فضل الله زرکوب

 

مرا به جان تو سوگند و .....

سی و پنج سال پیش ـ آه ؛؛ با بردباری دردبار این همه تلخیـــــــها گویی دیروز بود ـ در سپیــــده دمان جـــوانـــی آنـگاه که در دانشکدۀ ادبیات دانشــگاه کابـلستان، متون شعــرکـهن را با یاران همدرس، می کــاویـــدیــم نمیدانـم چرااز میان آن همه سرود زیبای دیگرهزار و سد و اند سال پیش، این سـرود دل انگیــز «شهـــید بلخی»ــ سخنسرای توانمند زبان فارسی دری ــ  همـۀ تـــــن وروانـــــــم را در خود فــرو برده بود و مرا تا ژرفای راستگویی و دلـنــشــینی وسادگی سخن سـتره و نغـز وخوشاهـنگ و جـادوگـر خویش می برد وهنوزهم هرگاه آنرا زمزمه می کنم  پنـدارم که سر انگشــتان خیـالـــــم بر روی پارچــــۀ ملایـــم ونرمـی از ابریشـم می لغــزد که آنــرا «کاروانی از حــله های تنـــیــده زدل و بـافتـــه زجــان » به ارمغــــــان آورده است. مگردریــــــغ و درد که از گنجــــینه های بی همتای ادبیات کهـن سر زمـین ما سنـگی از کـوهــوار و مشــتی از خروار، بیش نمانده وآنهم چه بسا که همین خــوشـــــــه های پراکنــــــــده ازخـرمـــن نیز در گـذرگه کجـدسـتان نا آگاه، با دستبردها یی روبرو بوده است. به هرروی، سخن از ابوالحسن شهـیـد بن حسین جـهودانکی بلـخی، معـروف بـه « شهید بلخی» متکــلم و حکیم وشاعرچیره دست معاصر رودکی و محمدبن زکـریای رازی است. که با زکریای رازی در فلسفه و کلام، بحثها  و مناظره هایی داشته. در کنار چندین هنر دیگر، خوشــنویسی ولطف غزلـهایش زبانـزد همان روزگاران نیز بوده بـــدان گونه که فرخـــی سیستانی در خطــش گوید: 

«خط نویسد که بنشناسند از خط شهید»

 ودر دلاویـــزی غزلــهایش فرماید:                

 «ازدلاویزی و نغزی چون غزلهای شهید».

   «شهید بلخی» به سال 325 هجری قمـری درگذشته و رودکی که پس ازچهار سال به  کاروان او  پــیوسته در سوگـــــش فرموده است:

کاروان شهـــید رفت از پیش    

وان ما رفته گیرو می اندیش

از شمار دو چشم یک تن کم

وز شمار خرد هزاران بـیش

غزل مورد گفت وگوی ما این است:

 

مرا به جان تو سوگند و صعب سوگـندی

كه هرگز از تو نگـــــردم نه بشنوم پندی

 

در همان دوران ــ هرچند «استقبال » را که بیشتر، هنر ناظمان است خوش نمیدارم ــ  با الهام از این غزل زیبا ابیاتی را سروده بودم و اینک، پیـــرانه سر،با وام  بیتی از آن بدانگونه که حـــال و هوای همان روزگــــاران را نیزتا حد ممکن درخود نگــــه دارد، پس از ویرایشـهایی پیشکــــــش میگردد. خدا کند خرده گیری یاران دیرین را کمتر در پی داشته باشد  کـه ما راهنوز در سینه دلی و در سر شوری است هر چند نه بدان پیمانه.

 

 

سروش بزم اهورا

سـروش بـــزم اهــــورا !! توبــا چــه مانـندی  

       بــــــه حــیــرتــم، مگــر آیـــــــینۀ خـــداونـــــــدی

به جلوه ای همگی را ــ چه راهب  و چه فقیه

         چه موبــد و چه برهــمن ــ به رو در افکــــندی 

کـــدام صاعــــقه ناگـــاه وز کجا بر خـــاست

          کـه کـــوه  بــــاور ما را زبیـــخ بـــر کـــــنـدی

به درگــــه تو هـزار آسمان کـــمر خــم گشت

         بـــگـوکـــــــدام خــــدا راســــت با تو پیــــونـدی

خـــدای سامـــریان یکه تاز این صحرا است 

        عـصـا برآور، کــت مجــمری است و اســپــندی

به رستخــــیز نگــاهت قســم که مـادر دهــر          

نــزاده چــون تــو ز روز نخــست، فرزنـــدی                      

تو از کــــــدام زمانــی که اینـــــقدر خــــوبی

          تو از کـــــدام زمیــــنی که ایــنچنــین قــــــندی

به عمـر خویــش نــدیــدم ــ به گفتــۀ قــــدماــ  

        چــوتو معـــاشر نـغزی، کَشــــی، کــــرامــــندی

مکـــن دریــــــغ، بـرای خــــدا ز داد خـــــدا 

        ازاین بـــلا کـــــش هردم شهـــــــید، لبخــــــندی

تـــــــو آرزوی دل  بیــــقرار مــــن بــــودی  

       فــرشـــته خـــوی مـــن آرام گــــیر یکـــچـــــندی

«شنیده ام که بـهـشت آن کسی تواند یـافــــت  

        که آرزو برســــــانـــــد بــــه آرزومــــــــندی»*

*این بیت را از «شهید بلخی» وام گرفته شده.

 برای مطالعۀ بیشتر در این مورد علاوه بر منابع دیگر به «سبکشناسی بهار» جلد دوم رجوع شود.

زرکوب  کوپنهاگن

       2008. 05.12. 15.9.1387

 

---

بالا
 
بازگشت