آید خبــــر خوشی زد نیای قلم
از"نای " ودیار بلــخ ، آوای قلم
گوید که رسد فصل بهار وگلسرخ
ازفیض وفروغ صـبح فردای قلم
" فروغ هستی "
هنر درافغانستا ن
"هنردر افغانستان " اثر با ارزش پژوهشی وتاریخی پروفیسور دکتر عنایت الله شهرانی است . استاد عنایت لله شهرانی در هشتم قوس سال 1321 خورشیدی برابر ( به یازدهم نوامبر 1942 م ) در روستای شهر ان ولسوالی خاش ولایت بدخشان افغانستان دریک خانواده فرهیخته وترک تبار بدخشان تولد یافته است استاد عنایت لله شهرانی فرزند روانشاد الحاج عبادالله شهرانی عالم دین بوده ، در ولسوالی خاش وظیفه ء معلمی داشته اند درچنین محیط آموزشی وپرورشی مساعد استعدادهای درخشانی از جمله پروفیسور دکتر عنایت شهرانی جوانه زد رشد کرد وپر برگ وبارشد پروفیسور دکتر عنایت لله شهرانی تعلیمات آغازین خودرا درمکتب ابتدایی ولسوالی متوسط وثانوی را درلیسه ابن سینا و دار لمعلمین کابل وتحصیلات عالی را در دانشکده تعلیم وتربیت دانشگاه کابل پیروزمندانه بپایان رسانید ودیپلومهای ماستری و دکترای خودر ا از دانشگاه اریزونای ایا لا ت متحدهء امریکا به دست آورده اند
اصول تدریس هنر، تعلیم وتربیه هنر درافغانستان و دوبیتی های تاجیکی، ازنخستین وسود مند ترین آثار چاپی دوران جوانی پروفیسور دکتر عنایت لله شهرانی میباشد
"هنر درافغانستان" واین اثر تاریخی - هنری استاد ع . شهرانی یکی از همان آثار ماند گار ی است که به باورم هیچ هنردوست هنرمند وهنر پژوهی از پهلوی این اثر تاریخی - هنری وفرهنگی افغانستان باچشمان بسته وبی تفاوت عبور نه میتواند این اثر تاریخی -هنری ازسوی ریاست تألیف وترجمهء وزارت معارف با مقدمه ء موء لف وتقریظهای کارآگاهانه ورهگشای استاد عبدالغفور برشنا واستاد عبد لحی حبیبی درسال 1350 خورشیدی در 120 صفحه وبا تیراژ یکهزار جلد درمطبعه ء فرانکلن وزارت معارف افغانستان ، طبع و نشر شده است
کتاب هنر در افغانستان هرچند ازکارهای آغازین پژوهشی و مونوگراف دوران دانشکده ء ,پروفیسور عنایت الله شهرانی بوده است ودرست به عمر 21 ساله گی فرایند کار پژوهش تدوین وتألیف ونشر آنرا به پایان رسانیده اند
ولی استاد بزرگ هنر نقاشی ؛ زنده نام عبدالغفور برشنا وروانشاد استاد عبدالحی حبیبی ، درتقریظها ی موجز و آموزنده خویش ، تلاشهای پرامید موءلف جوان ، و " هنرور افغانستان " را درخور ستایش پنداشته اند واورا در 1350 خورشیدی به پژوهش گسترده تر ژرف تر وتکمیل دوره های بسیار روشن وباستانی هنر بویژه به پژوهش تدوین وتأ لیف کارنامه های درخشان هنرمندان گمنام ونامدار دوران تیره وتا ر وسیاه سیطره استعمار بریتانیا ی کبیر و استبداداستعماری ( دوران سدوزاییان ومحمد زاییان افغانستان ) تشویق کرده اند
پروفیسور غلام محمد مصور میمنه گی
