دکتر عنایت الله
فرهنگ عامیانه تاجیکی بدخشان
پروفسور استا د عبد الرسول رهین
کتابشناس آریانای برونمرزی :
کتابشناسی جاری برونمرزی افغانستان
شهرانی ‘ دکتر عنایت الله .
فرهنگ عامیانه تاجیکی بدخشان . تألیف دکتور عنایت الله شهرانی ,
پشاور, کا نون فرهنگی قیزل چوپا ن , 1387 ه ش شامل0 53 ص .
این فرهنگ شامل آن عده اصطلاحات و واژه های مردم بدخشان میباشد که د ر طول زما نه ها تغیرشکل د ا د ه و تعد ا د بیشترشان حالا د راستعما ل نمیباشند ولی هستند یک تعد ا د ا ز ا ین واژه ها که تا همین ا کنون د ر محا وره شفا هی و روز مره بدخشانیا ن استعما ل د ا رند وتا هنوز شا مل کتا بت و زبا ن نوشتا ری مرد م بدخشا ن بوده د ر ا یجا د یا ت هنری و
ا د بی شا ن د ا ر ا ی جای خوبی میبا شند .
مؤلف " فرهنگ عا میا نه تا جیکی بدخشان " جناب دکتور عنا یت الله شهرانی یکی ا ز نخبه مؤلفان و پژوهشگرا ن کشور
است . طوریکه د ر نوشته ها وتبصره ها ی قبلی یا د آ ورشد ه ایم , نه تنها شخصیت برجسته د ر آ سما ن هنرو ا د بیا ت کشور میباشند بلکه د ر سا حه ها ی تا ریخی , زبا نی , و تذ کره نگاری کشورنیز آ ثا ر و تأ لیفا ت گرا ن سنگی د ا رند .
ا یشان کتب و آ ثا ر بسیا ری د ر با ره تیره و تبا ر شنا سی و ا قوا م کشور به نگا رش د ر آ ورد ه ا ند که بحیث آ ثا ر گران
وزن میتواند جایگا ه خوبی د ر شنا خت اقوا م کشورمخصوصأ تورک تباران د ا شته با شند .
نگارنده این سطورهمیشه ا ز مقا م بالای جنا ب شهرانی د ر پژوهشهایش مخصوصأ د ر پژوهشها ی پرمحتوای او د ر ترکولوژی یا د آوری کرده وهمیشه جایگاه شانرا د ر سکوی بالای این بخش می یابم . ویقین دارم ایشان یکی ازستارگان درخشان ادبیات وتاریخ نگاری همه تیره ها وتبارها ی کشوربوده جایگاه والایی درهمه زمینه ها دارند که شایسته است دوستان و پژوهشگران نه تنها ترکولوژی بلکه سایرنژا د های کشورنیزا ز د ست آوردهای جنا ب شان استفاده شایان نمایند
کتاب " فرهنگ عامیانه بدخشان " یکی دیگرازپژوهشها و کارهای عمده و مراجعوی ایشان میباشد که تا حال درزمینه فرهنگ نگاری جای آن خالی بوده است . این فرهنگ علاوه ا ز اینکه معنی عامیانه واژه ها را بیا ن میکند عمق نظرمولف
را د ر جمع آوری معلومات د ر با رۀ واژه ها ومترادفات نیزنشان میدهد د ر این اثرچشمه یی مؤلف تلاش کرده ا ست د ر
د ریافت و ثبت معانی واژه ها ا ز منابع مختلف و مستند استفاده کند ومثالهای جامع ا ز اشعا ر شعرا وکلما ت قصا رو
پرمحتوای دانشمندان و مؤرخان که آن واژه هارا د ر نوشته های خود بکا ربرده اند بیا ورد . د ربسیا ری موارد ملاحظه میشود که مؤلف برای یک واژه چندین معنی و حتی معنا ی قدیمی واژه ها را نیز آورده ا ست که دال برپخته گی تحقیق و عمق دقت مؤلف مینماید .
کتابشناس آریانای برونمرزی د ر حالیکه پرکاری مؤلف و ویراستا ر را که سا لها ی زیا دی ر ا با لای این اثرمصرف کرده
اند قد ر مینماید ا ز ایشان میخواهد، هرگاهیکه این کتاب بچاپ دوم و سوم برود . سعی مینمایند تا ریشه های واژه هارا نیز
د ریافت کرده شکل نخست واژه هارا که منبع اوستایی دارند یا که ا ز زبان های د یگر د ا خل زبا ن فا رسی گردیده اند د ر یافت کرده برارزش و اهمیت مراجعوی این اثربیشترا ز پیش بیفزایند .
حرف دیگربکه با مؤلف و ویراستا ر این کتاب با ا رزش دارم این است که اکثرقریب باتفاق این واژه ها نه تنها واژۀ عامیانه
مردم بدخشان است بلکه د ر بین جمعیتهای وسیع تاجیکها د ر سراسر استانهای کشورنیزمعمول میباشد . نگارنده بسیاری این
واژه هارا د ر استان فا رسی زبان کاپیسا ، پروان و حتی د ر بین تاجیکا ن تاجیکستان معمول میبینم و تا هنوزهم د ر بین تاجیکان تاجیکستان و سمرقند و بخارا د ر محاوره ایشان شا مل میبا شند . بهترمیبود که مؤلف نا م فرهنگ را وسعت بیشتر
میدادند و اطلاق برهمه جغرافیای وسیع تاجیکان وفارسی زبانان میکردند .
کتابشناس آریانای برونمرزی د ر حالیکه تألیف فرهنگ عامیانه بدخشان را که در نوع خود یکی ا ز با ارزش ترین ومفید ترین آثار د ر خفظ و غنی سازی واژه ها و اصطلاحات زبان فارسی دری میباشد کارمفید و سودمند ، سرچشمه یی گران وزن ارزشیابی میکنم ، قلبأ تأ لیف این کتاب را به جناب مؤلف و ویراستار عزیز تبریک گفته ، ایشان را به کار دوامداربر این فرهنگ با اهمیت دعوت کرده ، چاپهای جدید و جدیدتر این اثرگران وزن را پربارتر غنی تروپرمحتواتر میخواهم که
بی شک مؤلف محترم و ویراستار عزیز که هردو دانشمندان جید کشورهستند، میتوانند وزنه قوی این اثر را روزتا روز
بیشتروبیشترسازند . کتاب شناس آریانای برونمرزی استفاده ا ز این اثرسرچشمه یی یگانه را به همه علاقمندان زبان فارسی
د ری سفارش کرده ایشان را دعوت مینماید تا ا ز واژه ها واصطلاحات این اثرچشمه یی استفاده مزید نمایند . ( موجود د ر
کتابخانه شورای فرهنگی افغانستان ، سویدن ) آریانا برون مرزی ، شماره تابستانی 1389 ه ش سویدن
بالا
بازگشت