مصاحبه کننده : نذیره عظیم کریمی ژورنالیست و خبرنگار تلویزیون آریانا
جواب دهند : دوکتور وحید وحیدالله دیپلومات ارشد ملل متحد
بر گردان به تحریر : سراج الدین ادیب
مصاحبه اختصاصی با طراح و بنیانگذار موافقتنامه های " بن "
مقدمه :
نذیره عظیم کریمی :ـ بیننده گان ار جمند و گرامی تلویزیون آریانا سلام و عرض ادب خدمت همه شما ، امیدوار هستیم که مثل همیشه با صحت و عافیت باشید و روزهای بسیار خوش را سپری کرده و روز های خوش دیگر هم پیشرو داشته باشید.
به سلسلهء مصاحبه های اختصاصی و صحبت با شخصیت های فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی افغان مقیم خارج از کشور، این بار به میزبانی نظریات یک دیپلومات ارشد سازمان ملل متحد که جناب شان یک افغان هستند نشستیم و میخواهیم صحبت های بسیار جالبی با ایشان داشته باشیم :
جناب دوکتور وحید وحیدالله ، این ها طراح و بنیانگذار موافقتنامه های " بن " بخاطر نیل به حل و فصل سیاسی منازعه جاری افغانستان میباشند ، اصلأ برای شما جالب است که جناب دوکتور وحید را آشنایی با ایشان کم داشتیم و خود شان به جامعه افغانی کم ظاهر شدند ، پیش از اینکه صحبت و یا بحث جالب خود را شروع کنیم دوست های عزیز در قسمت بکروند کاری از اینها تا جای که من معلومات دارم یکمقدار خدمت شما توضیح می کنم :
« داکتر وحید وحیدالله تحصیلات عالی و مسلکی شانرا در رشته های علوم اجتماعی و علوم سیاسی منجمله روابط بین المللی به حل و فصل منازعات منطقه ای درپوهنتون هارورد منطقه ایالات متحده امریکا به پایان رسانیده اند و از مدت ۱۵ سال بدینسو بحیث یکی از متخصیصین ارشد سازمان ملل متحد در عرصه حل و فصل منازعات درمنطقهء جنگ زده بالکان اروپای شرقی ایفای وظیفه میکنند.
دوکتور وحید وحیدالله یک تن از افغانهای پر افتخار کشور ما هستند که بخاطر خدمات شایسته و انسانی شان در راه اعاده صلح وحل و فصل منازعات منطقه ای از شهرت جهانی بر خور دار هستند.
دوکتور وحید وحیدالله در جریان کار شان با سازمان ملل متحد مسئولیت های بس خطیری رابه نمایندگی از آن سازمان و سر منشی آن در منطقهء بالکان اروپای شرقی بر عهده داشتند که البته همه را با موفقیت تمام به سر رسانیده اند، بجا خواهد بود که اگر در اینجا بگویم که تشخیص حامل اصلی جنگها و منازعات در اروپای شرقی که همه بعد از فروپاشی یوگوسلاویای سابقه در دهه ۱۹۹۰ به وقوع پیوسته اند و نسخه های ارائه شده برای حل و فصل موافقتنامه جنگ و منازعات یکی از بزرگترین دست آورد های دوکتور وحید وحیدالله میباشد.
به همین ترتیب باید خاطر نشان نمایم که طرز العمل ها ومیکانیز م های تطبیقی موافقتنامه های دیتانت یا قرار داد های صلح دیتانت بخاطر ایجاد کشور بوسنی هرزگوینا که باعث اعاده صلح دوباره آن کشور گردید و همچنان میکانیزم ها و جنبه های تطبیقی قطعنامه مشهور ۱۲۴۴ صلح شورای امنیت ملل متحد در مورد اعاده صلح و امنیت در کشور" کوفه" و تعیین موقعیت مستقل آن کشور در جامعه جهانی همه و همه از دست آورد ها و کار های بزرگی میباشد که دوکتور وحید وحیدالله همه آنرا با موفقیت انجام داده است .
دوکتور وحید وحیدالله به تناسب و یا بخاطر فعالیت کارهای بزرگ انسانی شان در راه خدمت به بشریت و پایان دادن به جنگ و اعاده صلح در مناطق جنگ زدهء جهان پیوسته مورد تمجید وقدر دانی رهبران برجسته ملکی و نظامی جامعه جهانی از جمله سرمنشی سازمان ملل متحد قرار گرفته اند و افتخار دریافت مدالها و نشانهای متعددی را داشته اند که میتوان در اینجا از آخرین مدال طلایی که از طرف رئیس جمهور البانیا بخاطر قدر دانی از خدمات بزرگ شان در آن کشور و اعاده صلح و ثبات بوجود آورده به ایشان تفویض گردیده یاد آوری نمود .
دوکتور وحید وحیدالله در جوار مسؤولیت ها پر ارزش بین المللی شان همواره بحیث یک افغان وطن دوست و متواضع باقی مانده و هیچگاه کشور جنگزده شانرا و اینکه چگونه صلح و آرامش در آنکشور اعاده شود فراموش نکرده است و جناب دوکتور وحید با وجود تمام مصروفیت های شان در سطح بین المللی از سال ۱۹۹۲ بدینسو تمام مساعی خویشرا در راه دستیابی و نیل به یک حل و فصل سیاسی وجامع منازعه جاری در افغانستان ادامه دادند، چنانچه در این راستا جناب دوکتور وحید بخاطرخدمات شایسته شان در راه دستیابی به صلح در کشورما در جوار سایر رهبران افغانی از احترام قابل وصف مرحوم محمد ظاهر شاه سابق افغانستان بر خور دار گردیده تا سرحدی که پیشنهاد صلح آن مرحوم جهت نیل به حل وفصل جامع منازعات جاری در افغانستان که بنام پیشنهاد ۳ فقره ای صلح محمد ظاهر شاه مشهور میباشد در سال ۱۹۹۲ به نشر رسید که البته توسط دوکتور وحید وحیدالله تهیه و ترتیب شده بود » .
جریان مستقیم مصاحبه میان : ( نذیره عظیم کریمی و دوکتور وحید وحیدالله )
نذیره عظیم کریمی :ـ خوب جناب دوکتور وحید وحیدالله بسیار تشکر از اینکه دعوت برنامه ما را قبول کردید ، همانطوریکه مه ( من ) پیشتر در مورد شما گفتم و تصاویری بسیار جالب خودش گویا بود حتما گلهء دوستان ما از این خواهد بود که با توجه با این تجربه تان در قسمت آوردن صلح در کشور های دیگر انجام دادید چرا افغانستان از یاد تان رفته و من پیش از آن گفتم شما طرح " بن " را بنیان گذاشتید، بسیار خوب است که خود تان خود، خود را به معرفی بگیرید تا دوستان با شما آشنا شوند وبعد با کار کرد های تان صحبت میکنیم .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بنام خداوند بخشاینده و مهربان و با عرض سلام به بینندگان محترم شبکه تلویزیون جهانی آریانا وبا ابراز تشکر از شما که اینجا تشریف آوردید بخاطر این مصاحبه با من ، میخواستم بگویم که درست است که من در سطح جهانی یک سلسله کار های چیز و نا چیزی را انجام دادم، اما در جوار تمام این مصروفیت های که من داشتیم ، همواره در فکر وطن بیچاره ما به اینکه چگونه جنگ زده بوده و چه راه های باید پیدا شود برای حل وفصل ازاین منازعه بسیار تلخ و طولانی همیشه من مصروفیت ها و کار های داشتیم که، بسیار خوب است که امروز او را برای اولین بار البته بطور عام در معرض معلومات بیننده گان و هموطنان خود قرار بدهم . مثلأ طوری که شما گفتید همینکه من موافقتنامه های" بن " را جهت نیل به حل و فصل جامع منازعه جاری در افغانستان طراحی کردم این خودش مبین از اینست که من باید سابقه ای در ارتباط این کار از گذشته داشته باشم .
