حميد
معرفي كتاب:
درباب هويت و حضور فرهنگي برخي واژه ها
هويت و حضور فر هنگي يك تبار، در تداوم تاريخ به وزن فرهنگ وانديشه به ميزان گرفته ميشود .
از نخستين سپيده دم پيدايش آدم تا اين برهه يي كه ما محكوم به زنده گي هستيم دانشمندان در تقلاي آن بوده اند تا ميزان بينش سپيد و سياه گذشته گان خود را در افكار و انديشه يي كه از آنها ميراث مانده كنكاش و تعريف كنند.
اساتيد انديشه پيوسته تلاش كرده اند، با پيوند ديد خود با افكار گذشته گان ميزان و محتواي انديشه، ثقافت و فرهنگ آنها را داوري و ارزيابي كنند.
فرهنگ گذشته و كنوني بدخشان سرشار از محتواي قشنگ، نغز و ناب است. اما به دلايل بسيار تا هنوز كمتر دانشمند و كنكاشكري در حول و حوش اين فرهنگ به تعمق و تجسس مبادرت كرده و اگر هم تلاش صورت گرفته، تفنني و سطحي بوده است.
زيرا ويژه گي ، خصوصيات و مواصفات اصلي واژه ها در ميان اشيا مستتر و پوشيده اند. اگر قرار باشد خصوصيات و معني واقعي واژه مفاهيم اصلي خود را براي مخاطب ارائه كنند، بايد اشيا مورد استفاده و كاربرد قرار گيرد.
استفاده و كاربرد توسط شخص كه، ديد و نگاهشاستعداد نفوذ از لايه هاي نخست پديده ها تا ژرفا و لايه هاي سوم را دارد.
و يا به اصطلاح امروز ديد و تشخص حرفوي وكارشناسانة داشته باشد.
با در نظر داشت همين موضوع نياز است، تا پيش از آنكه در حول و حوش انديشه فرهنگ و فراست يك تبار تعمق صورت گيرد، شخصي كه به اين مامول مهم همت مي گمارد، صاحب صلابت ديد و معرفت اكادميك باشد.
«فرهنگ عاميانه تاجيكي بدخشان» نام رسالة ايست كه اخيراً به همت آقاي پروفيسور دكتور عنايت الله شهراني به حلة چاپ آراسته شده است.
آقاي دكتور شهراني به اضافه انجام اين امر مهم در گذشته ، در مورد معرفي فرهنگ و ثقافت افغانستان كار هاي مهمتري را اجرا كرده است.
خوشبختانه ويژه گي اين كارش با كار ها ي گذشته از هر نگاه داراي مميزه هاي جذاب، بكر و زيبا شناسانة ميباشد.
بدخشان با وجود آنكه در سمت و سو دهي فرهنگ زيرينه و ديرينه افغانستان نقش محوري داشته است، اما در جريان دو قرن اخير از نظر افتاده و با همه داشته هاي سپيد و سبزش در معرض فراموش قرار دارد.
زبان سانسكريت امروز در كشور هاي فارسي زبان هويت زباني خود را باخته و حتي مرده و متروك است.
اما در لهجه هاي گويشي باشنده گان برخي مناطق بدخشان، تا اكنون واژه هاي فراواني كه ياد گار عزيز از حضور اين زبان در تاريخ گذشته ما بوده اند، به فراواني يافت مي شود.
نگارنده زمانيكه به خواندن كتاب و ادب فارسي آشنا شدم، بسا از واژه هايي را كه در ميان لهجه گويشي عوام كار برد داشت به اصطلاح !كتابي و ادبي نميدانستم.
زمانيكه متون كلاسيك و كهن دري را مطالعه ميكردم اندك اندك اين واژه ها را در كتب معتبري مانند فارسنامه تاريخ بلعمي، بيهقي و مثنوي استفاده شده ، با حرص ولع در جستجوي يافتن معاني براي برخي اسماي مكان بودم كه متأسفانه فرهنگ نويسان موفق به تعريف بار معنايي اين واژه ها نشده بودند. اما زمانيكه فرهنگ زبان سانسكريت را جسته و پراكنده مطالعه كردم ديدم اكثر واژه هايي كه در لهجه هاي گويشي بدخشانيها مورد كاربرد است، يادگار درخشان و عزيز از تمدن اجداد ماست.
خوش بختانه در سه دهه اخير دوست پرتلاش و كنكاشگرم آقاي بيضايي در مورد تنظيم و جمعبندي تذكره اشعار شعراي بدخشان و دانشمند فرهنگ دوست آقاي دكتور عنايت الله شهراني به معرفي و پرداخت در حواشي ناشناخته فرهنگ نيرومند بدخشان توجه و تلاش كرده اند.
فرهنگ عاميانه تاجيكي بدخشان از زمره كارهاي ناب، بكر و اختصاصي است كه آقاي شهراني از آن سوي اوقيانوس تا اعماق كوهپايه هاي درواز به استمداد انديشه نقب كشيده و به تعريف و تحشي واژه ها مبادرت كرده است.
بخاطر آنكه، بر اهميت موضوعي اين رساله مكث گردد، لازم ميدانم تا درباره زندگي نامه دكتور عنايت الله شهراني كوتاه نگاه داشته باشيم.
آقاي شهراني در سال 1942 م در ناحيه خاش بدخشان بدنيا آمده و تحصيلات متوسط را در ليسه ابن سينا كابل و دوره ثانوي را در دارالمعلمين كابل و در سال 1962 شامل پوهنتون كابل شد.
در سال 1976 براي گرفتن مدرك تحصيلي تا مقطع ماستري عازم امريكا و در سال 198۶ شهادتنامه خود را در مقطع دكتورا PHD در مسلك تعليم و تربيه بدست آورد.
با توجه به بگروند و سابقه تحصيلي و كارهاي تخصصي كه آقاي دكتور شهراني انجام داده تاليف فرهنگ تاجيكي عاميانه بدخشان، در واقع نخستين كار فني و حرفوي است كه در مورد تعريف و تحشي فرهنگ يك تبار صورت ميگرد.
ويژه گي رساله:
قطع صحافت رساله زيبا و در كاغذ جلادار بوده و محتواي نوشته در 540 صفحه ميباشد.
تيراژ رساله يكهزار نسخه بوده و توسط كانون فرهنگي قزيل چوپان به نشر رسيده است.
معاني واژه ها بر اصول و دستور كار فرهنگ نويسي صورت گرفته و كلمات به صورت مردف منظم شده اند.
فونت(خط) رساله"ميترا" و "زر" اندازه سايز نوشته متن خط 14 است.
چاپ اين رساله در شرايط كنو ني ارجمند ترين خد مت نه تنها براي معرفي فرهنگ بد خشان است بلكه اين اقدا م در ماهيت ارجمند تريت خدمت در راستاي تحشي و تعريف فر هنگ گرانسنگ در ي فارسي ميباشد .
علي اي حال دوكتور شهراني با انجام اين مامو ل فرهنگي به اضافه معرفي فرهنگ عاميانه تا جيكي بدخشان صد ها واژه را كه در معرض مرگ و نا بودي بو دند نجات و به اين وسيله براي انها حضو ر و زندگي جا و يد در دل زمان و زندگي داد .
بالا
بازگشت