لیلی آرزو
دوبیتی های عامیانه ی هزاره گی
قدِ سروِ چنارشی بی نظیره
دو چشمایِ خمارشی بی نظیره
دیستا بَل گوش دَیدوو خاندیشی 1 نوربند
شیشتونی 2 باوقارشی بی نظیره
**************************
به نازِ چشمِ مستت مدهوشم من
به دل غوغا به پاست لیک، خاموشم من
مرامِ زندگی وُ شادی ام تو
با این غوغا وُ مدهوشی خوشم من
**************************
از نَیی نوگُله 3 دیدم نهانی
نوربندییهِ 4 نمایی یارِ جانی
دیلیم توخته نکد 5 دیدوم دَ بانه
جَلَگ وَری 6 دیدِه خو 7 بارِ ثانی
**************************
دَ اَینه توخ کیدوم 8 آرام و حیرو *
جَلَگ وری اماد یک مایی تابو 9
موسخیندی کَد 10 سونیم، تا چیم به هم خورد
نمایو شد بسه، وُویِم چو بارو 11
**************************
1- دیدوو خانودو : نوع آوازخوانی سنتی هزاره گی که بیشتر بین هزاره های ولسوالی جاغوری مروج است.
2- شیشتو: نشستن
3- نیی نوگُله: نیی (گوشه، پنهانی) نوگُله: نوع شال سر که استفاده ازان در هزارجات معمول است
4- نوربندی: زیبایی
5- دیلیم توخته نکد: دلم طاقت نکرد *** دَ بانه: به بهانه
6- جَلَگ وَری : یک نظر در یک چشم به هم زدن 7- دیدِه خو: یار خود را
8- توخ کیدوم: دیدم *** حیرو: حیران 9- مایی تابو: ماهی تابان
10- موسخیندی کد: لبخند زد *** سونیم: به طرفم *** چیم: چشم
11- بسه: بار دیگر، بازهم *** وُویم: اشکم *** چو بارو: مثل باران
تکیه کیدوم گوشِه قَلایِ دیده 1
گردونِ کیلُ و چیم دَ رایِ دیده 2
موره مِیه 3 یکریز 4 ، از پیشِ چیم مه
خندایِ ناب، گلِ سیمایِ دیده
**************************
پنج سال و داروزه خِیشی شدوم ما 5
خِیشی با گل بچه پَششی 6 شدوم ما
خودیم دَ بوروری 7 ، دیدیم دَ لندن
دیل بیرو 8 ، گیجُ و وسوسی شدوم ما
**************************
تامُو شد 9 سفرِ تانایِ دیده 10
صبا بخیر موروم دَ رایِ دیده 11
خدایا! امشَو 12 رَ زودتر صبا کو
دیل خُو میلوم 13 دَ پیشی پایِ دیده
*************************
تامُو شد فراقُ و غمای تو اَلَی 14
صبا بخیر مییوم دَ رای تو اَلَی
قرار دَ دیل نِییه 15 ز شوقِ دیدار
تا بوسم خاکِ قَدَمای تو اَلَی
*************************
1-قلای دیده: حویلی یار
2- گردونی کیل: گردنِ کج *** چیم دَ رای دیده : چشم به راه یار
3- موره میه : رفتن و آمدن
4- یکریز: تکراراً، پی هم
5- دا روزه : ده روز است *** خیشی شودوم ما: نامزد شدم من
6- گل بچه : پسر خوب *** پَششی: نام یک منطقه در ولسوالی جاغوری
7- بوروری: نام منطقه ی هزاره نشین در شهر کویته پاکستان *** دیدیم: یارم
8- دیل بیرو: پشیمان ( دراین دوبیتی به معنی نگران، پریشان)
9- تامو شد: به پایان رسید، ختم شد
10- تانای دیده : تنهای یار
11- موروم: میروم *** دَ رای: در راهی
12- امشو : امشب
13- میلوم: میگذارم
14- اَلَی : یار، عزیز
15- نِیه : نیست
**************************
دیدیمَه که پَس رافت پیشمُو شودوم 1 ما
روانِه کوتَلِ لُومُو 2 شودوم ما
ندیدوم جایِ پایُ و سایَه یِ او
آخ که از سوزِ دیل تامو شودوم ما
**************************
اَلَی آتیم 3 صبا بِیری نَه مارَه 4
بِیری دَ ملکِ جاغوری نَه مارَه
دیل مه نِییه دَزُو 5، قد گیمِ دیل مه 6
کوتیوبار 7 ، پاسی بخت ریی نه 8 ماره
**************************
بَلِه سه امباغ 9 داد ماره، اَبغی مه 10
سرازما کیته یَه 11 بیست سال، بَچی مه
یَگُو وخت مینگیرنوم 12 ، شوی ریش سفید خُو
مِیه دَ یاد، امو مرحوم بابی مه 13
**************************
لالیم از گَلِه 14 از ما شده بَییُو 15
با دالر، شیربا وُ صد لاته پیرو 16
قنجیغیم اَید نَکد 17 ، یک تُره 18 ، یک روز
بَل کَد 19 داد ماره بَلدِه خانه بیرو 20
**************************
1- پیشمو شودوم: پشیمان شدم
2- کوتل لومو: کوتل لومان ( لومان نام منطقه ایست در ولسوالی جاغوری)
3- اَلَی : عزیزم *** آتیم : پدرم
4- بیری نه: عروس میسازد *** ماره : من را
5- دیل مه نیه دزو: دلم نیست به او ( دوستش ندارم)
6- قد گیم دیل مه : با آرمان های دلم
7- کوتیوبار : اندوهگین، غمبار
8- پاسی بخت : ازدواج کردن *** ریی نه : روان میکند ( در خانه بخت روان کردن)
9- بَلِه : بالای *** امباغ : چند زنی (4-1) که یک شوهر مشترک داشته باشند، امباق همدیگر نامیده میشوند
10- ابغی مه : کاکایم، عمویم
11- سر از ما کیته یه : سر من بزرگتر است
12- یگو وخت مینگیرنوم : یگان وقت میبینم
13- بابی مه : پدر کلانم
14- گَلَه : مقدار پول نقد که فامیل عروس در زمان ازدواج دختر و دامادشان از داماد یا فامیل پسر اخذ میکند و در عوض عروس باخود در خانه شوهر جهاز میبرد.