کار من اصلأ و توجه ایکه با ارتباط به مسایل مربوط با افغانستان و حل و فصلش من او را انجام دادم بحیث یک افغان بحیث یک کسی که باید وطن خود را دوست داشته باشد، این از سال ۱۹۹۲ بدینطرف بوده که با تماس های که من باید بر قرار می ساختم در ارتباط با یافتن یک راه حل همه جانبه که او بتواند برای جنگ و بربادی بخصوص بعد از عودت قطعات اتحاد شوروی از افغانستان کمک بکند، من تماس های داشتم و کار های مشترکی را انجام دادم و یک سلسله رهبران جامعه افغانی و منجمله در این راستا من همکاری بسیار نزدیک با مرحوم محمد ظاهر شاه داشتم و به این ارتباط در سال ۱۹۹۲ یک پیشنهاد صلحی را که اونها ( ظاهر شاه ) مطرح کردند که بنام پیشنهاد صلح ۳ فقره ای محمد ظاهر شاه شهرت دارد ، او را من طراحی کردم و بعدأ آنها لطف کردند و آنها اعلام داشتند برای هموطنان ما در داخل و خارج از کشور، اگر بگویم که سلسله کار من از همان نقطه آغاز و تا کنون ادامه داشته در این راستا من فقط توانستم که تمامأ تجارب و دست آورد های را که در بین این مدت از سال ۱۹۹۲ تا سال ۲۰۰۱ که منتج میشود بر پیشکش کشیدن موافقت نامه های " بن " بعد از حادثه ء آسفناک ۱۱ سپتمبر که باید به او رسیدگی میشد و بخصوص منشه این در منازعه افغانی و در مداخلات خارجی در امور داخلی افغانستان دیده می شد ما همین تجارب را جمع بندی کرده و بر مبنای آن موافقتنامه های " بن " را که شما شاهد امضأ آن در " بن" از طرف گروه های مختلف افغانی بودید او را طرح ریزی کردم .
نذیره عظیم کریمی :ـ بسیار تشکر روشنی کافی انداختید در مورد کار های گذشته تان و مخصوصأ همین کار با شاه سابق افغانستان از این معلوم میشود که شاه سابق در پهلوی از اینکه بعضی شخصیت های دیگر افغانی از اعتماد کامل شان برخوردار بود شما نفر خاص شان بودید و همین موافقتنامه سه فقره ای صلح را که شما یاد آوری کردید سال ۱۹۹۲ گفتین ، چقدر کار داد برای افغانستان، چقدر موثر بود.
دوکتور وحید وحیدالله : ـ یعنی خود همین پیشنهادی که مشهور به پیشنهاد ۳ فقره ای مرحوم محمد ظاهر شاه است ، این اساس و بنیاد را برای موافقتنامه های " بن " گذاشته ، شما وقتی که او موافقتنامه ها را که من افتخار طراحی آنرا داشتم مطالعه بکنید تمامأ آینه و انعکاس ۱۰۰% ( صد فیصد ) همین پیشنهاد ۳ فقره ای که من برای شما گفتم است و بنابر آن از این لحاظ که چگونه ما همان عناصر اساسی را که مطالعه کرده بودیم در ارتباط با آوردن صلح و در او پیشنهاد منعکس شده بود بسیار زیاد یک موثریت عمیق داشته به ارتباط با " بن " .
نذیره عظیم کریمی :ـ پس به سوال اول خود بر میگردم که با توجه به این کار های که کردید مخصوصأ برای صلح در کشور های جنگزده، چرا از انظار جامعه افغانی بدور ماندید ویا به اصطلاح دلچسپی وعلاقه مندی به مدیای افغانی هم نداشتید ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ چندین دلیل دارد سوال بسیار خوب است ، بخاطر اینکه از یکطرف من یک مامور سازمان ملل متحد بودم یعنی که بحیث یک متخصص و کار من در ارتباط با سایر مسایل جهانی نخواستم که هیچ وقت تداخل داشته باشد با کارهای سازمان ملل متحد به نوعی از انحاء که او مسایل مربوط به افغانستان را سهم داشته و تصویب کرده ، و از جانب دیگر ما در سازمان خود یک عنعنه داریم که وقتی که شما به این سازمان کار می کنید بحیث یک مامور یا متخصص شما دیگر بیشتر باید ارتباط با کشور خود و یا درارتباط با کشورهای همسایه خود یک سهم علنی نداشته باشید، این یکی از دلایلش است و دلایل دیگرش ، چون من همیشه به مناطق جنگ زده جهان در سایر نقاط همیشه مصروف ماموریت بودیم بنابر ملحاظات سیاسی و امنیتی همواره من کوشش کردم که کار های من به ارتباط با افغانستان از انظار عامه دور باشد و یک دلیل اساسی دیگر هم خدمت شما هم بگویم که من همواره و پیوسته برای رهبران جامعه افغانی منجمله مرحوم ظاهر شاه همانطوری که برای شان خاطر نشان ساختم که من همیشه کوشش میکنم که کار من درمحدوده یک متخصص روابط بین المللی و رفع منازعات برای افغانستان موثر واقع شود تا اینکه من خودم در راس یکی از مقامات دولتی در داخل کشور قرار بگیرم، چون من همیشه خواستم بحیث یک متخصص کار کنم بنابر آن علاقه مندی هم نداشتم تا در رأس امور قرار داشته باشم که یک ذره غیر معمول است در جامعه افغانی همینطور یک نوعی از کار، دیگر بنابرین من تا بحال از انظار دور بودم و من خودم نخواستم که در ارتباط با کار های من و یا خود من با کار های خود علنی صحبت بکنم.
نذیره عظیم کریمی :ـ شما که واقعأ نقش کلیدی داشتید حالا مشخص میتوانید بگوهید که خود همین کنفرانس " بن" و یا موادش چرا برای افغانستان تا کنون موثر نبوده و چرا بعضأ او را پروسهء نا کام میخوانند در حالیکه طرح ها و پیشنهاداتی که در موافقتنامه او بود عملی نشده یعنی دلیل اصلی چه بوده .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ سوال بسیار خوب است و این ما را معلومدار درقسمت بعدی صحبت ما می کشاند که بلاخره به ارتباط با این مشکلات چه کنیم ؟، اما قبل از اینکه به او نکته بروم ویعقینأ شما سوالاتی خواهید داشت و یعقینأ و بینند گان عزیز ما هم این سوال در ذهن شان بصورت طبعی مطرح خواهد شد . اینرا من برای شما بگویم که ما همیشه یک پرنسیب داریم در ارتباط با حل معضلات که من فکر میکنم در سایر موارد زندگی هم این صدق میکند که دشمن درجه یک هر مفکوره عالی تطبیق کردن غلط آن میباشد یعنی .
