احمد سعیدی
معاهده انقال گاز تركمنستان به هند و چالش هاي فرا راه آن
مردم افغانستان مي دانند كه گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هندوستان میگذرد سالانه هفصد و پنجا ملیون دالر برای افغانستا ن درامد دارد . از جانب دیگر طی اضافه تر 9 سال وزرای سابق وموجود معادن و صنايي افغانستان بامشاورین وکارشناسان زیاد خویش سفرهای زیاد به پاکستان ، ترکمنستان ، هندوستان و حتي ایران داشته اند .
حتی انجینر جمعه محمد محمدی وزير اسبق معدن ویکتعداد همکارانش دراین راه جان هاي خودرا از دست دادند كه روح شان شاد باد .
حالا که قرار داد خط لوله امضا شد ضرور دانستم تا تاريخچه مفصل اين بايب لاين گاز را بنويسم تا علاقمندان آگاهي بهتر بدست آورند
آگاه هان مي دانند كه عصر ساینس و تکنالوژی که منجر به رشد بی سابقه صنعت در کشور های جهان و بخصوص در کشور های امریکای شمالی ، اروپا وبرخی از کور های اسیایی گردیده ، درحقیقت امر سنگ بنای اساسی ان مواد خام و انرژئیکه چرخ های ماشین الات غول پیکر را به حرکت در می اورند .
تحقیقات جیولوچیکی که در سال های اخیر در کشور های پیشرفته جهان صورت گرفته است ، نشاندهنده انست که ذخایر مواد خام ومنابع انرژیتیکی ان قسماً به پایان رسیده ویا در اینده نزدیک به صورت کل به پایان خواهند رسید واین حالت نهایت نگران کننده برای کشورهای پیشرفته جهان میباشد ، ولی یگانه اتکای این کشورها به منابع دست ناخورده کشور های چهان سوم میباشند که باید با استفاده از ان نیازمندی انرژیتیکی خویش را مرفوع سازند .
در عصر کنونی همه نهاد های صنعتی با استفاده از انرژی نفت و گاز که یکی از ارزانترین انرژی محسوب میگردد ، نیازمندی روز افزون خویش را مرفوع می سازند که این انرژی اغلبا در کشور های شرق میانه و کشورهای اسیای مرکزی به حد کافی دریافت میگردد و جهان صنعتی نیز با اتکای ذخایر غنی شرق میانه و اسیای مرکزی برنامه های تولیدی خویش را طرح ریزی می نمایند به هر میزانیکه رشد صنعتی گسترش می یابد به همان اندازه تقاضا برای انرژی بیشتر میگردد .
با تحقق همچو اهداف نباید اهمیت سرمایه گذاری های خارجی و اهمیت ان در رشد اقتصاد کشورهای چهان سوم را از نظر به دور افگند ، بلکه به ان اهمیت قابل ملاحظه و در خور اهمیت باید قایل گردید .
در جهان امروز سرمایه گذاری های خارجی بخش عمده از فعالیت های اقتصادی در سطح جهان تشکیل میدهند ، کمتر کشور ها را میتوان سراغ کرد که سرمایه گذاری ها را در خود نداشته باشد ( بخصوص در کشورهای جهان سوم ) طرز و تفکر جهانی شدن اقتصادی و تشکیل و ایجاد اتحادیه های بزرگ منطقوی وجهانی یک عامل عمده رشد و تقویه سرمایه گذاری خارجی محسوب گردیده و ابعاد تازه را به ان بخشیده اند .
قبل از فروپاشی اتحادشوروی سابق که سیستم های اقتصاد پلان مرکزی ( اشتراکی و سوسیالیستی ) و اقتصاد بازار ازاد
( سرمایه داری یا کپیتا لیزم ) به مثابه دوقطب مخالف در برابر هم قرار داشتند ، سرمایه گذاری خارجی نیز رنگی دیگری بخود اختاص داده بود – تشکیل اتحادیه های بزرگ و تقسیم منطقوی جهان خود قدمی در جهت رشد وانکشاف سرمایه گذاری خارجی به حساب می رفت ، اما همچو مراودات تنها در میان کشورهای سرمایه داری در یک قطب وجود داشت ، ولی برخلاف ان سرمایه گذاری های خارجی در میان کشورهای بلاک شرقی ( کشور های سوسیالیستی ) به گونه بود که تنها در میان خود میتوا نستند با احداث واحد های اقتصادی مشترک بپردازند زیرا سیاست انحصاری حاکم بر سیستم اقتصاد مبتنی بر پلان مرکزی اجازه نمی داد تا همچو روابط با کشور های غیر سوسیالیستی برقرار نماید .