یکی ازین هنرمندان چیره دست افغانستان پروفیسور غلام محمد مصور میمنه گی بوده اند .این ستارهء درخشان هنر درولایت فاریاب افغانستان در سال 1252 خورشیدی زاده شد در کودکی یتیم واز مهر پدر محروم گردید درهفت ساله گی روبه کابل نهاد نقاش چیره دست شد به جنبش مشروطیت اول پیوست در پایان سا ل 1921 به اروپا سفرکرد .فن چاپ سنگی را در جرمنی آموخت به کسب لقب پروفیسوری توفیق یافت . برای نخستین با ر مکتب صنایع نفیسه را درشهر کابل بنیاد نهاد پروفیسور غلام محمد مصور میمنه گی در رسامی و نقاشی استعدا د خلاق داشت درمعماری ومهندسی نیز از توانایی فراوان برخوردار بود گهگاه شعر میسرود پروفیسور غلام محمد مصور میمنه گی پس از بازگشت به وطن بجای امضای قبلی خویش به روایت پروفیسور عنایت شهرانی فقط " غلام محمد " را به رنگ سرخ می نوشته اند تابلوهای گرانبهای این هنرمند شایسته تاسی وهفت سال پیش در موزیم کابل محفوظ بوده است پرو فیسور غلام محمد بزبانهای ازبکی فارسی ، المانی وانگلیسی تکلم میتوانست شایستهء گفتن است که استاد محمد کریم نزیهی شوهر دختر وپروفیسور نجیب لله یکی از نوه های فرهیخته پروفیسور غلام محمد این معلو مات را دردسترس پروفیسور عنایت لله شهرانی قرار داده اند .پروفیسور غلام محمد خان واین خورشید درخشان هنر دریغا که درصبح پنجم قوس 1314 خورشیدی به عمر 62 ساله گی چشم از جهان پوشید ودر عاشقان وعارفان شهر کابل جاودانه شد .
پروفیسور غلام محمد میمنه گی
به تلخی باید یاد کرد که پس از دهه ء اول استقلال ، گرداننده گان سیاست فرهنگی افغانستان ،با زبانها ، ادبیات هنرها هنرمندان معلمان پایه گذاری معارف نوین ، کار گزاران عرصه ء فرهنگ روشنگران وروشنفکران افغانستان برخورد ضد ملی ضد دموکراتیک آزادی کش وعاری از افتخاری داشته اند و هر جا که درین اثر هنری - پژوهشی وتاریخی پروفیسور دکتر عنایت لله شهرانی ؛ نام هنرمند ان برجسته ء دوران استقلال یاد شده است بادریغ ودرد قلم رهبران سیاست فرهنگی دوران سلطنتی از فرط تعصب وخشک اندیشی بر اوراق تاریخ هنر در افغانستان ، رنگ سیاهی را ، استفراغ و " قی!" کرده است آثار این بدعت تاریخی هنوز هم درصفحه ها ی تاریخ " هنر در افغانستان" ودر مطبوعات رسمی شنیداری ودیداری دولت اسلامی افغانستان ، در دانشگاه کابل ووزارت فرهنگ افغانستان جلوه های ناخوشایند ی دارد . وبیداد میکند
ا نگیزه های پژوهش وتدوین کتاب هنر در افغانستان
نخستین ونیرومند ترین انگیزه ء تدوین کتاب هنر درافغانستان ،ذوق واستعداد طبیعی این فرزند مردم هنر پرور بد خشان وطن بوده است .
ثانیا استاد ان داخلی وخارجی دانشکده تعلیم وتربیت دانشگاه کابل استعداد وظرفیت بالقوه ء هنری را در ین دانشجو ی جوان دانشکده ء هنرهای دانشگاه کابل ، شناخته وتشخیص کرده بوده اند
ثالثا دردوران تیره وتار استبداد استعماری، تسلط زمینداری اربابی وقبیله سالاری به آموزش پرورش استعدادهای هنری وگسترش فرهنگ وغنای زبانها ،هنرها و نقش آفرینشی ومعرفتی سخنوران و هنرمندان مبتکر وخلاق چندان توجهی نه میکرده اند بنابرین اهمیت وارزش کتاب " هنر درافغانستان " در تازه گی ونو آوریهای آن نهفته است .
