صبورالله سـیاه سـنگ
هادی ایوبی و شکوفه های بامدادی
مصاحبه رادیویی با دوکتور صبورالله سیاه سنگ
گفتگو گردان: شبنم "پوپلزی"
گزارشگر بی بی سی در کابل
شبنم: شنونده های عزیز طوریکه میدانید در این اواخر کتاب تازه عبدالهادی ایوبی بنام "شکوفه های بامدادی" از چاپ بر آمده که مجموعه هایکوهاست. در این کتاب داکتر صبورالله سیاه سنگ یکتن از شاعران و نویسنده های خوب افغانستان که در کانادا زندگی دارد، با وی همکاری کرده است
پرسش: آقای سیاه سنگ! اول لطفاً در قسمت نوشته ها و فعالیت های خود تان برای شنونده های ما معلومات دهید که کتاب های شما کدام زمان به چاپ رسیده و تازه چه روی دست دارید.
پاسخ: تشکر شبنم جان. صحبت کردن در مورد کارهای خود همیشه دشوار است. به هر حال در چند سالی که به نوشتن روی آورده ام گزینه های شعر، مجموعه های داستان، نوشته های غیر داستانی، کارهایی در مورد تاریخ معاصر افغانستان مثلاً "گلوله باران بامداد بهار" در مورد چگونگی کشته شدن خانواده محمد داوود اولین رئیس جهمور افغانستان و "هوتل کابل، آرامگاه آرلنگتن" داستان مرگ ادولف دبس یکی از سفیرهای ایالات متحده امریکا در کابل در حدود سی سال پیش، "چشم خونین پادشاه" در پیرامون آخرین روزهای پادشاهی محمد ظاهر، ترجمه های شعر و داستان، یکی دو کتاب بررسی روانشناسانه در مورد کارهای رحمان بابا، محمد امین ملنگ جان، برخی پژوهشهای چاپ نشده و زیر کار، از جمله کتاب "ناشناس ناشناس نیست" در مورد زندگینامه و کارنامه هنری صادق فطرت ناشناس داشته ام.
پرسش: تشکر سیاه سنگ صاحب! در مورد فعالیت های خود شما وقت زیاد را میگیرد که صحبت کنیم، البته در برنامه های بعدی به آن خواهیم پرداخت. حالا در مورد این صحبت میکنیم که کتاب تازه هادی ایوبی به چاپ رسیده که همه اش هایکوهاست. میشود در قدم اول بگویید که هایکو چیست.
پاسخ: هایکو از لحاظ ریشه و پیشینه شعر سه مصراعی جاپان است. تاریخچه دامنه دار و شناخته شده در ادبیات جهان دارد. هایکو نه تنها در جاپان بلکه بیرون از جاپان هم در چندین کشور بازتاب گسترده یافته و بسیار زود فراگیر شده است. برخی از کشورهای اروپایی به زبان های مثلاً آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، هسپانیوی و روسی چیزهایی در همین حال و هوا سروده اند و نامش را گذاشته اند "هایکوی جرمنی"، "هایکوی فرانسوی" یا "هایکوی هالندی". از میان پژوهشگران اروپا کسی که زیادترین کار در مورد شناسایی و باز شناسایی هایکو انجام داده سابین سومرکمپ است. شاعران بزرگ دیگری هم بودند که به هایکو چشم داشتند مانند ازرا پاوند. البته، چیزی در همین ساختار و بافتار هایکویی یا سه مصراعی در تاریخ ادبیات خود ما هم بوده و در گذشته ها بنام "خسروانی" یاد میشده است. مهدی اخوان ثالث کارهایی در این راستا انجام داد و آن را "نوخسروانی" خواند.
اینکه شاعران و نویسندگان افغانستان چه وقت به هایکو گراییدند، پژوهشها نشان میدهند که هایکو در سی سال گذشته مورد توجه و عنایت قرار گرفته است. در شناساندن هایکو به شکل فنی از لحاظ ساختار و معیار در سی سال گذشته پاره های جسته و گریخته نوشته شده اند. هایکوپردازی در افغانستان چهره های شاخصی نیز داشته است، چه با ترجمه و چه با سرایش، چنانکه پیشتر یاد کردید از شاعر گرامی عبدالهادی ایوبی. در آغاز کسانی مثلاً جناب حضرت وهریز یکی از سرود پردازان و پژوهشگران نامور ادبیات افغانستان است، و آقای برنا کریمی که یک گزینه بسیار زیبا و رسا از برگردان هایکوها ترتیب داده بود، شاید در حدود چهارسال پیش. عنوان این گزینه "شکوفه ها به بهشت میروند" است. از جوانانی که امروز هایکو میسرایند و نمونه های درخشان دارند میتوان از بانو مینا حسینی، متین آذریون، نور احمد پائیز، وحید بکتاژ، یاسین نگاه، محمود جعفری و واضحاً عبدالهادی ایوبی نام برد..
پرسش: تشکر آقای سیاه سنگ! شما چطور با آقای عبدالهادی ایوبی ارتباط پیدا کردید.