نذیره عظیم کریمی :ـ از طرف کی و کدام مرجع این کوتاهی صورت گرفته ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ متأسفانه من در همینجا چون ما طرح های آینده را در نظر داریم که بسیار افغانستان شمول باشد و هم صرف نظر از گذشته شان در عمران حل سهم داشته باشند، همانطوریکه در " بن " هم آرزوداشتیم و پیشبینی می کردیم که این باید افغانستان شمول باشد و این باید دارای ابعاد وسیع باشد این راه حل و همه در او شرکت داشته باشند . من نمیخواهم در اینجا انگشت انتقاد را به این شخص و آن شخص و یا به این گروه و آن گروه، همانطوریکه در پیشنهادات جدید آمده به این حزب و آن حزب به این قسمتی از جامعه ما و یا خارج از جامعه ما دراز کنیم ، برای اینکه این کمک کرده نمیتواند به مسایل و یک تعداد کسانی دیگر را باز از پروسه های بعدی که به راه حل شرکت داشته باشند دور میسازد .
بنابر آن به نظر من در این مرحله بسیار مهم خواهد بود که، تنها سر از این توجه خویشرا معطوف بداریم که این نواقص چه بوده و بعدآ اینکه ما چگونه بصورت دسته جمعی بصورت متحد و یک پارچه افغانها در مساعدت و همکاری با جهان خارج و جامعه بین المللی این پرابلم ها را حل و فصل کنیم .
نذیره عظیم کریمی :ـ میشود بصورت فشرده نواقص را بگوهید ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ نواقص را البته من میتوانم بگویم ، اگر از همان آغاز برویم بطرف اصل مسئله ، کنفرانس " بن " سه مرحله را بلاخره پیشنهاد میکرد که در مجموع البته پنج فاز داشته واما سه مرحله .
ـ مرحله اولش اینکه : یک دیالوک بین الافغانی که شما دیدید که او در" بن " آغاز شد .
ـ مرحله دوم : این بود که ما باید یک مقام به اصطلاح انتقالی را در کشور ایجاد کنیم و یا حکومت انتقالی را ایجاد کنیم که باز او تصمیم بگیرد با یک کمیسیون مستقلی که ایجاد شد در ارتباط با تدویر لویه جرگه اضطراری مردم افغانستان و او بعدأ باید که تعقیب شود به آماده شدن شرایط برای انتخابات سراسری در افغانستان که در اونجا باز معلومدار افغانستان وکلای خود را در ولسی جرگه و در مشرانو جرگه بحیث سازمانهای تقنینی کشور داشته باشد ، اما متأسفانه از همان آغاز در این پروسه همانطوریکه در نظر گرفته شده بود تمامی طرفها نتوانستند شامل شوند .
نذیره عظیم کریمی :ـ منظور تان از طرفها کی ها هستند ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ منظور من از طرف های است که هم اکنون مصروف جنگ هستند با دولت کنونی در ظرف هفت سال گذشته، شما ببینید که اگر ما میتوانیستیم ، اینها را در مراحل مختلف این پروسه بحیث یک اهرمی که ابعاد اینرا وسیع تر میساختیم بیز وقاعده اشرا وسیع تر میساختیم شامل می شدند و به نحوی از انعا نماینده گان از اینها در اداره کشور در سطح تقنینی و در سطح اجرایی یا در سطح قضایی کشور سهم میداشتند، امروز ما هیچ وقت مواجه با چنین یک مقاومت نمی بودیم، بنابران همانطوریکه در " بن " پیشبینی شده بود که در هر بخشی از ساختار های که در سه مرحله ما باید او را ایجاد میکردیم همه شرکت میکردند، همه شرکت کرده نتوانستند و یک تعداد خارج از پروسه باقی ماند که آنها به مقاومت و مخالفت پرداختند .
نذیره عظیم کریمی :ـ و دلیل بعدی چه بود ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ و دلیل دوم اینکه ما با طی کردن هر یکی از این مراحل و پروسه ها باید که ابعاد و همین قاعده های همین ساختار ها را وسعت می دادیم یعنی نماینده گان بیشتر مردم را در او سهم می دادیم تا آنها دراین پروسه همه خود را همنوا احساس میکردند شامل احساس میکردند ، درآوردن صلح و عمران دوبارهء افغانستان.
مسئله دیگر اینکه ما یک برخورد بسیار شتاب زده در ارتباط با مسایل مربوط به زرع و قاچاق مواد مخدره که معلومدار که یکی از اهداف ما و جامعه بین المللی بوده انجام دادیم، این بدین معنی که ما کسانی را که آنها توسط رژیم گذشته به عبارهء رشوت داده شده بودند و یک اقتصاد جدید را در وجودی و عاید جدید را برای دهاقین و برای مردم که اکثریت رشته شان معلومدار در افغانستان زراعت بود بوجود آورده بودند ، این زمین ها را به سم پاشی وویرانیش و راندن تراکتور بالای از اینها عمل کردیم ما اینها را بدون اینکه یک عایدی را برای اینها در نظر گرفته باشیم و یا اقتصاد التر ناتیف را برای شان داده باشیم، اینها را ما وسایل عایدات شانرا و در یک جامعه ایکه شما می فهمید که چقدر عقب نگهداشته شده، وچقدر فقر و بد بختی وجود دارد بدون الترناتیف ویران ساختیم، و اگر شما سوال کنید که :« برخورد الترناتیف برای آن چه بود و چه نوع باید این بر خورد صورت میگرفت تا دهاقین تا زارعین و تا مردم عوام افغانستان که اکثریت شان دهقانان و کار گران هستند از این پروسه نا راض نمی شدند؟ » شاید این خوبتر می بود که همین مصرف را که ما برای ازبین بردن مزارع از اینها با بردن تراکتور ها با خراب ساختن مزارع از اینها کردیم و یا اینکه همین مصارفی را که حالا ما بخاطری جنگی که آنها شرکت کردندعلیه ما و ما آنها را نا راض ساختیم ، به مراتب شاید بهتر می بود که ما برای از اینها اجازه میدادیم که در زمین های خود عوض تریاک و مواد مخدر، کچالو، برنج، پیاز و سایر نباتات را می کاشتند و همین را به همان قیمتی که، معلومدار در قسمت همه از این عایداتی که شما زرع مواد مخدر می بینیم برای دهقانان نمی دهد ولیکن با یک قیمتی مساوی به همان قیمتی که اینها تریاک میفروختند می خریدیم و برای ازاینها اجازه میدادیم تا همان فرهنگ زرع از بین میرفت در ارتباط به مواد مخدر و از طرف دیگر مردم دست میافتند به یک زراعت عادی که همین کار شان بود .
نذیره عظیم کریمی :ـ بسیار تشکر داکتر صاحب وحید یک موضوع دیگر که اخیرأ جناب رئیس جمهورافغانستان آقای کرزی اعلان کردند که مذاکره با جانب طالبان یا در مجموع با مخالفان مسلح دولت سر صحبت یا به اصطلاح مذاکره را باز کردند، به نظر من حالا وقتی رئیس جمهور افغانستان میگوید که :« مسایل افغانستان از طریق جنگ هیچ وقت حل نمیشود، در مذاکره را باز میکند» . آیا به نظر شما همین طرح درست است ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ طرح جدید را که ما مطرح می کنیم و همینکه آرزو داریم که چنان یک برخوردی را در پیش بگیریم که او متضمن تطبیق مواد موافقتنامه " بن " باشد که او باز در خود همی آوردن تمام طرف ها را هم در داخل دارد وشامل دارد ،این کار باید صورت بگیرد، و قابل وصف است که آقای رئیس جمهور کرزی ، این را در این مرحله، ولو اگر ناوقت هم است بحیث راه حل حداقل همان مسئله را به رسمیت می شناسند، اما متأسفانه طی ۷ سال جنگ و بدبختی و خون ریزی که رخ داده دشوار است که با همین میکانیزم های موجود، با همین حکومت موجود، با همین ساختار قدرت موجود، آنها حاضر به این شوند که در ارتباط با شامل شدن بخاطر آوردن صلح در آینده همکاری بکنند، بخاطری اینکه ما همکاری آنها را جلب کرده باشیم ما باید که چنان ساختار های مطمئن را برای آنها ایجاد کنیم ، طرح های جدید را برای آنها معرفی بکنیم که آنها این اعتماد را داشته باشند تا در این پروسه بپیوندند و از جنگ فاصله گرفته و یک آینده مطمئن را برایش شرکت داشته باشند ، برای آینده افغانستان.
