داکترمحمد شعیب مجددی
ماه مبارک رمضان ونزول قرآن مجید
بسم الله الرحمن الرحیم
شهررمضان الذی انزل فیه القرآن
ماه رمضان آن است که در آن قرآن نازل شده است
روزه ماه مبارک رمضان یکی ازپنج بنای دین مبین اسلام وبرهرمسلمان عاقل وبالغ فرض است .«ای مؤمنان روزه برشما فرض گردیده ، چنانکه برمردمان پیش ازشمافرض شده بود تا پرهیزگارشوید»(سوره البقره آیه183) روزه عبارت ازخود داری از خوردن ،آشامیدن ، لذایذ شهوانی و دیگز چیز های روزه شکن مانند سگرت ،چلم،نصواروسایر مکیفات ، با نیت روزه ازطلوع صبح تاغروب خورشیدمیباشد. الله سبحانه وتعالی در آیات 185 تا187 سوره البقره برای هدایت بشریت پیرامون روزه ، شرایط وکیفیات آن چنین میفرمایند.« ماه رمضان آن است که در آن قرآن نازل شده است ،هدایتی برای مردم و دلایل روشنی از هدایت و فرق گذار(بین حق وباطل) چون کسی از شما درین ماه مقیم باشد آنرا روزه بگیرد واگرکسی مریض یا به سفرباشد (و روزه را خورده باشد) پس تعدادی از روزهای دیکر را (روزه بگیرد) خداوند متعا ل برای شما آسانی میخواهد نه دشواری . تا تعداد(روزهای روزه ) را تکمیل کنید وشکر نعمت خداوندجل جلاله رابجا آورده او را به بزرگی یاد کنید که شما را براه راست هدایت کرده است و چون بندگان من از تو در باره من بپرسند من یقیناَ به ایشان نزدیکم . چون دعا کننده ای مرا بخواهد دعایش را اجابت میکنم. پس باید دعوت مرا بپذیرند. باید به من ایمان آرندتا باشد که براه راست رهنمون شوند.در شبهای روزه برای شما آمیزش جنسی با زنان شما حلال است ایشان لباس شمایند و شما لباس ایشانید . خداوند میدانست که شما بخود خیانت میکردید پس توبه شما را پزیرفت و از شما درگذشت پس اکنون (میتوانید) با ایشان آمیزش کنید وآنچه را که خداوند نصیب شما گردانیده طلب نمائید وبخورید وبیاشامیدتا هنگامیکه رشته سفید (صبح) از رشته سیاه(شب) جداشود.پس روزه خودراتا به شب تمام کنید(دوام دهید).»
مطابق هدایات قرآن عظیم الشان روزه بر هر مسلمان هوشیار وبالغ فرض است . اگر مسلمانی مریض بود وروزه سبب ازدیاد بیماری ویا شفایش را به تاخیر میانداخت ؛اجازه داردکه روزه را بخورد . همچنان اگر کسی از گرسنگی وتشنگی زیاد خطر مریض شدنش میرفت البته با مشوره وهدایت طبیب حاذق روزه نگرفتن برایش جایز است . هر گاه شخصی برای شما بگوید که روزه گرفتن تو را مریض میسازد ؛ نباید روزه را خورد همچنان برای داکتر وطبیب که اساسات دین مبین اسلام را نمیداند پیش ار اخذ مشوره ، روزه از دیدگاه دین مبین اسلام برایش تشریح شود تا مطابق فهم ودرک فرض بودن روزه وشرایط صحی مریض مشوره نیکو ارائه بدارد.مریض انگاه که شفا مییابد به اندازه روزهای که در وقت مریضی روزه را خورده است در ماه ها ی دیگر روزه را گرفته و اجر وثواب الهی راکسب نماید واگر مریضیش دوامدار بود انگاه میتواند به عوض روزه گرفتن فدیه بدهد .آن عبارت از غذا دادن یک مسکین در مقابل یک روز میباشد.مسافر زمانی که بااندازه حکم شرعی و آن مسافتی است که آنرا شخصی با پای پیاده در سه روز متوالی طی نمایدکه تقریبا به هفتاد وشش کیلومتر اندازه شده است؛ از مسکن خود فاصله داشت؛ رخصت است واجازه دارد که روزه بگیرد ویا روزه را بخورد واگر مدت اقامتش پانزده روز ویا بیشترازآن بود مسافرگفته نمیشود.مسافرانگاه که دوباره مقیم شدروزه را بگیرد.مسلمانان بایدسعی وکوشش نمایندتااز مسافرت به شکل حیله شرعی سؤاستفاده نشود خصوصا در امریکا واروپا که فاصله مسکن و جای کار روزانه، زیاد و وسایل رفت وبرگشت آماده است ؛ درخوردن روزه باید احتیاط نمود که به جرم قصدی خوردن روزه خدای ناخواسته داخل گناه بزرگ نشوند. مریض ومسافر در شرایط ممکن سعی نمایند تا روزه را در پیش روی دیگران نخورند تا چنین احساس نشود که ایشان قصدا ویا به افتخار روزه را میخورند و مبادا دیگران خصوصا جوانان بی خبر از عذر شرعی مریض ومسافرازایشان پیروی نموده ترک روزه نمایند.زنها در ایام عادت ماهانه حیض ونفاس روزه شان صحیح نیست بعد از رمضان آن روزها راقضا بیاورند.
صدقه فطرکه طعام دادن یک مسکین است پیش ازادای نماز عید و یا در ماه رمضان پرداخته میشود . مقدار آن شرعا ازگندم نیم صاع است که یک صاع به وزن کابل افغانستان تقریبا هفت ونیم پاو میشود.صدقه فطرگندم ،جوو یا معادل آن پول نیز میتواند باشد .مراکز اسلامی در امریکامبلغ صدقه فطر و فدیه روزه راهفت دالر امریکائی گفته اند. درین راه سخاوت وبیشتر پرداختن ثواب زیاتر دارد.قصدا روزه خوردن برمسلمان گناهی بزرگ است وباید کفاره بدهد که عبارت ازآزاد نمودن یک برده ویا شصت روزپیوسته روزه گرفتن ویا شصت مسکین را غذا دادن در مقابل یک روز میباشد .
ماه مبارک رمضان ماه خیر،برکت،طاعت،عبادت وصد ها صفت نیکو وبرازنده دیگر میباشد. درین ماه دروازه های بهشت باز ودروازه های دوزخ مسدود میگردد. قرآن عظیم الشان درین ماه نازل شده است و خیروثواب شب قدر برابربه خیروثواب هزارماه میباشدبرعلاوه اینهاازنگاه عقیدتی،جسمی ،روحی وصحی مزایای استثنائی در دامان ماه رمضان نهفته است . از دیدگاه عقیدتی مسلمانان به هدایت الله سبحانه وتعالی بدون شک وتردید با ایمان واراده مستحکم لبیک گفته وهیچگاه فشار های جسمی وروحی خللی در عقیده شان وارد نمیسازد.مسلمان مؤمن و باتقوی آنست که بدون سوال به هر هدایت الهی با خوشی وآرامش لبیک بگوید.از نگاه صحی وجود انسان با یک تحول وتغیر غذائی در سال احتیاج دارد. علمای طب به این عقیده اند که وزن زیاد، چربی خون وفشار خون باعث سکته های مغزی وقلبی میگردد . روزه درماه رمضان وزن وچربی خون راکم کرده وخطرات سکته مغزی وقلبی کاهش مییابد.
