امین الله مفکر امینی
ایالت منی سوتای امریکا!
برج میزان 1386
بررسی مختصری در باره حقوق زن در جوامع بشری وبخصوص
در جامعه مرد سالاری افغان
پیش ازبررسی جوانب مختلف دیدگا ه ها درمورد ارزش های زن درجوامع بشری وبخصوص جامعه مرد سالاری افغان, لازم میافتد تا بتعریف مختصر معنی لغوی واصطلاحی حقوق پرداخت . طوریکه برای همه معلوم است حقوق یک کلمه عربی بوده وجمع حق میباشدوحق را میتوان عدالت ,انصاف ,راستی ومساوات تعریف کرد.دراصطلاح علمی ,حقوق عبارت ازقواعد ومقرراتیست که بمنظورتامین نظم وعدالت اجتماعی ازطرف حقوقدانان طرح و توسط قوه مجریه و تحت نظارت قوه قضایه بمنصه اجرا قرار داده میشود.
باساس این تعریف مختصر حقوق , حال میپردازیم به بررسی اینکه آیا زنان درجوامع بشری بطورکا مل ازحقوق مساوی نسبت بمردان بهره مند بوده ویا هستند؟ . اگرمروری بگذشته های تاریخ بشربیاندازیم درتمام دوره های تاریخ وباساس فرهنگ های موجود وگذشته زنان ,هیجگاهی چون مردان بحقوق مسا وی کا مل که جروبحث درزمینه با تفصیل وجزییات هرفرهنگ وکلچر, به هزاران جلد کتاب واثررا بنگارش وتحلیل میطلبد نایل نگشته اند. چون منظوردراین بحث بازتابی مختصریست ازمقام زن وارزشهای مادی و معنوی آن , لذا به تذکرات مختصر ذیل اکتفا میگردد:
در گذشته های تاریخ بشر و حتی امروز که با جهان ساینس و تکنالوزی فوق العاده پیشرفته سروکار دا ریم بصراحت برتری مردان نسبت بزنان چه ازلحاظ قوانین مدنی و چه ازلحاظ قوانین اسلامی ومذاهب مختلف قابل درک ودید میباشد. متاسفانه بعضی ازنویسندگان وفیلسوفان که نظریات آنان باتکای دیدگا ه های مذهبی وادیان مختلف استواربوده است اشتباها وبا خصلت مرد سالاری نظریات جعلی ,غلط , غیراخلاقی ودور از منطق وکرامت انسانی را بنگارش آورده اند وبرای پوشش این ادعا های نا درست شان چه در گذشته وچه حال به خالق جهان که ما مسلمانها بآ ن خداوند کریم ورحیم میگوییم تهمت بسته وهنوزهم می بندند . خداوند خالقی است نهایت مهربان وروف که هیچگاه درترازوی عدل اوکوچکترین بیعدالتی راه ندارد وهمه انسا نها را با حقوق مساوی سرشته است .
زن این موجودوالا گهر با قبول مسولیت وخصلت عظیم شکیبایی نه تنها درامربارداری وپرورش اطفا ل و مسایل زنده گی خانوادگی وارتباطات زناشوهری نسبت بمردان رجحان دارند بلکه حتی دربسیاری موارد قابلیت ومهارتهای خاصی در همه اموراجتماعی , فرهنگی, سیاسی و اقتصادی وهم رزمی ازخود ها بجا ی گذاشته اند که تاریخ بشر این درخشانی آنها را با خط زرین در دل خود جاه داده است.
در اینجا طورمختصر, بعضی ازتذکرات عده ای از تویسندگان و فیلسوفان را درباره زن بخوانش میگیریم
- زن حیوانی است که نه استوار است و نه ثابت قدم , بلکه کینه توزاست و ریاکار..... و منبع همه مجادلات و نزاع ها و بیعدالتی ها وحق کشیها.
آگوستین
از کتاب" سیمای زن در فرهنگ ایران "
- زنان باید در خانه بمانند , ساکت بنشینند , خانه داری کنند , بچه بزایند و اورا بزرگ کنند .
