عبدالله یادگاری
اتحادیه های خبرنگاری , دفاع از خبرنگاران یا تولید دوکانداران ژورنالیزم
همه ساله در آخرین روز های سال آماری از شمار ژورنالیستانی که در افغانستان در مدت یک سال قربانی خشونت ها شده اند نشر می شود. این آمار که شامل رقم ژورنالیستانی که در جریان یک سال و در هنگام انجام وظیفه کشته شده و یا زخم برداشته اند می باشد , از سوی شماری از نهاد های موسوم به اتحادیه های دفاع از ژورنالیستان نشر می شود. در فهرست این نهاد ها نام های ژورنالیستانی نیز شامل می باشد که مورد لت و کوب کارمندان امنیتی دولت افغانستان یا دیگر نهاد ها قرار گرفته می باشند. چند روز پیش از پایان سال 2011 میلادی نیز گزارشی در این رابطه از سوی نهادی موسوم به "نی" که خود را حامی "رسانه های آزاد افغانستان" می خواند نشر شد. در این گزارش گفته شده است که میزان خشونت علیه خبرنگاران در سال 2011 میلادی 38 درصد افزایش یافته است. آماریکه این نهاد نشر کرده طور ذیل است.
تعداد کشته شده ها: 3 تن
تعداد زخمی شده ها: 6 تن
تعداد ژورنالیستانی که مورد لت و کوب و توهین قرار گرفته اند: 80 مورد
بدون تردید افغانستان تا کنون به یک کشور مصئون و مطئین برای کار خبرنگاری تبدیل نشده است و هستند افراد و نهاد های که منافع شان را در بستن دهن ژورنالیستان میجویند و به همین دلیل خشونت علیه این قشر مانند سایر شهروندان افغانستان رخ میدهد.
اما به بهانه این گزارش میخواهم ماهیت و موثریت اتحادیه های خبرنگاری در تامین آزادی بیان و برخی از عوامل خشونت علیه خبرنگاران را به طور کوتاه به بررسی بگیرم و به مواردی اشاره کنم که به نظر بنده هم نقص کامل در جامعه خبرنگاری افغانستان است و نه تنها جلو مسلکی شدن جامعه خبرنگاری و رسانه های افغانستان را گرفته , بلکه رسانه های این کشور را به یک بازار بدون کنترول مبدل کرده است و می تواند در افزایش خشونت علیه خبرنگاران نیز نقش داشته باشد.
در ده سال گذشته و در پی تامین آزادی بیان در پهلوی افزایش چشمگیر رسانه های خصوصی شمار کسانیکه آرزوی کار در رسانه ها را دارند نیز به شدت افزایش یافت. در حالیکه به این مسلک ده سال پیش هیچ محبوبیتی در میان مردم به ویژه جوانان وجود نداشت , ایجاد رسانه ها جوانان زیادی را تشویق کرد تا به سوی مسلک ژورنالیستی رو بیاورند. شماری تلاش کردند تا از طریق راه یافتن به فاکولته های ژورنالیزم در پوهنتون ها ژورنالیست مسلکی شوند و برخی هم به دلیل راه نیافتن به این فاکولته ها راه های دیگری را اختیار کردند تا وارد رسانه ها شوند. شماری از این جوانان به طور مستقیم به وسیله شناخت و روابطی که با مالکان رسانه ها داشتند , با آغاز به کار در بخش های اداری و حتا صفا کاری وارد رسانه ها شدند و پس از مدتی مالکان رسانه ها آنان را به خاطر اینکه معاش کمتر به آنان بدهند به کار تهیه خبر , خوانش خبر و تهیه برنامه ها توظیف کردند. این افراد در حالیکه هیچ دانش مسکلی ژورنالیزم درسر نداشتند و ندارند در آرزوی شهرت و پول دست به تهیه برنامه های بی کیفیت و هم چنان تهیه خبر های غیر مسلکی زدند. هم چنان این افراد سبب شدند تا معاش کم به دست آورند و مالکان رسانه ها کارمندان مسلکی خود را که در تلاش کار حرفه ایی و تهیه برنامه های با کیفیت بودند , از کار اخراج کنند. طوریکه تجربه نشان داده است بیشتر موارد خشونت علیه خبرنگاران نیز , در برابر همین خبرنگاران غیر مسلکی رخ میدهد , چون این افراد اصول و اخلاق ژورنالیزم را نمی دانند و طوری با مردم و مسوولان رفتار می کنند که گویا قدرت کامل در دست این افراد است. در عین حال شمار این افراد روز تا روز در میان رسانه های افغانی افزایش می یابد و با افزایش آنان کیفیت کار رسانه ها به شدت تضعیف میشود و ساحه کاری برای خبرنگاران مسکلی تنگتر می شود.
