محتاج
مهارت های لازم برای انجام یک مصاحبه
مصاحبه شوندهء خوب نیاز ندارد که زمان زیادی را صرف آماده کردن خود کند چون پاسخ به پرسش ها را از پیش می دانند. سعی کنید فردی را بیابید که بتواند به سوالات شما پاسخ بدهد.
تنها به دنبال سخنگوها نباشید، در پی بازیکنان واقعی باشید. یک معلم از مسائل و مشکلات مدارس بیشتر اطلاع دارد تا سخنگوی وزارت آموزش و پرورش. اما اگر مصاحبه شونده به نمایندگی از سوی نهاد یا شرکتی صحبت می کند، اطمینان حاصل کنید که صلاحیت اینکار را دارد.
پیش از آن که به سراغ مصاحبه شونده بروید تلفنی با او صحبت کنید تا مطمئن شوید حرفی منطقی و مناسب برای گفتن دارد و در عین حال صلاحیت و آمادگی آن را هم دارد که آن حرف ها را بزند. مصاحبه شونده باید آگاه و علاقمند باشد، شمرده سخن بگوید و لحن و محتوای صحبتش نیز جالب باشد. در غیر این صورت، در پی مصاحبه شونده مناسب تری باشید.
اگر مصاحبه شونده فقط بتواند بخشی از موضوع را به شما بگوید، افراد دیگری را بیابید که باقی اطلاعات را به شما بدهند.
در مورد محل مصاحبه با مصاحبه شونده صحبت کنید. آن ها به طور کلی راحت تر هستند که در محل آشنائی، مثل دفتر کارشان باشند اما گفتگو با فردی که پشت میز کارش نشسته است اغلب با کیفیت بد صدا و تصویر خسته کنند همراه است. از مصاحبه شونده بخواهید محلی را پیشنهاد کند که ربطی هم به موضوع مصاحبه داشته باشد. اگر آن محل بیش از حد پر سر و صدا نباشد، رنگ و بوی تازه ای به مصاحبه شما می بخشد. اگر امکان دارد در فضای باز مصاحبه کنید.
اگر می خواهید مصاحبه شونده به شما مستندات و ارقام ارائه کند از قبل به او بگوئید تا آن ها را فراهم کند.
شما حتما از این که فردی را پیدا کرده اید که آگاه و آماده مصاحبه است شادمان می شوید اما فراموش نکنید که او هم منظوری دارد. از خود بپرسید که چرا او موافقت کرده است تا با شما صحبت کند. آیا می خواهد برای نظریه ای خاص یا محصولی مشخص تبلیغ کند و یا می خواهد امری را پنهان کند؟ هیچگاه فرض نکنید که افراد، حتی اگر استاد دانشگاه یا به اصطلاح "کارشناس" هم باشند، بی طرف هستند. سعی کنید که موضع آن ها را بدانید.
با گذشت زمان مصاحبه شونده های مناسب را پیدا خواهید کرد. اما اتکایتان را بر همین چند نفر نگذارید. به دنبال صدا ها و چهره های جدید باشید.
دریافت پاسخ منفی
افراد این حق را دارند که نخواهند با آن ها مصاحبه شود. اگر شما به عنوان خبرنگاری شناخته شوید که همه نظرها، حتی نظریات جنجال برانگیز و ناخوشایند را منصفانه و دقیق منعکس می کند، این احتمال کمتر خواهد شد.
حتما برای مصاحبه شونده شرح دهید که می خواهید به او فرصت بدهید که که موضعش را با زبان خودش تشریح کند.
"ممکن است فقط چند نکته را برای من روشن کنید؟"
برای او توضیح دهید که در هر صورت گزارش خود را منتشر خواهید کرد، با یا بدون همکاری او.
"بسیار مناسب تر است اگر نظر شما هم در این گزارش منعکس شود."