پاسخ: با در نظرداشت فراگیر بودن رسانه ها بویژه سایتها آشنا شدن با شاعران و نویسنده های افغانستان چه در داخل کشور و چه در برونمرزها بسیار ساده است. علاقه دارم کارهایی را که در عرصه شعر صورت میگیرد، بخوانم. با رویکردی که به کارهای جوانان دارم، باری به چند نمونه هایکو از آقای ایوبی برخوردم و آنها را زیبا یافتم.
پرسش: شما گفتید که هایکوهای آقای ایوبی را زیبا یافتید. آینده او را و اینکه در آینده ها شعر بگوید یا هایکو بنویسد چطور ارزیابی میکنید.
پاسخ: طبیعی است که هر کار در آغاز با همه زیبایی و رسایی برای بهبود و پیشرفت زمینه دارد. تصور میکنم که آقای ایوبی با توانمندی شایسته بدون شک در هایکوسرایی توفیق زیاد خواهد یافت. با همین پشتکار و دقتی که میسراید و با دریافتهای ظریف، برداشتها و پنداشتهایش که از زندگی درون کشور مایه میگیرند، اگر با همین شیوه پیش برود، بدون شک در آینده پیروزیهای زیادی را از آن خود خواهد ساخت.
پرسش: در آینده چه برنامه دارید که همکاری کنید در قسمت شعر و هایکو و نوشته های دیگر که او دارد؟
پاسخ: لطف دارید. شما میگویید "همکاری"، ولی من نقش خود را به سطح "همکاری" نام نخواهم داد. در نظر دارم بخشی از شعرهای مانند کارهای جناب ایوبی و نمونه های کار یکتعداد دوستان که پیشتر نامها شان گرفته شدند، و مخصوصاً هر آنچه تازگیها در افغانستان سروده میشوند، به انگلیسی ترجمه شوند تا برخی از خوانندگان جهانی یکبار عطف توجه بکنند به آنچه که در ادبیات افغانستان میگذرد. کارهایی که اقای ایوبی در قالب هایکو شایسته این است که برگردان شوند و شناسانده شوند.
پرسش: آقای ایوبی چند مجموعه شعری هم دارد. آیا گزینه های شعری دیگر شانرا مطالعه کرده اید.
پاسخ: نمونه های تک و تک سروده هایش را در وبلاگها و در برخی سایتها دیده ام، ولی به شکل منظمتر گزینه شعری او به دستم نرسیده است.
پرسش: شما در این چند سال اخیر به افغانستان نیامده اید، تاجائی که من خبر دارم واگر آمده اید به دیدن دوستان بوده باشد. اگر از طریق کدام نهادی دعوت شوید تا به افغانستان بیائید و کسانی که تازه کم کم شعر و داستان می نویسند با ایشان دیدارهایی داشته باشید، علاقه مند هستید که بیائید؟
پاسخ: برایم جای خیلی افتخار است که بتوانم با نویسنده ها، شاعران و پژوهشگران کشور از نزدیک آشنا شوم. بزرگترین سعادت خواهد بود. بدون شک از کارهای اینها بهره ها خواهم برد و بیشتر خواهم آموخت. سخن شما درست است. ده سال میشود به افغانستان سفری نداشته ام. اگر چنین شانسی دست بدهد، چه بهتر؟
پرسش: آقای سیاه سنگ! کسانی که تازه نوشته میکنند، شما یک تعداد شان را نام بردید. با کسان دیگری که ارتباط دارید با نوشته های شان کیها هستند و چه نوع ارتباط کاری با ایشان دارید.
پاسخ: ارتباطی که من با هر آن کسی که در عرصه آفرینش، هنر و فرهنگ کارهایی رویدست دارد، رابطه میان خواننده و آفرینشگر است. کارکردهای همه را تا آنجا که به چشم میخورند، با دقت و علاقمندی میخوانم. افتخار میکنم که کشورم اینقدر آفرینشگر و پژوهشگر و دوستدار فرهنگ دارد. رابطه خود را چنانچه عرض کردم، رابطه یک خواننده متعهد با آفرینشگران مسئول میدانم، نه بیشتشر و نه کمتر.
پرسش: تشکر. در قسمت اخیر گفتگو، میخواهم نظر شما را در مورد نوشته های عبدالهادی ایوبی بدانیم. در آینده ها چگونه پیش بروند نظر شما در این مورد چیست.
پاسخ: گراف پیشرفت کسی به سوی آینده را نمیتوان پیشبینی کرد. بهبود و پیشرفت تکانه های درونی نیاز دارند. هر هنرمند با مایه هایی از آگاهی، با دلبستگی به کار ادب و فرهنگ پیش میرود. گفت هرکس با نیرو، توان، امید و آرمان خودش در عرصه ادبیات و فرهنگ پیش میرود. دشوار است پیشبینی کنم که جناب آقای ایوبی چه مسیری را خواهد پیمود. با در نظرد اشت دستاوردهایی که اکنون دارد و با راهی که برگزیده، اگر با دقت و جدیت و سختگیری نسبت به کارهای خود پیش برود، بدون شک آینده درخشان و پیروزمندی خواهد داشت.
بالا
بازگشت