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی زیاد شنیده میشود که میگویند، که عدم هم آهنگی بین نیرو های بین المللی و جانب دولت افغانستان شاید دلیل موفق نبودن پروسه " بن " در اوضاع جاری افغانستان باشد ، شما در این مورد چه فکر می کنید ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ من با این موافق نیستم، بخاطراینکه درون جامعه مااست و خود مردم مااست که متأسفانه مشکلات جامعه بین المللی را زیاد ساخته، ما در " بن " و مطابق به موافقتنامه های " بن " ما این مسئولیت را داشتیم که چگونه همه را شامل بسازیم تا وضع امنیتی به او سرحدی نرسد که حتی ما مجبور می شدیم ، همین قطعاتی که در قدم اول صرفأ وظیفه شان محدود به پایتخت کشور بود، حتی به ولایات بروند، بنابر آن اگر ما میتوانیستیم تمامأ طرف ها را با همان سه مرحله که در نظر گرفته شده بود بر اساس موافقتنامه های " بن " در پروسه شامل بسازیم و در صلح، آنها شریک شوند زمینه برای جنگ وجود نمی داشت زمینه برای بی امنیتی وجود نمی داشت وبلاخره ضرورت آن نمی بود که ما دوستان بین المللی خود را از مرکز به ولایات بفرستیم و امنیت خود را بحیث یک دولت محدود بدون اشتراک سایر افغانها که ضرور بود اشتراک آنها توسط ازاینها بگیریم .
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی وهمینطورهم آهنگی بین خود نیرو های بین المللی داکترصاحب چه فکر می کنید ؟ وچندین بار اخطار داده وزیر خارجه و اینهای شان که اگر قرار باشد که کشور های دیگر یا اعضای دیگر ناتو در خط مقدم جبهه با آنها دوشا دوش جنگ نکنند علیه مخالفین اینها نیروی های شان را می کشند، این عدم تفاهم بین خود نیرو های را نشان نمی دهد ؟ .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ یک سوال بسیار خوبی را شما مطرح می کنید، اما باید یکمقدار به گذشته برویم در ارتباط با این سوال شما. شما ببینید که ما بنابر عدم دقیق تطبیق مواد موافقتنامه های " بن " که جوهر آن شامل ساختن تمامأ جوانب ذیدخل در مسئله افغانستان بوده ، او را ما برایش توجه جدی نکردیم . من بشما به صراحت میخواهم بگویم بحیث یک کسی که همین رشتهء من است که قضیه افغانستان نه در گذشته، نه در حال و نه در آینده هیچگونه راه حل نظامی ندارد ، گیریم اگر این قطعات امروز چندین مراتبه به تعداد شان افزوده شود، بازهم مسئله افغانستان از طریق نظامی مانند بسیاری مسایل جهانی حل و فصل شده نمی تواند، به نظر من اعزام قطعات در عدم موجودیت یک حل دقیق سیاسی و یا تزئید قطعات از خارج جز اینکه پرابلم را بیشتر بسازد و تلفات را بیشتر بسازد و بر خورد ها را بیشتر بسازدو حساسیت ها را منجمله به کشور بخصوص مثل افغانستان که شما با تاریخ و سابقه اش کاملأ آشنایی دارید، کمک دیگری را کرده نمیتواند، در اینجا معلومدار با دچار شدن این وضعیت، کشور های که در حدود 40 میرسد تعداد شان، سراسیمه شدند و اینها هم عدم هماهنگی چه که دچار بسیار مشکلات برای حفظ قطعات خود در افغانستان هستند، شما می فهمید که این قطعات از کشور های آماده و مربوط به کشور های است که در آنجا، دموکراسی های وجود دارد، انتخاباتی وجود دارد، پارلمان وجود دارد، این حکومات مجبور هستند که از هر اعزام فرزندان شان و از ماموریتی را که آنها دراونجا انجام میدهند که عبارت از مبارزه علیه دهشت افگنی و مواد مخدره در سر خط اش باشد ، پس باید به کشور های خود گزارش بدهند و این گزارش باید، پیوسته موفقیت های را با خود داشته باشد . اما متأسفانه شما می بینید که در طول هفت سال گذشته با آمدن از این قطعات جز، گزارشی از ناکامی ها، جز گزارشی از بدبختی ها، جز تلفات بیشتر و با تأسف اعزام تابوت های جوانهای از این کشورها ، که ما را کمک کردند متأسفانه چیز دیگری نیست.
این خودش یک دلیل بسیار اساسی برای سراسیمه گی و برای عدم همأهنگی میتواند باشد ، پس علت اساسی قضیه در اینست که ما باید اینها و جامعه بین المللی ووطن خود را از راه سیاسی کمک بکنیم دیگراوهمان فورمول جمع کردن تمامأ افغان ها در یک اتحاد افغانستان شمول، در یک اتحاد بین الافغانی توأم با براساس یک دیالوک مثل یک لویه جرگه که مطابق عنعنه مردم افغانستان که درآنجا هیچکس خارج از پروسه باقی نماند چنانچه شما بیشتر از من سوال گردید که یکی از نواقص تطبیق موافقتنامه های" بن " همان بود که در لویه جرگه یک تعداد بسیار زیاد خارج باقی ماندند .
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی از لویه جرگه گفتید، آیا لویه جرگه قبلی هلال مشکلات بر مسایل جاری افغانستان بوده باشد ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بازهم لویه جرگه بحیث یک کانون عنعنوی مردم افغانستان در آن کدام نقصی نیست در پرنسیپ در طرح ولی به نحوی که لویه جرگه به معرض اجرا قرار داده شده، او درست نبوده و مطابق به ضروریات، مطابق عنعنات و مطابق به فرهنگ جامعه افغانی، حالا شما فکر کنید که لویه جرگه قبلی از لحاظ تطبیق زیادتر شکل انتخابی را داشته، لویه جرگه ها هیچ وقت نمایندگان خود را به طور انتخابی در تاریخ افغانستان اعزام نکردند چنانچه لویه جرگه بعد از " بن " این یک جنبهء را داشت که نباید میداشت برای اینکه انتخابات تا لویه جرگه و تعیین نمایندگی درلویه جرگه در مقا یسه با انتخابات آزاد و دموکراتیک کاملأ دو مفهوم جداگانه است در غیر از آن اگر ما میتوانستیم چنین یک لویه جرگه را بر اساس انتخابات که متأسفانه بطور نا درست در معرض اجرا قرار داده شد، و به این خاطر اکثریت از نمایندگان مردم افغانستان، اقوام، قبایل ، ریش سفید ها، قرا و قصبات بلا نماینده وبدون نماینده باقی ماندند، یعنی پس همان وقت ما چرا انتخابات نمی کردیم .