این مفکوره را اقتصاد دانان پیرونظام سوسیالیستی بنام " استرگراسیون اقتصادی " یاد می نمود اما بعد از اضمحلال اتحاد شوروی سابق که حاکمیت اقتصاد پلان مرکزی از چار چوب نظام مسلط به موجب فروپاشی ان حذف گردید و سرمایه گذاری های خارجی نیز رنگ دیگری بخود اختصاص داد .
کشورهای جهان سوم و بخصوص انهائیکه تحت سیطره نظامی سوسیالیستی متکی بر اقتصاد بسته ورهبری شده به سر می بردند ، وارد بازار ازاد شده و امکانات به کار اندازی منابع و معادن طبیعی شان را توسط همکاری به کشورهای دیگر بدست اوردند که روی همین تغیرات کیفی و نهادی زنجیر های انحصار و اسارت باز درهم شکست وسرمایه گذاری های جدید ، رقابت های جدید اقتصادی را به میان اورد .
کشورهای عقب مانده و در حال رشد توسط جلب سرمایه گذاری های خارجی توانستند امکانات استفاده از منابع طبیعی و اقتصادی خویش را به مساعدت کشورهای پیشرفته و دارای وسایل و امکانات بهتر تخنیکی و اقتصادی دریابند ، زیرا کشورهای متمول و دارای تخنیک و تکنالوژی پیشرفته بیشتر علاقمند استفاده از منابع اقتصادی کشورهای غیر رشد یافته بودند و پیوسته تلاش می ورزیدند تا از این منابع دست نا خورده به نفع جانبین استفاده بعمل اورند ، با بکار برد همین شیوه کشور های عقب ماند قادر به ان میگردند تا اهنگ رشد اقتصادی را در کشور قوت و نیروی بیشتر بخشیده و تدریجا بسوی خود کفایی اقتصادی قدم بردارند که میتوان مثال روشن انرا منابع نفتی سرشار ووافر کشور ترکمنستان را قلمداد نمود ، که بعد از فرو پاشی اتحادشوروی سابق مورد توجه کشورها و کمپنی های مختلف قرار گرفته و مدت بیش از (12) سال بدینسو بالای طرح و چگونگی تطبیق ان همین اکنون کار جریان دارد .
اکمال کار روی پروژه انتقال نفت و گاز از ترکمنستان به کشورهای افغانستان ، پاکستان ، هند ، وسایر کشورهای دیگر در جنوب و جنوب شرق ایا باعث ان خواهد گردید تا از یکسو کشور ترکمنستان از رشد اقتصادی برخوردار گردد و از سوی دیگر به نفع کشور های استهلاک کننده ورشداقتصادی ان بیانجامد .
کمپنی پترو شیمیایی کشور ار جنتاین ( بریداس ) برای نخستین بار جهت تطبیق این پروژه تلاش ها را بعمل اودر که موجب عقد موافقتنامه های متعدد میان ترکمنستان و کمپنی بریداس گردید ، ولی کمپنی ( یونوکال ) امریکایی که مرکز ان درایالت کالیفورنیا میباشد نیز وارد صحنه غرض راه اندازی مسابقه در خصوص پروژه گردید ، ولی سر انجام در زمان تسلط طالبان در افغانستان کمپنی بریداس از مسابقه دست برداشته و بکنار رفتن ان پروژه انتقال نفت و گاز به کمپنی یونوکال باقی ماند که رژیم طالبان نیز با کمپنی متذکره داخل مذاکره گردید ، ولی باید گفت که کمپنی یونوکال نهایت دیر تر وارد صحنه گردید واین زمانی بود که کمپنی یونوکال ا همیت اقتصادی خویش را از دست داده وبحیث ابزار سیاست های دولت مردان امریکایی مبدل گردیده بود .
درسال های ( 1997 و 1998 ) از یک دیمریل در راس یک هیئات فنی و تخنیکی پی یکی دیگر وارد ا سلام اباد گردیده ، تا از ان طریق در مورد چگونگی کار پروژه مبتنی بر وضع یک سلسله شرایط بالای رژیم طالبان در عوض اغاز کار پروژه توسط کمپنی یونوکال داخل مذاکره گردد ، کمپنی یونوکال بعوض اینکه اهداف اقتصادی خویش را دنبال نماید شکار اهداف سیاسی کشور مطبوع شان گردید و با رکود مطلق مواجه گردید .
