محمداکرام اندیشمند
پیروزی کرزی در نبرد پارلمانی
تائید اکثریت وزیران پیشنهادی رئیس جمهور کرزی از سوی مجلس نمایندگان یا ولسی جرگه، دومین پیروزی حامد کرزی در تشکیل کابینۀ پیشنهادی ومورد نظر او محسوب می شود. پیروزی نخست او درانتشار لست وزیران آینده ومعرفی آنها به ولسی جرگه بود. چون موصوف وزیران کابینۀ آیندۀ خود را بدون مشوره وتوجه به تمایلات ونظریات محمد یونس قانونی رئیس ولسی جرگه و برهان الدین ربانی رهبر اپوزیسیون پارلمانی وبدون اعتنا به نقاط نظر وملاحظات معاونان خود به ولسی جرگه غرض تائید وکسب رای اعتماد ارائه کرد. درحالیکه منتقدین ومخالفین کرزی در داخل پارلمان قادر به هیچگونه واکنشی نشدند تا موجب تغیر درلست پیشنهادی وزیران از سوی رئیس جمهور شود، معاون اول او نیز در داخل دولتش علی الرغم گفتگوی تندی با کرزی نتوانست تغیری را درلست وزیران به رئیس جمهور بقبولاند. پاسخ کرزی به معاون اول خود این بود که من به حیث رئیس جمهور منتخب، وزیران آینده را به ولسی جرگه معرفی می کنم وهرگاه شما با این لست توافق ندارید می توانید استعفا دهید وبه اپوزیسیون بپیوندید. البته معاون اول بجای استعفا وادامۀ مخالفت وانتقاد از لست وزیران نامزد، این لست را به نمایندگی از رئیس جمهور کرزی به مقر ولسی جرگه برد و آنها را برای کسب رای اعتماد به ولسی جرگه معرفی کرد.
تکروی رئیس جمهور کرزی در معرفی وزیران و حذف بسیاری از وزیران منسوب به مجاهدین از لست پیشنهادی به ویژه حذف داکتر عبدالله وزیر خارجه ابن حدس وگمان را بوجود آورده بود که بسیاری از وزیران پیشنهادی رئیس جمهور کرزی نمی توانند از ولسی جرگه رای اعتماد بگیرند. چون بسیاری از کسانیکه چه در داخل وچه در خارج کشور ازبیرون به داخل ولسی جرگه نگاه می کنند اکثریت اعضای آنرا از مجاهدین واعضای تنظیم های جهادی می یابند. واز آنجائیکه در لست پیشنهادی وزیران برخی از وزیران منسوب به مجاهدین به نظر نمیخورد و برعکس تعداد قابل ملاحظۀ وزیران از افرادی با سابقۀ عضویت در احزاب چپی ویا دارای تمایلات وروابط با گروه های چپ سابق وجود داشت، این ذهنیت را ایجاد کرد که ولسی جرگه با داشتن بیشترین اعضای منسوب به مجاهدین سابق به کابینۀ پیشنهادی کرزی رای اعتماد نخواهد داد. درتحلیل وبررسی های برخی نویسندگان در مطبوعات داخل کشورنیز از کابینۀ پیشنهاد به عنوان کابنیۀ پیش مرگ نام برده می شد. اما برخلاف این حدس وگمانها دیده شد که وزیران پیشنهادی وبه خصوص تمام وزیران مورد نظر رئیس جمهور کرزی مؤفق به کسب رای اعتماد از ولسی جرگه شدند. جالب این است که چهار وزیر رد شده از سوی مجلس نمایندگان ازوزیران مورد نظر رئیس جمهور نبودند. کرزی از همان آغاز به سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات وفرهنگ گفته بود که شانس او در کسب رای اعتماد از ولسی جرگه اندک است وخود داوطلبانه راضی شود که نام او را از وزیران پیشنهادی حذف کند. اما رهین در خواست کرزی را نپذیرفت وکرزی هم برای راضی نگهداشتن بابای ملت وحواریونش که رهین از خادمان ومخلصان دربار بابا پنداشته می شد نمی توانست به وزیرمذکور اعمال فشار نماید واورا از لست وزیران حذف کند. فرد مورد نظر رئیس جمهور کرزی در کرسی وزارت اطلاعات وفرهنک زلمی هیواد مل است که شاید در دور دوم به ولسی جرگه معرفی شود. وزیر پیشنهادی ترانسپورت گل حسین احمدی از وابستگان حاجی محمد محقق بود که او را نیز کرزی برخلاف تمایل قلبی اش به خاطر جلب خشنودی محقق به پست وزارت پیشنهاد کرد. داکتر حیدر رضا وزیر پیشنهادی تجارت نیز از وزیران مورد نظر کرزی نبود ورئیس جمهور این پست را به داکتر عبدالله وزیر خارجه درنظر گرفته بود که بعد از تردید داکتر عبدالله، با دل ناخواسته داکتر حیدر را در وزارت تجارت منسوب کرد. محمد امین فرهنگ نیز چندان مورد پذیرش کرزی وتیم او درداخل حاکمیت قرار نداشت.