این حقیقت درتقریظ موجزی بازتاب یافته است که به قلم استاد عبدالحی حبیبی درباره ء اهمیت وضرورت نشر کتاب "هنر در افغانستان" ، د ر سال خورشیدی
1350و سا لهای آ خر سلطنت محمد ظاهر، ( شاه مخلوع ومتوفا ) به این الفاظ نوشته شده است :
"دربار ه ء تاریخ هنر دردوره های سابق تاریخ .. بسا منابع ومراجعی درزبانهای خارجی وفارسی داریم واغلب هنرمندان دوره ء درخشان هنر تیمور یان هرات را میشناسیم ولی راجع به هنر وران متأخر کتابی دردست نبود .من مساعی موألف جوان وهنرمند این کتاب را درخور ستایش میدانم چون درین مورد تاکنون کتاب جداگا نه ای که حاوی شرح حال هنروران معاصر وتخلیقات هنری ایشان باشد ؛ ترتیب نیافته است . بنابرین این سعی نویسندهء جوان وهنرور ( عنایت الله شهرانی ) درخور قدردانی وتحسین است وامید وارم که درقدمهای دیگر به تکمیل بیشتر آن موفق شوند ودوره های بسیار روشن هنری افغانستان را در تاریخ بیشتر مطالعه نمایند وعلی العجاله باید این کتاب نشر شود "
ولی عمده ترین انگیزه ء پژوهش تدوین طبع ونشر کتاب " هنر درافغانستان " نزد موألف این بود ه است تا به این بهانه ، با ا ستادان رسامی نقاشان وهنرمندان برجسته و آفرینشهای با ارزش هنری آنان از نزدیک آشنا شود استاد عنایت الله شهرانی با باور ژ رف و شناخت رمز ورازهای پر از شگفتی پدیده های هنری استاد عبد لغفور برشنا ، به این حقایق روشن آگاهی یافت که : رشد آگاهی ملی وهبسته گی رزمندهء ملی مردم ، با رستاخیز فرهنگی ادبی وتحول کیفی جامعه ء مستعد به تکامل ما پیوند ناگسستنی دارد بنابرین میتوان و باید نام ونشان وشهرت هنرمندان خلاق ، ا ین معماران
وپاسداران فرهنگهای مادی ومعنوی جامعه ء چندین قومی وملی سرزمین مستعد به تکامل خودرا به گونه ء آثا ر با ارزش هنری آنان ، جاودانه کرد و از تجارب غنامند زنده گی این شخصیتهای چندین بعدی وبرجسته ء دوران استقلال افغانستان پند وپیامهای آزادی بخش و سودمندی گرفت
یکی از ین طلایه داران هنرها ی شگفتی آفرین دوران استقلال وطن ا ستاد عبد الغفور برشنا بود ه اند .
این نقاش برجسته ، سخنور آگاه ،موسیقی دان و ترانه ساز پیشگام میهن دردهای ریشه دار ملی فرهنگی واجتماعی همه گروههای قومی ومذهبی میهن را تا مغز استخوان خویش احسا س و در تار وپرده های موسیقی ، در تابلوهای نقاشی ودر تصنیفهای وشعرهای طرب انگیز خویش ؛ به اشکال پدیده های گونه گون هنری با چیره دستی بیان وزمزمه کرد
زنده نام استاد برشنا درهمان نیمه ء اول سده ء بیستم باشناخت ژرف دردههای استخوانسوز از نظر افتاده گان وهنرمندان کشور ، بیش از هر بیروکرات بی هنر دولت پوسیده سلطنتی ؛ پر خاشجویانه نوشته اند که " هنر ها ، استعدادهای تابناک هنری هیکل تراشان میناتور کاران خطاطان وتذهیب کاران کاشی کاران نجاران معماران ودیگر رشته های هنرهای ظریف وحرفه ها غالبا درخدمت
جاودانی ساختن نام وشهرت سلاطین وامیران قرار میگرفته ولی نام وشهرت آفریننده گان میراثهای با ارزش هنری وپاسداران صدیق فرهنگهای مادی ومعنوی جامعه مستعد به شگوفایی ما ، باهمه رنجهایی که برای آفرینش این پدیده های خیره کننده هنری می کشید ه اند به گورستا نهای گمنامی سپرده میشده است . "