ازکتاب " حرمسرا: در پس دنیای حجاب "
- پایین بودن مقام زن نسبت بمرد امری طبیعی است . مردان باید برزنان چیره باشند مرد آقا و فرما نروای
خانه است . مارتین لوتر
- برابری زن با مرد مغایر با نظام طبیعت است . مردان میتوانند چندین زن داشته باشند .... شوهر و بچه
داشتن بهتر از نداشتن آنهاست ....
جان کالون , قرن 16 میلادی
ازکتاب" نامه های بهشتی "
- باساس آموزش های انجیل , زنان باید آشپزی , دوزندگی و بافند گی کنند . لازم نیست زنا ن به ورزش
بپردازند. از کتاب" نامه های بهشتی "
- زن حقیر تر از مرد است زیرا فقط از بخشی از بدن مرد آفریده شده است .....
امبروز از کتاب" کلیساوجنس دوم"
- تا زمانیکه زن برای زاییدن و بچه داری است با مرد تفاوت خواهد داشت , مانند تفاوت جسم و رو ح. اما
زمانیکه میخواهد بیشتر در خدمت کلیسا باشد تا درخدمت دنیا دیگرزن نخواهدبود و مرد نامیده خواهد شد
جروم " قدیس " از کتاب کلیسا وجنس دوم"
- حضرت رسول (ص ) فرمود: اگر امر میکردم که کسی برای غیرخدا سجده کند هر آیینه میگفتم که زنا ن برای شوهران سجده کنند و فرمود: زن نماز خود را طول ندهد برای آنکه منع کند شوهر را ازآنچه ازوی خواهد وفرمود : هرزنی که شوهراو را برای مجامعت بطلبد واو تاخیر کند تا شوهر به خواب رود,پیوسته ملایکه او را لعنت کنند تا شوهر بیدار شود.
صفحه 116-115 حلیه المتقین – ملا محمد باقر مجلسی , چاپ اول, انتشارات جمهوری.
امیرالمومنین ( ع ) وصیت فرمود به حضرت حسن ( رض ) که زینهار مشورت با زنان مکن , رای ایشان ضعیف وعزم ایشان سست است و ایشانرا پیوسته در پرده بدار و بیرون مفرست و تا توانی چنان کن که به غیرازتومردی را نشناسد وبه ایشان خدمتی به غیرآنچه متعلق به خود شان دارد مگذار که این از برای حال ایشان وخوشنودی ایشان وحسن وجمال ایشان بهتر است,زیرا زن گلی است خدمتکارنیست وهمچنین خودش را گرامیدار وسخنش را در حق دیگران قبول مکن و خود را بسیار بدست او مده .
صفحه 117-116 حلیه المتقین- ملا محمد باقر مجلسی, چاپ اول, انتشارات جمهوری .
مثالهای فوق ازهزاران مثالی است که تحت پوشش دین و مذهب و فرهنگ های مختلف وغیر پسندیده بزنان این نیروی خلاق که همه پیغمبران ,فیلسوفان, عارفان ,شعرا,نویسندگان ,سیاستمداران ,امپراطوران,فرا عنه مکتشفین , مخترعین , ملا و مجاهد , داکتران , معلمین و معلمات همه و همه از دامان پر گهر آنان پابهستی گذاشته اند نسبت داده شده و تذکر رفته است.
دربعضی مذاهب هندوواکثرا فرهنگ نا پسند آن چه درگذشته وحتی حال با زنان , پیش آمد های غیرانسانی تا سرحدزنده سوختاندن شان درپهلوی میت شوهران مضایقه بعمل نیامده است . بیت ذیل میتواند نمودی از فرهنگ نا پسند ی باشد که ماهرانه تحت نام وفای زن در قالبی بیتی بیان گردیده است .