در مورد تطبیق و تمدید پایپ لاین ها دو نوع طرح وجود داشت که از جمله نخستین طرح ان متکی بران بود که پایپ لاین ها از ولایت دولت اباد ترکمنستان اغاز و در خاک افغانستان از مسیر ولایات فاریاب ، شبرغان ، مزار شریف ، سمنگان ، بغلان ، ارتفاعات سالنگ ها ، پروان ، کابل ، و جلال اباد به قلمرو پاکستان داحل گردیده که بعدا به نقاط دیگر پاکستان و حتی کشور هند تمدید خواهند گردید و دومین طرح ان متکی بر ان بود که پایپ لاین از مسیر ولایات فاریاب ، غور ، هرات ، هلمند ، کندهار ، وبعدا در داخل قملرو پاکستان گردیده و از مسیر بولدک ، پیشین ، گوادر وملتان به داخل خاک هند باید منتهی گردد .
کارشناسان امور در مورد ظرفیت ذخیروی این منبع انرژی عقیده بر انست که باوصف مصرف باحجم وسیع ان میتواند برای مدت (80) سال پی در پی نیازمندی های کشورهای آسیا ، اروپا و امریکا را بر اورده سازند .
*مصارف مجموعی ساختمان این پروژه (83) ملیارد دالر تخمین گردیده است .
* در سال (1994) کمپنی یونوکال مبلغ ( یک ) ملیون دالر غرض انجام سروی های مقدماتی دراین پروژه به مصرف رسانیده است .
* طول مچموعی پایپ لاین به ( 1650) کلومتر می رسد ، که از جمله (169) کیلومتر ان در داخل ترکمنستان ، ( 750) کیلومتر در داخل افغانستان و متباقی (731) کیلومتر ان در پاکستان تمدید میگردد
* تعداد بیش از یکصد هزار نفر اعم از کارگران فنی و ماهر و کارگران و مستخدمین عادی دران با اعطای امتیازات مناسب مصروف کار خواهد گردید ، که از جمله برای تعداد ( 3-5 ) هزار نفر افغانها نیز زمینه های کار با پرداخت حقوق وامتیازات مناسب مهیا خواهد شد .
*هئیات های افغ انی مشترکا با هئیات های ترکمنی و پاکستانی الی ختم سال 2005 بیش از ده مرتبه در شهر های عشق اباد ، کابل و اسلام اباد تشکیل جلسه نموده وبر جزئیات و عرصه های تخنیکی پروژه به بحث و مذاکرات پرداخته اند وطبق پیبینی های قبلی باید کار پروژه در جریان سال 2006 رسما " اغاز ميگرديد ، میعاد اکمال کار پروژه متذکره از ( 5-7 ) سال پیشبینی گردیده بود که بعد از ان به بهره برداری سپرده ميشد .
* از درک حق العبور برای افغانستان سالانه مبلغ ( 35) ملیون دالر عواید پیشبینی گردیده بود اما بخاطر اهداف سياسي در منطقه تا كنون عملي نگريده بود
* در احداث این پروژه برای افغان ها شانس ان میسر ميگردید که با حجم ( 2-3 ) ملیارد دالر سرمایه گذاری نماید .
* قرار بود در امتداد پایپ لاین یک شاهراه بزرگ با نظر داشت استندرد های بین المللی نیز اعمار گردد که با اعمار ان کشور های هند وپاکستان از مسیر افغانستان به کشور های اسیای میانه اتصال ميیافت .
* نظارت و تمویل مالی این پروژه از جانب ( ای – دی – بی )
یا بانگ انکشاف اسیایی صورت ميگرفت ، اما مرجع اصلی تمویل و مصارفات پولی ان کمپنی یونوکال کالیفورنیا بود .
· کمپنی یونوکال در حقیقت امر توسط یک کنسر تیوم رهبری میگردد ،این کنسر تیوم نه تنها برای نفت وگاز ترکمنستان بلکه برای حوزه کسپین ، خوزستان ، ایران ، عربستان سعودی ، و سایر کشورهای دیگر نفت خیز فعالیت مینماید .
* کنسرتیوم یونوکال متشکل از کمپنی های ذیل توام به اسهام ان میباشد .