براستی که تا کنون هیج امیری پادشاهی ورییس جمهوری در شهرهای تاریخی بلخ قندهار غزنی بلخ بامیان کاپیسا پروان تخارستان( به استثنای کارگزارن با فرهنگ شهر هرات ) چنین مراکز فرهنگی باغها و تفریحگاهی را بنام آفرینشگران آثار هنری وفرهنگی وپاسدار ان واقعی میراثهای فرهنگی مردم افغانستان آگاهانه یاد نکرده اند
علیر غم تبلیغات زهر آگین " غولان آدم رو " و خرابکاران بنیاد زبان ادبیات هنرها و فرهنگهای کهنسال و ریشه دار مردم میهن ، با افتخار میتوان یاد کرد که در فردای قیام هفتم ثور 1357 خورشیدی به همکاری فرهنگیان شهر هرات زنده یاد استاد سعید مشعل چراغ رهنمای سبک هنری کمال الدین بهزاد هروی به کابل دعوت شد ند همه پیشنهاد های خلاق ایشان ، برای احیای " مکتب بهزاد " هرات ازسوی وزارت تعلیم وتربیت افغانستان نوین با امتنان وسپاسگزاری پذیرفته شد وخودش نیز که وارث شایسته هنر و هنرو ران سلاله ء کمال لدین بهزاد هروی " بود . رهبری " دبستان کمال الدین بهزاد"را به عهده گرفت وچراغ هنر وریزه کاریهای هنری بهزاد را در شهر تاریخی هرات روشنایی وفروغ نوین بخشید یا د این نقاش خطاط میناتورکا ر وهنرمند فرهیخته ء میهن به خیرباد. . زنده گینامه ء موجز استاد مشعل این چراغ رهنمای " مکتب بهزاد هروی " با کارنامه های هنری ، وبیان درد وداغها ورنجهای بیکران ایشان ازوحشت وعارتگری دوران سیطره طالبا ن بویژه دردهای استخوانسوز ویرانی ی
آثار با ا رزش نقاشی وتندیسهای " اسپان سفید ی " که استاد مشعل در روزگار جوانی آفریده بود ، بویژه سوختن وبرباد رفتن وغارت شدن گنجینهء بی نظیر نسخه های خطی دوران تیموریان هرات که غا لبا از پدر خطاط ،نسخه شناس و هنرمند چیره دست ایشان بجا مانده بود ه در تارنمای " جاودان " به ایجاز و شیوهء غم انگیزی باز تاب یافته است
برای معلومات بیشتر به روزنه ء “ “J a wid an. Com نگاه شود
استاد سعید مشعل هراتی
اگر دردوران سلطنت بابر ، باغی و خانه ای در شهر کابل بنام بابر آباد شد ه بود از آن باغ وقصر شاهی نیز آگاهانه به سود شهریان کابل وگردشگران کشورهای هندوستان وفرارود آمو بهره برداری درست صورت نگرفت اگرکه وزارت تعلیم وتربیت درفردای قیام هفتم ثور1357 خورشیدی به همکاری استاد دکتر محمد حسین ارمان ، زنده یاد استاد سلیم سرمست زنده نام استاد ننگیالی ودیگر هنرمندان شایسته وطن ، به گشایش مکتب موسیقی توفیق یافت سنن پسند یده ء هنری وفرهنگی دهه ء اول استقلال را زنده کرد طاهر شباب نذیر خارا صدیق شباب ودهها هنرمند شایسته ء ملی و مردمی دران مکتب وزیر نظر مستقیم دکتر م. حسین ارمان زنده یاد استاد سرمست زنده نام استاد ننگیالی ودیگر استادان جوانه زد به شگوفه نشست وبه ثمر رسید ولی در شام تاریخی تجلیل از هنر وهنرمندان وستاره گان نوظهور هنر ، ازسوی بنیاد بیات این خدمت تاریخی فرزندان مردم وگشایش مکتب موسیقی ، باز هم قلب ماهیت شد و به نام دکتاتوران خاندان سلطنتی " خام کوک ، پینه " وآ فتاب به دوانگشت پنهان گردید