پرسش اصلی این جااست که چگونه کابینۀ پیشنهادی رئیس جمهور بر خلاف حدس وگمانها مؤفق به کسب رای اعتماد از ولسی جرگه گردید؟ به خصوص کسب رای اعتماد داکتر دادفراسپنتا وزیر خارجۀ پیشنهادی که علیه او تبلیغات گسترده ای در داخل وجود داشت شگفت آور و یک موضوع دلچسپ وقابل بررسی محسوب می شود. و به همان حد نامزدی موصوف در وزارت خارجه از سوی کرزی قابل تأمل و پرسش برانگیز به نظر می خورد. چون داکتر داد فر رنگین اسپنتا زمانیکه بیشتر از یکسال قبل به حیث استاد مهمان وارد دانشگاه کابل شد، در برابر کرزی وامریکایی ها به عنوان حامی خارجی او ودولتش دید بسیار منتقدانه وپرخاشگرانه داشت. او تا دورانیکه به مشاوریت رئیس جمهور در امور بین المللی گماشته شد به این دیدگاه وموضع گیری اش ادامه داد. اما پس از آن نظریات اسپنتا تغیر خورد وبصورت غیر مترقبه به عنوان وزیر خارجه از سوی کرزی پیشنهاد گردید. کسانیکه در داخل کابل روابط وسیاست کرزی را از نزدیک وبا آگاهی دنبال می کنند معتقد هستند که روابط داکتر دادفرسپنتا قبل ازحامد کرزی با برادرش قيوم کرزی که عضو ولسی جرگه است بسیار نزدیک ومحکم میباشد. او از سوی قیوم کرزی در این پست به رئیس جمهور کرزی قبولانده شد. گفته می شود که قیوم کرزی نقش بسیار اصلی و قدرتمندی در داخل دولت کرزی ایفا می کند. برخی از عناصر وگروه های چپی که بسوی قوماندانان وافراد مجاهدین سابق در داخل پارلمان ودولت به عنوان جنگ سالاران وجنایتکاران جنگی می بینند ودربرابر آنها عقده وخصومت دارند احراز وزارت خارجه را ازسوی داکتررنگین اسپنتا گامی در جهت پیاده ساختن پروژۀ عدالت انتقالی وبه محاکمه کشاندن آنها می پندارند.
پیروزی کرزی در کسب رای اعتماد وزیران پیشنهادی اش از ولسی جرگه به عوامل ودلایل مختلفی ارتباط می گیرد که ضعف اپوزیسیون پارلمانی دولت در داخل پارلمان یکی ازاین عوامل محسوب می شود. این ضعف از یکطرف ناشی از فقدان برنامه وهمآهنگی میان اعضای اپوزیسیون در داخل پارلمان بود وا زسوی دیگر رهبران اپوزیسیون اتحاد نظر در مورد اعضای پیشنهادی کابینه و افراد مورد نظرشان به عنوان بدیل در کابینۀ آینده نداشتند. دفتر فعالیت های پارلمانی اپوزیسیون در بیرون از پارلمان که باید نظریات وموضع گیری های وکیلان را توحید وهمآهنگ می ساخت به جای یک دفتر واحد از دودفتر ناهمآهنگ ومختلف تشکیل شده بود. در رأس یکی از این دفتر ها عتیق الله بریالی از نزدیکان محمد یونس قانونی رئیس ولسی جرگه قرار داشت که خود عضو ولسی جرگه نبود. در رأس دفتر دیگر برخی از اعضای ولسی جرگه از جمله صالح محمد ریگستانی وکیل منتخب پنجشیر وتعداد دیگر به شمول استاد ربانی قرارداشتند. در حالیکه کاندید وزیر داخله از سوی کرزی انجنیر ضرار احمد مقبل از ولایت پروان وعضو اسبق جمعیت اسلامی و ازلحاظ قومی تاجک بود، فرد مورد نظر قانونی به این پست عتیق الله بریالی محسوب می شد. هرچند کرزی ضرار احمد مقبل را خود به وزارت داخله نامزد کرده بود اما برای برهان الدین ربانی و وکیلان نزدیک به او بسیار دشوار بود که دربرابر وزیر داخلۀ پیشنهادی قرار بگیرند و به اورأی مخالف بدهند. این درحالی بود که بسیاری از وکیلان منسوب به جمعیت اسلامی در داخل ولسی جرگه ضرار احمد مقبل را به عتیق الله بریالی تر جیح می دادند و از نام بردن بریالی به عنوان نامزد وزیر داخله احساس نارضایتی وناراحتی میکردند.