* یونوکال کار پوریشن از ایالات متحده امریکا با سهم (% 5. 46 )
* دلتا ایل کمپنی لمیتد از عربستان سعودی با سهم ( % 15 )
* کمپنی نفت وگاز ترکمنستان با سهم (%7 )
* اندونیزیا پترولیم لمیت ( % 65 )
* ای توکیو ایل اکسپور تیشن کمپنی لمیتد از چاپان باسهم (%65)
* های هویندای انجینر نگ و کمپنی ساختمانی از کوریای جنوبی با سهم ( % 5 ) .
* دی کرسنت از پاکستان با سه % 3.5 در حجم عمومی ان خواهد بود .
* درین پروژه افغان ها نیز میتواند سهم خویش را ایفا وشامل ان گردد که سهم پولی ان % 1.5 در حجم عمومی ان ميبود .
اخیرا" حکومت هند در گروپ تاپ شامل گرديده باید گفت که گروپ تاپ برای کشور های افغانستان ، ترکمنستان پاکستان گفته میشود که مسلما" کشور های ترکمنستان و افغانستان شمولیت هند را در کار پروژه پذیرفته و قابل قدر مي دانند ، ولی پاکستان از اشتراک کشور هند در کار پروژه همه جانبه خوشنود نيست زیرا پاکستان بیم از ان دارد که شمولیت هند رول پاکستان را بطور طبیعی تصنیف نموده و همچنان خواهد توانست از مسیر پاکستان با کشور های افغانستان ، ایران اسیای مرکزی و کشور های عربی را زمینی را بدست خواهد اورد وتاسیساتن صنعتی پنجاب هند – تاسیسات پنجاب پاکستان را تحت تاثیر و نفوذ خویش قرار خواهد داد، که برای کشور پاکستان مایه نگرانی میباشد کشور های هند وایران از مدت ها بدینسو در تلاش اند تا روابط وسع تجارتی را تامین نکمایند ، ولی اوضاع متشنج میان هند و پاکستان مانع این اهداف هند وایران گردیده است ، همین اکنون میان هند وایران حاوی مبلغ یک ملیارد و180 ملیون دار تجارت کالا های غیر نفتی سالانه وجود دارد .
ایران ازپروژه نفت وگاز از مسیر افغانستان به هند وپاکستان تمیدید می گردد ناخوشنود است ، زیرا ایران خواهان انست تا بازار خوب را برای ایران پنداشته می شود وان به موجب اینکه کشور های هند وچین بارشد سریع اقتصادی می تواند ظرفیت های بیشتر مصرف انرژی را داشته باشد .
کشور های هند وجمهوری مردم چین که از جمله پرنفوس ترین کشور های جهان محسوب می گردد ، بنایر منجمنت منظم اقتصادی خویش سریعا" بطرف صنعت پیشرفته درحرکت اند که این سیر سریع اقتصادی انها باعث ان می گردد تابمنظور رفع انرژی طرف ضرورت خویش علاوه ازریزرف های دست داشته به منابع زیر زمینی اسیای مرکزی وحوزه بحیره کسپین دسترسی نماید روی همین عوامل و فکتور ها کشور هند خواهان ان اند ، تا از منابع نفت وگاز ایران و ترکمنستان استفاده نمایند که نیل به همچو اهداف مستلزم انست تاگاز مایع را از طریق تمیدید این پروژه با پرداخت هزینه گذاف ومبالغ هنگفت که تطبیق وتحقق این پروژه که سروی مقدماتی ان توسط کارشناسان فنی صورت گرفته است ابعاد سیاسی ، اقتصادی وحتی امنیتی را درقبال نیز دارامی باشد ، که تطبیق ان طوریکه درتیور ی سهل به نظر می رسد درپراتیک مشکلات وپرابلم ها نیز درپی خواهد داشت .
یک کارشناس ارشد مربوط وزارت تیل وانرژی انگلستان خاطر نشان ساخته است ، که درمارچ سال ( 2007 ) تمیدید پایپ لاین از ایران از مسیر پاکستان الی کشور هند عقد موافقتنامه به منصه اجرا درخواهد امد اما این کارشناس انگلیسی همچنان اضافه نموده است که ایالات متحده امریکا مخالف تمدید پایپ لاین از ایران به هند می باشد ، زیرا ایالات متحده امریکا ایران رایکی از کشور های محور شیطانی قلمداد می نماید وبه هیچصورت طرفدار تمدید پایپ لاین از ایران به کشور هند نمی باشد ایالات متحده امریکا مصمم است که ایران برای منافع سیاسی و اقتصادی ایالا ت متحده امریکا خطر جدی پنداشته می شود ، بنا" جلو رشد انکشور در ابعاد گسترده باید گرفته کشود واز فرصت های ممکنه درعرصه های سیاسی واقتصادی درمحرومیت قرار داده شود .
