اسد خانپور
انرژی برق ، منابع آن و اثرات آن بالای محیط زیست
انرژي عاملي است كه باعث حركت يا تغييرات در مواد مي شود . انرژي را توانايي انجام كار یا قدرت کار کردن نیز گويند
و یا به به عباره دیگر انرژي عبارت از ظرفیت و یا قابلیت یک سیستم فیزیکی برای انجام کاری است چه اگر انسان یک کاری را انجام می دهد ، و یا حیوانی قلبه می کند , یا باری را انتقال می دهد ، و اگر وسایل نقلیه و یا هوا پیمایی ,مسافرین و غیره اموال را از جایی به جای دیگری نقل مکان می دهد ، و هم اگر ماشینی در فابریکه فعالیت می نماید ، همه و همه به انرژي نیاز و ضرورت مبرم دارند .
در جهان امروز مو ضوع انرژي یکی از داغ ترین و پر ارزش ترین مسئله به شمار رفته ، که حتی ستراتیژی اکثر قدرت های جهان را تشکیل می دهد .
انرژی در اشکال مختلف وجود دارد. نمونه هایی از آنها عبارتند از: انرژی نور، انرژی حرارتی ، انرژی مکانیکی، انرژی جاذبه ، انرژی برق ، انرژی صوتی، انرژی شیمیایی، انرژی هستوی یا اتمی و غیره ، که با اهمیت ترین آن ، هما نا انرژی برق می باشد ، که تقریبا از همه دیگراشکال انرژی ها تولید شده می تواند
بسیار به مشکل می توان مشخص نمود ، که چه کسی برق را برای اولین بار کشف نموده است ، مراحل مقدماتی آن اصلا به تاریخ دو هزار سال قبل یونان بر میگردد ، آنها کشف نمودند که با مالش نمودن پارچه های پشمی با کهربا , بین شان جاذبه و یا قوه کشش به وجود می اید ،و یکدیگر خود را را جذب می کنند .
اما در قرن ۱۶ و ۱۷میلادی , دانشمندان متعدد کشفیات و تجربیات زیادی را در مورد ، برق ساکن ،انکشاف بطری ،شناسایی قطب ها و چارچ های مثبت و منفی و چگونگی جریان برق انجام داده اند و همچنان آقای بنجامین فرانکلین دانشمند آمریکایی در سال 1752 ثابت نمود که المآسک برق می باشد
تا آنکه برای اولین بار در سال ۱۸۳۱ دانشمند انگلیسی آقای میخاییل فرادی جنراتور را اختراع نمود ، که تحول بزرگی در تولید و انکشاف برق به حساب می آید . اما مغالطه نه شود که دانشمند و بزنسمین بزرگ آمریکایی آقای توماس ادیسن ، در اوایل قرن بیست در پهلوی بسیار اختراعات دیگر ، برای اولین بار لمپ یا چراغ برق را اختراع نمود ، نه آنکه خود برق را کشف نموده باشد .
برق در حقیقت جریان الکترون ها در یک سرکت و یا دوران بسته می باشد ، که بواسطه نیروی الکتریکی یعنی ولتاژ صورت می گیرد ,که دو نوع می باشد ، برق مستقیم که به طور مثال از بطری ها و برق متناوب که از جنراتور ها بدست می اید .
برق را می توان به طرق مختلف تولید نمود :
اصطکاک، گرما، نور، فشار، عمل شیمیایی، و یا عمل مقناطیسی.
بطری ها تولید برق (برق مستقیم )از طریق عمل شیمیایی می نمایند-
در دینمو ها و جنراتورها تولید برق از طریق عمل مقناطیسی صورت می گیرد . یعنی اینکه اگر یک سیم(ناقل برق ، مس و غیره فلزات ) در ساحه مقناطیسی حرکت نماید ، جریان الکترون ها در آن به وجود می آید . که البته این نوع برق را برق متناوب می نامند .
- توسط اصطکاک برق ساکن ایجاد می شود - .