به هرحال کاردارا ن فرهنگی سفارت خانه های هندوستان وازبکستان ، به بازسازی با غ وخانه ء بابر شاه گرایش دولتهای خودرا ابراز داشتند . وزارت تعلیم وتربیت جمهور دموکراتیک افغانستان نیز تلاش پر امید کر د تا خانه ء با بر شاه به شکل موزیمی در آید و درکنار ونزدیکی ا ین باغ بنای نوینی برای مکتب مو سیقی وخانه فرهنگی نیز آباد گردد و با چنین تدابیری زمینه ء پرورش ومشق دانش آموزان مکتب موسیقی در فضای باز و هوای پاک ودوراز مناطق مسکونی ودرین تفریحگاه عمومی فراهم شود ولی بادریغ ودرد علیرغم این پیشنهادهای خیرخواهانه ء وزارت تعلیم وتربیت " خانه ءویرانه و تاریخی بابر شاه به حکم تعصب آمیز ونظامیگرانهء " حفیظ الله امین" آگاهانه به خوابگاه قطعه پولیس شهری مبدل شد .
ولی شادمانم که تاریخ در سمت وسوی این آرزوها ی سرکوفته فرهنگی ی نو اوران جامعه استعدادکش ما ، هرچند با کندی ولی به حرکت پیشرونده وپرخم وپیچ تاریخی خود ادا مه داد ه است و باغ بابر عظمت تاریخی خودرا بازیافته است و اینک پس ازمرور سی سال باغ با بر شاه ، فقط درسالها ی دموکراسی نیم بند و حضور ونفوذ مستقیم "جامعه جهانی!" ازسوی دستگاه ساختمانی ترمیم میراثهای فرهنگی آغای خان ، باز سازی ویکی از آرزوهای دیرین شهریان کابل ،ملل ومردمان دوسوی رود آمو و مردم دوست و با فرهنگ هند به بهترین شیوهء ممکن برآورده.شد ه وروان وارثان بابر شاه شاد گردید ه است این حقیقت تاریخی نیز سزاوار گفتن است که بابر شاه وخا ندان او به سرسبزی شهر کابل پیرامون آن کنر ننگرهار پروان کوهداما ن پغمان وترویج درختان مثمرو پرمیوه ازجمله " شاه آلو " آلوبالو زرد آلو تاکهای انگور نارنج توت و ودیگر میوه ها وآبادی باغها چهارباغها و باغچه ها هزاران با ربهتر از امروز می کوشیده اند به همین دلیل بابر وصیت کرده بود ه است که میت اورا پس ازمرگش به کابل زیبا ودر باغ بابر شاه به خاک به سپارند این وصیت بابر به همت شاه بانوی وفادار ش درفصل گرما وبا استفاده از انواع عطریات تحقق یافت و میت بابر شاه این امپراتور تو رکتبار هند وستان ، باشکوه شا هواری در قلب افغانستان بخاک سپرده وجاودانه شد پدر این شهبانو ازسر برآورده گان قبیله گشن بیخ وپرشاخه وبرگ یوسفزا یی " درهء دلکش سوات " وسنگر خونین تنظیمهای تندرو ایالت پشتونخوا ی امروزین پاکستا ن بود ه است به هر حال تصادفی نبوده است که زنده نام استاد عبدالغفور برشنا این خدمت شایسته استاد عنایت لله شهرانی را سی وشش سال پیش ،
" خشتی بسود آبادی کاخ هنر وفرهنگ افغانستان ارزیابی وتحسین کرده " ، هنر جوی جوان را به آفرینش شهکارهای هنری ودورنمای روشن هنر ها ونگارش تاریخ صنایع مستظرفه در افغانستان تشویق کرده بوده اند
در کتاب هنر در افغانستان زنده گینامه سبک وویژه گیهای آفرینشی اکثر هنرمندان ورسامان دوران امیران وشاهان خاندان محمد زایی از امیر دوست محمد بنیادگذار تا محمد ظاهر شاه ( 1843 - 73 19 ) آ خرین شاه این خاندان به ایجاز کامل بازتاب یافته است
