نگاهي بر نظرسنجي بي اساس از سوي تلويزيون بي بي سي
اكمل عازم
در يك نظر سنجي اي كه از سوي تلويزيون بي بي سي و يكي از تلويزيون هاي آلماني در میان 1500 افغان از مناطق مختلف افغانستان صورت گرفته اعلام شده است كه 70 در صد از افغان ها به اين باور هستند كه افغانستان به سوي خوشبختي در حركت است و به آينده خوشبين هستند.
زماني كه اين مطلب را در سايت بي بي سي خواندم، تكان خوردم كه چگونه شد كه به يكباره گي افغان ها از اين حكومت راضي هستند و حرکت اين حكومت را به سوي ترقي و پيشرفت دانسته اند.
با خواندن اين نظرسنجي سخن يكي از استادان به يادم آمد كه بالاي رسانه های افغانستان انتقاد كرده بود. وی گفته بود: "رسانه هاي افغانستان هر چه را كه رسانه هاي خارجي بگويند، همان را بسيار بزرگ جلوه مي دهند؛ در حاليكه اين طور نيست كه هر چه رسانه هاي خارجي بگويند، ما آن را قبول كنيم و بالاي نوشته هاي شان اعتماد بكنيم."
زماني مردم يك سرزمين از حكومت راضي و به آينده اميدوار بوده مي توانند كه اقتصاد شان خوب باشد، زير چتر صلح زنده گي بكنند، احساس کنند که در کشور شان قانون حاکم است، آرام باشند، دسترسی به خدمات گوناگون از جمله صحت، آموزش، و سایر خدمات را داشته باشند و از دست تروريستان و القاعده كه در چند كيلومتري ارگ رياست جمهوري حملات تروريستي را انجام مي دهند، شاهد نباشند.
به نظر بنده اين نظرسنجي از كساني شده است كه از نگاه اقتصادي، امنيت و ديگر مسايل آرام و آسوده هستند. اين اشخاص نه تنها در حكومت فعلي؛ بلكه هر حكومتي كه بيايد يا هر حكومتي كه تا حال گذشته، اينها آسوده بودند و مسلماَ به آينده خوشبین مي باشند.
از 1500 نفر كه اين نظرسنجي شده است، اكثريت اينها شايد يا از خارج بيمه مي شوند يا در داخل كدام تجارت خوب دارند.
يك بار اين آغا صاحبان (منظورم گرداننده گان همين نظرسنجي است) سري بزنند به چوك كوته سنگي شهر کابل كه چقدر جوان منتظر كار است و براي 100 يا 200 افغاني محتاج هستند، به همين ترتيب بروند به چوك سينما بهارستان، چهارراهي حاجي يعقوب، قلعه نجارها و سایر مناطقی که جوانان در سر سرک منتظر دریافت کار روزمزد هستند.
فقر و بيچاره گي از يك طرف دامنگير اين مردم است، از طرف ديگر بي امنيتي، نبود كار براي جوانان، جذب نشدن صدها جوان به پوهنتون هاي افغانستان، ازدياد روزافزون معتادين مواد مخدر و صدها مشكل ديگر مردم افغانستان را به ستوه آورده است.
جاي بسيار تعجب است كه در اين نظر سنجي مردم افغانستان کاملاَ به آینده خوشبین نشان داده شده اند، در حالی که در همین هشت سال از زمامداری آقای کرزی در رأس حکومت های مختلف افراد پول دار، پولدارتر شد و فقيرها فقيرتر شده اند. تا جاییکه در کابل بسیاری از مردم؛ حتا به نان خوردن احتیاج شده اند.
تنها امیتازی که این حکومت دارد این است که تا حدودی جلو جنگ را در بسیاری از نقاط کشور گرفته و مردم تا حدودی از بلاهاي جنگ در امان اند. این وضعیت به مقایسه دولت های قبل از تشکیل اداره مؤقت (جدی 1380) برای مردم قابل قبول است و مردم خوش هستند؛ اما با در نظرداشت امکاناتی که این دولت به دست آورده است، کارهای اساسی انجام نداده که مردم کاملاَ از این دولت خوش باشند و به آینده امیدوار شوند.
مردم بيچاره و مستضعف افغانستان از کدام امید به آينده خوش بین باشند. اربابان قدرت بالاي چوكي وزارت هاي اين كشور دعوا دارند و اين را درك نمي كنند كه در اين سه دهه گذشته اينها چه كردند كه باز هم خود را بالای مردم تحمیل می کنند.
در گزارشی كه از سوي بي بي سي به نشر رسيده، معلومات داده نشده است که این نظر سنجی چگونه انجام شده و به کدام معیارهای نظرسنجی برابر است. از این رو باور دارم که این یک نظرسنجی تبلیغاتی بریتانیا به خاطر کنفرانس لندن در مورد افغانستان است که قرار است تا اوایل ماه دیگر در لندن برگزار شود.
در كتابي كه از سوي صفيه رحيم، استاد پوهنحي ژورناليزم پوهنتون كابل زير عنوان "بررسي شيوه هاي نگارش مصاحبه" نبشته شده است، نحوه نظر سنجي در يك رسانه چنين ياد آوري شده است: "داكتر ستلدون آر. گاويزر" و "جي. ايوانس وايت" از بنيان گذاران نظرسنجي آژانس خبررساني "آسوشيتدپرسش" و اخبار "ان.بي.سي" بيست پرسش كليدي را براي يك روزنامه نگار در گزارش نتايج نظرسنجي پيشنهاد مي نمايند. 20 پرسش براي روزنامه نگار كمك مي كند تا به دنبال حقيقت بگردد و در باره چگونه گي يك نظرخواهي تصميم بگيرد.
1- چي كسي نظرسنجي را انجام داده است؟
2- چه كسي هزينه نظرسنجي را پرداخت كرده و چرا اين كار انجام شده است؟
3- در نظرسنجي با چند نفر مصاحبه شده است؟
4- چگونه اين افراد انتخاب شده اند؟
5- از چه حوزه اي اين افراد انتخاب شده اند؟ كشور، ايالت و يا ناحيه، يا اين كه از چه گروهي: معلمان، وكلا، ژورناليستان، مردم عام و غيره؟
6- آيا نتايج براساس پاسخ تمامي افراد مصاحبه شونده مي باشد؟
7- چه كساني باييستي مورد مصاحبه قرار مي گرفتند و با چه كساني مصاحبه انجام نشد؟
8- نظرسنجي كي انجام شده است؟
9- مصاحبه ها چگونه هدايت شده اند؟
10- نظرسنجي چه نوعي است، نظرسنجي تيليفوني، نظرسنجي از طريق پست يا نظرسنجي با استفاده از فرم پرسش نامه؟"
و به همين ترتيب ده موضوع ديگر از همين قرار ذكر شده است، كه در نظرسنجي از سوي بي بي سي غير از چند موضوع، ديگر موضوعاتش، فاش نشده و درج همين گزارش نشر شده، نيست.
بالا
بازگشت