ایالات متحده امریکا از طرح تمدید دومین پایپ لاین که از ترکمنستان اغاز واز مسیر جمهوری افغانستان وپاکستان داخل هند می گردد ، به شدت پشتیبانی نموده وکشور هند راترغیب نمود تا از تمدید پایپ لاین از ایران الای هند انصراف نماید ، اما به موجب اینکه هند تقاضای بیشتر به انرژی گاز را داشته خواهان انست تا ازکشور ها ی ایران ترکمنستان از طریق پایپ لاین ها انرژی مورد نیاز خویش رامکفی سازند حجالتاً تركمنستان را پزيرفتند
مفکوره انتقال ارنژی گاز توسط پایپ لاین از ایران الی هند برای نخستین بار در سال 1989 که جنگ سر میان کشور های ایالات متحده امریکا واتحاد شوروی سابق به شدت ادامه داشت توسط کارشناس امور اقتصادی هند داکتر ( اركي ) پچوری به وزیر امور خارجه وقت ایران داکتر علی شمس غرض تطبیق ارایه گردید داکتر ار کی پچوری که بحیث رئیس عمومی انستیتوت تحقیقاتی انرژی هند ایفای وظیفه می نمود درسال ( 1990) طرح پیشنهادی مبنی بر احداث پروژه تمدید پایپ لاین انتقال گاز از ایران الی هند به مقامات کشور های هند وایران تجویر نمود ، انستیتوت تحقیقاتی انرژی هند طی سروی مقدماتی تخنیکی خویش نموده بود که ازجمله (1100) کیلو متر ان از مناطق ایران ومتباقی ان از مسیر ایالت های بلوچستان وسند ه – پاکستان بداخل هند عبور نموده وبه مرکزی منتهی می گردد ، که از ان شبکه گاز رسانی به محلات مورد نظر دیگر تمدید گردد .
انستیتوت تحقیقاتی متذکره هزینه مجموعی این پروژه راحاوی مبلغ (4) ملیارد دالر پیشبینی نموده است .
کمال خرازی وزیر امور خارجه اسبق ايران درماه می سال (2005) طی اظهارات خویش در رابطه به انتقال گاز به کشور هند گفته بود که با احداث این پروژه هند می تواند سالانه (5.7) ملیون متر مکعب گاز مایع را باقیمت مناسب تصاحب گردد .
روابط تجارتی واقتصادی کشور های هند وایران از سال های متمادی بطور عنعنوی ادامه داشته وبرخی از شرکت های هندی در اسختراج نفت وگاز ایران با مبالغ هنگفت سرمایه گذاری نموده است ویکی از شرکت های بزرگ تعمیراتی هند همین اکنون در ساختمان مجتمع بزرگ بندر چا بهار ایران سرگرم گار وفعالیت اند .
همزمان با تمدید پایپ لاین ایران از کشور هند تقاضا نموده بود تا در اعمار سرک ا زایران الی سرحد پاکستان عملا" سهم خویش را ایفا نماید .
پایپ لاین گاز که از مسیر پاکستان به ایالات پنجاب هند منتهی می گردد طول مجموعی ان درخاک پاکستان ( 1100) کیلومتر را احتوا می نماید ، که ازمدرک حق العبور ان سالانه مبلغ یک ملیارد دالر تقرب خواهد نمود ، مبلغ ( 800) ملیون دالر بدست خواهند اورد ولی عواید خالص ان از این مدرک به کشور های هند ، چین وحتی پاکستان از جمله مستهلکین بیشتر انرژی گاز می باشد ، گاز نه تنها اینکه انرژی قابل قبول برای تاسیسات صنعتی می باشد بلکه از حیث عدم کثیف ساختن محیط زیست نیریک انرژی قابل پستند می باشد .
کشور هند روزانه به مقدار ( 5الی 6 ) بلیون نفت مکعب گاز ضر ورت دارند ، که ازجمله 75 فیصد انرا از خارج تهیه می نماید .
پاکستان نیز شدیدا" نیاز مند انرژی گاز می باشد والی سال ( 2015) میلادی استهلاک انرژی گاز ان از 8 الی 9 فیصد بیشتر خواهد گردید . کشور چین نیز یکی از مصرف کننده گان انرژی گاز می باشد که طور اوسط نیاز مندی ان سالانه به 11 فیصد ارتقا می یابد .