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی یقیناأ– خوب، باتوجه بر اینکه شما داکتر صاحب نقش خود لویه جرگه راهم بر مسایل افغانستان وارد ساختید و شما پیشتر بمن گفتید که یک لویه جرگه دیگری را شما درپیش دارید، پروژه آنرا زیر کار گرفتید تا یک فارورد برای مواد کنفرانس " بن " هم شود و در شرایط فعلی افغانستان هلال مشکلات باشد ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ یعنی منظوراینست که بهتر خواهد بود اگرمن برای شما در ارتباط به این سوال تان در برابر بینندگان تلویزیون و هموطنان ما توضیح بدهم که طرح جدیدی را که من دیزاین کردیم یا طراحی کردیم ابتکار جدید را ، او چطور میتواند که تضمین کند، پس سرخط آوردن مواد موافقتنامه های " بن " را، یعنی چطور ما میتوانیم پس به همان سراط المستقیم بیاوریم .
نذیره عظیم کریمی :ـ اینطرف شامل کدام موارد میشود ؟.
دوکتور وحید وحیدالله : ـ خدمت شما می گویم که یک طرح جدیدی را که ابتکار جدیدی را که او بتواند، تضمین کند تطبیق دقیق موافقتنامه های" ژنیو" را که .. این طرح فقط شامل سه مرحله میباشد .
مرحله اول از این شروع میشود: با ایجاد یک اتحاد بین الافغانی که این افغانستان شمول باشد و هر آن گروه، حزب، سازمان، افراد، اشخاص به شمول حکومت موجود که با این اتحاد که دو هدف دارد، که یکی آن عبارت از اعاده صلح، و دوم آن عبارت ازعمران (آبادانی) دوباره افغانستان است بپیوندد، هر کسیکه با همین دو شعار که عبارت از دو شعاری اتحاد و یا دو هدف اتحاد که یکی آن عبارت از اعاده صلح و دومش عبارت از عمران افغانستان است بپیوندد، آنها شامل یک دیالوک بین الافغانی افغانستان شمول میشوند در جریان از این دیالوک تمام طرف ها باید تفاهم کنند، پیرامون تدویر یا تدارک دیدن یک لویه جرگه انتقالی، البته این از خود جزئیات دارد ، من خلاصه بشما اینرا میگویم که.
نذیره عظیم کریمی :ـ جرگهء قبلی اضطراری بود، داکتر صاحب.
دوکتور وحید وحیدالله : ـ لویه جرگه قبلی اضطراری بود و این لویه جرگه اینبار « انتقالی » میباشد . انتقالی به چه خاطر، بخاطر اینکه این لویه جرگه که تمامآ نمایندگان مردم افغانستان را به شمول از لحاظ قانون اساسی، شورای ملی و سنای موجود را هم در خود میداشته باشد و سایر ارگان های را که در قانون اساسی پیشنهاد شده بر علاوه از این نمایندگان تمام ولایات، ولسوالی ها ، قراء و قصبات ، همانطوریکه عنعنات لویه جرگه حکم میکند، اینها میآیند ویک لویه جرگه « انتقالی» را تشکیل میدهند، البته این در مرحله دوم بعد از اینکه اتحاد برای تفاهم بین الافغانی آمادگی میداشته باشد، برای تدویر این بار این تفاهم بین الافغانی خوشبختانه میتواند در داخل کشور صورت بگیرد حالانکه در گذشته ما نمی توانیستیم وهمین شرایط را نداشتیم در داخل و اینرا در " بن " ما تدویر کردیم یعنی به عباره دیگر " بن " را میخواهم اینبار به کابل با یک تفاهم بین الافغانی و یک اتحادی برای اعاده صلح وعمران دوباره افغانستان درکابل ایجاد کنیم، دیکردر پیشنهاد جدید من این لویه جرگه انتقالی که کشور را رهبری خواهد کرد برای یک مدت 4 یا الی مکسیمم 5 سال او را نمایندگان مردم باز همان مدت دقیق را تعیین خواهند کردند و رهبران شانرا همانطورتعیین خواهند کردند در آنجا، تمامأ امکاناتی که تدارک دیده شده که چگونه به صورت آزاد، عنعنوی افغانی، دموکراتیک با مطابقت با تفاهم تمامأ تصمیم بگیرند و باز همه تصامیم به همین گونه گرفته میشود که کشوررا در جریان انتقال، در انتقال از جنگ به صلح و از صلح به انتخابات که مرحلهء سوم پیشنهاد من است ، انتخابات آزاد و دموکراتیک که او باز هم تحت نظر جامعه بین المللی تا آن وقت که شرایط مادی تخنیکی، سیاسی ،اقتصادی و نظامی برای این میسر خواهد شد و این لویه جرگه مانند لویه جرگه سابقه ای که بعد از " بن " دایر شد که نامش را مانده بودیم اضطراری نمی باشد یک لویه جرگه انتقالی میباشد که در تمامی دوره انتقال تمامأ این مسایلی را که اعم از تشکیل حکومت انتقالی اعم از تشکیل قوت قضایی انتقالی و خودش بحیث یک ارگان انتقالی تقنینی عمل میکند در کشور بسیار تفاوت میداشته باشد.
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی چه زمانی دایر خواهد شد، چه مدتی را در بر خواهد گرفت؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ طوریکه درپیشنهاد ذکر شده که شما او را به تفصیل خواهید خواند در ابتکار جدید صلح من که بازهم هدف از آن تضمینی تدقیق موافقت نامه های " بن " است این فقط باید که با ختم دوره طبعی ماموریت کنونی آقای رئیس جمهور کرزی باید آغاز شود و تمامأ همین بندوبست ها باید سرجایش گذاشته شود این به این معنی است که طرح من و یا پیشنهاد ابتکاری را که من برای هموطنان عزیز خود پیشکش میکنم، بدون از اینکه بازهم تکرار میکنم که خود من در او کدام سهم در رأس امور داشته باشم .
نذیره عظیم کریمی :ـ نقش کلید را شما در او ندارید ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ نقش کلیدی را از لحاظ یک معمار، از لحاظ یک مهندس میتوانم داشته باشم، آرزومندی ندارم که من در رأس کدام مقام دولتی، حکومتی ، قضایی و یا تقنینی قرار بگیرم ، من بازهم منحیث یک مامور سازمان ملل متحد، بحیث یک متخصص باقی خواهد ماندم، اما این طرحی را یعنی ابتکار جدیدی را که ما برای وطندار های خود در نظر گرفتیم بخاطر آوردن صلح ، این در تفاوت با طرح طبعی انتخابات قرار دارد یعنی میرویم پس سوال شما که طرح ما انتخابات را ، راه حل نمی داند .
نذیره عظیم کریمی :ـ ـ این طرح تان قبل از انتخابات در جامعه عمل پوشید، یا باز برای اینکه انتخابات ریاست جمهوری هم نزدیک است، او را به تعویق نمی اندازد ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ نه منظور من اینست که ما میخواهیم، این جاگزین انتخابات شود، ما دیگر،انتخابات به نظر من از لحاظ یک متخصص انتخابات نمی تواند که راه حل باشد، و اگر شما از من سوال کنید که چرا به عوض انتخابات باید که همین طرح مربوط به اتحاد بین الافغانی، دیالوگ بین الافغانی، تدویر لویه جرگه انتقالی و بعدأ زمینه را مساعد ساختن به انتخابات که در مرحله آخر، که اخرطرح من است.