شایسته ء گفتن است که پژو هش تدوین وتألیف چنین اثری در شرایط تیره وتار هویت باخته گی ملی ظلم ملی استثنا ء طلبی قومی وتمرکز خونین قبله سالاری وبی باوری به میراثهای پسندیده ء فرهنگی وهنری افغانستان معاصر وخراسان قرون وسطا یی کار ساده نبود ه است همانگونه که موءلف گرامی این اثر هنری ، گواه راستین بوده اند ؛ شماری از هنرمندان از نشر زنده گینامه و معرفی آفرینشهای هنری خود به دلیل سیطره ء خشک اندیشی وتعصبات ریشه دار خرافی جامعه ،سخت میهراسید ه وبه موألف توصیه میکرد ه اند که : " پشت این گپها چی میگردی وبرو که مارا ا درکدام بلا گرفتار نکنی وبه کاری که کار نداری چی کارداری ؟ وغیره و.و.و. " به همین دلیل موءلف پر تلاش وطن درهمان برهه ء تاریخ استبداد استعماری ودر آستان زوال سلطنت محمد زاییان ، اطلاعات گسترده تر ومکمل تری درباره ء زنده گی وکار خلاق هنری و آثار با ارزش هنری این لایه اجتماعی بدست آورده نتوانسته است .
بخشی از هنرمندان ونقاشان به دلیل سلطه واپسگرایی درجامعه تصورات ذهنیگرانه داشته اند که شاید نشر زنده گینامه وتصاویر آثار هنری و مجسمه ها به شهرت اجتماعی وسلامت ایمان آنان لطمه بزند یا از سوی خشک اندیشان وسطحی نگران مورد تعقیب عدلی قرار گیرند به همین دلیل کارها وشهکارهای هنری آنان غالبا بی سر وصدا ودرمنازل شان به فرمایش هنر دوستان وهنر پروران ، جسته وگریخته با رعایت موازین غالبا پنهان کاری تداوم یافته وهیچگاهی درسطح ملی رنگ و رو نق وبازار و نگارستانی نه داشته است وهمانگونه که مولف این کتاب شکوی دارند دسترسی به هنرمندان نیز دران شرایط کار دشوار بود ه است زیرا هنرمندان برای بدست آ وردن لقمه نان حلا لی درچندین جای به کارهای آفرینشی وآموزشی مشغول می بوده اند وبگونه امروز دسترسی به تیلفونهای بی سیم نداشته اند
همچنین شناخت وتقدیر جایگاه هریکی از هنرمندان وپدیده های گونه گون هنری برای موألف وهنرمند 21 ساله ونورسته معارف عصری کار ساده نبوده است
ولی استاد دکتر عنایت الله شهرانی پس از گفتگو ومصاحبه با هنرمندان ورسامان مشهور معارف به این نتیجه گیری وباور نزدیک به حقیقت دست یافته بود ه اند که اکثریت قریب به اتفاق هنرمندان به پیش کسوتی استادی ومقام والا وپر ارج هنری زنده نام استاد عبدالغفور برشنا وشمار دیگری از کارهای خلاق زنده نام استاد غوث الدین زنده یاد استاد کریمشاه وزنده یاد ا استاد خیرمحمد ستایش میکرده اند
تا جاییکه در پیشگفتار استاد عنایت الله شهرانی بازتاب روشن دارد ایشان بیش از هر استاد دیگری خودرا مد یون استاد عبدالغفور برشنا شخصیت بزرگ هنری وفرهنگی وطن میپندارند . زیرا جاودان یاد استاد برشنا در تکمیل تاریخ مقالت "صنایع مستظرفه " و تکمیل زنده گینامه ه هنرمندان گمنام قرن 19 ونیمه اول قرن بیست از هیچگونه همکاری سخاوتمندانه دریغ نه کرده اند
