افغاتستان به تشنج و اشوب قبلی برمیگردد
خشونت کنونی به شیوه نادرست مصرف کمکها و کاربرد عساکرخارجی بی ارتباط نیست
نویسنده : بارنت – ر – روبین
منبع: واشگنتن پست
ترجمه به دری : احـمد راتب فـقـیـری
چندی قبل ایالات مـتـحـده امـریکا آغـاز یک برنامـه دو هفته ای عملیات نظامی در جنوب افغـانسـتان را علام کرد ، این عملیات را " عملیات اعتماد به کوهسـتان " نامگذاری کرده اند. ایالت متحده و افغانسـتان با اطمینان پیش بینی نمودند که این عملیات یه استقرار مجدد کنترول حکومت در ولایت قنـدهـار منجر خـواهـد شـد. همچو اعلام بذات خود اعتراف به این واقعـیت است
که چهـارو نیم سـال بـعـد از انکـه واشنـگـتن ریـشـه کــن شـدن طالبان و الـقـاعـده را از افغـانـسـتان خـبـرداد، ایـن گـرو ها بار دیگــر در موقـف تـهـاجـمـی در ایـن کشـور قـــرار دارنـد.
آشـوب چـنـد هفتـه قبل در شـهـر کابل نیز ازین واقعـیـت پرده بر داشت که خـشـونت حتی در مناطقیکه تحـت شـدیدترین کـنـترول حکـومت قرار دارند، به سـهـولت از عـمـق بـسطـح برامـده میتواند.
مردم امریـکا بایست از این امر متـعجـب مـیشـدند که افغـانـستـان علی الرغم حضور عـسـاکر امـریکائی و نیـروهـای ثبات و هـمکاری نـاتـوو با وجود مـساعـدت مـالـی جـهـانی دسـتخـوش آشوب و خشـونت گردیـد.
متاسفـانـه رشـد خـشـونـت قـسـما ٌ نـاشـی از شـیـوه نـادرسـت عـملکردعساکرقوای ائتلاف واشتباهات درمصرف همین کمک ها میباشد.
واقـعـات چـنـد ماه گـذشـته از سـه خـبط موجود در مساعـی بـیـن الملـلـی در افـغـانـسـتان پـرده بـرداشـت، نخسـت اینـکـه عـمـلکرد خـود سـرانـه ً قوای خـارجـی و مـعـافـیت عـساکر ائتلاف از مجـازات باعـث نـارضایـتی افـغـانهـا شـده اسـت ، ثانیآُ ایـنکه تـبـلیـغات نخستین درموردکـمک های خارجـی کـه در قـالب " پلان مـارشـال برای افـغانسـتان "مطرح میشد و انتظارات زیـادی را در نـزد مـردم افـغانسـتان ایـجـاد کـرده بـود بـه حـقیـقـت نه پـیـوسـت ، ثالثا َ عـدم کارائـی ونا تـوانی قوای امنیتی ودسـتگاه اداری حـکـومـت در تـحـت کنـتـرول آوردن یـک تـوطـئـه کـوچـک شـهـری و اسـتـقـرار حـاکـمیـت حـکـومـت مـرکـزی در خـارج از شـهـرهـای بـزرگ. .
آشـوب بـا بـی کنـترول شـدن یـک وسـیلـه نـقـلیـهَ نـظـامـی امـریـکائـی و مـرگ یک رهـگـذر آغـاز یـافـت ودر فـضـای تـشـنج کـه بـه تـعـقـیـب ایـن حـادثـه بـوجـود آمـد، عسـاکـر امـریـکائی، پـولـیس مـلی و بگـمان قـوی افـراد دیـگـر با اسـلـحـه آتـش گـشـودنـد و حـد اقـل 17 نـفـر کشتـه شـد . اشـتبـاهـات بمـباردمان قـوای ائـتلاف که در جـریان عمـلیات متعدد نـظـامی صـورت گـرفت باعـث مـرگ صـدهـا غـیر نظـامـی عـمدتا َ در جـنـوب وشـرق افـغـانسـتان گـردیـد. عـدهَ ای از اعـضای پـارلـمـان و مظـاهـره کـنـنده گان خـواسـتار آن شـدنـد کـه عسـاکـر امـریکائی متـخـلف مـطـابـق قـوانـیـن افـغانـستـان مـحـاکـمـه شـونـد. اعـمـال کارمـنـدان شـرکـت هـای قـراردادی امنـیـتـی کـه بـسـیار بـی دسـپـلیـن تـر از عسـاکـر اردو انـد، آتـش نارضائتی را بـیـشـتر شـعـلـه ور مـیسـازد. افـزایـش نارضـایتـی ناشـی ازیـن کشـتـارهـا و مـعـافـیت از مجازات باعـث آن مـیگـردد کـه طـالبـان در جـلب حـمـایـت روسـتـائیها مـوفـقـیـت بـدسـت اورنـد و نـارضـایـتی در شـهـر افـزایـش یـابـد .