نذیره عظیم کریمی :ـ یعنی انتخابات هم صورت میگیرد، اما ..؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ طرح آخرین مرحلهء ابتکار ما است و بعد از آن لویه جرگه انتقالی .
نذیره عظیم کریمی :ـ این مغایرت با قانون اساسی ندارد، چرا در قانون اساسی افغانستان صراحت داده شده که انتخابات ریاست جمهوری یا هر انتخاباتی دیگری که باشد، اگر به سر وقت دایر نمیشود مغایر قانون اساسی است ؟.
دوکتور وحید وحیدالله : ـ در تدویر لویه جرگه که مرحله دوم همین طرح جدید من است و ابتکار جدید صلح من است در آنجا گفته شده که تمام از این مسایل در مطابقت با مواد قانون اساسی در همکاری با حکومت موجود و رئیس دولت میتواند صورت بگیرد، چنانچه در آنجا تذکر رفته که مطابق به ماده 64 قانون اساسی که توسط لویه جرگه قبلی او به تصویب رسید، رئیس جمهور میتواند که در حالات ضروری لویه جرگه را که ساختارش در قانون اساسی ترکیب اش قبلأ پیش بینی شده و مشخص شده فرا بخواند بنابر آن این هیچگونه مخالفت با مواد قانون اساسی درمخالفت و مغایرت با مواد قانون اساسی افغانستان ندارد .
نذیره عظیم کریمی :ـ و یک مسئله دیگر که آیا نقش مداخله گران و مخصوصأ همسایه های افغانستان، بخصوص پاکستان در این لویه جرگه انتقالی ، پاکستان چه نقش دارد ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ مداخله از کشور همسایه با برهم و درهم بودن اوضاع و احوال در این کشور که شما مطلع هستید پیوسته یک پدیده متداوم بوده در ارتباط با افغانستان .
نذیره عظیم کریمی :ـ یعنی چیزهای ذکرشده درمواد لویه جرگه اضطراری ( انتقالی ) ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ من برای شما بگویم که در طرح ما، زمانیکه ما مخالفینی را که آنها افغانها هستند، وآنها برادران ما و شماهستند، آنها خواهران ما هستند وقتی طرح ما بتواند آنها را در خود شامل بسازد برای آوردن صلح، برای ایجاد ارگانهای انتقالی و بعدأ دایمی، وآنها احساس کنند که آنها در این صلح و در این دولت، همانطوریکه متأسفانه در " بن " خارج باقی ماندند، همین خودش زمینه را برای سوء استفاده مداخله گران خارجی و بخصوص از جانب پاکستان کاهش نه بلکه متوقف میسازد، ما باید برادرهای خود را در یک ساختارهای جدید بخاطر صلح مورد عفوه قرار بدهیم، مورد بخشایش قرار بدهیم به آغوش بگیریم و این ها را از گرو، دشمنان افغانستان منجمله مقامات کشور همسایه متأسفانه بگویم که مردمش با ما و شما بسیار روابط نزدیک دارند که اینجا مردم با دولت ها غلط نشوند، ما آنها را محروم میسازیم از این نوع مداخلات که متأسفانه هم اکنون زمینه برایشان وجود دارد و از طرف آنها تمویل میشود، ما باید تفکیک کنیم که کی ها افغان ها هستند حتی صحیح برایتان بگویم طالب ها، طالب هارا ببینید، که کی اینها را تحریک میکند و کی ها افغا نها هستند .
نذیره عظیم کریمی :ـ بسیار تشکر میکنم جناب داکتر صاحب وحید، همانطوریکه من پیشتر گفتم که لویه جرگه برخلاف زمانهای قبلی هلال مشکلات نبوده از دیدگاه مردم ما همین لویه جرگه قبلی را میگویم این لویه جرگه فعلی یا انتقالی را که شما ذکر کردید چه وظایف مشخص را خواهد داشت برای صلح و ثبات در افغانستان .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بلی خوب البته در ارتباط با اینکه همه لویه جرگه ها نقش موثر و مفید را نداشتند نمی توانیم، اینطور موافق باشیم اما از نظر شما ویا من موافق هستم که یک تعدادی از لویه جرگه ها که متأسفانه در عمل به منصه اجرا نه منجمله لویه جرگه اخیر قرار داده نشد بود نقش موثر را نداشته که من با شما موافق هستم، اما در ارتباط با لویه جرگه که در پیشنهاد صلح جدید من روی از او صحبت میشود که به تفصیل البته من او را به خدمت شما خواهم سپرد که مطالعه کنید و به توجه هموطنان هم برسانید، این لویه جرگه همانطوریکه از نامش معلوم است، کشور را برای یک دوره انتقال تا آماده شود، از لحاظ شرایط تخنیکی، مادی، سیاسی، اقتصادی و یک انتخابات واقعأ دموکراتیک ،حتی شما فکر کنید که اگر ما ده بار انتخابات کنیم، همین اکنون در ریاست جمهوری و از این عنعنه لویه جرگه که هلال مشکلات ما است استفاده نکنیم ، پس همان حالتی حفظ خواهد شد که همین اکنون وجود دارد.
نذیره عظیم کریمی :ـ راه های نو چه خواهد بود ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ تعداد رای شان بیشتر باشد، اما آن نیروهای که خارج از پروسه باقی ماندند بعد از" بن " که باید در لویه جرگه قبلی روی آن فکر می شد وواقعأ راه های دقیق اش سنجش شده بود چگونه اینبار داخل شوند، آنها شامل نمیشوند شما چند لحظه پیش از من سوال گردید که چرا انتخابات نمی تواند یک هلال باشد برای مشکلات، راه حل باشد .
نذیره عظیم کریمی :ـ لویه جرگه ببخشید !
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بلی لویه جرگه، برای اینکه درست تطبیق شود موادش و تطبیق، تطبیق بسیار زیاد مهم است، حتی اگر داکتر بشما یک نسخه را میدهد و دوا ( ادویه ) را میدهد،ولو اگر بهترین دوا باشد، و اگرشما او را از لحاظ وقت و بصورت درست تطبیق نکنید ، خدای نا خواسته برعکس نتیجه میدهد. اما میایم پس سر لویه جرگه انتقالی .
نذیره عظیم کریمی :ـ وفقره های جدید و موادی که در لویه جرگه قبلی نبوده ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ در قدم اول همان نهاد ها، حکومت یعنی قوت اجرائیه که انتقالی میباشد ، نهاد های انتقالی قضایی را مورد بحث قرار میدهد تا زمانی که شرایط برای انتخابات آماده میشود و همین ارگانهای دایمی را میداشته باشیم، خودش بحیث یک ارگان تقنینی کشور برای اولین بار با ابعاد بسیاروسیع که همه نمایندگان را در خود شامل میداشته باشد عمل میکند، و دیگر این لویه جرگه، شکل، ترکیب، ساختمان و ماموریت های همین ارگانهای انتقالی را مطرح بحث قرار میدهد و در موردش بحث میکند و تصامیم لازم را اتخاذ میکند در پهلوی آن انتقال منظم قدرت از ارگانهای قضایی که موجود است به ارگانهای قضایی انتقالی مطرح بحث قرار میدهد. در پهلویش مواد قانون اساسی را برایش تجدید نظر میکند که چنان یک قانون اساسی که بر اساس آن بتواند قانون انتخابات در سطوح ولایات ولسوالی ها و مراکز صورت بگیرد که او در خود ارگانهای تقنینی، ارگانهای اجرائیوی و قضایی را بطور انتخابی و آنهم در چهار چوب ارگانهای محلی قدرت دولتی، یعنی قانون اساسی جدید یکی از مفاد اساسی که باید به او توجه شود که در گذشته متأسفانه هم یک نقیصه بود، ما قدرت را از مرکز ببریم بطرف ولایات یعنی در حالیکه ولایات ولسوالی ها قراء و قصبات ما در یک افغانستان واحد تجزیه ناپذیر باقی میماند، اینها باید صلاحیت های مربوط به خود را در حدود ولایات خود داشته باشند
نذیره عظیم کریمی :ـ قبل از این نداشتند ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ متأسفانه لویه جرگه اضطراری نه بر علاوه اینکه وجود نداشت متأسفانه من خدمت شما گفتم که او را انتخابی ساختند .