15- بَییُو : پروتمند، پولدار
16- شیربا : شیربها *** لاته پیرو : چادر و پیراهن
17- قنجیغیم : همرایم، با من *** اَید نکد : مشوره نکرد، نگفت
18- یک تُره : یک کلمه، یک حرف
19- بَل کد : بلند کرد مثل یک شی، بالا کرد
20- بلده : برای *** خانه بیرو : خانه خراب، یا مردی که یک بار زندگی مشترک اش از هم پاشیده بنابر هر دلیلی که باشد.
مسلمانا! مایوم 1 چو مورغِ بریان
که میسوزم دَ اِی 2 آتیشی سوزان
گرفتند گَلَه وُ بر من خریدند
یک دنیا درد وُ داغ، یک عمر گریان
************************
پولُ و دارایی پَگشی 3 بیوفایه
وگر دینارُو درهم یا طیلایه
بیدار ویجدانخُو بالتر 4 زین دویی که
امروز مالک شی تو، صبا دیگایه 5
************************
بچِه مردک 6، کوتیوبارونَه ماره 7
مَنِه سیالو 8، منت بارو نَه 9 ماره
ایخُو شوی نِیه بَل، دوشمونی جانه 10
چپاک چَپچِی 11 ، لَغه بارو نَه ماره 12
************************
بچه ابغه 13 ستم بسیار کیدی تو 14
ماره دیلخور، زارو بیمار کیدی تو
یکروز مردِ وفاداری نبودی
دیل و جیگر کَلو 15 خونبار کیدی تو
************************
مَردَکِ 16 بدبیتور 17 رَ چی کنوم ما 18
چنگَلِ پور زنبور رَ چی کنوم ما
سُوانِ 19 دیل و عمرَه مَردَکِ بد
دَ چیم 20 زخمِ ناسور رَ چی کنوم ما
*************************
1- مایوم : منم، من هستم
2- دَ اِی : در این
3- پگشی : در کُل، همه اش، کاملاً
4- بیدار : بدار! *** ویجدان خُو: وجدان اترا *** بالتر : بالاتر
5- دیگایه : دیگران است
6- بچه مردک : خطاب به شوهر (بچه مردکه)
7- کوتیوبارو : غمزیر، اندوه باران *** نه: میکند، میسازد *** ماره : من را
8- منه سیالو : در میان رقیبان
9- منت بارو نه : منت باران میکند
10- ایخو شوی نیه: ولی این شوهر نیست *** بَل دوشمونی جانه : بلکه دشمن جان است
11- چپاگ : سیلی *** چپچی: زدن
12- لغه بارو : با سر پا یا با پا زدن کسی و یا چیزی
13- بچه ابغه: پسر کاکا ( دراین دوبیتی خطاب به شوهر که پسر کاکای زن نیز هست)
14- ستم بسیار کیدی: ستم بسیار کردی
15- کَلو : بسیار زیاد، خیلی
16- مردک: شوهر
17- بدبیتور : وِل گرد، بیکاره، بد قیافه، بداخلاق
18- چی کنوم ما : چه کنم من
19- سوان : سوهان
20- دَ چیم : در چشم
*************************
کَلُو 1 ، دوخترِ ابغیم خمتمایه 2
که شویشی خوش اخلاق و خوشنمایه
گردونِ کیل از بخت بد بنالم
بیجیرگه 3، بدبیتور نصیبِ مایه
*************************
اَلَی دیده، آردَم کِه قار موکونی 4
گُلایی 5 محبت رَه خار موکونی
پیشنِه تو توروشَه 6 وُ لب تو اَوزو 7
دیل رَ از زندگی بیزار موکونی
*************************
با اِی عادت خُو قاتِی شونی وَیرُو 8
خودتو قَدما 9، دُومِ چیم تو دَ دیگرو 10
تو ره که دیدوم با اِی چیم چرانی 11
محاله، دوروزَم 12 با ما بمانی
************************
1- کَلُو : خیلی زیاد
2- دختر ابغه : دختر کاکا *** خمتما : مغرور بودن برای داشتن چیزی *** یه : است
3- بیجیرگه : بد قیافه
4- آردم : هر لحظه، هر دم *** قارموکونی: قهر میکنی
5- گلایی : گل های
6- پیشنه تو توروشه : پیشانه ات ترش است
7- اَوزو: آویزان
8- قاتی : همراه ، یکجا، باهم *** شونی ویرو : ویران شوی
9- خود تو قد ما: خودت با من
10- دُومِ چیم تو : گوشه چشم ات *** دَ دیگرو: به دیگران
11- چیم چرانی : چشم پرانی یا اشاره با چشم مثل چشمک زدن
12- دوروزم : دو روز هم
www.lailaarezoo.com
منبع: جمهوری سکوت
بالا
بازگشت