الـبـتـه نـمیـتـوان رسـیـدگـی به تـخـلفـات عـسـاکـر امـریـکائـی را بـه دسـتـگا عـدلـی افـغـانسـتان در وضـعـیت کنـونـی اش سـپـرد. از جانـب دیـگـروقـوع اشـتـباهـات که مـنـجـربه مرگ افرادملکی مـیـگردد، در جـریان جنگ ضـد شـورشـیان چریک غیر قـابل اجـتنـاب اسـت، مخـالفـت در بـرابـر وضـع مـوجـود مخـصـوصـاَ بخاطر آن ازدیاد میـابـد کـه نـیـروهـای ائـتلاف تحـت رهـبـری امـریکا هـنـوز هـم بـر هـمان مبـنای حـقـوقـی فـعـالـیت میـکنـد کـه در اکـتـوبـر سـال 2001 (م) غـرض سـقوط دادن حکومت طالبان و نابود ساختـن الـقـاعـده تـهـیـه دیـده شـده بـود.
چـهـار سـال بـعـد از آن، با وصـف خـتـم انـتـخابـات ریاسـت جـمـهـوری و پـارلـمـانـی و تاسـیـس اردوی مـلی جـدیـد افـغـانستـان، هـنـوز هـیـچ نـوع موافـقـتـنامـه در مـورد مـوقـعیـت قـوای ائـتلاف مـوجـود نیـسـت. یـگانـه سـنـد مـوجـود عـبارتسـت از تـفـاهـمـنـامـه کـه نظـامیـان ائـتلاف را از سـاحـه صـلاحـیت قـضـائـی محـاکـم افـغـانسـتـان و مـحـکـمـه بـین المللی جـزا خـارج میـسازد. ادامه ایـن حـالت حـق حـاکـمیـت آن دولـتی را نـقـض مـیکـنـد کـه نـیـروهـای ائـتلاف خـود در ایجـاد آن کـمـک کـرده انـد.
عـدم مـوفـقـیت قـوای تحـت رهبـری امـریکا در بسته نمودن مراکزفعالیت طـالبـان در پـاکسـتان و رشـد سـریع حـملات خشـونتبار طالبان علی الرغـم عمـلیات نظامـی قـوای ائتلاف، باعـث آن شـده است کـه افغـانهـا به این قوا روز تا روز به حیـث قـوای اشـغالگـر و انـهـم اشـغالگـران نا موثـر بنگـرنـد.
طالبان معمولاَ اهـداف دارای اهـمیـت ثانـوی چـون سـازمـانهـای کمک بـشـر دوسـتـانـه و غـیره را مـورد حـملـه قـرار میـدهـند. اشـوبگـران کابل نیز به همچـو سازمانها حمله ورشدند ، بسیاری از افغانها بدین نظرند که این سازمانها ضیاع پول میپردازند و الـوده به فسـادنـد. بعضی از سازمانهای که مورد حـمله قـرار گـرفـتـنـد چـون سازمان بـین المللی مواظـبـت [1]خـدمات ضروری را بصورت موثـر و کـم مصرف ارائه میـکننـد، با وصـف اینکه برخی از اتهامات مبالغه آمیز و یا مبـتنـی بـر اشتباه میباشد، بایداذعان نمودکه فشـار اقتصادی و اجتماعـی ناشـی از حضور جامعه بین المللی حـالت انفجـاری دارد.
