نگا هی بر „چطور چنین واقع شد „
قدوس زریر
لشکرکشی اتحادشوروی دراواخردههّ هفتادعیسوی به افغانستان ازآن معماهای حل ناشدهّ قرن بیست است که هیچکس تا کنون سرنخ واقعی گشایش این معمارا پیدا نکرده است که چرا چنین شد ؟ بازیگران افغانی این معرکه،آنهای که پدرود حیات گفته اند اگرچیزی میدانستند یادربیان افکارخویش دیپلوماسی رابرصراحت کلام ترجیح داده و یا دانسته راباخودبرده اند وآنهای که در قید حیات اند یا همان شیوهّ دیپلوماتیک گفتار را ادامه میدهند ویا تقصیر واقعه رابه دوش حریفان سیاسی حواله میکنند٠
هزارویک گفته ایکه تاکنون درآثارتاریخ نوسان،تحلیلگران وکارشناسان افغانی تجلی یافته اند یا منبع دراسناد سرکاری دارند یا به حکایات وشنیده گی ها اتکا میورزند به گونه ایکه آخرالامر فهمیده نمی شود که آیا ارتش سرخ آمد ویا اورا آوردند٠
وضعیت در جناح شوروی وابسته به این قضیه هم تصویر بهتر ارائه نمی کند٠قبل ازاینکه زبان در شوروی باز میشد تصمیم گیرنده گان اصلی به دیار نیستی رفتند وآرشیف ها هم بعد ازآن وتا کنون آنطور گشایش نیافتند که بتوان به تمام حقیقت دسترسی یافت،سیاست مداران گناه را درمیان نظا میان جستجو میکنند و نظامیان هم به نوبهّ خود ادارهّ اندروپف﴿کا جی بی﴾ رامقصرمیشمارند٠
من تصمیم ندارم بخش افغانی این قضیه را به تحلیل بگیرم و نه میخواهم کاوشی در آرشیف های شوروی سابق انجام دهم چون نه حوصلهّ این کاررا دارم و نه امکانش را،بلکه می خواهم تأملی بریک نگارش نمایم که با موضوع بالا بی رابطه نیست٠
جنرالان شوروی بعدازاینکه آخرین سربازشان بدون سرفرازی پل حیرتان را به قصد بازگشت عبورکرد،همیشه سعی کرده اند تا دولتمردان آن برههّ افغانستان رابه گونهّ شریک شکست خویش قلمداد کرده و بی کفایتی نوع روسی ناشی از استعمال الکول را به آنها نسبت دهند٠
درشماراین جنرالان یکی هم لیف گوریلوف سرمشاورنظامی وزارت دفاع افغانستان دردوران حکومت های محمد داود-حفیظ الله امین﴿١٩٧٥-١٩٧٩﴾است٠
من نظریه های این سرمشاور رادر نوشتهّ زیر عنوان"چطور چنین واقع شد"درسایت وزین کابل ناته خواندم که دوست محترم عزیزعلیزاده برگردان آنرا به فارسی آغاز کرده است٠چون برگردان راختم ناشده یافتم به متن روسی آن مراجعه کرده مطلب را تا آخر به خوانش گرفتم٠
ازمترجم محترم آغای علیزاده پوزش می طلبم که قبل از ختم زحمات ایشان خواننده را قسمأ در جریان قرار میدهم٠به هیچ وجه هدف پیشد ستی درترجمه را ندارم،تنها می خواهم به خواننده اشاره برسانم که در گفته های این جنرال روسی زوایای وجود دارند که هوشیاری خواننده رامی طلبند٠
مطلب"چطورچنین واقع شد"درقالب یک مصاحبه تهیه گردیده که امیدوارم برگردان مکمل فارسی آن به زودی توسط محترم عزیز علیزاده در دسترس خواننده گان قرار گیرد٠
برمیگردم به اصل موضوع :
به اینکه جنرال گوریلوف اعزام قوای شوروی به افغانستان رامشکل اندروپوف و کا جی بی میپندارد کاری ندارم چون آنها بدون آنهم درین بحث سرگردان اند، بلکه می خواهم معلومات جنرال موصوف رابحیث سرمشاورنظامی دربارهّ اوضاع آنوقت افغانستان وارتش این کشورزیر سوال قرار دهم٠
وی درصحبتهایش مدعی می شود که کاربزرگی در جهت ارتقای قابلیت محاربوی ارتش افغانستان درسالهای ١٩٧٥-١٩٧٩انجام داده درحالیکه نمی داند کدام فرقه در هرات مستقر است، اگراین یاد فراموشی رانتیجهّ کبرسن بپذیریم که شمارهّ﴿١٧﴾ فرقهّ هرات یادش رفته ولی باید میدانست که در ارتش زیرمشوره اش فرقهّ با شمارهّ ٤وجودنداشت، ازجانب دیگربغاوت در فرقهّ ١٧هرات درآن زمان نه کارطرفداران ریس جمهورمحمد داود،طوریکه جنرال گوریلوف می گوید،بلکه نتیجه تحریکات افسران اخوانی بود چون محمد داود سازمان وتشکیلاتی درارتش نداشت که به سودش قیام کند٠