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی و نقش مخالفین مسلح چه خواهد بود در این لویه جرگه ؟
دوکتور وحید وحیدالله : ـ همه از آنها با آغوش باز، همه شان نمایندگان خود را داشته باشند و احساس کنند که جزء از همین تغییرات جدید برای آوردن صلح و اداره مملکت خود هستند تا آنها از تحریکات از مداخلات از تسلیح ، از تمویل و تجهیز بیگانه گان و خارجی ها ، عمدتأ از کشوری همسایه پاکستان بدور باقی بمانند و فاصله بگیرند.
نذیره عظیم کریمی :ـ داکتر صاحب برعلاوه فقره های را که یاد کردید در ارتباط انتخابات و قانون اساسی واینها دیگر چه موادی شامل این مواد میشود .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بلی بسیار جالب است که این لویه جرگه انتقالی همانطوریکه خدمت شما گفتم وظایف بیسار عمده را در این مرحلهء انتقال که بدون از او باز هم نمی توانیم به یک صلح پایدار به افغانستان نایل شویم به عهده دارد، در این زمینه یکی از وظایف دیگری که این لویه جرگه انتقالی باتمام همین نمایندگانی که از اطراف و اکناف افغانستان بخود میداشته باشند که بسیار افغانستان شمول و قاعده وسیع میداشته باشد، غور وبررسی اوضاع امنیت فزیکی،اجتماعی و اقتصادی افغانستان میباشد که این بسیار یک بررسی جدی میخواهد که این لویه جرگه و راه های رسیدگی به هر کدام ازاین مسایل میباشیم .
بخش دیگری را که لویه جرگه انتقالی باید که مطرح بحث قرار بدهد و پیرامون او تصمیم بگیرد، خود همین حضور جامعه بین المللی در افغانستان اشکال حضور این جامعه بین المللی وظایف و ماموریت های از اینها که مشتمل بر سازمان ملل متحد، میشود، اتحادیه اروپا و خودایساف یا قوتهای نظامی که مربوط به درحدود 40 کشور هستند و سایر سازمانهای حکومتی و غیر حکومتی و بین الحکومتی و اینکه اینها چگونه کارهای از آنها در افغانستان تسجیل شود و چگونه راه های هم آهنگی بین آنها ایجاد شود در رابطه با امنیت ازاینها و در رابطه با کار مشترک از اینها و ارتباط باهم آهنگ ساختن فعالیتهای از اینها درمسایل مربوط به کمک شان برای نیرو های داخلی در ارتباط با بخصوص عمران دوباره افغانستان که یکی از وظایف بسیار مهم دوره انتقالی میباشد و همچنین یکی درمسایل دیگری که دراین ارتباط میخواستم خاطر نشان بکنم که لویه جرگه انتقالی به آن رسیدگی بکند ، و نمایندگان او را مطرح بحث قرار بدهند غور و بررسی راه ها طرق و بدیل های کوتاه مدت، طویل المدت که بتواند افغانستان را از مبدل شدنش به یک کشور که مبتنی بر اقتصاد تریاک مواد مخدر باشد از او جلوگیری بکند، این خودش یک موضوع بسیار با اهمیت است که چنانچه پیشتر از این یکی از سوالاتی که مطرح گردید من به خدمت شما گفتم که بر خورد غلط متأسفانه بعد از " بن " در ارتباط با رسیدگی به همین مسئله مربوط به مواد مخدر اینکه اقتصاد ما متأسفانه چگونه به او اتکا شده بود و بر اساس کدام سیاست ها این کار صورت گرفته بود و چگونه برای مردم رشوت داده شده بود ، غلطی های ازاین و بلاخره غور و بررسی طرق و مسایل بسیار موثر، زندگی کردن با صلح و صفا با همسایگان است که این خودش یک مشکل بسیار جدی است که در تاریخ و در گذشته هم لویه جرگه های واقعی همانطوریکه پیشترما و شما صحبت کردیم در این رسیده گی کرده میباشد و در آینده هم باید به این سوال توجه شود، این از جمله وظایفی میباشد که لویه جرگه انتقالی در مرحله انتقال یک مدت چند سال را در بر میگیرد تا کشور آماده شود برای یک انتخابات واقعأ آزاد و دموکراتیک که او را بازجامعه بین المللی یعنی خواهد دید و در محضر حضور جامعه بین المللی او صورت خواهد گرفت تا به او نقطه ما برسیم.
نذیره عظیم کریمی :ـ خوب مسئله امنیت که به یک فاجعه و بحران تبدیل شده در افغانستان، آیا نکاتی در مورد بوجود آوردن امنیت کنونی در افغانستان در این لویه جرگه انتقالی چگونه ... .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بلی تمامأ مسایل مربوط به همینکه ما همه را شامل میسازیم و آنطرف های که، من همیشه میگویم در سایر نقاط جهان در ارتباط به همین رشتهء که من البته به او کار میکنم که : « صلح را کسانی میکند که فعلأ جنگ میکنند، صلح زمانی بوجود آمده میتواند که آنان را از جنگ باز بداریم » . ما زمانی میتوانیم که کسانی که جنگ میکنند به صلح بیاوریم که آنها را شامل پروسه صلح بسازیم، آنها را از گرو تحریک گران، از گرو تجهیزگران، از گرو کسانیکه برای از اینها پول میدهد و تحریک میکند و تجهیز میکند باید رها بکنیم، ما باید افغانها را با عناصر خارجی که مداخله میکنند در امور داخلی افغانستان بخصوص از کشور های همسایه بایست تفکیک بکنیم ،ما باید آنها را مورد نوازش و به آغوش بکشانیم وقتی که آنها داخل شوند، دیگر ضرورتی برای بی امنیتی باقی نمی ماند ، دیگر نیروی خارج از پروسه صلح باقی نمی ماند که باز او جنگ بکند به این خاطر ما مطمئن هستیم که این نه تنها مردم افغانستان بلکه قوتهای بین المللی را که با ارادهء بسیار نیک فرزندانشان را برای وطن ما فرستاده اند تا در دفاع از صلح در دفاع از اعاده امنیت، در دفاع از ساختمان دوباره افغانستان کمک بکنند، آنها هم بایک امینیشن موافقتنامه زمینه صلح برای شان برابر میشود که سرخ روی و سر فراز با موریت موافقانه پس به کشور های شان بروند و از این منجلابی که متأسفانه فعلأ در او اینها خدای ناخواسته هر روز غرق شده میروند نجات می یابد همین یک .. استراتيژی موافقانه با آوردن صلح و باهمین پلان جدید ویا ابتکار جدید برای آنها هم پیدا میشود تا این پروسه به منصه اجرا قرار داده شود.