دخـول سریع نظامیان و سازمانهای خارجی در پایتخت باعث ایجاد اقـتصاد حباب گونه[2]شـد.
رشـد سریع تقـاضا بـرای کار ساختـمانی جنـگسالاران محـلی را به دلالان مبـدل سـاخت که در مـوقف شـریـک ویا نـماینده شـرکـتهای قـرار داد کنـنـده خـارجـی آغازبکار کـردنـد، این اصل مخصوصا در رابطه باآنهای که درشرکتهای خصوصی امنـیتی، هوتلها، رستورانت ها، بارهاومراکزتفنن صدق میکند. مراکز که دراعلانات رستورانت های چینایی نامگذاری شدند، اززمین روئیدند تا به نیازهای گوناگون اتباع خارجی پاسخ گویند. تفنگدارن سابق در شرکت های خصوصی امنیتی شامل کار شـدنـد تا در عـقـب چهـار دیواری مـرتفـع ساختمانهای بزرگ، امنیت خارجی های همچو من را بیگیرند که ده ها و در برخی موارد صدها بار بیشتتر از همکاران محلی خویش معاش میگیـرند و چنان زندگـی ای دارنـد که همکاران محـلی شان در صورت داشتن برق، صرفا درDVD های قاچاق شده دیده میتوانند.
این پدیده ها هم ارزشهای محاقظه کاران را نقض میکندوهم نا رضایتی جـوانان را به نمایش میگـذارند. ، قـرار مـعـلوم آنانی که به آشـوب شهری پیـوسـتـند بخصوص جـوانانی که قبلاَ َ تـفـنگـدار بـودنـد. این نوع جـوانان از وضع موجـود د لخـورند چـون زمینۀ بـهـبود زنـدگـی از طرُق مشروع را بـر روی خـویـش مسـدود میـبـینـند وحتی تـوانائی پـرداخـت مصارف ازدواج را نـدارنـد. ایـشـان از وظیفـه نـظـامی قـبلی خـویش کـه مقامات دولتی آنـرا زایـد تـلقی میـکنـنـد محـروم گـردیـده و احسـاس میکنند که از دنیای کـوچـک آنانی که اکنـون هـم از امتیازات و امکانات سوء استـفـاده از قـدرت بـرخـوردارنـد اخـراج شـده انـد.
جـوانانی که به اعـتـراضات خـشـونـت آمیز دسـت زدنـد، از قشـر وسـیعتـر ناراضیان نیز نمـاینـدگی میکنـنـد. افـغـانهـا مـیـگـویـنـد کـه حضـور امـریکا را در صورتـی مـیپـذیرنـد کـه خـارجـیها برای کـمک آمـده باشـند. کـنـدی جـریان بازسـازی، اضافه خـرچـی آشکار کمک کنندها در اجرای پروژه ها وکم بودن نتایج مشخص وقابل لمس از کار بازسازی حقایقی اند که افغانها در قسمت آن اتفاق نظر دارنـد. بهمین جهت اعتراض به اضافه خـرچی ها و دفاتر مُــرفۀ سـازمـانهای غـیر دولـتی درکمـپاین
پارلمانـی خزان گـذشتـه عـام پسـنـد تـرین مـوضـوع بـود.
طـرز اجـرا کمـکهـا در نیـرو گرفتن مجـدد طالـبان نیـز مـوثـر بـود.در کنـار علـل دیـگـر چون پایگا های مـستـقـر در پاکسـتـان، قاچـاق اوج گیـرنـده مـواد مـخـدره، الـهـام گـرفـتـن از عـراق و کمک الـقـاعـده، پالیسی خارجـیهـا نیـز در رشـد طـالـبـان مـوثـر بـوده اسـت. واگذار نمودن قرارداد اجراآی پروژه ها به شـرکـت ها ونمایندگی های مـوسـسات خـارجـی و ترجیح این شرکتها بـر شـرکـت ها و مـوسـسات باز سـازی داخلی باعـث آن گـردیـد کـه بازسازی در منـاطـقی که طـالبـان در آن فـعـال انـد
صورت نگیرد.