روزه از نگاه روحی نقش مثبت در صحتمندی وجود انسان ایفا مینماید . داکتر عزیزالدین همت رئیس انجمن روانشناسان افغانستان میگوید : « روزه گرفتن و عبادت خداوند(ج) بالای مریضان روانی اثر مثبت داشته میتواند درین ماه به دلیلی که مسلمانان به عبادت مصروف میاشند؛کمتر در موردخواهشات نفسانی خویش فکر میکنند وهمین امر سبب میشودکه تشویش های آنهارفع وتاحدی از تکلیف روانی نجات یابند» داکتر همت وداکترمالک هر دو میگویند : « قرارتحقیقاتی که در کشور های اسلامی صورت گرفته است درماه مبارک رمضان جرایم کم میشود زیرا کسیکه جرم را انجام میدهد به نوعی ازبیماری روانی مبتلامیباشند » مسلمانی که با اخلاص روزه میگیرد در ساحه عبادات مخلصانه آرامش روحی احساس نموده فشار های روحی که دوکتوران طب مادر اکثر امراض گفته اند ؛ با صبر ،توکل ورضای الله سبحانه وتعالی به آرامش روحی تبدیل شده وصحتمندی جسمی وروحی نصیب روزه دارمیگردد.روزه دار برعلاوه همه این نیکوئی ها ، احساس گرسنگی و تشنگی برایش دست داده واز حال واحوال آنهائیکه با فقر وگرسنگی زندگی را دنبال مینمایند ؛ آگاه میگردد . اینجاست که امتحان عقیده به عمل مطرح است تا با سخاوت و احساس همدردی مستحکم به آن مستمندان ،بیچاره گان ،اقوام ،یتیمان وبیوه زنان محتاج کمک مادی نموده ؛ شکم گرسنه شان را سیر نماید. درین عمل نیکووپسندیده رابطه مستحکم اجتمائی در جامعه برقرار وازتمرکز سرمایه نزد یک عده معدود جلوکیری مینماید.حضرت محمد (ص)راجع به صدقه در ماه مبارک رمضان چنین میفرمایند«بهترین صدقات صدقه است که در ماه رمضان داده میشود» ابن عباس (رض) میفرمایند : « آن حضرت صلی الله علیه وسلم جوادترین مردم بودند مخصوصا در ماه رمضان که جبرئیل علیه السلام با ایشان ملاقات میکرد جبرئیل علیه السلام در همه شبهای رمضان پیش ایشان می آمدوقرآن مجید را با ایشان میخواند»
علما روزه را سه درجه گفته اند.اول - روزه عموم . دوم - روزه خصوص . سوم - روزه خصوص خصوص.
اول روزه عموم : خود داری از خوردن ، آشامیدن ولذایذ شهوانی میباشد.
دوم - روز ه خصوص : روزه خصوص را شش شرط است . 1- نگاهداشت چشم از دیدن هرچه ناستوده و مکروه است. 2- نگاهداشت زبان از غیبت،تهمت ، دروغ ،سخن چینی،وفحش وناسزاگفتن و مشغول کردن زبان به ذکر حق سبحانه وتعالی است . 3- باز داشت گوش از شنیدن هرچه مکروه است زیرا خداوند (ج)هر چه گفتنش را حرام کرده است شنیدن آنرا نیز حرام کرده است.حضرت محمد (ص) میفرمایند: «غیبت کننده وشنونده در حقیقت شریکان اند» 4- بازداشت دست وپای وباقی جوارح ازهمه مکروهات. 5- افطار با غدای حلال، حضرت محمد (ص) میفرمایند : «بسیار روزه داراست که وی را از روزه جز گرسنگی و تشنگی نیست این کسی است که به حرام افطار کند» 6- آنکه دل روزه دار پس از افطارمیان خوف ورجا معلق باشد. که معلوم نیست که روزه او مقبول است واو از جمله مقربان یا مردودان است . سوم روزه خصوص خصوص : نگاهداشت دل است ازهمتهای فرومایه و اندیشه های دنیا، وباز داشت آن از هر چه جزخدای تعالی است .
فضایل روزه
ادای فریضه روزه برای رضای الله سبحانه وتعالی میباشد. آنهائیکه برای رضای خداوند(ج) روزه میگیرند ؛ ثواب بزرگی را کمائی میکنند. سرورکائنات حضرت محمد(ص) در باره فضا یل روزه وثواب آن چنین میفرمایند. « روزه سپری است که انسان رااز ارتگاب گناه مصئون نگه میدارد.روزه دارنبایدفحش بگوید ، جدال کند، و یا دیگران را دشنام دهد . اگر کسی بوی تعرض میکرد ،برای جلو گیری از آن بگوید:من روزه دارم وباز این جمله را تکرار کند.قسم بذات پاک حق تعالی که بوی دهن روزه داردر نزد خداوند از مشک گواراتراست .روزه دار، خوردن ،آشامیدن وشهوت را برای رضای من ترک میکند. روزه از آن من است جزای آن را خود میپردازم جزای نیکو کاری ده چند داده میشود.»حضرت ابوهریره(رض) روایت میکنندکه حضرت رسول الله(ص) فرمودند«چون ماه رمضان در آید درهای بهشت گشاده شود و درهای دوزخ بسته آید و شیطان را در بند کنندومنادی آوازدهدکه ای جوینده نیکی پیشتر آی ، و ای جوینده بدی باز ایست» آنحضرت (ص) میفرمایند «کسی که از روی ایمان و محض برای خداوند روزه میگیرد، گناهان گذشته اش آمرزیده میشود.» در حدیث دیگری میفرمایند «کسی که روزه گرفت رمضان را از روی عقیده و اخلاص گناهان گذشته اوبخشیده میشود ، کسیکه در رمضان ازروی عقیده واخلاص شب زنده داری کرد مغفرت کرده میشود گناهان گذشته او، کسیکه شب قدر را ازروی عقیده واخلاص بیدار خوابی کرد گناهان گذشته او بخشیده میشود»روزه را چهارم حصه ایمان گفته اند . حضرت محمد (ص) میفرمایند :«روزه نصف صبر است» و «صبر نصف ایمان است» همچمان میفرمایند: «روزه دار را دو شادی است یکی وقت افطار و دیگروقت دیدن پروردگار» «هر چیزی را دری است و در عبادت روزه است» یکی از بزرگترین منافع ماه مبارک رمضان ، توبه وبازگشت بسوی پروردگارومحاسبه نفس میباشد. درین ماه مبارک در توبه باز است خوشا به حال مؤمنان که ازین فرصت حد اعظمی استفاده را مینمایند. الله سبحانه وتعالی میفرمایند «بگو ای بندگان من که بر خود تان با کناهان اسراف رواداشته ایداز رحمت پروردگار نا امید نشوید خداوند همه گناهان را میبخشد ، اوست آمرزنده مهربان » (سوره زمر آیه 53) حضرت محمد (ص) میفرمایند.«خداوند دست خود را بر شب میگستراند که گنهکار روز توبه کند و دست خود را در روز میگستراند که گنهکار شب توبه کند تا وقتی که خورشید از مغرب طلوع کند » حدیث قدسی است .«ای بندگان من شما شب وروز گناه میکنید و من تمام گناهان را میبخشم پس از من طلب بخشش کنید تا شما را بیامرزم»در حدیث قدسی آمده است . « همه کار های بنی آدم برای اوست مگرروزه که خاص من است ومن پاداش آن راخواهم داد»