درطریق عشق بازی کم ز هندو زن مباش
کز فراق مرده سوزد زنده جان خویشرا
این خود سوزی وخود کشی ها , که ازلحاظ قوانین جزایی جرم وجنایت محسوب میشود درکشورپهناور هندعلاوه بر عوامل و ریشه های فرهنگی, عمدتا ریشه های اقتصادی ومذهبی نیز دارد.
- عامل فرهنگی همانا عدم سواد و عدم معرفت زنان نسبت بخلقت و رول عمده شا ن در امور خانواد گی و اجتماعی است .
دروطن عزیرما نیزدر گذشته های پیش از قیام نظامی هفتم ثور, شایعه دختر فروشیها را هرهموطن ما به خوبی بیاد دارند که عوامل بیخبری ازقوانین و عمدتا عدم سواد , با عث هتک حرمت زنان وآزادی های فردی واجتماعی آنان گردیده و تا حال چنین روش تحت عناوین مختلف وجود دارد.
- عامل اقتصادی , همانا بر عکس دیگر نقاط جهان درهند تقاضای جیزوجوره توسط فامیل پسران از فامیل دختران است . دروطن ما درگذشته های پیش ازقیام نظامی هفتم ثورشایعه د خترفروشیها راهرهموطن ما بخوبی بیاد دارند منتها با این تفاوت که پسران مجبوربتهیه جیزوجوره وپرداخت مصارف زیا دوکمرشکن بفامیل های دختران میگردیدند که بالاثربا عث هم پاشید گی شیرازه فامیلی ها تا سرحد قتل وقتال میگردید
اما درکشورهند فامیل دختردار باید از پسرخواستگاری نماید و مکلف است پول و جیزوجوره مطالبه شد ه را دراختیار پسر وفامیلش بگذارد درغیر آن زنان مورد لت وکوب شوهروفامیل شوهر قرارگرفته وتاسرحد آتش زدن به بدن شان توسط شوهران و یا توسط خود شان می انجامد.
در سرزمین پهناور هند , موضوع خواستگاری برای دختران چون مارکیتی اموالیکه هر امتعه دارای قیمت خاصی است عمدتا تحت کتگوریهای ذیل صورت میگیرد.
برای جوانان تحصیل کرده ای طب , حقوق , انجنیری و اقتصاد باید فامیل دخترمبالغ هنگفتی که هرکدام درکتگوری خود مبالغ مشخصی که بالغ برلکها کلدارهندی میگردد تعیین شده بپردازد تا مراسم عروسی رو براه شو د.
عوامل وریشه های مذهبی:
طبق این عوامل, زنان بیوه درکشور پهناور هند نمیتوانند بازدواج دومی تن در دهند واگرهم چنین آزادی واجازه ای داده شود بدون دخالت فامیل خسر,غیرممکن بنظرمیرسد . موضوع طلاق گرفتن ازشوهران طبق مذهب غیرممکن وبمردان تعلق دارد. تولد دختر در خانواده هند , طوفانی ا زغم و اشک و بد بختی ا ست و زنانی که بیشتر دختر بدنیا می آورند , دیگراز خوشبختی و خوشی خانوا دگی باید دست بشویند. و رسم و روش زنده بآتش کشیدن زنان در وقت وفات شوهران در پهلوی میت شان بهمین سنن مذهبی استوار بوده است.
این طرز برخورد با زنان تحت هر عنوانی که باشد بحیثیت ووقار آنان که چون متاعی مور د معاملا ت خرید وفروش قرارمیگیرند صدمه ای بزرگ روحی وجسمی بآنان وارد میکند که این خود نا برابری انسان را نظر به جنس نسبت به همنوعش نشان میدهد.
همچنان در تاریخ قدیم مصری ها معمول بود که زمانیکه رود نیل به طغیان میگرفت بنام عروس نیل گفته زنی چون عروسی آراسته میگردید و تحفه یی قربانی گفته غرض پایین آمدن امواج بکام دریا فرو میرفت.