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی بسیار تشکر ما برای شما موفقیت آرزو میکنم و امیدوارهستیم با پیاده کردن لویه جرگه انتقالی یک روزنه جدید امیدوار کننده برای افغانستان و مردم افغانستان باشد، داکتر صاحب به عنوان آخرین سوال میخواهم از شما بپرسم که با توجه به تجاربی که شما از کشور های جنگ زده دارید، چقدر تشابه بین او کشور ها و افغانستان است و در نتیجه همین طرح های را که شما در چوکات همین لویه جرگه انتقالی دارید چقدر موافق خواهد بود برای افغانستان و پیام نهایی تان برای مردم افغانستان، ومژده های تان اگر چیزی باشد بفرمائید.
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بسیار تشکر من خدمت شما بگویم که کار ما مردم بسیار به طبابت یعنی به رشته طبابت بسیار مشابه است به این معنی که هر مرض از خود یک تشخیص خاص دارد و یک تداوی خاص ضرورت دارد ، منازعات منطقه ای هم به همین گونه است که همین مثل امراض مختلف است تشخیص آن باید بسیار دقیق صورت بگیرد و تداوی آن هم نیز بصورت دقیق برایش پرداخته شود. خوب البته در کلیات بسیار تجارب مشترک وجود داشته میباشد که آدم میتواند از او یک نقطه به دیگر نقطه درکلیات باز تکرار میکنم استفاده بکند، اما در ارتباط با مشخصات خاصی هرمرض وهر جامعه باید آدم بسیار دقیق باشد که راه های حل را که در یک جای موثر است آنرا مغالطه نکند ومورد تطبیق قرار ندهد دریک جای دیگر.
ما یکی از مطالب بسیار مهمی را که درجریان تجربه و درس خود آموختم اینست که میگویند: اگر وقتی که شما نمی توانید یک مریضی را با دواهای مدرن و معاصر تداوی کنید، شما بروید به تداوی عنعنوی دراین منازعه هم بازهم بسیار مشابه، به همین مسئله است که اگر یگان دفعه شما نمی توانید که راه های مدرن و دموکراتیک را برای حل و فصل یک منازعه بکار ببندید، شما بروید به عنعنه این کشورها به تاریخ ازینها معمولأ جوامع ازخود منازعه داشتند، اگر او منازعه بر سرآب بوده و یا سر زمین بوده و یا سر زبان بوده و یا سرمذهب بوده و اینها توانستند او را حل کنند، ما باید به تاریخ مراجعه بکنیم و ببینیم که چگونه اینها از عناصر عنعنوی و در افغانستان به همین خاطر است که ما میگویم که لویه جرگه میتواند بحیث یک عنصر عنعنوی نصب شود با عناصر مدرن که در آخرینش انتخابات است و یک راه حل بدست بدهد .
در ارتباط با قسمت سوال اخیر شما که این طرح ما وقتی که به منصه اجرا گذاشته میشود چه پیامد های را میداشته باشد در ارتباط با اعاده صلح و عمران دوبارهء افغانستان بیچاره و جنگ زده که امروز ازهم پاشیده و مردم در فقر وبدبختی و گرسنگی زندگی میکنند و زمستان هم می بینید که در پیش است و خدا را شاهد هستیم که مطابق به گزارشات جامعه بین المللی منجمله سازمان ملل متحد که شما چند روز پیش شنیدید که گرسنگی مسئله مربوط به قیم و خشک سالی و باز در پهلویش این جنگ مدهش هر چهار فکتور یکجا شده و کباب این مردم بیچاره را کشیده که از دل آدم باوجودی که ما در فاصله قرار داریم خون میچکد به حالت از این ملت، اما من برای شما اطمینان میدهم که اگر ما همین دوای راکه تدارک دیدیم که او عبارت است از تضمین دقیق و همه جانبه مواد موافقتنامه های" بن " در عمل میباشد اینبار باید درست صورت بگیرد، من برای شما اطمینان میدهم که همانطوریکه سایر کشور ها با گذشت با برده باری با حوصله با برادری توانستند که صلح را در کشور خود بیاورندو با جنگها وداع کنند، از گذشته ها اینها عبرت بگیرند، شما ببینید در طول تاریخ هر آن کسیکه با حوصله پیوست و همان شعار بسیار بزرگی راکه ما در دین خود هم داریم که "عفوه عندالقدرتی" پیوست آنها کامیاب و رستگار شدند، چنانچه ببنید از پیغمبر بزرگ ما ازحضرت محمد تا خلفای کرام و از آنها گرفته تا رهبران معاصر جهان منجمله گاندی، ماندیلا، لوترکینگ، اینها تنها و تنها با حوصله و برد باری و با آغوض کشیدن به شامل کردن دیگران را در پروسه صلح و حکومت داری توانستند صلح و آرامش را در جامعه خود برقرار بسازند .
نذیره عظیم کریمی :ـ بلی بیننده های نهایت ارجمند و گرامی تلویزیون اریانا این بود گفت و شنود ویژه ما با جناب داکتر وحید وحید الله دیپلمات ارشد سازمان ملل متحد که در مورد قضایای افغانستان داشتند و مژده ها ویا خوش خبری های از لابلای صحبت های شان داشتیم که از آنجمله خود بوجود آمدن پروسه لویه جرگه انتقالی که طرح جدید است از طرف جناب شان و مواد و فقره های شانرا شما نیز شنیدید که انشا الله برای پیگیری و تعقیب مواد کنفرانس " بن " خواهد بود.
قضایای که در رابطه با کنفرانس " بن " تا کنون حل نشده ویامطابق مواد کنفرانس " بن " عمل نشده دلایلش کمبودها و خالیگاه یا اشتباهاتی که بهتر بگویم وجود داشته و مسایل دیگری که درآوردن تضمین ثبات به گذشته که البته جناب داکتر صاحب وحید تجارب بسیار کافی از کشور های جنگزدهء دارد که انشاالله منبعد او تجارب شانرا در رابطه با قضایای افغانستان استفاده خواهد کردند. امیدوار هستیم که این مصاحبه جالب طرف دلچسپی شما عزیزان قرار گرفته باشد، و مجددآ داکتر صاحب وحید وحید الله دیپلومات ارشد سازمان ملل متحد از توضیحات تازه و بکر شما بسیار تشکر میکنیم، امید وارهستیم که منبعد در مسایل افغانستان علاقمندی فراوان نشان بدهید و قضایا را با توجه به تجارب قبلی از کشور های دیگر حل وفصل کنید .
دوکتور وحید وحیدالله : ـ بسیار تشکر کریمی صاحب از شما واز تلویزیون آریانا که برای من موقع اینرا دادند که در ارتباط با نظریات خود و در ارتباط با اینکه وطن بیچاره ما کدام راه های حل دارد برای آینده و امیدواریهای که ما باید برای مردم خود داشته باشیم و برای او کار کنیم و جانفشانی کنیم برای من موقع دادید که من اینرا به توجه شان وبه توجه بینندگان عزیز و تلویزیون شما من او را بر سانم .
نذیره عظیم کریمی :ـ مهربانی کردید مجددآ تشکر از شما
دوکتور وحید وحیدالله : ـ تشکر از شما
ختم
بالا
بازگشت