ایران که یکی ازکشور های تولید کننده و صادر کننده نفت وگاز در منطقه می باشد اخیرا" تفحصات جدید درخوز ستان و میدان فارس صورت گرفته است که ظرفیت ذخیروی به صد ها ملیون بشکه نفت و 242 ملیارد متر مکعب گاز می باشد که قیمت مجموعی ان 25 ملیارد دالر تخمین گردیده است .
با وجود انكه هند علاقمند بود گاز مایحتیاج خویش را از ایران بدست اورند ، اما به موجب برخی از مشکلات وپرابلم های سیاسی وتخنیکی بخصوص مخالفت هاي امريكا راه پیشرفت درزمینه به بن بست مواجه گرديد درشرایط کنونی مسئله جنجال برانگیز پروگرام هستوی ایران باعث ان گردیده است تا در سر راه تحقق این هدف مشکلات وپرابلم ها را ایجاد نماید ، پس هند ناگزیر بود گاز مورد ضرورت خویش را از ترکمنستان با احداث پروژه تمدید پایپ لاین از مسیر افغانستان وپاکستان اکمال نماید كه اين كار را كرد .
خانم کاندولیزارایس وزیر امور خارجه اسبق ایالا ت متحده امریکا طی یک ملاقات با شوکت عزیز صدراعظم سابق پاکستان صریحا" اظهار داشته بود ، که ایالا ت متحده امریکا به هیچ کشور اجازه نخواهد داد تا با اایران قرار داد های طویل المدت با حجم اضافی را عقد نماید ، به موجب وضع تعزیرات ایالات متحده امریکا با لای کشور های ایران صرف اجازه حاوی 40 ملیون دالر سالانه داده شده است که نباید از میزان ان عدول بعمل اید .
بنایر حساسیت خاص مسئله ایالا ت متحده امریکا از پاکستان خواسته بود تا از تمدید پایپ لاین از ایران الی هند جدا امتناع ورزد ، اما پاکستان درزمینه با چانه زنی ها ادامه داده بود ، ولی فیصله قاطع در زمینه از طرف حکومت پاکستان تا اكنون اعلان گرديده است وبه عین صراحت از حکومت هند نیز تقاضا بعمل امده است .
سروی های تخنیکی نشان می دهند که فاصله میان هند وترکمنستان (2775 ) کیلومتر بوده در حالیکه فاصله میان هند وایران 1650 کیلومتر می باشد ، اما به علت اینکه هند شدیدا" نیاز مند انرژی گاز می باشد ، بنا" بامتقبل بودن مصارف گذاف خواهان انست تاهمزمان از ترکمنستان وایران گازمایحتیاج خویش را اکمال نماید ، باید گفت که در سروی پایپ لاین ترکمنستان الی هند قطر پایپ 48 رنچ پیشبینی گردیده است .
با احداث پروژه تمدید پایپ لاین از ترکمنستان که یکی از بزرگترین پروژه ها محسوب می گردد نه تنها اوضا ع اقتصادی منطقه رادیگر گون می سازند ، بلکه بالای اوضاع سیاسی واجتماعی منطقه نیز تاثیر مثبت رامی گذارد در صورتیکه پروژه پایپ لاین ترکمنستان ، افغانستان پاکستان وهند تحقق یابند علاوه از منافع مشترک در عرصه اقتصادی باعث مشترکات متعدد تاریخی ، کلتوری ، مذهبی وسیاسی نیز خواهد گردید که تطبیق این روند تاثیرات مثبت بالای تامین صلح وثبات دایمی درمیان کشور های هند ، پاکستان ، افغانستان ، وترکمنستان رونما خواهند کرد .
گرچه درنظر دارد تا از راه افغانستان راه ترانزیتی را باکشور چین تمدید وبه نقش تجارتی خویش بیافزایند ، اما پروگرام هستوی ایران مانع عمده واساسی نیل به همچو اهداف گردیده است که روز بروز بوخامت اوضاع درمنطقه انجامیده وزیگنال های مخوف ناشی از حمله احتمالی ایالات متحده امریکا تاسیسات هستوی ایران محسوب می گردد ، که نباید تنش های مسلحانه بر دیپلوماسی سبقت جویند بلکه به دیپلو ماسی و حل مسالمت امیز قضایا حق مقدم داده شود ، زیرا با در گیری تصادمات مسلحانه میان ایران و ایالات متحده امریکا پروسه بازسازی جمهوری اسلامی افغانستان نیز شیدیدا" متضرر واسیب پذیر خواهند گردید که مسلما" جمهوری اسلامی افغانستان درزمینه موقف اصولی وپرمنفعت درجهت تامین منافع ملی دربرابر قضایائیکه در حال شکل گیریست اتخاذ خواهد نمود ، زیر ا افغانستان که از موقعیت خاص ژیوپولتیک در منطقه وجهان برخورد داراند .