حـکـومت افغانستان از کشـورهای تمویل کننده تقاضا نمـوده تا با ارائـه کـمـکها از مجـرای بـودجـۀ
دولـتی افغـانستان از مصارف اجـرائی بـکاهنـد. درینحالت اجـرأ کمکها از طـریـق مکانیزمهای مـلـی صـورت گـرفته باعـث ارتـقـأ ظـرفـیـت اجـرائی حـکـومـت میـشـود. حکومت تا اکنون دسـت به اتخاذ بـرخـی تـدابـیـر جـلو گـیری از فسـاد اداری زده اسـت و این کار را باید با جدیت دنبال کـنـد. حکومت افغانستان خواستـار آنـسـت کـه کشـورهای تـمـویل کنـنـده ریسـک فسـاد اداری موسـسات حکـومتـی را بر ریسک انچـه کـه افغانها " فسـاد ادا ری خـارجـیها " مینـامند ترجیـح دهـنـد.
ایالات متحـده امـریکا و دیـگـر کشورهای تهیه کننـده کمـک مالی تا حـال به این خواست حکـومت
افغـانستان لبـیـک نگـفـتـه انـد. تمویل کننده ها دلایل زیاد دارند که برخـی از آنهـا درست بوده وادامۀ رسانیدن کمک ها از طریق یک سیستم موازی پرمصرف را توجیه کره میتوانند. واما این سیستم موازی قادر به اجراأی پروژه های کمک شده در مناطق استراتژیک کشـور نبوده و ضما َ مشکلات اقتصادی و تشنج اجتماعی که زاده سیستم موازی است، دسـت آورد های ما را تهـدید میکنـد.
حرف آخر اینکه ساختار های امنیتی که بکمک ما ایجاد شده اند، فاقد کارآیی لازم میباشند. پولیس ملی در برابرچند صد آشوبگـر، صحـنـۀ مبارزه را رهـا نـمـوده و نا پـدیـد گردید. در بـرخـی از قسمتهای افغـانستان ادارات حکـومتی دفاتر و پوسته های خود را بعد ازمقاومت نا چیز ترک گـفـتـه و یا به شکل غیـر فعال با طالبان هـمکاری نموده انـد. پـرسونل پولیـس شـهـر کـه فـاقـد وسـایل وتعلـیمات لازمـه برای کنـترول اغتشاش است، دست به فـرار زده و در برخـی مـوارد به آشوبگـران پیوست. آنها مورال خودرا از دست داده اند، معاش ناچیزدریافت میکنند و به فساد اداری مبتلا اند.
بعد از آشوب، وزیرداخله بیانیۀ رسمی انتشار نداد. این مامور دولت که در ساحه تطبیق قانون مسلکی نیست قبلاًً قومادان تنظیمی در شمال کابل بوده و تقررش بخشی از معامله سیاسی رئیس جمهور حامد کرزی با قواندانان همان منطقه است که غرض حفظ موازنه سیاسی بنفع قوماندان پنـجشـیری
( شمال کابل) صورت گرفتـه است.
اگـر چـه حـوادث در سـاعـات صبـح آغـاز یافت، رئیس جمهور کرزی تا ساعت هـفـت شام ملت را مخاطـب قرار نـداد. بالاخـره، حـین ظـهور در صـفحـه تلـویزیون بعـوض استناد به وزیـر داخـلـه از " برادر خویش امـان الله گـذر" نقـل قـول کـرد. در روزهای بـعـد از واقعـه امان الله گـذر را در پُـست قـوماندان پـولیـس شـهـر کابـل و بـرخـی از قـوماندان های دیگر آن منـطـقـه را، بـعـوض نامـزدهای پیـشـنـهاد شـده تـوسط بُـورد اصلاحـات پـولیـس درمـقـامات حسـاس رهـبری پـولـیس مـقـرر کـرد.
رئـیـس جـمهـور در جنوب کَشـور نـیـز به اقـدامـات مشـابـه دسـت زد. درحـال نـاراحتـی وتأُثـر از عـدم پـیشـرفـت نـیـروهـای ائـتلاف در صـحـنـه نـظـامـی و کنـدی پـروسـه تـوسـعـۀ اردوی ملی، رئیس جمهـور تـصمـیم گـرفـت کـه گـروهـای مـلـیشـه را که طـی دو سـال با قبـول مشـکلات زیاد منـحـل شـده بـودنـد، دوبـاره مسـلح سـازد.
