مـرگ در پشـت سـوراخ کلید
www.time.com/time/magazine/article/0,9171,920158,00.html
TIME/CNN, February 26, 1979
صبورالله سـیاه سـنگ
برگردان: صبورالله سیاه سنگ
جولای سـال پار [1978]، ادولف سپایک دبس، آن مـیانه سـال خـوشـدل، با پیشـینه بیسـت و نه سـال کار در نقش دیپلـومـات، سفیر ایالات مـتحده امـریکا در افغانسـتان گـردید. نامبرده برای رفتن از خانه به سفـارت _ بدون نگهبانان و بدون بدبیاری _ راه هـرروزه را در پیش مـیگـرفت. خیابان پیش خانه او با پیچ کـوچه یی از شهـر نو کابل بیرون مـیشـد و یکراسـت به سفـارت امـریکا مـیرفت.
هفته پیش، راه هـمـه روزه او را به چـنگ گـروگانگیران انداخت و به زودی به کام مـرگ برد. سپس داد و فـریاد جهـانی بر رشـته امـریکا_شـوروی سـایه افگند.
8:45 بامـداد چهـارشنبه [1979/02/14] دبس به چهـاراهـی رسـیده بود. چهـار تن یورشگـر تفـنگـدار کـه یکی از آنهـا یونیفــورم پلیس ترافیک داشـت، Oldsmobile سفـارت را فـرمـان ایسـت دادند و با شـتاب در کنار راننده و دبس نشسـتند.
آدمـربایان کـه به باور زیاد مسلمـانان شـیعه راسـتگـرا و از دشمنان رژیم هـواخـواه شـوروی در افغانسـتان بودند، راننده را وداشـتند کـه سـوی هـوتل کابل براند. (این هـوتل نزدیک وزارت دفـاع اسـت).
آنهـا از اتاق 117 منزل دوم هـوتل خـواسـت شـان در برابر زندگی دبس را چنین بیان داشـتند: رهـایی بیچون و چرای سه تن از رهبران شـورشـی کـه مـاه پیش زندانی شـده بودند.
به زودی، پلیسهـا گـرداگـرد هـوتل جـا گـرفتند و نیروهـای امنیتی برای چیره شـدن بر مـاجـرا دسـت به کار شـدند. از دپلـومـاتهـای سفـارت امـریکا خـواسـته شـد بیرون از جـایگاه نشـانی شـده (محل واقعه) باشند. قومـاندانهـای دسـتگاه امنیت داخلی، افسـران ارتش و چـشمگیرتر از هـمـه Sergei Bakhturin بالاترین افسـر امـور امنیتی سفـارت شـوروی و هـمچنان مشـاورین روسـی در کنار نیروهـای پولیس افغان در محل واقعه بودند.
تلاشهـای شـتابناک برای گفت و شنود با دهشـت افگنان از پشـت سـوراخ کلید اتاق 117 بیهـودگی را به تمـاشـا مـیگـذاشـتند. کارمندان دیگـر سفـارت امـریکا کـه مـیخـواسـتند آواز شـان به نور محـمـد تــره کی یا بلند پایگان دسـتگاه فـرمـانروایی افغانسـتان رسـانیده شـود، به دسـتیار وزیر امـور خارجه رخ مـیشـدند.
این گزارش تکاندهنده سـاعت 1:00 بامـداد (وقت واشنگتن) به امـریکا رسـید و با غــوغـای درهـم برهـم مـوجه هـای آوایی، در دفترهـای وزارت دولت، پنتاگـون و کاخ ســپید پیچید.
رهنمـودهـای تیلفونی Cyrus Vance به کارمندان سفـارت امـریکا در کابل بیشـتر هـوای فـرمـان داشـتند: "از حکـومـت افغانسـتان بخـواهـید حد اعـلای تدبیر را به کار بندد و به اقدامـی کـه زندگی دبس را بیشـتر به خطر اندازد، دسـت نزند."
وزارت دولت امـریکا پیام هـمـانند این خـواهش/ فـرمـان را به مسکـو نیز رسـاند. خـواهشهـا نشنیده گـرفته شـدند.
چندی پس از این رویداد، مقامـات افغان گفتند کـه تروریسـتهـا به آنهـا ده دقیقه وقـت (ضرب الاجل) نهاده اند. در این مـیان، یک شلیک پرسش انگیز و ناشناخته از مـیان هـوتل به گـوش رسـید. چند ثانیه پس از آن، سـاعت 12:50 پولیس و کـمـاندوهـای ارتش افغان به اتاق 117 یورش بردند و به دنبالش چهل ثانیه پیهـم آتش باراندند.
به گفته یک تن از گـواهـان رگبار تفنگهـا و انفجـارهـای آن روز به "complete holocaust" (کشـتار هـمگانی تمـام عـیار) مـیمـاند. در مـیان دود باروت، پیکر بیجـان دبس شل و ول روی چوکی دیده مـیشـد. او زخمـهـای فـراوان داشـت؛ ولی روشن نیسـت کـه با گلـوله هـای چه کسـانی کشـته شـده بود.
فـرمـانروایان افغان چهـار پیکر گلـوله باران شـده را نشـان دادند و گفتند: "تروریسـتهـا اینهـا بودند." دولت امـریکا سنگینی گناه این تصمـیم خـونین، دور نیندیشـانه و پروانشناسـانه را به دوش دو تن از کارمندان شـوروی انداخت، Anatoli Dobrynin سفیر مسکـو [در امـریکا] را فـراخـواند و تندترین مـراتب اعتراض در پیرامـون نقش شـوروی در آن رویداد را به او رسـاند.
Malcolm Toon سفیر ایالات مـتحده در مسکـو نیز اعتراضنامـه یی به هـمـین درشـتی را به Andrei Gromyko وزیر امـور خارجه شـوروی سپرد. مسکـو از پذیرش هـرگـونه مسئولیت در این رویداد روی برتافت.
Lawrence Malkin گزارشگـر هفته نامـه TIME از کابل نوشـت: آوازه هـای فـراگیر اینجـا مـیگـویند، تصمـیم یورش [بر هـوتل کابل] از سـوی افغانهـا گـرفته شـده بود، نه روسهـا.
گلـوله باران هـوتل کابل مـیتواند آزمـون بزرگی باشـد برای نور محـمـد تره کی بالاترین دولتمـرد افغان. از هـمـان روزهـایی کـه این چپگـرای شصت و یک سـاله و گزارشگـر پیشـین، با کـودتای بهـره مند از پشـتیبانی شـوروی در اپریل [1978] پیروز شـد، با توفـانی از جنبشهـای قومـی و مذهبی برخاسـته از کـوههـای شـرقی این کشـور رویارو شـده اسـت. چریکـهـا با مـرگ دبس پرخاشگـری شـان در برابر رژیم هـواخـواه شـوروی را به جهـانیان نشـان دادند."
[][]
کانادا
سوم اکتوبر 2009
بالا
بازگشت