"مردم اگر تنها نیمی از داستان را بدانند نتیجه گیری نادرست می کنند. آیا میل ندارید واقعیت ها روشن شوند؟"
"اگر شما حاضر به مصاحبه نشوید، من دریافت خودم از موضع شما را در کمال دقت و انصاف ارائه خواهم داد. اما فکر نمی کنید بهتر باشد که شنوندگان آن را از زبان خودتان بشنوند؟"
"آیا شخص دیگری در سازمان شما هست که حاضر به گفتگو باشد؟"
احتمال دارد که فردی به شما اطلاعات بدهد اما حاضر نشود صدا یا تصویرش ضبط شود. زمانی که حرفش تمام شد، هرچه گفته اند را برایشان تکرار کنید. اگر با مهارت این کار را انجام دهید، ممکن است حاضر به ضبط شوند.
"بسیار خوب. عالی بود. فکر نمی کنید به جای این که من این ها را تکرار کنم، خودتان بگوئید؟"
مردم به سادگی تصمیم خود را تغییر می دهند. بنابراین پافشاری کنید. اگر زمان برنامه اجازه می دهد، یکی دو روز بعد مجددا خواهش کنید.
شرط گذاشتن برای مصاحبه
بعضی ها ممکن است تنها زمانی حاضر به مصاحبه شوند که شما شرایط مشخص آن ها را قبول کنید، از جمله:
· پرسش های خود را به صورت مکتوب از پیش به آن ها بدهید.
· با افراد دیگری که مصاحبه شونده به شما می گوید همزمان مصاحبه بکنید یا نکنید.
· مصاحبه را به صورت زنده پخش کنید و آن را ضبط نکنید.
· مصاحبه را زمانی انجام دهید که محدودیت زمانی وجود دارد (در یک برنامه زنده چند دقیقه قبل از بولتن خبری).
· مصاحبه را تدوین و کوتاه نکنید.
· به مصاحبه شونده اجازه دهید که پیش از پخش مصاحبه به آن گوش کنید و آن چه را که نمی پسندد حذف کند.
موافقت کردن با هر یک از این شرایط ، انجام مناسب کار را مشکل و یا حتی ناممکن میسازد.
به عنوان نمونه، اگر موافقت کنید که پرسش های خود را به صورت مکتوب از پیش به مصاحبه شونده بدهید، اگر در پاسخ های او به نکته ای قابل بحثی بربخورید چگونه پرسشی را که تازه به ذهن شما میرسد، مطرح می کنید؟
تا سر حد امکان، در برابر تعیین شرایط خاص مقاومت کنید. تنها زمانی شرطی را بپذیرید که قانع شوید بدون آن یک مصاحبه حیاتی را از دست خواهید داد.
اما اگر شرطی را پذیرفتید باید به آن پایبند باشید. زیر پا گذاشتن آن، بر خلاف اصول اخلاقی حرفه ای است، مگر آن که بنابردلایلی مجبور شوید. (مثلا مصاحبه شونده متهم به ارتکاب جرم یا رفتار ضد اجتماعی جدی است).
دقت و پیگیری در پژوهش
بارها اتفاق افتاده که خبرنگاری از مصاحبه شونده پرسیده: "در چه مورد باید از شما سوال کنم." این پرسش در شان یک خبرنگار خوب نیست.
اگر به اندازه کافی در باره موضوع مصاحبه تحقیق نکرده باشید، یک مصاحبه شونده شایسته می تواند از زیر پاسخ دادن بگریزد یا حتی شما را گمراه کند. این امر برای شما، برنامه تان ، سازمان و یا رسانه ی تان خوش آیند نخواهد بود.
در فرصتی که دارید هر چه که می توانید در باره موضوع و آنچه که مصاحبه شونده احتمال دارد به شما بگوید اطلاعات جمع آوری کنید:
· از همکارانتان بپرسید که در باره او چه می دانند.
· خبرهای قبلی در باره همان موضوع را مطالعه کنید.
· به منابع اطلاعات خود، یادداشت ها، بریده روزنامه ها و اینترنت مراجعه کنید.
· اگر مصاحبه شونده دستیار یا سخنگویی دارد با او صحبت کنید.
· با دوستان و همکاران مصاحبه شونده صحبت کنید.
بالا
بازگشت