لیلة القدر
لیلة القدرشب نزول قرآن شریف و از گرامیترین شبهای سال میباشد.درین شب کلام الله سبحانه وتعالی توسط ملائکه از لوح محفوظ به آسمان دنیامیرسد. در برکت وعظمت شب قدر الله سبحانه وتعالی چنین میفرمایند «ما قرآن را در شب قدرنازل کردیم و توچه میدانی که شب قدر چقدر بزرگ وارجمند است شب قدرازیکهزارماه ( که شب قدر درآن نباشد) گرامیتر وباارزشتر است »(سوره القدرآیات 1و2و3) «وما آن رادر شب مبارکی فروفرستادیم»(سوره الدخان آیه 3)
حضرت امام احمد ازحضرت ابن عمر روایت کرده است که حضرت محمد(ص) گفتند :«کسی که در طلب شب قدر است آن را در شب بیست وهفتم جستجو کند» ابن عمر(رض) روایت میکند«که برای گروهی ازاصحاب پیامبر(ص) در خواب ، شب قدردر هفت شب آخر ماه رمضان نشان داده شد. حضرت محمد (ص) فرمودند:من مشاهده میکنم که خواب شما در هفت شب آخر اتفاق افتاده پس آنکه جوینده آن باشد بایست شب قدر را در هفت شب آخر ماه رمضان جستجو کند.»حضرت بی بی عایشه صدیقه (رض)روایت میکنند که حضرت محمد (ص)در دهه آخر ماه رمضان اعتکاف نموده ؛ میفرمودند:«شب قدر را در دهه آخر رمضان جستجوکنید » همچنان از ایشان روایت است که فرمودند«شب قدر را در شبهای طاق اخیر رمضان جستجو کنید» همچنان از بی بی عایشه (رض) روایت است که: « حضرت محمد (ص) در دهه آخر رمضان شبها بیدارمیماندند وخانواده خویش را نیز بیدار میکردند واز زنان کناره میکرفتند و به شدت مشغول عبادت میگشتند. »همچنان از بی بی عایشه (رض) روایت است که: «حضرت رسول الله (ص)در رمضان (در عبادت) تلاش و کوششی میکرد که در غیر آن نمی نمود ودر دهه اخیر رمضان سعی وکوششی میکردکه در غیر آن نمی نمود »
حضرات مسلم واحمد وابوداود از حضرت ابی ابن کعب روایت کرده اند که گفته اند : « بدان خدائی که بجز اوخدائی به حق نیست سوگند میخورم که شب قدر در ماه رمضان است بطور جدی و بدون استثنا قسم یاد کرد و به خدای سوگند میدانم که کدام شب است همان شبی است که پیامبر(ص) ما را به شب بیداری دستور داد . آنشب شب بیست وهفتم بود و نشانه شب قدر آنست که صبح آنروز خورشید بهنگام طلوع سفید وکمرنگ و بدون شعاع است » حضرت محمد (ص) در دهه آخر ماه رمضان فراوان به دنبال شب قدرمیگشتند.همچنان علما با آرای مختلف به این عقیده اند که شب قدر در یکی از شبهای طاق دهه اخیر ماه مبارک رمضان میباشد. بعضی گفته اند بین شبهای طاق دهه آخررمضان درنوسان است. بیشترعلما شب بیست وهفتم را کفته اند . شب قدر بدون شک به استناد آیات قرآن شریف در ماه مبارک رمضان است وبه فرموده حضرت محمد (ص) و به اعتقاد علما در دهه اخیر ماه مبارک رمضان میباشد. آنچنانکه قرآن شریف از سوی رب العالمین برای بشریت نازل شده است شب قدر نیز برای عالمیان و مربوط به یک منطقه نمیگردد بلکه آن شب تمام دنیا را در بر میگیرد بنابرین از هر لحظه شب وروزدر تمام ماه مبارک رمضان خصوصا دهه اخیر بالخصوص بیست وهفتم حد اعظمی استفاده را نموده بیشتر وقت به عبادت الله سبحانه وتعالی صرف گردد.در باره فضیلت ، قیام ، عبادت ودعا در شب قدرروایات زیادی ثبت گردیده است .ابوهریره (رض) روایت میکنند که حضرت محمد (ص)فرمودند:«آنکه شب قدر را از روی ایمان و اخلاص زنده دارد گناهان گذشته اش آمرزیده میشود» صحیح بخاری ومسلم از ابوهریره (رض) روایت میکنند که حضرت محمد (ص)فرمودند:«هر کس از روی ایمان و باوری و به امید مزد وپاداش خداوند ورضای اوشب قدر رابپای دارد و بیدار بماندو عبادت و ذکر وتلاوت کند خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد» حضرت احمد و ابن ماجه وترمذی از حضرت بی بی عایشه (رض)روایت کرده اند که بر رسول خدا گفتم شب قدر کدام است و در آن شب چه دعائی بخوانم. فرمودند:«اللهم انک عفو تحب العفو فاعف عنی . خداوندا توسراپا گذشت و دوست دار گذشت هستی از من درگذر و مرا عفو کن»
نماز تراویح
نماز تراویح سنت حضرت محمد(ص) میباشد و در شبهای ماه مبارک رمضان ادا مینمودند. حضرت بی بی عایشه صدیقه (رض)روایت میکنند.« در نیمه شبی از ماه رمضان رسول الله صلی الله علیه وسلم از خانه خویش برآمده در مسجد نماز خواندندوعده ای از اصحاب رضوان الله علیهم اجمعین به نماز شان اقتدا کردند. فردا صبح مردم در باره نمازی که به شب خوانده بودند ، با یکدیگر گفتگو کردند . شب دیگر جمعیت بیشتری برای ادای نماز حاضر شدند و باز فردایش درین باره بایکدیگرحرف زدند.شب چهارم فرارسیدجمعیتی گرد آمدندکه مسجد گنجایش ایشان را نداشت .آنان انتطار قدوم آنحضرت صلی الله علیه وسلم را میکشیدند.ولی حضرت رسول الله (ص) تا وقت نماز صبح بیرون نشدند . چون نماز صبح را ادا کردند ، مردم را مخاطب قرار داده بعد از خواندن کلمه شهادت فرمودند : اجتماع شما در مسجد برای من پوشیده نماند ، مگر ترسیدم که اگر مانند شب های گذشته به ادای نماز دوام دهیم نماز تراویح بر شما فرض گرددو از ادای آن عاجز بمانید . آنحضرت (ص) وفات یافتند و نماز تراویح همچنان بود.» نماز تراویح در زمان خلافت حضرت ابوبکرصدیق (رض) و حضرت عمرفاروق (رض) به همین ترتیب دوام داشت . حضرت ابو هریره (رض) چنین میگویند:« نماز تراویح در زمان ابوبکر صدیق و در ابتدای خلافت عمر فاروق رضی الله عنها نیز همچنین بود » که بعضی به جماعت بعضی انفرادی ادا مینمودند. حضرت عبدالرحمن چنین میگویند :« شبی در رمضان با عمر ابن خطاب (رض) بسوی مسجد بیرون شدم دیدم که مردم به هر سو پراکنده ومتفرق ، کسی به تنهائی نماز میخواند ،کسی نماز میخواند وعده ای بوی اقتدا کرده اند . عمر (رض) گفت:به نطر من اگر همه اینها پشت سر یک قاری