرک های شکایت داشته که این مشکل هم امنیت جانی سرمایه گذاران را تهدید کرده و نیز امینت مالی فابریکه ها و وسایل شان را نیز شامل می شود. نبود امنیت در شهرک صنعتی باعث آن شده تا بیشتر سرمایه گذران، به خارج از کشور پناه برده و سرمایه های هنگفتی را که در این شهرک به مصرف رسانیده به حال خود رها کرده و یا هم از کشور خارج کرده اند.
فساد اداری:
فساد اداری در این چند سال یکی از مشکلات اساسی مردم در امر تحقق خواسته های قانونی و بر حق شان بوده است. فساد اداری به خاطر توزیع عادلانه نمرات زمین به افراد مستحق، توزیع جواز تجارت به افراد مشخص و زورمند، کارشکنی های گوناگون در قسمت حمایت از تولیدات داخلی و نبود همکاری های اقتصادی از سوی اداره های مربوطه با سرمایه گذاران شهرک صنعتی ، یکی دیگر از مشکلات عمده در شهرک صنعتی هرات بوده است که شوربختانه هیچ ساختار و تلاشی تا کنون نتوانسته است که با کاهش و از بین بردن فساد اداری در کشور مبارزه کند.
با اینکه درشهرک صنعتی هرات قبلن بیشتر از 400 فابریکه وجود داشته و بالغ بر 600 ملیون دالر در آن سرمایه گذاری صورت گرفته بود، اما ازسال 1385 به این طرف بیشتر از 300 فابریکه بنا به عدم حمایت دولت ازصنعت تجارت ، سیاست دمپنگ کشورهای خارجی، عدم حمایت دولت وتعرفه های سنگین گمرکی درقسمت واردات مواد خام فابریکه ها ، و دلایل دیگری که قبلن گفته شد از فعالیت باز ماندند و به شدت از این ناحیه ها آسیپ پذیر بوده اند .
زمین خواری :
قصب زمین ها در شهرک صنعتی هرات توسط افراد زورمند و نگاه بدبینانه کابل به هرات یکی دیگر از دغدغه های عمده سرمایه داران در هرات بوده تا جائیکه مسوول اتحادیه صنعت گران هرات ادعا می کند که نفوذ افراد قدرتمند در مرکز و هرات، قصب زمین ها در شهرک صنعتی و برخورد های سلیقه ای بین مقامات از چالش های عمده در راستای توسعه، رشد و تقویت شهرک صنعتی هرات بوده و این مشکلات عمده ای را برای ادامه کار در شهرک صنعتی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی بوجود آورده است و تلاش های حکومت افغانستان برای باز پس گیری نمرات زمین غیر فعال در شهرک صنعتی هرات همچنان بی نتیجه مانده است.
رقابت نا برابر با تولیدات خارجی و عدم حمایت حکومت از تولیدات داخلی:
شماری از کارخانه داران در شهرک صنعتی شکايت دارند که دولت از سرمايه گذاری خصوصی و توليدات داخلی به گونه درست حمايت نمی کند.
به گفته آنها، دولت بايد از ورود محصولات مشابه از خارج کشور جلوگيری کند تا زمينه رشد توليدات داخلی فراهم شود. اما دولت افغانستان، با اتخاذ سياست اقتصادی متکی به بازار آزاد، تلاش می کند از دخالت در اين رقابت بپرهيزد. آنان نگران اند که در يک رقابت "نابرابر" با کارخانه داران بزرگ خارجی، کارخانه های شان تعطيل خواهد شد .
بحران مدیریت :
به باور آگان امور اقتصادی ، نبود رهبری ، مدیریت آگاه، تخصصی و ورزیده در امر پیش برد فعالیت های اقتصادی در شهرک صنعتی ، و نیز آینده نگری نامعلوم و سطحی در آغاز کار و فعالیت کارخانه ها در شهرک صنعتی، دلایل دیگری از نا هماهنگی ها و مشکلات عمده در شهرک صنعتی هرات است که بیشتر فابریکه ها را در این شهرک به رکود اقتصادی مواجه کرده است. به باور این آگاهان، به استخدام گرفتن افراد مسلکی و تخصصی در امر پیش برد برنامه های اقتصادی و تجاری ، امری مهم و حیاتی بوده و میتواند در رشد،توسعه و تقویت فابریکه های صنعتی کمک ارزشمندی را داشته باشد.
هرات قطب صنعتی افغانستان
شهرک‌های صنعتی همواره یکی از امیدهای دولت و مردم برای رشد و توسعه صنعتی و افزایش اشتغال و رونق آن در کشور به شمار می‌روند و دولت نیز باید تلاش نماید تا به انواع مختلف نسبت به حمایت از صنایع استقرار یافته در این شهرک‌ها جدیت نشان دهد.
شهرک های بزرگ صنعتی می توانند برای از میان برداشتن مشکلاتی همچون بیکاری و توزیع ناعادلانه درآمد، نقش مهمی را بازی کنند. در حالت کلی مهمترین نقش و اهمیت پارک های صنعتی در توسعه صنعتی و اقتصادی کشور را می توان در کمک به توزیع عادلانه درآمد، اشتغال زایی، تسریع در توسعه صنعتی و ایجاد ارزش افزوده خلاصه کرد. افزون بر این، تشویق فرهنگ سرمایه‌گذاری، تسریع در زمان بهره‌برداری و توجه به هزینه فرصت سرمایه، ارزش تولید بیشتر با سرمایه‌گذاری کمتر و صرفه‌جویی در استفاده از ارزهای خارجی از دیگر تاثیرات شهرک های صنعتی و تولیدات داخلی آنها در اقتصاد هر کشوری است.
هرات به عنوان شاهرگ اقتصادی افغانستان و رابطه با دو بندر مهم تجاری از اهمیت خاصی برخودار است و به همین منظور به عنوان قطب صنعتی افغانستان شناخته می شود. حضور شمار زیادی از سرمایه گذاران داخلی و خارجی ، روند رو به رشد بازسازی و ارتباطات اقتصادی تجار این شهر با کشور های خارجی توانسته است چرخه اقتصادی در این شهر را به وزنه ای سنگین و با اهمیت تبدیل کند.
آرزو می رود تا برخورد های سلیقه ای مقامات بلند رتبه، نگاه بدبینانه مرکز به هرات، نا امنی، فساد اداری،و نفوذ زورمندان و قاصبین زمین هر چه زودتر از فضای هرات زیبا کم شود و شاهد شگوفایی، رشد، و توسعه اقتصاد، فرهنگ و هنر بیشتر در شهر باستانی هرات باشیم تا با تکیه بر نیروی جوان و پویای کشور ، دورنمای اقتصادی قوی را برای خود رقم زده و به خودکفایی لازم برسیم.
نویسنده : حکمت " همت " ماستر علوم ارتباطات
بالا
بازگشت