استاد عنایت لله شهرانی در کتاب هنر در افغانستان پس از "عرض مرام " ویک پیشگفتار ضروری زیر عنوان " تاریخ صنایع مستظرفه درافغانستان " : معلومات بسیار موجز و تاریخی ای را درباره ء معابد بودایی تاریخ مجسمه سازی ونقاشی "هده ء جلال آباد" ، تاریخ شهکارهای سرخ بت وخنگ بت بامیان ومجسمه های بگرام وفند قستان غوربند ، روشهای نقاشان مشهور یونانی ،خدایان افسانه یی وخیالی ی روی سکه های یونان وباختری ، آثار هنری قلعه ء بست عصر غزنویان وپیرامون شهکارهای هنری تیموریان هرات ، به ویژه دربارهء زنده گینامه "ستارهء درخشان آسمان هنر خطاطی ومیناتورکاریهای خلاق وبی همتای استاد کمال الدین بهزاد " هروی نوشته اند
درین بخش نقش فعال وخلاق پروفیسور غلام محمد خان میمنه گی درفن چاپ سنگی ، بنیادگذاری مکتب صنایع نفیسه وتوسعه صنعت نساجی معماری مجسمه سازی کاشی کاری ،سفال کاری خیاطی قالی بافی ونجاری برجسته شده است
در کتاب هنر در افغانستان زنده گینامه وتمثالهای روشن هنری زنده یاد پروفیسور غلام محمد میمنه گی وسبکهای هنری ایشان وزندگینامه ء غلام علی امید خواهر زاده فرزندان وخاندان گشن بیخ وپر بار وبرگ فرهنگی ایشان ، زنده گینا مهء خلیفه محمد عظیم ابکم ( گنگ ) فرزندان ودیگر رسامان و نقاشان گمنام کابل دوران امیر دوست محمد امیر شیرعلیخان امیر عبدالرحمان وزنده گینامه های هنرمندان دورا ن استقلا ل ومعارف عصری وسبکها ی کار آنان ازجمله کارنامه های درخشان و چند بعدی هنری استاد عبدالغفور برشنا ، استاد غوث الدین ، با نو سیمین شکور ولی ، استاد کریمشاه ، استاد فکری سلجوقی استاد جان محمد ،استاد محمد سعید مشعل هروی استاد محمد یوسف کهزاد ، همایون اعتمادی وا ستاد دکتر رحیم نوین وزنده گینامه تصویر ونمونه های کارها ی خلاق نزدیک به پنجاه تن از نقاشان استادان رسم معارف افغانستان هیکل تراشان ومجسمه سازان مشهور وطن با زتاب ممکن یافته است
پروفیسورعنایت لله شهرانی ازنشر کاریکاتورهای کم نظیر دکتر عبدالرحیم نوین درروزنامه ء انیس مجله ء ژوندون وجریده ء ترجمان به نیکی یاد میکند
در تصاویر ی که اینک در دسترس شما قرار میگیرد حرکت قهقرایی جامعه ، از دوران سقوط سلطنت تا رهبران سیاست فرهنگی قبیله سالاری کنونی با طنزی گزنده وخیلی خلاقانه ازسوی زنده یاد دکتر عبدالرحیم نوین ابداع تصویر وتصور داهیانه وپیشبینی شده بوده است.
درفرجام همزمان با نشر " هنر درافغانستان " تصویر ی از پروفیسور عنایت الله شهرانی به نشر سپرده میشود که در 1350 خورشیدی ایجاد گردیده است
لازم به یاد آوری است که دران هنگام پروفیسور عنایت الله شهرانی 21سال عمرداشته و طی این مدت دهها اثر با ارزش ادبی هنری تاریخی ایشان بزبانهای ازبکی فارسی وپشتو طبع ونشر شده است
به امید آفرینش آثار نوین ادبی هنری وتاریخی این دانشمند وروشنفکر مبتکر وطن
پیشنهادها ی ضروری :
به وزارتهای محنرم آموزش وپرورش وتحصیلات عالی ومسلکی پیشنهاد میشود که :
- درباره ء خلاقیت هنری ومیراثهای هنری هریکی از استادان نامدار وگمنام کتاب " هنر در افغانستان " ازسوی فارغان دانشکده ء هنرهای دانشگاه کابل پژوهشهای گسترده تر وژرفتری صورت بگیرد .