ادای نماز کنند بهتر است . وی ایشان رابه امامت ابی ابن کعب (رض) جمع کرد . شبی دیگر با وی بیرون شدم در حالیکه مردم به امامت قاری خویش ادای نماز میکردند. عمر (رض) گفت : این یک بدعت خوبیست و آنهائیکه خواب میکنند کار شان بهتر است از آنهائیکه به ادای نماز میپردازند. مقصود حضرت عمر(رض)آن بود که نماز تراویح در آخر شب بعد از کمی خواب بهتر است از ادای آن در اول شب و مردم عادت کرده بودند که به اول شب تراویح بخوانند » با درنظر داشت مطالب بالا ، نماز تراویح به جماعت و انفرادی توسط حضرت محمد (ص) آغاز گردید ولی جماعت به شکل مرتب هر شب رمضان از دوره حضرت عمر فاروق (رض ) شروع شد. پیروی از این عمل حضرت عمرفاروق (رض) مطابقت با فرموده حضرت محمد (ص) میباشد ؛ که فرموده اند : « سنت من وسنت خلفای راشدین را بعد از من پیروی کنید» بنابرین روش ادای نمازتراویح با جماعت که حضرت عمرفاروق (رض) دوام دادند ؛ منحیث یکی از سنت های دینی تلقی و در ادای آن سعی وکوشش نمائید. نمازتراویح را درماه مبارک رمضان اکثر مسلمانان خصوصا پیروان امام اعظم ابو حنیفه (رح)( مذهب حنفی) بیست رکعت ادا مینمایند.همچنان باید علاوه گردید که پیروان بعضی مذاهب دیگراهل سنت جماعت ، هشت رکعت ، دوازده رکعت وبیست رکعت ادا میسازند. نماز تراویح دورکعت سنت نیت میشود ودر بین هر چهار رکعت تسبیح برای استراحت خوانده میشود . چون هدف تسبیح استراحت است ؛ تلاوت آیاتی ازقرآن عظیم الشان و یا دعا های دیگر نیز جایز است تسبیح نماز تراویح چنین است.
سبحن ذی الملک والملکوت سبحن ذی العزة والعظمة والهیبته والقدرة والکبریاء والجبروت سبحن الملک الحی الذی لاینام و لا یموت سبوح قدوس ربنا ورب الملائکتة والروح اللهم اجرنا من النار یا مجیر یا مجیر یا مجیر.
اعتکاف
اعتکاف در لغت به معنی گوشه نشین شدن ، درَنک کردن و باز ایستادن از چیری میباشد و در اصطلاح شرعی به معنی اقامت گزیدن در مسجدی که نماز جماعت ادامیشود با نیت و با طهارت بودن میباشد . در اعتکاف روزه داشتن شرط است . اعتکاف سه قسم میباشد. واجب ، سنت و مستحب . واجب عبارت از اعتکافی است که نذر کند خواه معلق به شرط باشد مثل اینکه نذر کند که اگر برادرم به سلامت از مسافرت آمد ده روز برای خدا اعتکاف می نشینم یا غیر معلق به شرط ، مثل اینکه نذر کند که برای خدا ده روز به اعتکاف مینشینم اعتکاف واجب حد اقل باید یک روز باشد و بیشتر آنرا حدی نیست . اعتکاف سنت ، سنت موکده ده روز آخر ماه مبارک رمضان است. حضرت محمد(ص) ده روز آخز ماه مبارک رمضان به اعتکاف می نشستند. ولی با ادای بعضی از ذمه دیگران ساقط میشود. اعتکاف مستحب عبارت از اعتکاف درغیر از ده روز آخر ماه رمضان میباشد و حتی در ماه های دیگر نیز میشود . برای اعتکاف مستحب مقداری تعیین نیست یک روز ، نصف روز،یک ساعت و یا کمترباشد .
در اعتکاف دو چیز حرام است وارتکاب به آن اعتکاف واجب وسنت را فاسد میسازد و باید قضائی گرفته شود و اعتکاف مستحب خاتمه می یابد . آن دوچیز عبارت است : 1- از محل اعتکاف بدون ضرورت بیرون شدن. 2- مقاربت با زن . ضروریات های که معتکف اجازه دارد برای حل آن از محل اعتکاف خارج شود دوقسم میباشد. اول طبیعی : مثل تشناب رفتن ، غسل جنابت وتهیه غذا در صورتیکه کسی نباشد که غدا آماده بسازد . دوم شرعی : مثل ادا نماز جمعه .
معتکف باید از سخنان زشت پرهیز نماید وبا طهارت وقت خود را صرف تلاوت قرآن شریف ،ذکرنمودن و نمازخواندن نماید .
قرآن شریف
قرآن شریف کلام جامع وکامل الله سبحانه وتعالی ، با وحی توسط جبرئیل امین برای بهترین عالم وآدم حضرت سرورکائنات محمد مصطفی (ص)نازل گردید ؛ تا با هدایات آن انسان از صراط الطاغوت به صراط المستقیم رهنمون ومتقی گردد.
در تعریف قرآن شریف زیبا مینمایدتاازآیات قرآن شریف استفاده نمائیم. نام این کتاب قرآن است و در چندین آیه بیان شده است « ماه رمضان آن است که در آن قرآن نازل شده است» برعلاوه قرآن به نامهای کتاب،فرقان،ذکر،موعظه، حکم ،حکمت، هدی،روح،تنزیل،بیان ،برهان،نور،حبل وحبل الله نیریاد شده است .قرآن در زبان عربی دو معنی دارد یکی پیوست کردن ودیگر از برخواندن که هر دو معنی در مورد قرآن شریف صدق میکند.قرآن مجید دارای 114 سوره 6666 آیه و540 رکوع میباشد. هدف قرآن شریف نیز از لابلای آیات هویداست . قرآن مجید کتابی برای هدایت میباشد.«این کتاب در آن شکی نیست هدایتی است برای پرهیزگاران»(سوره البقره آیه دوم) در این آیت وبسیاری آیات دیکر از قرآن عظیم الشان واضح وآشکا رمیگردد که مراد ازآن هدایت است تا انسان با تقوی گردد. بنا برآن اصل تقوی را معیار بهترین خطاب مینماید «بهترین شما با تقواترین شماست »(سوره الحجرات آیه سیزدهم)
طوریکه گفته آمد قرآن شریف کتابیست جامع وکامل بنا بر این راجع به تمام موضوعات که انسان با آن سر وکار دارد قوانین ،رهنمائی ها ودسپلین ها درج است . انسان در چهارده قرن اخیر با عقل وفهم محدود خود درین بحر بی پایان غوطه ور است تا با طعم ولذت قطراتی کام تشنه خود را سیراب نماید . هرچند بشریت در روند تاریخ به کشفیات،ترقیات ،علم ،دانش وفهم ودرک بیشترتجربه حاصل نموده است باید اعتراف نمودکه در جهان قرآن مجید«ما هنوزاندر خم یک کوچه ایم» .خوشبختانه که کشفیات وتحقیقات وسیله وابزار موفق است تا بیشتر به محکمات ،متشابهات ،اسرار ورموز آیات قرآن شریف فهم ودانائی حاصل آید وچون قرآن شریف کتابی ابدی و تا آخر دنیا قانون الهیست هر روزانسان با درک وفهم بیشتر ،باگلی ازین باغ بزرگ آشنا میگردد. قرآن شریف سقف بزرگیست که تمام موضوعات در ساحه آن احتوا میشود . «مشت نمونه خروار» چند مثالی می آوریم.