– اثر گرما می تواند بر یک دستگاه به نام ترموکوپل (وسیله اندازه گیری اختلاف درجه حرارت )و یا بعضی مواد - کاربنی برق مستقیم تولید نماید
– به اثر تابش نور بر مواد فوتوالکتریک (مواد نیمه هادی مانند سلیکان کرستالی و یا کادمیوم و گالیم ترکیبی ) برق مستقیم تولید میشود .
– بنابر تیوری کوانتام دانشمند بزرگ آلمانی آقای آلبرت انشتین, اشعه خورشید از زرات نهایت کوچک بنام فوتون ها تشکیل شده و با واسطه امواج مقناطیسی برقی با سرعت ۳۰۰،۰۰۰ کیلومتر در ثانیه در حرکت است
– هرگاه بعضی فلزات یا عناصر نیمه هادی برق مانند سلیکان کرستالی و یا کادمیوم و گالیم ترکیبی , که در معرض روشنایی آفتاب قرار بگیرند ، از خود چارچ های الکترون آزاد می نمایند ، که جریان الکترون ها در حقیقت همان جریان برق می باشد .بنا با نصب پنل های بزرگ می توان برق با ولتاژ بلند از روشنایی آفتاب بدست آورد
– که بصورت عموم در ساختن پنل های خورشیدی از سلیکان کرستالی نسبت بهره وری و موثریت فوق العاده آن استفاده بیشتر صورت می گیرد
– اعمال فشار بالای بعضی مواد پیزوالکتریک (سرامیک و یا کرستال های به خصوص ) برق مستقیم تولید می نماید.
امامیتود ها و یا طریقه ها ایکه غرض تولید برق در جهان امروز بسیار معمول است ، می توان از برق الکتروشیمی (بطری ها )، برق دینمو و جنراتور ، برق خورشیدی یا فوتو ولتاییک نام برد .
قسمت عمده و یا بهتر بگوییم که تقریبا ۹۷ فیصد برق در جهان که از انرژی آبی ،حرارتی ،هستوی و یا بادی تولید می گردد در حقیقت همه از اثر فعالیت جنراتور ها می باشد .
منابع ا یکه مخصوصا انرژی برق از آن ها به دست می آید ، می توان به دو دسته تقسیم نمود ، یکی منابع انرژی پاک که شامل آب ، باد و نور خورشید می گردد و دیگر آن منابع انرژی نا پاک و یا کثیف است که عبارت از نفت , گاز و زغال سنگ می باشد . .
انرژی پاک را به نام انرژی تجدیدپذیر و یا انرژی سبز نیز می نامند و به طور خاص برای انرژی هایی خطاب می گردد که معمولا برای محیط زیست کدام ضرری نداشته ، و یا آلودگی کمتر تولیدمی نماید .
وهمان طوریکه قبلا تذکر دادیم ، اغلب انرژی پاک از منابع طبیعی مانند آب، باد، خورشید , گرمای زمین و زیست توده یی(مواد زایده ،زباله ها و غیره ) بدست می آید .
امید آن می رود که در آینده قریب و به تدریج انرژی پاک، به عنوان جایگزین خوبی به جای انرژی هایی ناپاک مانند نفت، گاز و زغال سنگ و هم کوره های هستوی گردیده که منجر به کاهش قابل ملا حظه انتشار گازات گلخانه ای و هم ایجاد یک سیاره امن تر برای همه ساکنان این کره گردد
اکثر انرژی برق در جهان از دستگاه ها و یا ستیشن های حرارتی با استفاده از سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ و نفت تولید می گردد و یا از ستیشن های حرارتی هستوی بدست می آید . که در همه این حالات ، این دستگاه ها ,آب را به بخار تبدیل نموده ، و توسط آن توربین ها به چرخش در می آیند .