این روشها بهر ترتیب وعنوانی که صورت گرفته ویا میگیرد همانا خود کامگی وخصلت مرد سالاری نمی تواند مفهومی دیگر داشته باشد. بهرترتیب زنان درطول سده های تاریخ تحمل چنین رنج و عذابها راچه در قالب مذهب و دین و چه فرهنگ و سیاست بدوش کشیده اند . با گذشت زمان , زنانی قهرمانی عرض وجو د کردند و آواز رسای شانرا چه انفرادی وچه بشکل گروهی برضد این استبداد و ظلم و بخاطر رهایی از قید مرد سالاری و رهایی از قید هر نوع ستم واستثمارو بخاطر تامین حقوق مساوی از محیط خانواده گرفته تا محیط کار و ازسطح مزارع گرفته تا سطح کار در کارخانجات و فابریکات بلند نمودند و بخاطرپیروزی دراین امر تا سرحد مرگ از مجادله و ستیز دست برنداشتند.
در اثرکاروپیکار پیگیرزنان مبارزوترقیخواه , چه درگذشته وچه حال این پرده ظلمانی ازچهره زنان تاحدی برداشته شده و زنان مبتکری در همه عرصه های امور اجتماعی , فرهنگی و سیاسی عرض وجود نمو دند و زنان دیگرصرفا و صرفا مقید بامورخانه داری نبوده وضرورت شان دربیرون ازمنزل ودوشادوش قرار گرفتن شان با مردان امرحیاتی وضرورت مبرم اجتماعی تلقی گردیدودرعرصه جهانی چهره های درخشان وتابناکی جلوه گرشد که مثال هایی ازاین زنان تحت عنوان " زن ,زنده گی, دولتداری و صلح " تهیه, تدوین وپژوهش محترمه صوفیار- م منتشره تاریخی اول مارچ 2007 درسایت پرمحتوای اصالت بازتابی خوبی از آن بعمل آمده است که من صرفا از آن, اسمای عده ای بسیار محدود ازآن زنان اندیشمند و سیاستمدار را اینجا بارتباط موضوع بحثم نقل وتذکرمیدهم, چه بحث مفصل همانا مراجعه با صل پژوهش محترمه صوفیا دلچسپ وسرگرم کننده است زیرا درآنجا علاوه از ذکر اسمای آنان مختصرا از کارنامه های گرانمایه آنها نیز ذکربعمل آمده است .
1- مری رابینسون زن شناخته شد ه ایرلندی علاوه ازاینکه ریس جمهورکشورش بود کمیسری کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز انتخاب شد.
2- وانگاری ماتایی برنده جایره صلح, نخستین زن آفریقایی ودوازدهمین زن دنیاست کاین جایزه بین المللی را که طی بیش از یک قرن از اعطای آن میگذرد بدست مِی آورد.
3- وحباتارین ینجما 1962- 1893
ینجما بیوه قهرمان ملی سوحبا تار , معاون اول ریس هیات ریسه کشورمغولستان بود ونقش ریس کشور را هنگام خالی بودن این موضع از بیست وسوم سپتامبر 1953 تا 7 ژویه 1954 بعهده داشت.
4-سانگ چینگلینگ 1972-1981
بیوه دکترسن یاتسن , بنیانگذار جمهوری چین وزن براد رارتشبد چیانگ کای شک, جانشین او در سمت
ریس جمهوری چین ( تایوان آن زمان ) میباشد از 31 اکتوبر 1968 تا 24 فوریه 1972 هیچ ریس کشور اعلام نشده بود.
5- ماریا استلا ( ایزابل ) مارتینز دپرن1931
این زن از اول ژوییه 1974 تا 24 مارس 1976 به عنوان ریس جمهور ارژانتین خدمت کرد.
6- لیدیاگیلر تجادا (1926 ) او از 17 نوامبر 1979 تا 18 ژوییه 1980 ریس جمهور سرپرست بلیوی بود.
7- ویگویس فینبو گادتیر ( 1930 ) او از اول اوت 1980 تا اول اوت 1996 ریس جمهور ایسلند بود.
8-نینا سیمون خواننده زن سیاهپوست امریکایی نه تنها اینکه خواننده خوش صدا بودبلکه بخاطریکه او یکی
از مبارزان خستگی نا پذیر علیه تبعیض نژادی نیز بود شهرت داشت .