اول- اقتصاد : پیرامون اقتصاد ، قرآن مجید قوانین ودیسپلین های را هدایت میدهد که در ساحه آن میتوان شیرازه یک سیستم عالی اقتصادی را بنا نمود . 1- جهاد بالمال : « جهاد کنیددر راه خدا به اموال خود ونفسهای خود این برای شما بهتر است اگر مردم دانا باشید»(سوره الجمعه آیه 11) جهاد به معنی جد وجهد در راه خداوند (ج) میباشد در جهاد بالمال توانمندان وسرمایه داران به پروژها وبناهای عام المنفعه نقش اساسی دارند. 2- زکاة : اساس مهم دیگری در توازن سیستم اقتصادی میباشد که بر علاوه جلوگیری از رکودوذخیره سرماه ، به غریبان وناتوانان نیز کمک میگردد. «نیکی (تنها)این نیست که روی خودرا بسوی مشرق ومغرب بگردانیدمگر نیکی (واقعی )از آن کسانی است که به خدا، روز جزا ،فرشتگان ،کتاب ها و پیامبران ایمان آورده اند مال خود را با وجود محبت به آن به خویشاوندان ،یتیمان ،مسکینان ،واماندگان در راه،سائلان وبرای رهائی بردگان پرداختند نماز را به کمال وتمام ادا کردند زکاة را پرداختند وکسانی که چون پیمانی بستندبه عهد خویش وفا کردندودر برابر سختی ها وبیماری هاو در هنگام کارزار ازخود شکیبائی نشان دادند همین هایند که راست گفتندوهمین هایند پرهیزگار»(سوره البقره آیه 177) . 3- سود: سود وسیله ازدیاد سرمایه به نفع سرمایه داران ونقص وضررمردم متوسط وغریب بوده و سیستم اقتصادی غیرعادلانه را تقویه مینماید. قرآن مجید برای بزرگداشت سیستم اقتصادی عادلانه سود راحرام ومسلمانان را ازسودخوردن وسوددادن جدامنع مینماید « آنهائیکه سود میخورند (در قیامت)بر نمیخیزند مگرمانند برخاستن کسیکه (حواس)او را شیطان به نسبت تماس مختل ساخته است . این به سب آن است که ایشان گفتند : واقعا بیع مانند سود است در حالیکه خداوند بیع را حلال و سود را حرام قرار داده است . چون کسی پندی از نزد پروردگارش به او آمدو از (سود خواری)صرف نظر کرد.پس چیز های را که در گذشته (گرفته)برای او است . وکار او (سپرده شده)به خدا است.و کسیکه به (این عمل)برگشت پس (چنین مردمی)اینهایند دوزخی ، ایشان در آن همیشه میمانند » (سوره البقره آیه275) در آیه دیگرمیفرمایند : «و آنچه داده باشید ازسود تابیفزایددر اموال مردمان پس وی نمی افزاید نزد خداو آنچه داده باشیداز صدقه طلب میکنیدرضای خداراپس این جماعت ایشانند دو چند کننده»(سوره الروم آیه 39) 4- اسراف : اسراف که به نقص وضرراقتصادمیباشد؛ منع شده است. «بخوریدوبیاشامیدو از حد مگذریدهر آئینه خدا دوست نمیدارد از حدگذرندگان را»(سوره الاعراف آیه31) 5- میراث: مرگ حق ومیراث حلال است . تقسیم عادلانه میرات در بین ورثه ذکور واناث عملی نیگو ومیزان وتعادل اقتصادی را در بر دارد. قرآن مجید راجع به میراث چنین رهنمائی مینماید « از آنچه ازپدر و مادر و خویشان باقی ماند سهمی است برای مردان و هم از آن چه از پدر و مادر و خویشاوندان باقی ماند سهمی است برای زنان خواه (دارائی) کم باشدیا زیاد سهمی تعیین شده»(سوره النسا آیه 7) 6- صدقه وخیرات : قرآن مجید کمک به بینوایان را در چندین آیت هدایت داده است . این خصوصیت نیکو برعلاوه کمک اقتصادی به غریبان از احتکار و زخیره سرمایه نیز جلوگیری مینماید. «برذبح آنچه خدای تعالی روزی داده است ایشان را از قسم چهارپایان مواشی پس بخورید و بخورانید درمانده فقیر را»(سوره الحج آیه 28)
دوم- علم ودانش : اولین آیه قرآن شریف در غار حرا جبل النور به حضرت محمد (ص) با کلمه «اقرأ... قلم ...علم»(بخوان... قلم... علم) آغاز یافته است . پیرامون علما الله سبحانه وتعالی میفرمایند«بگو آیا آنهائیکه میدانندو آنهائیکه نمیدانند مساوی اند این تنها اندیشمندان اندکه متذکر میشوند»(سوره زمر آیه 9) در چندین آیت آمده است «این برای شما بهتر است اگر مردم دانا باشید» که دانائی با آموزش علم میسر میگردد.بزرگترین صفت الله سبحانه تعالی و انسان را در سوره الرحمن چنین میفرماید:«الرحمن عالم قرآن» «خلق کرد انسان را عالم بیان».پیرامون موضوعات علمی چند مثالی می آوریم. 1- علم نجوم وستاره شناسی : هرچند درسال 1969 نیل آرمسترانگ توسط آپلوی یازده به مهتاب قدم زد ولی قرآن شریف هزار وچهارصد سال پیش از آن راهیابی توسط ستاره ها و تسخیر ستاره هارا مژده داده است. «خورشید وماه بحساب مقرر میروند»(الرحمن آیه ششم) « واوست آنکه بیافریدبرای شما ستاره ها را تا راه بیابید به سبب آنها در تاریکی های بیابان ودریا»(الانعام آیت 97). 2- علم طب : قرآن مجید برای نگهداری و حفظ صحت هدایات فوق العاده مفید ارائه داشته است . پیرامون غذا که به صحت انسان رابطه مستقیم دارد ؛ در پهلوی کلمه «حللا» (حلال) کلمه «طیبا» (پاکیزه) را درج نموده است مراد از غذای پاکیزه ، نظافت وخصوصیات وکیفیت باطنی غذا نیز میباشد. «ای مردم از آنچه در روی زمین است حلال وپاکیزه بخورید وازگامهای شیطان پیروی نکنید که او برای شما دشمن آشکار است»(سوره البقره آیه 168) قرآن مجید به خوردن گوشت های مفید بحری ودریایی چون ماهی تشویق واز خوردن گوشت های مضر چون خوک منع میکند.«حرام کرده شد برشمامردار وخون(یعنی خون مسفوح)و گوشت خوک»سوره المائده آیه 3) «واوست آنکه مسخرساخت دریاراتابخوریداز آن گوشت تازه (ماهی)»(سوره النحل) روغن ریتون راکه امروز داکتران خوردن آنرا تأکید میکنند قرآن شریف با آن سوگند یاد کرده است . «قسم به انجیر وزیتون»(سوره التین آیه 1 )