- مونوگرافها رسالات وکتب مستقل و با ارزش نوینی دربا ره ء هریکی از ین پاسداران فرهنگهای مادی ومعنوی افغانستان دردانشکده ء هنر های دانشگاه کابل پژوهش نوشته نقد ، طبع و نشر. وتمثالهای آنان در " نگارستان ملی " نگهداری شود
- متن چاپ اول کتاب " هنر درافغانستان " توسط پروفیسور دکتر عنایت لله شهرانی ازقید کنجکاویهای بی مزه ء " سیاهکاریها ی " استعدادکش دوران خشک اندیشی سی وهفت سال پیش آزاد ،باز آ فرینی و آنگاه با غنای بیشتر وقطع وصحافت مرغوب تر ازسوی وزارت آموزش وپرورش افغانستان امروزین با تیراژ بلند تجدید طبع گردد ودرد سترس استادا ن هنر ،رسامان ، هنروران هنردوستان هنرجویان وهنر پژو هان دانشکده ء هنرهای دانشگاه کابل قرارگیرد
- درنصاب دارلمعلمینهای نوبنیاد ولا یات افغانستان مضمون ویژه و مستقلی برای آموزش وپرورش استعدادهای هنری دانش آموزان ، تاریخ رسامی نقاشی مجسمه سازی ودیگر رشته ها ی آرت ابتکاری ومسلکی برای مکاتب متوسط ثانوی ومسلکی مد نظر قرار بگیرند
- نامگذاری دانشکده ها ی هنرها ،نگارستانها مکاتب صنایع ظریفه و نهادهای فرهنگی بنام نقاشان واستادا ن هنرها ،وشخصیتهای برجسته فرهنگی علمی ،ودر درجه ء نخست بنام جاودان یاد پروفیسور غلام محمد میمنه گی استاد برشنا ،استاد غوث ا لدین استاد کریمشا ه استاد مشعل استاد فکری سلجوقی استاد خیر محمد استاد یوسف کهزاد ودکتر رحیم نوین شایسته ترین ارجگذاری به هنر وهنر مندان وشخصیتهای برجستهء علمی وفرهنگی کشوراست
- از پژوهشهای پروفیسور عنایت الله شهرانی این حقیقت تاریخی آشکار میشود که مصوران وهنرمندان معماران خطا طان ترک تبارافغانستان بویژه پروفیسور غلام محمد میمنه گی وخانواده ء هنر پرورایشان وپروفیسور عنایت الله شهرانی درپایه گذاری نخستین مکتب صنایع و دانشکده ء هنرها ی دانشگاه کابل و معرفی کا ر نامه های درخشان هنرمندان گمنام دوران سدوزاییان و محمدزاییان نقش فعال ورهگشا داشته اند
- معرفی هنرمندان شایسته ، جایگاه هنری رسامان نقاشان و رشته های گونه گون هنر ها ، میتواند وباید به اشتراک دانشمندان وکارآگاهان اکادمی علوم ، استادان دانشکده ء هنرهای دانشگاه کابل کار آگاهان وزارتهای تجصیلات عالی و مسلکی ، آموزش وپرورش ، وزارت فرهنگ ،اتحادیهء هنرمندان و دیگر نهادهای هنری ، ازسوی یک "فرهنگستان " یا شورای فرهنگی با صلاحیتی تقدیر وتعیین شود
باعرض حرمت
اکادمیسین دستگیر پنجشیری
ایالت واشنگتن - امریکا
11جدی 1387خورشیدی
اول جنوری 2009 ع
بالا
بازگشت