برای جهانیان نیز درخوراهمیت می باشد ، اگر درگذشته ها افغانستان به مثابه معبر استراتیژیک برای تجارت ابریشم قرار داشت ویا منحیث خط مایل میان امپراطوری های روسیه تزاری وبرتانیا ی کبیر نقش خویش را داشته ویاهم به نبرد گاه داغ دوران جنگ سرد میان ابرقدرت های بزرگ جهانی یعنی ایالات متحده واتحاد شوروی سابق مبدل گردیده بود ، ولی باگذشت زمان وفرازونیشیب های متعدد که با تحمیل خسارات سنگین جانی ومالی متقبل گردیده ، ولی اکنون افغانستان باردیگر حیثیت گذر گاهای رابخود گرفته وکشور های جهانی نیز بانقش مجدد افغانستان که درعرصه های مختلف خود را امتیاز خواهند ساخت مهر تائید وصحت می گذارد .
برخی از محققین وپژوهشگران امور اقتصادی افغانستان را به کانون و گذر گاه ثقیل بسوی نفت های عمیق درمنطقه وجهان می پندارند اما نبود امنيت مشكل اساسي اين كشور است .
اقاي كرزي باوصف این همه دیدگاه ها اوضاع کنونی درکشور مستلزم انست تا روابط اقتصادی باتمام کشور های جهان وبخصوص باکشور های منطقه وکشور های همجوار بانظرداشت منافع ملی درنظر گرفته شود ، زیرا مشکل عمده واساسی که پیوسته ازاین ناحیه دامنگیر افغانستان گردیده اینست که درعرصه برقرار ی روابط ومناسبات اقتصادی توازن وبیلانس درنظر گرفته نشده و همواره بصورت یک جانبه بایک ویا چند کشور محدود معاملاتت صورت گرفته است که درواقعیت امر منافع ملی را متضرر واسیب پذیر ساخته است ، طوریکه فوقا" نیز تذکر بعمل امد افغانستان کشور یست که تامین همکاری های اقتصادی باکشور های مختلف جهان راباید یک امر حتمی وضروری پنداشته ، زیرا موقعیت جغرافیای ان ایجاب می نماید تامنافع بسیار ی از کشور ها را با ان پیوند داده که این فکتور حساس ایجاب انرا می نماید تا درخصوص همچو قضایا را تعقل ودقت کامل باید کارگرفت وباتوجه به ان اهداف مطلوب راجستجو وردیابی باید نمود .
جمهوری اسلامی افغانستان با اتخاذ سیاست های فعال ، معقول وسنجیده فضای اعتماد متقابل را با کشور های جهان رشد وگسترش داده تا انها به سرمایه گذاری واحداث پروژه ها جدید اقتصادی تشویق وترغیب گردد ، اتکای یکسر ه سیاسی بایک یاچند کشور محدود وایجاد فضا تیره گی روابط باکشور های دیگر از یک سو سرمایه گذاری های خارجی راتقلیل بخشیده واز سوی دیگر دربرابر استقلال سیاسی و و حاکمیت ملی مشکلات وپرابلم ها را ایجاد می نماید .