سوم- سیستم حکومتی و اداری : قرآن مجید قوانین شایسته برای یک نظام ایده آل هدایت نموده است. 1- پیروی حکمروای متقی ومؤمن را تا زمانیکه از خداوند وپیغمبر اطاعت مینمایند ؛توسعه میکندوحکمروای ظالم وخیانتکار را دوست نمیدارد« ای مؤمنان فرمانبرداری کنید خدا را و فرمانبرداری کنید پیغمبر را و فرمان روایان را از جنس خویش پس اگر اختلاف کنید در چیزی پس برگردانیداو را بسوی خداوپیامبر»(سوره النسا آیت 59) «هر آئینه خدا دوست نمیدارد خیانت کنندگان را»(سوره الانفال آیه 58) 2- رشوت که یکی از دلایل مستحکم فساد اداری میباشد ، حرام وقطعامنع میکند«ومخوریداموال خویش را در میان خویشتن به ناحق و مرسانیداموال خود را به حاکمان(یعنی به رشوت)تا بخوریدپاره ای از اموال مردم به گناه(به ستم)در حالیکه شما میدانید»(سوره البقره آیه 188) «و نیکو کاری کن چنانکه احسان کرده است خدا بر تو و مجو فساد در زمین هر آئینه خدا دوست نمیدارد فساد کنندگان را»(سوره القصص آیه77) «واطاعت مکنیدفرمان از حدگذرندگانرا آنان که فساد میکننددر زمین و اصلاح نمینمایند»(سوره الشعرا آیات 151 و152) «پس پیروی کردندفرعون را ونبود فرمان فرعون براه راست پیشواشود فرعون قوم خود راروز قیامت پس بیارد ایشان را به آتش وبد جائیست که وارد آن شدند (دوزخ)» (سوره هود آیات 97 و98) 3- برای اداره سالم ونیکو هر گا ه کار به اهل آن سپرده شود موفقیت زیاد نصیب حکومت وجامعه خواهد شد. در فتح مکه معظمه وظیفه کلید داری کعبه شریف راعثمان ابن طلحه به شکل احسنی انجام میداد.وقتی مکه معظمه فتح شدچند نفر از صحابه کلید را از عثمان ابن طلحه گرفتند. درین وقت به حضرت سرور کائنات محمد (ص) وحی آمد تا امانت کار را به اهل آن بسپارید وحضرت محمد (ص) کلید را از صحابه گرفته دوباره به عثمان ابن طلحه تسلیم نمودند.«هر آئینه خدا میفرماید امانت را به اهل آن بسپارید و براستی حکم کنید چون حاکم شویدمیان مردمان هر آئینه نیکو چیزیست آنچه خدا به آن شما را پند میدهدهر آئینه خدا هست شنوای بینا »(سوره النسا آیه 58) با درنظر داشت هدایت قرآن شریف هرگاه کار به اهل آن سپرده شود حاکم عادل ومؤمن باشد رشوت از بین برود با تطبق قوانین الهی بهترین نظام اساس گذاشته میشود.
چهارم- اجتماع وخانواده : قرآن مجیددر ساحه خانوادگی واجتماعی هدایات ورهنمائی های سازنده ارائه داشته است. از نخستین لحظات زندگی حقوق وشفقت بر اولاد ،اطفال وخوردان به مراتب یاد شده است . احترام به بزرگان خصوصا والدین شیرازه این همبستگی خانوادگی واجتماعی میباشد.«وبه یاد آورید وقتی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که به جز خداوند (چیز دیگری)را نپرستیدبا پدر ومادر ،خویشاوندان،یتیمان وبینوایان رفتار نیکو ورزید با مردم به نیکوئی حرف زنید نماز را به تمام وکمال ادا نمائید زکاة رابپردازید سپس همه شما جز عده کمی بگونه اعراض از آن رو گردانیدید»(سوره البقره آیه83) قرآن مجید تأکید میکند که حتی «اف» به والدین نگویید.«وآن شخص که به پدر ومادر خود اف گفت»(سوره الاحقاف آیه 17) حقوق والدین بر فرزندان و فرزندان بر والدین که ریشه واساس ارزش های خانوادگی را تشکیل میدهد چنین بیان گردیده است «مادران فرزندان خود را دوسال کامل شیر دهند(این مدت )برای کسی (است)که بخواهد (دوران)شیردادن را تکمیل کند.برکسیکه فرزند برای او زاده شده(پدر)لازم است(مصرف) طعام ولباس زنان ( شیردهنده)رابراساس شرایط منصفانه بپردازد. بر هیچ کس باری بالا تر از توان او گذاشته نمیشود نی بر مادر به سبب فرزندش ونی هم بر پدر به سبب فرزندش ضرر رسانیده شودوبر وارث (نیز)مانند اینست (رعایت این مراتب لازم است) پس اگر زن وشوهربه اساس رضامندی و مشوره جانبین بخواهند که طفل را از شیر جدا کنندپس گناهی بر ایشان نیست اگر خواستید که برای شیر دادن به فرزند خود دایه بگیرید برشما گناهی نیست به شرطیکه چیزی را که (به مادر) میدادید بر اساس شرایط منصفانه بپردازید.از خدا بترسید وبدانیدکه خداوند به آنچه میکنید بینا است»(سوره البقره آیه233) ازدواج که شیرازه تشکیل خانواده است با دوستی ومهربانی میان زن وشوهر لطف ورهنمائی مینماید «واز نشانه های خدا آن است که از جنس شما برای شما زنان بیافرید تا با ایشان آرام گیریدو پیداکرد میان شما دوستی ومهربانی هرآئینه درین کار نشانه هاست برای گروهی که تأمل میکنند »(سوره الروم آیه21)در ساحه اجتمائی اتحاد واتفاق را شیرازه پیوست مستحکم به سعادت وخوشبختی میداند.برای کسب ودسترسی به اتحاد واتفاق و دوری از نفاق وجدائی آیات زیاد ثبت قرآن شریف است درینجا به چند آیت استناد میکنیم در ساحه خانوادگی واجتماعی نفس را مهار نمودن و به راه راست هدایت کردن سرچشمه تحولات مثبت بزرگ اجتماعی میگردد. «بیگمان خداوند حالت هیچ قومی را تا وقتی تغیر نمیدهدکه ایشان خود را تغیر ندهند و چون خدا به قومی بدی رابخواهداز آن باز دارنده ای نیست ونه (هم )برای ایشان جز او کار سازی است»(سوره الرعد آیه 11) جهاد بالنفس به تکرار در قرآن شریف تأکید شده است. همچنان جماعت در نمازکه یکی از خصوصیات نیکو وپسندیده اجتماعی وهمبستگی جامعه اسلامی میباشد؛هدایت داده شده است«نماز را به تمام وکمال ادا نمائیدو با رکوع کنندگان رکوع نمایید»(سوره البقره آیه43) قرآن عظیم الشان نژادپرستی وافتخار به قوم وتعصبات قومی ونژادی که ریشه اتحاد وهمبستگی اجتماعی را ضعیف وبه خطر نابودی مواجه میسازد ، برای شناخت ومعرفت یادکرده ومعیار بهتر بودن را تقوی گفته است.