بمناسبت سی وسومین سا لروزرحلت

شخصیت ملی،مبارزومؤرخ شهیر کشور

میرغلام محمد "غبار"

وقتی که بتاریخ مراجعه کنید،در میابیدکه در لا بلای آن چه اتفاقات،رویدادها،تحولات ودگر گونهای رخداده و چه کسانی در مراحل ومواقع مختلف چگونه موضعگیری نموده ودر کنار چه کسانی قرار گرفته و چه گلهای را به آب داده اند؟وچه کسانی در این رخدادها و عملکردها مواضع بر حق مردم،منافع ملی و وطندوستی را انتخاب  نموده و تا آخر در کنار مردم و وطن شان قرارداشته اند؟  

بلی میرغلام محمد "غبار"از جمله رجال و شخصیتهای مبارزو برازنده کشور است،و با آثاری که از خود بجا گذاشته تا هنوز در میان ما زنده و جاودان است. 

میر غلام محمد "غبار" فرزند میر محبوب خان در سال1276ش مطابق با سال 1898م دردروازه لاهوری شهر کابل متولد گردیده،تحصیلاتش خصوصی،ومطالعاتش دررشته های تاریخ ،ادبیات ،فلسفه و اجتماعیات بوده و دراثر پشتکار،مطالعات پیگیرو منظم تاریخ واجتماعیات، بسیارزود توانست به یک نویسنده با ذوق تبدیل گردد و به نوشتن مقالات ادبی و سیاسی بپردازد.  

"غبار"در دوره امانیه،مدیر جریده هفته وار "ستاره افغان"بود که در مطبعه جبل السراج وچاریکار چاپ و نشرمیشد. در همین دوره مصروف وظایف در ریاست امنیه کابل،عضو هیأت تنظیمیه ولایت هرات،معاون تصدی شرکت امانیه و نماینده تصدی در نمایشگاه ماسکو،سکرتر سفارت افغانستان در پاریس ،مدیر گمرکات ولایت قطغن و بدخشان وهم چنان وکیل انتخابی مردم کابل در لوی جرگه سال 1307مطابق1928در پغمان بود.او مبلغ دموکراسی و تأمین حاکمیت قانون بودواز افکار جوانان مانند یک عضود ست چپی نمایندگی میکرد،غبار در زمان حکمروائی نادر شاه سر کاتب سفارت افغانستان در برلین بودکه از این وظیفه استعفا و به وطن بر گشت ودر مبارزه بر ضد استبداد نادرشاه مستقیما سهم گرفت .او زمانی که عضو انجمن ادبی کابل بوددر سال 1312مطابق1933تروری در سفارت دولت انگلیس درکابل از طرف یک افغان بنام محمد عظیم خان صورت گرفت و سه تن ازمنسوبین سفارت کشته شد وتا سال 1314 درمحبس سرای موتی کابل زندانی سیاسی گردیدوبعد از آن تا سال 1321-1942در ولایات فراه وقندهار تبعید سیاسی شد.بعدا به عضویت انجمن تاریخ درآمدومدتی جریده انیس را نشر میکرد در انتخابات دوره هفتم شورای ملی سال  1328-1949شرکت و به حیث وکیل مردم شهر کابل انتخاب گردید.     

"غبار"به منظورمبارزه منظم علیه استبداد،ظلم و بی عدالتی وبسیج نیرو های ملی، مترقی وعدالتخواه در سال 1329-1951 حزب سیاسی وطن را بنیاد گذاشت و ارگان نشراتی آن جریده وطن را با نشر مطالب زنده و انتقادی رهبری میکرد،اما جریده وطن به زود ترین فرصت یعنی درهمان سال توقیف وحزب وطن نیز در سال 1330-1952ازطرف حکومت وقت ممنوع و در سال 1335-1956 انحلال آن رسما اعلان گردید.       