9- راتبیها پتیل اولین زن هندی است که اخیرا بحیث ریس جمهورکشورهند د رحا لیکه صد ها میلیون از
زنان هند به فقر و گرسنگی وتحقیر جنسیت بسر میبرند برحریف مرد خود فایق گردید.
در کشورباستانی وطن عزیز ما افغانستان که سلطه مرد سالاری, خاصتا تحت پوشش دین اسلام از سده هایی طولانی باینطرف بالای زنان اعمال میشود شکل دیگری داشته و تا اندازه ای بهمان پیما نه باقی مانده است. برای زنان جز کار خانه و باصطلاح اولاد داری چیزی د یگری جایز نبود . درس و تحصیل و حق کار درمحیط بیرون ازخانه توسط زنان عار وننگ برای مردان تلقی میگردید. زن ازنعمت دیدن جهان زیبا و مناظرقشنگ طبیعت و گشت وگذاردر تفریح گاه ها محروم وزیردلاق و چادری بی بهره از فیوض علم وادب و سایر مزایای ذیحق , زنده گی را وداع میکردند . گروه های جهادی در ابتدای فرمانروایی شان نیز دست کمی ازطالبان نداشته اند اگرجه انحطاف پذیری دررابطه با حقوق زنان در وطن ما تا اندازه ای بعمل آمده است ولی دقیقا با خواست وشرایط زمان و منشور ملل متحد هم آهنگی ندارد. اگرچه در قانون اسا سی دولت جمهوری اسلامی افغانستان برای اتباع افغانستان حقوق مساوی تضمین شده ولی در عمل و با سا س قوانین فرعی آ ن دیده میشود که هنوز هم این تفاوت هایی بین زن و مرد که ا ز همان خصال مرد سالاریها منشا میگیرد ازبین نرفته است . بطور مثا ل شهادت دو زن برابریک مرد از لحاظ تامین حقوق مساوی چه مفهومی جز همان مرد سالاری خواهد داشت . حقوق طلاق که عمدتا صلاحیت مردان دانسته شده مغایر ت با روحیه قانون اساسی کشور دارد. طالبان که خود ها را تامین کننده عدل وانصاف و عملی ساختن هدایات قرآن کتاب ما مسلمانها میدانند بکدام حق درب دانشگاه ها را بروی زنان بستند .بکدام حق دختران نا با لغرا بقید نکاح خود ها آوردند. چرا آنها را زندانی خانه های شوهران نمودند وحقوق گشت گذاررا بزور سوته ودانگ و شلاق ازآنها سلب نمودند. شنیدن موسیقی را خلاف هدایات قرآن وانمود کردند وصدها مثال دیگر.
میخواهم در ذیل با وجود تذکرات مختصری که ازروشهای غیرحقوقی وانسانی جهادیها وخاصتا طالبان در فوق بعمل آمده است , بمنظور بهتر شناختن هویت بیشتر شان از بعضی مواد مندرج مقرره تنظیم اجراات وزارت امر بالمعروف ونهی عن المنکر, منتشره جریده رسمی را که باساس فرمان شماره 1298 مورخ
1/12/1421مقام امارت اسلامی افغانستان در مورد انفاذ ضمیمه شماره یکم مقرره تنظیم اجراات وزار ت مذکورنافذ شده بنگارم :
فصل دوم- ماده چهارم :
بند (1) هرزنیکه با روی برهنه, بی حجاب ویا هم بدون چادری ازمنزل بیرون شود منزلش را نشانی نموده و برای شوهرش جزا لازم بدهد یا زنرا با نظرداشت حالت جا بجا تهدید نماید .هرگاه زن ذکر شده دروسایط نقلیه در حالت انتقال دیده شود دریور را نیز با نظرداشت حالت از یک الی پنج یوم حبس نماید.