«ای مردمان هر آئینه شما را از یک مرد ویک زن آفریدیم وشمارا جماعت ها وقبیله ها ساختیم تا یکدیگر را بشناسید هر آئینه گرامترین شمان نزدخدا باتقواترین شماست»(سوره الحجرات آیه 13) قرآن پاک همه مسلمانان را به اتحاد و اتفاق دعوت وازجدائی منع مینماید«چنگ زنید به رسن خداوند همه یکجاواز هم جدا نشوید»(سوره ال عمران آیه 103) یعی ای مسلمانان رسن ناکسستنی خداوند راکه قرآن است از دست ندهید. قرآن شریف از بدی های که باعث نفاق میشود مارامنع وبه نیکوئی های که باعث اتحاد واتفاق جامعه میشود؛ هدایت میدهد.غیبت وبدگوئی،تهمت ،بدگمانی ،آبروی دیگران را ریختاندن باعث بی اتفاقی واحترام ،شفقت،محبت،حفظ آبرو وعزت دیگران ،عفو بخشش وصبر اتحاد واتفاق را در بین جامعه مسلمانان مستحکم میسازد.«ای مسلمانان احتراز کنید از بسیاری گمان بد هر آئینه بعض بد گمانی گناه است وجاسوسی مکنید وغیبت نکنیدبعضی شما بعضی را آیا دوست میدارید کسی از شما که بخورد گوشت مرده برادر خود را پس متنفر شوید از وی وبترسید از خدا هر آئینه خدا توبه پزیرنده مهربانست»(سوره الحجرات آیه 12)«ای مسلمانان اگر فاسقی به شما خبری آورد پس تحقیق کنید برای احتراز از آنکه قومی رابه نا دانی ضرر رسانیدپس پشیمان شوید بر آنچه عمل کردید»(سوره الحجرات آیه 6) در باره تمسخر چنین میفرماید«ای مسلمانان تمسخر نکنید گروهی با گروهی احتمال است که آن گروه بهتر باشنداز ایشان در نفس الامر و نه زنان تمسخرکنند بازنان دیگر احتمال است که آن زنان بهتر باشند از ایشان و عیب مکنید در میان خویش و یکدیگر را به لقب های بد مخوانید بد نامیست فاسقی بعد از ایمان آوردن و هر که توبه نکرد پس آن جماعت ایشانندستمگاران »(سوره الحجرات آیه 11 ) پیرامون جنگ وجدل بین مسلمانان راه حل آنرا چنین هدایت میدهد«و اگر دوگروه از مسلمانان با یکدیگر جنگ کنند میان ایشان صلح کنید پس اگر تعدی کردیکی ازین دو بر دیگری پس جنگ کنید با آن گروه که تعدی میکند تا آنکه رجوع کند بسوی حکم خدا پس اگر رجوع کرد صلح کنید میان ایشان به انصاف وداد دهید هر آئینه خدا دوست میدارد داد دهندگان را »(سوره الحجرات آیه 9) با پیروی ازین آیات اتحاد واتفاق بین مسلمانان برقرار واساس شیرازه یک اجتماع متحد ومتفق گذاشته میشود. قرآن شریف کتاب جامع وکامل است که با تلاوت آن زنگ دل زدوده وبا ایمان وعملی نمودن هدایات آن ، اساس شیرازه یک نظام ایده آل ، زندگی مرفه ،با سعادت وباتقواگذاشته میشود.
نزول قرآن
یکی از فیوضات وبرکات ماه مبارک رمضان نزول قرآن شریف میباشد.«ماه رمضان آن است که در آن قرآن نازل شده است هدایتی برای مردم»(سوره البقره آیه 185) قرآن عظیم الشأن درسه مرحله از درگاه الله سبحانه وتعالی درلوح محفوظ برای اشرف المخلوقات در روی زمین میرسد.
مرحله اول- لوح محفوظ : لوح محفوظ مقامی است که جز الله سبحانه وتعالی هیچ موجودی را در آن دسترسی نیست وفهم ودرک لوح محفوظ از عقل ناقص بشر خارج است. در مرحله اول قران شریف در لوح محفوظ مقام دارد.«بلکه این قرآن گرامیقدر است در لوح محفوظ»(سوره البروج آیات21 و22)
مرحله دوم – آسمان دنیا : مرحله دوم نزول قرآن شریف از لوح محفوظ به آسمان دنیا میباشد. قرآن عظیم الشأن مکمل توسط فرشته های رحمت ، آسمانها را پیموده به بام دنیا منزل مینماید. در آن شب که از پرتو نور آیات الهی و فرشته های رحمت، آسمانها درخشان و نور باران گردیده است ؛ کهکشانها ، آسمانها ، خورشید ها وستاره ها با افتخار مهماندار کلام برحق الهی بودند وآن شب نورانی شب قدر(لیلة القدر)است که الله سبحانه و تعالی میفرمایند « هرآئینه ما فرود آوردیم قرآن را در شب قدر» (سوره القدرآیه 1) « فرودمی آیندفرشتگان وروح درآن شب به فرمان پروردگار خویش برای سرانجام کردن هرکاری(سوره البقره آیه4) مرحله سوم- نزول از آسمان به زمین : مرحله سوم نزول قرآن شریف ازآسمان دنیا برای بشریت در روی زمین میباشد ؛ که از مهمترین مرحله ها بشمار میرود. نزول قرآن برای بشریت درروی زمین شرایط وضروریات مهمی را ایجاب میکند . 1 - مقام پیغمبری : درروی زمین ضرورت به شخصیت است که اهلیت وشایستگی دریافت کلام الهی را داشته باشد. با سعادت که سرور کائنات محمد مصطفی (ص)در مکه معظمه بتاریخ دوشنبه 12 ربیع الاول 20 اپریل 570 عیسوی دیده به جهان گشودند.این شخصیت فوق العاده استثنائی در تاریخ بشریت فردی امین، باتقوی،مصمم ،بااراده،عابد،زاهد واهلیت وشایستگی مقام پیغمبری را داشتند . از جمله صد ها خصوصیت استثنائی حضرت سرور کائنات به چند نمونه اشاره میکنیم . آنحضرت در محیط که همه اقوام واطرافیان شان بت پرست بودند ؛بزرگ شدند ولی هیچگاه بت نپرستیدند . در محیط که فساد به اوج خود رسیده بود ؛چنان صادق وراستکار بودند ؛ که لقب «امین» را برایشان داده بودند. در شورای بزرگان مکه «دارالندوه»که رهبران اقوام قریش در آن راه داشتند واشخاص کمتر ازچهل سال را در آن اجازه نبود ؛ حضرت محمد (ص) با لطف خوش ،اخلاق حمیده که داشتند ؛ در نوجوانی به «دارالندوه»راه پیداکردند.