نیروگاه های ایکه این چنین فسیلی می سوزانند و یا مصرف می کنند در حقیقت به پیمانه وسیع گازهای گلخانه ای از جمله کاربن دا ی اکسید ، نایتروجن دای اوکساید و متان نیز تولید می گردد ، به همین دلیل است که آنرا منابع انرژی کثیف می نامند
با وجود ادعا های طرفداران صنایع در مورد پاک بودن انرژی هستوی ، بعضی مطالعات در مورد تولید انرژی هستوی نشان می دهد که انرژی هستوی یگانه انرژی کثیف، خطرناک و گران قیمت از همه انواع انرژی بوده که خطرات نهایت جدی برای سلامت انسان، و تهدید های غیر قابل تصور را برای امنیت ملی کشور ها در قبال خود داشته است .
فاجعه 1986 چرنوبیل در اوکراین، و هم فاجعه سال ۲۰۱۱ شهر فوکوشیمای جاپان که هزاران نفر جان های خود را از دست دادند ، و به بلیون ها دالر محیط زیست خساره مند گردید . نمونه های بسیار ترسناک و فاجعه بار حادثات هستوی در جهان است
سالانه به مقدار زیاد یعنی حدود سی بلیون تن گازات گلخانه یی از فعالیت همین دستگاه ها و یا ستیشن های حرارتی , از وسایل ترانسپورت زمینی و هوایی ،فابریکات مختلف , پخت و پز و تسخین و غیره تولید و به وجود می آید ،که برای آینده بشر و محیط زیست فوق العاده مضر تمام می شود
طبعا وقتیکه هر ماده سوختی برای تولید انرژی استفاده می گردد ، از خود به مقدار کم ویا بیش گازات مضره ، و غیره کثافت را به جا می گذارد ، .
معضله بسیار مهم در جهان امروز ،همین کثافات و آلودگی هایست که از تولید و مصرف انرژی به میان آمده ، خصوصا این گازات مضره یعنی گازات گلخانه یی می باشد .
آلودگی هوا به شکل طبعیی از اثر آتش فشان ها ، آتش سوزی جنگلات ،گردو غبار زمین ، مواد مضره درختان کاج و غیره نیز به وجود می آید .
این گازات گلخانه یی که شامل کاربن دای اکساید ،نیتروژن دای اکساید ، متان , بخارات آب و غیره می باشد ، در جو زمین قرار می گیرند که یک مقدار انرژی خورشید را به خود جذب می کنند و به خاطری گلخانه یی نامیده می شود که به مثل یک گلخانه شیشه یی ، نور خورشید را به داخل اجازه می دهند ، اما مانع خارج شدن هوای گرم از جوف زمین می گردند ، که در حقیقت هم خود شان گرما را جذب می کنند و هم مانع خارج شدن گرمای سطح زمین می شوند
اگر اين گازات در جو زمین نبودند، انرژي گرمايي خورشيد مجددا به فضا بر مي‌گشت
بر علاوه گازات گلخانه یی سبب آسیب و یا ایجاد سوراخ ها در سطح لایه اوزون که در قسمت بالایی اتموسفیر قرار دارد ، گردیده ،که بدون وجود این لایه, اشعه ماوراءبنفش به سطح زمین مستقیم می رسند و باعث زیانهایی برای همه گونه زنده جان ها و از جمله نباتات می گردد
اگر لایه اوزون از بین برود ،حیات در کره زمین با خاطر جدی مواجه خواهد شد . با از بین رفتن لایه حیاتی اوزون ، نسل بشر ، گیاهان و جانوران در مدت کوتاهی منقرض خواهد گردید. در حال حاضر
که این لایه آسیب دیده است ، تشعشعات ماورای بنفش که به زمین می‌رسد شدت یافته و این مسئله باعث ایجاد سرطانهای پوست ، تضعیف مکانیزم دفاعی و ایمنی بدن انسان گردیده , علاوه بر آن به علت آسیب دیدن لایه اوزون کل نظام زیست محیطی در سراسر گیتی دچار ناهماهنگی و عدم توازن جدی و فزاینده شده است.