بند(2) درصورت کشف و دستگیری کست های سازو سرود یا فلم های ویدیویی دردکان, هوتل و یا جا های شنوانندۀ کسـت ها یا مالک انرا با نظرداشت حالت از یک الی بیست روزحبس نماید وهم دوکان یا هوتل را تا پنج روز مسدود نماید.
- دکان و یا هوتل بعد از دادن ضمانت باز شده میتواند. بند(3) مردیکه ریش را تراش ویا کوتاه نماید با نظرداشت حالت , مجرم تا ده یوم حبس و یا حسب لزوم دید حاکم وقت تعزیر نماید.
هرگاه لحظۀ ازاین دوره تاریک ظلم واستبداد بخصوص دوره طالبی بگذریم وقدری بگذشته ای تاریخ میهن نظر بیفگنیم ما نیززنان فهمیده ومبارزی در طول تاریخ خود درهمه عرصه ها چه فرهنکی چه سیاسی وچه رزمی داشته ایم که با وجود حاکمیت مرد سالاری ازخود خاطره هایی تابناک بجا گذاشته اند که مثالهای این چنین زنان درخشان را مختصرا میتوان تنها با ذکراسمای شان چنین قلمداد کرد:
رابعه بلخی شاعره نامداروطن واولین شاعره زبان دری , بی بی عایشه شاعره بزرگ درنیمه قرن دوازدهم ملکه گوهرشاد بیگم زن ادیب وفرهنگ پسند خانم سلطان حسین بایقرا مربوط تیموریان هرات , آمنه فدوی شاعره قرن دوازده هجری , مخفی بدخشی شاعره , میرمن نازوانا, میرمن ملالی , میرمن زرغونه وصد ها زن ادیب و شاعره و سیاستمدار و مبارز دیگرچه در گذشته و حال, چه بشکل انفرادی و چه گروهی مربوط بسازما ن های اجتماعی و یا سیاسی در همه عرصه های حیا ت اجتماعی , فرهنگی و سیاسی قد علم کرد ه وعده ای هم آوازرسای شانرادرسخترین شرایط اختناق سیاسی ازپارلمان خاندان نادری بلند داشته بودند و بلند مینمایند و برای احقاق حقوق زنان بمبارزات پیگیر و خستگی نا پذیر پرچم مبارزه را هرگز از دست رها نکرده ونمیدارند که ازنمود های برجسته ای چنین زنان مبارزرفیق دکتورس اناهیتا راتب زاد بوده که شب وروز خستگی نا پذیربرای تحقق این امر شریف ازهیچ گونه بذ ل مساعی دربسیج زنان میهن عزیر ما افغانستان دریغ ننموده و عمر شریف شانرا وقف این راه ورسم شریف نموده اند.
کار و پیکار زنانی مبارز دیگر چون مینا ی شهید , ملالی جویا عضو پارلمان جمهوری اسلامی افغانستان و صد ها زن مبارز دیگر چه در گذشته وچه حال که شمشیر مبارزه برضد استبداد و تامین حقوق مسا و ی را از بیان تا تحریر در هرحالت ودر اختناق ترین شرایط بکار برده اند قابل ستایش میباشد.
من امیدوارم که زنان قهرمان و راستین مدافع حقوق دختران , زنان , مادران و بیوه زنان , اطفال ویتیما ن در سنگر نبرد علیه ارتجاع و کهنه پسندیها و نابرابری ها و شکست مرد سالاری ها پیگیرانه برزمند وامید قوی داشته باشند که برادران مبارزشان دوشادوش آنها بخاطرتحقق این امروالای شان تا آخرین رمق حیات با آنها خواهد بود .پیروزو سر بلند باد زنان مترقی و پیشگام وطن محبوب ما افغانستان.
نوت : تذکرات بعضی فرامین طالبان گرفته شده از سایت وزین وپرمحتوای آریایی. بعضی تذکرات فیلسوفان داخل دوقوسی های کوچک گرفته شده از تار نمای شبکه گلشن بخش مهمانان صفحه گلشن ازتذکرا ت احمد ایرانی.
بالا
بازگشت