در این میان اتحادیه های خبرنگاری نیز که ظاهرا بخاطر دفاع از حقوق خبرنگاران و آزادی رسانه ها ایجاد شده اند نقش مهمی در بازاری ساختن رسانه ها داشته اند. این اتحادیه ها که به نام های مختلف و صرف بخاطر به دست آوردن پول از موسسات کمک کننده ایجاد شده اند کورس های کوتاه مدت ژورنالیستی را که بیشتر آن یک ماه را دربر می گیرد راه اندازی می کنند و زیر نام ارتقای ظرفیت کاری ژورنالیستان افراد غیر مسلکی را آموزش های ناقص داده و آنان را وارد بازار رسانه ایی می کنند. بیشتر این اتحادیه ها این کورس ها را تنها و تنها به خاطر به دست آوردن پول از سازمان های کمک کننده راه اندازی می کنند و هیچ هدفی بخاطر مسلکی ساختن ژورنالیزم کشور در این کار دیده نمی شود. در راس این اتحادیه ها چند تنی که سابقه کاری و مسکلی شان نیز مشخص نیست قرار دارند و خود را نماینده تمام ژورنالیستان افغانستان معرفی کرده اند. میخواهم از آنان بپرسم که آیا می شود یک شخص عادی را در مدت یک ماه به یک ژورنالیست مسکلی مبدل کرد؟ آیا میدانید که چرا رسانه های امروز افغانستان غرق در خلاف رفتای مسکلی و حرفه ایی اند؟ و آیا میدانید که چرا خشونت علیه خبرنگار رو به افزایش است؟
به این آقایان باید گفت که تقصیر بخش زیاد این نا بسامانی ها و مشکلات در رسانه های افغانستان به دوش شما اتحادیه های نام نهاد مدافع حقوق خبرنگاران است. شما سبب می شوید تا افراد غیر مسلکی با پول کم وارد رسانه ها شوند و با تهیه کم کیفیت ترین برنامه ها و خبر های غیر مسلکی ساحه کاری را برای ژورنالیستان مسلکی تنگتر کنند. شما هستید که یک فرد عادی را پس یک ماه آموزش های سطی به کنفرانس خبری و دیگر رویداد های خبری می فرستید و چون آن فرد نزد شما آموزش دیده و اخلاق ژورنالیستی را نیاموخته در جریان کار با برخورد خشونت بار و توهین آمیز روبرو می شوند که در اکثر این موارد طرف مقابل حق به جانب می باشد.
آیا میدانید که چرا بیشتر حقایق در رسانه های افغانی نشر نمی شوند و پیش از نشر سانسور می شوند؟ این مشکل ناشی می شود از دست افرادیکه شما آموزش داده اید و روانه رسانه ها کرده اید. چون بیشتر این ژورنالیستان یک ماهه شما, خلاف اخلاق و رسالت ژورنالیزم مسلکی در مقابل سانسور حقایق پول به دست می آورند. بیشتر این افراد که من شماری از آنان را می شناسم بیشتر اوقات در برنامه های که برگزرا کنندگان آن پولی به خبرنگار نمی دهند , حاضر نیستند بروند و گزارش تهیه کنند و هم چنین ده ها مورد دیگر خلاف رفتای اخلاقی که ناشی می شود از کورس های یک ماهه شما. پس به صاحبان این اتحادیه های نام نهاد مدافع حقوق خبرنگاران باید عرض شود که شما رسانه های افغانستان را به یک بازار بدون کنترول و بدون هدف تبدیل کرده اید و همه روزه افرادی را زیر نام ژورنالیست به این بازر روانه می کنید که در حقیقت آنان دوکاندارن تولید شده در اتحادیه های شما استند.
از این مسله اگر بگذریم و بر گردیم به مکلفیت اتحادیه های دفاع از حقوق خبرنگاران.
در جوامع دموکراتیک و جوامعی که فعالیت های مدنی و فرهنگی آزادانه صورت می گیرد ایجاد اتحادیه ها و انجمن ها نیز آزاد گذاشته می شود تا نهادی برای دفاع از حقوق اعضای جامعه مدنی و غیره وجود داشته باشد. درافغانستان نیز بر اساس اصل دموکراسی و آزادی تشکیل اجتماعات قانون رسانه های همگانی افغانستان به خبرنگاران اجازه داده است تا به منظور دفاع از حقوق خود اتحادیه یا انجمن های دفاع از خبرنگاران را ایجاد کنند. در ماده نهم این قانون چنین گفته شده است:
"ژورناليستان و ساير اعضای رسانه های همگانی می توانند به منظور دفاع از منافع صنفی مربوط مطابق احکام قانون اتحاديه ها، انجمن ها و کانون های مستقل صنفی را ايجاد نمايند."