بسـیـاری از قـومانـدانهـای فوق بـخاطـر اشتـراک در قـاچـاق مواد مخـدره، اعـمـال خشـونـت و ارتـکاب جـرایـم ضـد بشـری در بـیـن اهـالـی منـفـورنـد. ایـن ملیـشه به مسئلۀ اصـلاحـات اداری کـه به کندی ادامـه دارد صـدمـه میـزنـد و اهالی قـریـه جـات بیشـتـری را وادارمـیسـازد کـه بـخاطـر امنـیـت جـان و مـال خـود به طالبان بـپیـوندنـد.
بـحـران امنـیـت و از میـان رفتـن اعتـماد کـرزی به مـوفقـیت اصـلاحـات الهـام گـرفتـه ازغـرب قـسما َ از این ناشی میگـردد کـه ادارۀ بـوش بعد از بـدست آوردن پیـروزی اساسـی نظامـی، از اشتـراک در مسـاعـی دولـت سازی و ریـفـورم امتـنـاع کـرد. بـرعـکس روحـیـۀ جهـانـی در مـورد عـراق کـه حـتی اداره بـوش نیـز خـواستـار خـروج قـوای خـویـش بـعـد از حصـول هـدف اسـاسی حمـلـه بـود، ( در رابطـه با افغـانستـان) ملل بسیـاری خـواسـتار ادای سـهـم در بخـشـی از اصلاحات وبازسازی بـودنـد. بطـور مثـال اصلاحـات پـولیـس را کشـور جـرمنـی بـدوش گـرفـت. امـا
این تمـویل کننـدهای عـمـده نیز فـاقـد تـوانائی تـهـیـه منـابـع و ظـرفـیـت هـای لازمـه انـد. در نتـیجـه اصلاحـات پـولیـس و سیـستـم عـدلـی- قضـائی بـسـیار عـقـب تـر از کاروان کـُنـدرو تشـکیـل اردوی مـلـی قـرار دارد. ایـن حـالـت سبـب ایجـاد بـحـران اعتـماد نسـبت به مسـاعـی بیـن الملـی بـرای اصـلاحـات در افـغانستان شـده اسـت. با وصف این وضع، عـلایـم کـه حـاکی ازدرک عمـق و سنـگـینی ایـن بـحـران تـوسـط اداره بـوش باشـد، بنـظر نمیـرسـد.
اشتباهات کـه در اینجـاه تحـلیل گـردیـد چنـد مـورد معـدود اسـت از بـخـشـهای به ناکامـی انجامیده پالـیسـی ما در مـورد افغـانسـتان. وخـامـت روز افـزون روابط افغـانستان با پـاکسـتان، رهبـری نادرسـت و کمـبـود منابع مـالی در سـاحـۀ مبـارزه با مـواد مخـدره، تـهـدیـد در گیر شـدن ( افغـانسـتان) درصورت رویارویی ما با ایران و اختلافات قـومـی اوج گـیرنـده همـه و همـه مؤفقیت نخسـتـین و حیـاتـی تـرین جنـگ دفـاعـی ما را علیه الـقـاعـده و هـوادارانـش تهـدیـد میـکنـنـد. افـغـانهـا با مسـاعدت بیـن المللـی، ساختـارهای حکـومـتداری واحـیأ مجـدد اقـتـصاد را اساس گـذاری کـرده انـد. در صـورت اتخـاذ پـالیسـی هـای درسـت، ایـن سـرمایـه گـذاری بـه ما امکان آنرا میـدهـد کـه پـیروز شـویـم . هـرگاه دهـشـت افگنـی و اعـتراضات خشـونت آمیـز قادربه تکان دادن اداره بـوش و خـارج سـاختـن ایـن اداره از مـوقـف تـجـاهـل کنـونی گـردد، خشونتگران علاوه بـرامتیازاتی کـه قبـلا َ در افغـانستان حـاصل نـمـوده انـد، مـصـدر خـدمـت بیـک هـدف مشـروع نیـز میـگـردنـد.
بالا
بازگشت