آلودگی هوا همچنان باعث امراض گوناگون حیوانی و نباتی ، افزايش اختلالات ژنتيكي، افزایش مرگ و میر و غیره ضرر ها و زیان های مالی و اقتصادی در جهان می شود ، سبب گرم شدن زمین نیز گردیده که یخچال های قطب شمال رو به ذوب شدن نهاده ، وهم باعث یک سلسله توفان ها و خشک سالی ها در سراسر جهان می گردد
چین در تولید چنین گاز ها در صدر کشور های جهان قرار داشته و ایالات متحده آمریکا مقام دوم را دارد .
در جهان سالانه حدود سه ملیون نفر از اثر آلودگی هوا جان های خود را از دست می دهند و به ملیون نفر دیگر به امراض گوناگون مصاب می شوند
پس ثابت می شود که انرژی پاک و محیط سالم ضامن صحت و سلامتی بشر بوده ، که وظیفه و رسالت همه ما انسان ها است تا در بر آورده شدن این مرام از هیچ نوع سعی و تلاش دریغ ننماییم
در کشور ما نسبت عدم توجه مقامات مسئول برای جلوگیری از مواد نفتی بی کیفیت که در وسایل نقلیه ، پخت و پز و تسخین کار گرفته می شود و همچنان به علت فقر و تنگدستی مردم ما که برای گرم کردن خانه های شان و پخت و پز روزمره برعلاوه دیگر سوخت های مضره حتی از تایر ،و تیوب ، مواد پلاستیکی نیز استفاده به عمل می آورند ، که همه این عوامل سبب می گردد تا شهر های بزرگ از جمله کابل ، امروز به یکی از آلوده ترین شهر ها در جهان تبدیل گردد که این مسئله حیات مردم ما را همه روزه تهدید می کند
اینکه جنگ های خانمانسوز بیش از سه دهه چه مصیبت هایی را بر مردم و کشور ما تحمیل نمود ، و خطرات ناشی از استعمال ملیون ها تن بم ،راکت ،مرمی، ماین و غیره مواد انفجاری ، و هم آلودگی ها و اثرات بسیار منفی و زهر آلود آن بالای محیط زیست ،حیات انسانها و سایر زنده جانها و نباتات را اگر به بررسی بگیریم ، شاید در یک مضمون و یا چند مضمون هم بسنده نباشد
کار بسیار نیک و به جا خواهد بود ، که اگر دانشمندان و متخصصین امور کشور ما در مورد اضرار و زیان ها و هم اثرات روانی ، جسمی و ژنیتیکی این گونه افزار های جنگی و سلاح کشنده راپور مکمل ترتیب نمایند ، و مردم نجیب و مظلوم ما را در روشنایی قرار بدهند .
بنا از تمام توضیحات و بررسی های فوق چنین استنتاج می گردد.
که کره زمین یعنی همین خانه مشترک ما انسان ها ، واقعا بسیار زیبا است ، در صورتیکه پاک نگاه داشته شود ، و از آلودگی هوا تا حدود امکان جلو گیری به عمل آید ، در غیر آن طبیعت بالای ما قهر و خشمگین گردیده ، که در نتیجه انواع آفت ، مصیبت و بلا ها را بر ما نازل می نماید .
چون درد و الام ماافغان ها بی نهایت زیاد است ،با وجود بیش از سه دهه جنگ و مصیبت ها ، هنوز هم جنگ وکشتار هموطنان بی گناه ما ادامه دارد ، فقر و بیکاری بیداد می کند .اصلا کس در فکر و یا قصه محیط زیست هم نمی باشد . لازم است تا برای رفع خستگی خاطر ، و خصوصا کسانیکه این مضمون نه چندان دلچسپ بنده را مطالعه می کنند .با یک شوخی مضمون ام را خلاصه نمایم . و امید وار هستم تا به سیاست بر نخورد .
از برکت اعتلاف به رهبری آمریکا ،سه افتخار بزرگ تا کنون نصیب ملت ما می گردد ، که افغانستان در فهرست فاسد ترین و هم آلوده ترین کشور های جهان قرار می گیرد و همچنان در تولید مواد مخدر مقام اول را در جهان احراز می نماید .
بیستم جنوری ،۲۰۱۳
بالا
بازگشت