گرچه در این ماده در مورد وظایف و مکلفیت های اتحادیه های خبرنگاری چیزی گفته نشده است , اما به وضاحت گفته است که این انجمن ها باید بخاطر دفاع از حقوق خبرنگاران ایجاد شوند. مطابق این ماده در افغانستان چندین اتحادیه خبرنگاران ایجاد شده است و ظاهرا در دفاع از حقوق خبرنگاران قرار دارند. اما طوریکه دیده می شود این اتحادیه ها صرف مصروف به دست آوردن پول از موسسات اند و اصلا نمی دانند که در رسانه های افغانستان چی مگذرد. این اتحادیه ها یگانه کاری که می کنند جمع آوری ارقام خشونت علیه خبرنگارن و محکوم کردن قتل آنان است و بس. تعریف این اتحادیه ها از حقوق خبرنگاران و دفاع از آن , محکوم کردن قتل یا لت و کوب آنان است و بس. در حالیکه روزانه به دها مورد حقوق خبرنگاران در داخل رسانه ها از سوی مالکان رسانه نقض می شود و این جناب ها که سنگ دفاع از خبرنگاران را در سینه زده اند هیچ اطلاعی ندارند و یا هم اطلاع دارند , اما در معامله با مالکان رسانه از آن چشم پوشی می کنند.
از این عالی جنابان باز هم می پرسم که آیا خبر دارید که روزانه ده ها مورد فعالیت های خلاف اصول ژورنالیزم در رسانه ها از سوی مالکان آن بالای ژورنالیستان تحمیل می شود؟ آیا خبر دارید که خبرنگاران به خاطر قرار داد های یکجانبه کاری از سوی مالکان رسانه ها استثمار می شوند؟ آیا خبر دارید که ده ها ژورنالیست در رسانه ها ماه ها معاش دریافت نمی کنند؟ آیا خبر دارید که بیشتر ژورنالیستان در رسانه ها به دلیل خودکامگی مالکان رسانه ها رخصتی های قانونی ندارند؟ آیا خبر دارید که خبرنگاران با وجودیکه سالها در رسانه ها کار می کنند , اما پس از ترک وظیفه هیچ امتیازی ندارند؟ آیا خبر دارید که خبرنگاران بدون هیچ نوع بیمه ای از سوی رسانه ها در خطرناک ترین مناطق افغانستان به منظور تهیه گزارش فرستاده می شوند؟
شما که خود را مدافعان حقوق خبرنگاران میدانید چی زمانی و در کجا از این حقوق خبرنگاران دفاع کرده اید, و یا اینکه این اتحادیه ها را صرف بخاطر جمع آوری ارقام در مورد قتل و خشونت خبرنگاران ایجاد کرده اید. آیا گاهی شده است که به عنوان یک اتحادیه از روند کاری رسانه های خصوصی دیدار کرده باشد و بخاطر حل مشکلات آن با مالکان رسانه ها صحبت کرده باشد. حتما با خود می گوید نخیر. شاید شما از این موارد که در بالا ذکر شد کاملا آگاه باشید , اما به دلیل اینکه شما نیز در معامله با مالکان غیر مسلکی رسانه ها قرار دارید , از همه این مسایل چشم پوشی کرد اید و پول های کمک شده و وقت تان را در خوشگذرانی و سفر به کشور های مختلف زیر نام مدافعان خبرنگاران گذرانده اید. پس به این نتیجه می رسیم که اتحادیه های نام نهاد مدافع حقوق خبرنگاران از سوی افراد استفاده جو , غیر مسلکی و در حقیقت دوکانداران ژورنالیزم به منظور معامله بر سر حقوق خبرنگاران ایجاد شده و هرگز مدافع حقوق ژورنالیستان نخواهد بود و ژورنالیستان مسلکی و دلسوز به مسلک هم , هیچ گاهی از این اتحادیه ها نباید توقعی داشته باشند , برعکس با موجودیت چنین اتحادیه ها منتظر خشونت های بیشتر علیه خبرنگاران در سال های آینده باید باشند.
بالا
بازگشت