نشانهّ دیگری ازبی خبری این جنرال مشاوراظهاراتش در مورد خلقی ها وپرچمی هاست٠وی خلقی هارا"مانندخودش" فقیر وپرچمی هاراوابسته به ثروتمندان معرفی مینماید٠درست است که خلقی ها بیشتر منشأ اطرافی وپرچمی هامنشأ شهری داشتند، اما هردو قبل ازآنکه راه وهدف اصلی خود را بخاطر خدمت به مردم درماجرای حاکمیت دچار سردرگمی سازند متعلق به زحمتکشان کشوربودند ﴿لطفأ به بیانیه های ببرک کارمل در پارلمان شاهی مراجعه شود﴾٠ خنده آور است اگربگوئیم که تره کی چون ازناوهّ غزنی بود،فقیربود و ببرک کارمل که اهل کابل بود،فابریکه ای دراختیارداشت٠اظهرمن الشمس است که نه خلقی ها و نه پرچمی ها هیچکدام مالک سرمایه وثروت نبودند،همانطوریکه تره کی بدون هیچ ترک دنیا گفت، کارمل هم دیناری ازخود بجا نگذاشت٠بنائا چنین اظهاریه هارا تنها می شود ابتذال سرائی نامید٠
دیگرازحرفهای سبک سرانهّ این جنرال حکایت اش درمورد ببرک کارمل است٠
وقتی خبرنگارازوی سوال میکند که ببرک کارمل چگونه آدمی بود؟بدون آنکه شناخت شخصی ویاوظیفوی با او داشته باشد میگوید" آدم باسواد ولی پیانیتسه﴿به فارسی - ميخور﴾،به همین دلیل نمی توانست کشور را رهبری کند،دراطاقی میخوابید که کنارش آدم ما جابجا شده بود تا از رسا نیدن ودکا
برایش ممانعت کند"
بعد خبرنگارمی پرسد،آیا شما با او ملاقات کرده اید؟ در پاسخ میگوید که قبل ازتبعیدش به چکوسلواکیا در ضیافت سفیرشوروی با او ملاقات کرده است ٠
خواننده محترم! لطفأ به تناقض گوئی درگفتار این جنرال توجه فرمائید ٠او ببرک کارمل راتنها درسفارت شوروی درزمان حکومت نورمحمد تره کی دیده وبعد از بازگشت ببرک کارمل از تبعید که اصلأ در افغانستان نبود ازجزئیات در اطاق خوابش خبر داشت٠ جنرال گوریلوف به قول خودش بتاریخ ٤ دسامبر ﴿١٩٧٩﴾ افغانستان رابه قصد شوروی ترک گفت و در آنجا حتی رهبری سیاسی-نظامی شوروی به وی اعتماد نکرد تااورادرجریان تصمیم ارسال نیرو به افغانستان قراردهد وخبر این حادثه را از دوستش که در شهر ویتبسک زنده گی میکرد بدست آورد٠پس چطور ممکن است علا الرغم پنهان کاری ها ورازداری ها در نظام شوروی،آدمی که دیگر ربطی با این قضایا ندارد واز کا جی بی هم که" دوست"دولت جدید افغانستان است بدش می آید، ازجزئیات دراطاق خواب رئیس دولت افغانستان با خبرشود که او را بی مسئو لانه ﴿ پیا نیتسه ﴾ می نامد٠
معلوم است که جنرال موصوف زیر تاثیر دوران مشاورت و خاطره های دوستی با حفیظ الله امین صاف و ساده دروغ می گوید ٠
جنرال گوریلوف پنهان نمی کند که با حفیظ الله امین و جنرال های اودوستی و صمیمیت داشته است، چنانچه زمانیکه بعدأ از وی تقاضای بازگشت به افغانستان صورت می گیرد،تمام اصول"انترناسیونالستی"رازیرپاکرده پاسخ می دهد که چه گونه بازگشت کند در حالیکه دوستانش تیرباران شده اند،به گونهّ مثال از جنرال یعقوب رئیس ستاد ارتش﴿ لوی درستیز﴾ در حکومت امین که به جرم قتل نورمحمد تره کی اعدام شد به عنوان دوست صمیمی اش نام می برد اما این" انترناسیونالست"ازسرنوشت هزاران مظلوم وبی گناه که در زیرساطور امین جان سپردند اظهاربی خبری می کند٠
در اخیر عرض میکنم که در میان جنرالان باز نشستهّ شوروی سابق هستند فراوان افرادی که به علت یاس ناشی ازباخت قدرت، تراوشهای ذهنی خودرا هذیان گونه به خورد مردم می دهند ویا شکست شان در افغانستان را ارزیابی عقده مندانه نموده تلاش می ورزند برف رسوائی خود را به بام دیگران اندازند تادرمیان هم پیکان و هم نشینان حفظ آبرو کنند٠
والسلام
بالا
بازگشت