بنا برهمه خصوصیات عالی، الله سبحانه وتعالی ایشان رابه مقام پیغمبری برگزیدند . 2- ضرورت هدایت : آنچه گفته آمد؛ قرآن شریف کتابی برای هدایت بشریت میباشد واین چراغ هدایت در زمانی ضرورت است که انسان در انتهای ظلمت وتاریکی زندگی نماید. به گواه تاریخ در زمان تولد حضرت محمد (ص) انسان در انتهای ظلمت وتاریکی زندگی مینمود واین دوره را دوره جاهلیت گفته اند .درین زمان کودکان را به جرم دختر بودن زنده به گور میکردند.سه صد شصت بت ساخته شده دست بشر که هیچ قدرت وتوانی نداشتند؛ توسط اشرف المخلوقات پرستش میگردید.فحشا،فساد،قمار وده ها اعمال جاهلانه دامنگیر انسان بود. بدون شک در دوران جاهلیه انسان به هدایات قرآنی ضرورت داشت تا انسان را ازصراط الطاغوت به صراط المستقیم رهنمائی نماید. به یقین این شرط نرول قرآن مجید نیز آماده بود. 3 - ادبیات : از دیدگاه ادبیات قرآن شریف عالیترین مقام رادر تاریخ ادبیات بشریت دارا میباشد . برای فهم ودرک کلام قرآن شریف ،ایجاب دانش ادبی از شرایط خاص نزول قرآن مجید به شمار میربفت . در دوران جاهلیت که در بسا موارد انسان در تاریکترین وادناترین مقام قرار داشت ؛ برعکس ازنگاه ادبیات،فهم کلام عربی وشعروشاعری سیرسعودی را پیموده واعراب دوران جاهلیت استعداد،قریحه،تبحرفوق العاده عالی درین مکتب داشتند. بهترین اشعارزبان عربی درین دوران سروده وبا افتخار در دیوار کعبه شریفه نصب میگردید و اعراب با اشتیاق وعلاقه فراوان اشعار را زمزمه میکردند واز فهم و درک شکل ومحتوی مضامین ، استعارات،تشابهات کلمات وعبارات لذت میبردند . فهم ،درک وعلاقه به شعروادب عرب یکی دیگرازشرایط نزول قرآن مجیدرا آماده میساخت. با درنظرداشت مراحل سه گانه نزول قرآن شریف و آماده بودن شرایط ، احتیاجات وضروریات بشریت به کلام الهی که انسان را رهنمائی ومتقی بسازد ؛ اولین آیات قرآن مجید چنین نازل گردید. . حضرت خاتم الانبیا والمرسلین محمد(ص)در یکی از روزهای ماه مبارک رمضان درون غار حرا جبل النور به ردای خود را پوشیده بودند و در حالتی نیم خواب ونیم بیداری قرار داشتند ؛که حضرت جبرئیل ایشان را از خواب بیدار نمود .حضرت محمد (ص) متوجه شدند شخصی که نور از اوساطع میگردید پارچه که کلماتی باخط زرین درآن درج بود ؛ مقابل شان گرفته ومیگوید: اقرأ ... بخوان ... آن حضرت که امی بودند و خواندن ونوشتن نمیدانستند؛ صادقانه گفتند : من نمیتونم بخوانم. حضرت جبرئیل دست بر شانه حضرت محمد (ص) گذاشته و آن صدای ملکوتی وپرتأثیر پرده گوش شان را نوازش داد ... اقرأ ... بخوان ... باز جواب دادند من نمیتوانم بخوانم . حضرت جبرئیل دودست خود را بر شانه های حضرت محمد (ص) گذاشت ؛ فشاردستها آنقدرحضرت محمد(ص) را متألم ساخت که نزدیک بود بی حال شوند . حضرت جبرئیل گفت : « اقرأ باسم ربک الذی خلق ... بخوان بنام پروردگارت که آفرید . آفرید انسان را از خون بسته . بخوان و پروردگارتو بزرگوار تراست . آن که علم آموخت به وسیله قلم . آموخت انسان را آنچه نمیدانست ...» حالت فوق العاده به حضرت محمد (ص) دست داد سنگینی بزرگی بر شانه های شان حس میکردندوخسته ونگران شده بودند. ترس ودلهره برایشان پیش آمده بود میخواستند از جای بلند شوند ؛ نیرو وتوان از پای های شان رفته بود و به مشکل سر پای ایستاد شدند . قدم ها را به سختی برمیداشتند و با نهایت زحمت به طرف خانه روان گشتند . حضرت محمد (ص) به هر طرف آسمان که نگاه میکردند چهره آن شخص نورانی رامیدیدند که میگوید:« یا محمد تورسول الله هستی و من جبرئیل میباشم »محمد (ص) با قدمهای شکسته ریخته در حالیکه از ناتوانی وخستگی دست خود را به دیوار گرفته بودند؛ داخل خانه شدند. بی بی خدیجه وقتی حضرت محمد (ص) به آن حالت ورنگ وروی پریده دید ؛ با وارخطائی از ایشان پرسید چه شده است ... چه اتفاقی افتاده ... حضرت محمد (ص) در حالیکه میلرزیدند؛ گفتند : مرا بپوشان ... بی بی خدیجه دثار (نوعی از عبا) بر ایشان انداخت تا آرام شوند. حضرت محمد (ص) آنچه برایشان اتفاق افتاده بود ؛ گفتند .بی بی خدیجه سخت زیر تأثیر رفته ، محبت وصمیمیت ایمان قلبش را مملو ازعشق الله سبحانه وتعالی نمود.و جملات زیبا وقشنگ روی لبهایش نقش میگردید.« هرگز ترس وهراس را به خود راه مده و شادمان باش .خداوند هرگز تورا خوار نمیکند .توصله رحم داری ، راست گوی هستی ، بار ناتوانان را به دوش خود میکشی ، از راه پیشه وری روزی بدست می آوری ، مهمانان را پذیرائی میکنی و یار حق میباشی » به این ترتیب اولین آیات قرآن عظیم الشأن برای هدایت بشریت توسط جبرئیل امین به بهترین عالم وآدم خاتم النبئین حضرت محمد(ص)درغارحراجبل النورنازل گردید
اقرأ...
بخوان...
اقرأ باسم ربک الذی خلق ...
بخوان بنام پروردگارت که آفرید...
خلق الانسان من علق ...
آفرید انسان را از خون بسته ...
اقرأ وربک الاکرام ...
بخوان وپروردگار توبزرگوارتراست ...
الذی علم بالقلم ...
آنکه علم آموخت بوسیله قلم ...
علم الانسان مالم یعلم ...
آموخت انسان را آنچه نمیدانست ...
بالا
بازگشت