درپایان تحلیل وبررسی موضوع مطلوب ومورنظر باید خاطر نشان ساخت که بدون تامین امنیت سراسری درکشور مفاهیم بازسازی ، اعمار مجدد ،سرمایه گذاری های کشور های خارجی وبصورت عموم رشد اقتصادی و ساختار نظام نوین که دربرگیرنده همه عرصه ها می باشد ، محض یک تیوری فاقد انتطباق عملی بوده ، بنا" نمی توان بدون تامین وتحکیم بیشتر امنیت سراسری با ارزو های معقول خویش نایل امد ، پس ایجاب می نماید تا درامر تامین امنیت سراسری همه امکانات وفرصت ها لازمه راباید بکار برد ، زیرا تامین امنیت در داخل کشور وبخصوص درمحلاتی که امکان احداث پروژه ها و سرمایه گذاری های جدید دران متصور باشد ، رکن عمده واساسی برای جلب وجذب سرمایه های خارجی پنداشته می شود وهمچنان ارائه تضمین دررابطه به تامین امنیت کارکنان و حفظ وسایل وافزار کار برای اتباع کشور های خارجی مساعدت کننده وهمچنان سیستم بانکداری فعال وبدون موانع اداری شروطیست که بدون ان جلب سرمایه کشور های خارجی امکان پذیرنیست ، برای تامین امنیت موثر وسراسری همانا ایجاد فضا اعتماد میان مردم ، جمع اوری اسلحه ، قطع مداخلات خارجی برخی از کشور ها ،از میان برداشتن گروپ های مسلح غیر مسول بطور کلی وقطعی از جمله مشکلات وپرابلم های اند ، که تا الحال دامنگیر رشد سریع اقتصادی بسوی ابادانی کشور جنگ زده مان گردیده است ، که مستلزم اتخاذ تدابیر عملی درجهت تحقق اهداف ستراتیژیک ونهای می باشد .
همچنان از طریق رسانه های گروهی وبرخی از محافل سیاسی واقتصادی چنین اطلاعاتی بدست می رسد که گویا انتقال گاز از مسیر جمهوری اسلامی افغانستان بخاطر نبود امنيت به مشكلات فرا وان روبرو خواهد شد وپاکستان نیز تلاش های خویش را دراین خصوص به خرچ خواهند داد تا دست به اخلال گري امنيتي در داخل افغانستان بزنند که البته وقوع چنین یک حالت به نفع جمهوری اسلامی افغانستان نبوده ، بنا" غرض حفظ منافع سیاسی واقتصادی مقامات مسئول افغانی باید تاکید بیشتر ورزد ، تاکشور را بیشتر امن بسازد جهت تطبیق پروژه مورد نظر هر كاري را كه بخاطر آوردن امنيت مي توانند بكنند وبانظرداشت منافع علیای کشور درمورد به قضایا برخورد لازمه رابخرچ دهند وهمچنان باید گفت که دلایل موجه برای کشور هند نیز در رابطه با وضع تشنج بار ایران درقبال پروگرام هستوی ان موجود است وحتی امکمان ان می رود تاتصادمات مسلحانه میان ایران وایالات متحده امریکا مبنی برمسئله جنجال برانگیز برنامه هستوی ایران بوقوع بپیوندد
پروژه تمدید پایپ لاین گازترکمنستان بنابر دلایلی سياسي در قدم اول عدم امنیت و ثبات سراسری ازسال ها بدینسو به تعویق افتیده بود واکنون كه مشکلات عایده از سر راه ان برداشته خواهد شد وگام های عملی درجهت تطبیق وتحقق ان نهايت ضروري است، زیرا کشور شدیدا" نیازمند مساعدت های خارجی بوده وما بااراده متین واستوار از همه مشکلات بسوی ساختمان افغانستان نوین عبور نموده وبازجدید حیات سیاسی و اقتصادی را با امید پیروزی ها باید اغاز نمود . وكاري ولقميه ناني براي مردمي افغانستان عزيز چاره سازي كنيم كه متسفانه مسولين امور نقاط عمده شاهرگ هاي اقتصادي را كمتر مي دانند چندان تلاش نمي كنند
درمورد عقد این قرارد اد که افغانستان از ان بهرمند می گردد ما فرصت داریم تا تمامی قوت ونیرومندی دپیلوماسی سياسي وتجارتی خویش را به کاربیندازیم تا این لوله گاز ازترکمنستان اغاز از خاک افغانستان با امنيت همراه باشد در غير ان جفا ي بزرگ ایست که ملت افغانستان به ان روبرو میشود امضا اين معاده با خود اميد ها و چالش هاي فراوان را همرا دارد عبور لوله گاز از افغانستان مي تواند از نگاه اقتصادي دست آورد بزرگ شمرده شود اما اگر در نبود امنيت عبور آناز طرق افغانستان غير ممكن گردد براي مردم افغانستان هم ضربه بزرگ اقتصادي سياسي شمرده مي شود كه جبران آن ساليان دراز را در كار دارد اميدوارم از همين حالا مقامات مسول امنيتي در زمينه تدابير مشخص را بخاطر امينت در مسير كه خط لوله گاز از آن مي گذرد اتخاذ نمايند .
بالا
بازگشت