در سال1331-1952 مبارزات حق طلبانه مردم اوج گرفت و طی تظاهرات وسیع خواهان تحقق دموکراسی،حاکمیت قانون،و حکومت مشروطه بودند،"غبار"در همین موقع با عده ی از همرزمانش بنام رهبری مظاهره دست گیر و مدت چهار سال را در زندان سپری نمود.وبعد ازرهائی تا سال1356-1978 مدت بیست سال دیگر در اثر تعقیب و فشار خانواده حکمران خانه نشین و در منزل خود مصروف فعالیتهای سیاسی و نوشتن تاریخ افغانستان وآثار متعددی گردید که ذ یلا از آن میتوان نامبرد.  

1-افغانستان در مسیر تاریخ در دوجلد.

2-افغانستان ونگاهی به تاریخ آن.

3-افغانستان در هندوستان.

4-تاریخچه مختصر افغانستان.

5-تاریخ احمد شاه بابا.

6-رساله خراسان.

7-رساله امرای محلی افغانستان.

8-تاریخ ظهور اسلام و نفوذ اعراب در افغانستان.

9-تاریخ قرون اولی.

10-افغانستان به یکنظر.

11-ادبیات دوره محمد زائی.
12-مقالات تاریخی،اجتماعی و سیاسی در روزنامه ها و مجلات.

13-مقاله اقتصاد ما.

14-مقالات در جریده هفته وار "ستاره افغان" و جریده هفته وار "وطن"

15-تاریخ ادبیات افغانستان.

"غبار"درتنظیم و تحریرتاریخ افغانستان"افغانستان در مسیر تاریخ"رنجهاو زحمات زیادی را متقبل گردید،این کتاب نخستین و معتبرترین اثرتحقیقاتی تاریخی بشمار میرود که سالها قبل به اتمام رسیده بود ولی در اثر ظلم و استبداد حکومات مرتجع وقت ازنشر آن جلوگیری بعمل میآمد تا که سر انجام اقبال چاپ یافت.

میرغلام محمد "غبار" مؤسس و منشی حزب ملی وطن و صاحب امتیاز جریده ملی وطن بود.او به خاطرایجاد احزاب ملی و مترقی،تأ مین دموکراسی ،آزادی مطبوعات ،عدالت اجتماعی، بهبودزندگی بینوایان، فقرا،تهیدستان و رفاه و سعادت همگانی مردم افغانستان وبر علیه ظلم ،استبداد وتعدی نظام حاکم  مبارزه پیگیرنمود ،غبار شخصییت ملی،نویسنده،مؤرخ ومبارز نستوه و یکی از فعالین جنبش مشروطیت دوم کشور بود. شاد روان پوهاند عبدالحی"حبیبی"در مورد "غبار "مینویسد:    

"میر غلام محمد"غبار"در رجال سیاسی و ادبی دوره معاصر،چهره نقادو شخصیت رادیکال دموکراسی طلب دانا و گربزی بود،که در مراحل ترقی خواهی و تجددو حرکات ادبی و سیاسی سهم کافی داشته ودر این راه بحیث فرد ترقی خواه پیشرو،رنجهای فراوان و محرومیت ها دیده و دو بار در حدود زیاده از( 14)سال حبسهای طاقت فرسا را تحمل کرده است،"غبار"مردبلند بالا خوش قیافت،ظریف گویا وجویای گربزی بود که با نفوذ کلام و استدلال قوی میتوانست جوانان را بدور خود فراهم آوردو چون قلم روان و نیرو مندی داشت میتوانست در تاریخ و ادبیات و سیاست و اجتماعیات مباحث دلچسپی بنویسد"

"غبار"در اثرمریضی معده که عایدحالش گردیده بود غرض تد ادوی به برلین غرب رفت و بعد ازمدتی قلبش از حرکت باز ماند و بتاریخ16دلو1356مطابق(5فبروری 1978)به عمر هشتاد سالگی ازاین جهان پر درد رخت سفر بربست ودر شهدای صالحین کابل آرامش خود را یافت.(مقراین ابر مرد تاریخ خشنودوآرام و یادش گرامی و جاودانه باد).     

مجتبی "دستگیر"

منابع و مؤخذ:

1-افغانستان در مسیر تاریخ ج دوم (میر غلام محمد غبار)

2-جنبش مشرو طیت در افغانستان چاپ سال 1377(پوهاند عبدالحی حبیبی)