درمورد داکتر عبدالله وزیر اسبق خارجه نیز نظریات بسیار منفی در میان مجاهدین و وکیلان منسوب به مجاهدین اسبق وجود داشت. تمام رهبران جبهۀ متحد سابق متشکل از برهان الدین ربانی، محمد یونس قانونی، محمد قسیم فهیم، جنرال عبدالرشید دوستم، محمد کریم خلیلی وحتی احمد ضیاء مسعود از داکتر عبدالله به شدت ناراض بودند. با توجه به حساسیتی که در مورد داکتر عبدالله وجود داشت حتی اگر او در پست وزارت خارجه از سوی کرزی پیشنهادمی شد احتمال اینکه او دراین وزارت مورد تائید ولسی جرگه قرار بگیرد بسیار ضعیف به نظر می خورد. یکی از دلایل کسب رای اعتماد داکتر اسپنتا به همین نارضایتی مجاهدین و به خصوص وکیلانی که به نحوی با گروه های جبهۀ متحد سابق روابط وعلایقی داشتند، بر میگشت.
عامل دیگری در رأی اعتماد ولسی جرگه به وزیران نامزد در بیانات و پاسخ های وزیران به ولسی جرگه نهفته میباشد. وزیرانی که در ولسی جرگه با استدلال وروشن صحبت نمودند وبه پرسش های وکیلان پاسخ منطقی ومستدل ارائه کردند مؤفق به کسب رای اعتماد شدند. از میان این وزیران داکتر داد فر اسپنتا، حنیف اتمر وانورالحق احدی وزیران پیشنهادی خارجه، معارف ومالیه در پیشاپیش همه قرار داشتند. ضیف ترین وزیر درمیان همه که نتوانست به پرسش وکبلان پاسخ روشن وقانع کننده ارائه کند سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات وفرهنگ بود. هرچند که با او تمام جناح های سیاسی، گروهی وقومی چه در داخل پارلمان وچه دربیرون سر مخالفت داشتند و اورا به مسایل مختلفی متهم میکردند. گل حسین احمدی یکی دیگر از وزیرانی بود که در سخنرانی خود بسیار ضعیف ظاهر شد وبسیاری از کسانیکه اورا در سخنرانی وارائۀ پاسخ به پرسش های وکیلان مشاهده کردند به این نتیجه رسیده بودند که رای اعتماد مجلس را به هیچ صورتی کمایی نمی کند.
نقش مهمانی های برخی وزیران ودادن تحایفی به وکیلان نیز یکی از عوامل کسب رای اعتماد به آنها محسوب می شود. دعوت به مهمانی از سوی برخی وزیران چنان افتضاح آمیز بود که حتی ازتربیون ولسی جرگه اعلان می شد که وکیلان محترم مهمان فلان وزیر هستند. فعالیت انفرادی وزیران در دیدار وصحبت با وکیلان با نفوذ نیز نقش مهمی در کسب رای اعتماد داشت.
رهبری عبدالرسول سیاف به عنوان یک رهبر تنظیم جهادی در رأس وکیلان طرفدار رئیس جمهور یکی دیگر از عوامل کسب رای اعتماد وزیران پیشنهادی از ولسی جرگه بود.
کرزی وسیاست او به عنوان یکی از عوامل مهم در کسب رای اعتماد ولسی جرگه به وزیران پیشنهادی وی قابل محاسبه وبررسی است. کسانیکه از بیرون به کرزی نگاه می کنند اورا آدم سطحی ، عاطفی ونا مؤفق در سیاست ارزیابی می کنند. اما کرزی برخلاف ، آدم بسیار زیرک وسیاستمدار هوشیاری است که به آسانی اهداف خودرا پیاده می کند و موانع را از سر راه خود با زیرکی ونیرنگ برمیدارد. هرچند که اورا در موقعیتش به عنوان رئیس جمهور، حمایت نظامی ومالی ایالات متحدۀ امریکا وکشورهای غربی تقویت می کند واز رهنمایی آنها وتیم نیرومند مشورتی در داخل دولتش برخوردار میباشد.
رئیس جمهورکرزی در تغیر نظریات وموضع گیری های وکیلان ولسی جرگه نقش عمده ای داشت. جالب این است که او این نقش را بصورت غیر مستقیم ونامرئی بازی کرد. داکتر عبدالله را با این وعده که در لست وزرای پیشنهادی به عنوان وزیر خارجه قرار دارد قبل از انتشار لست در رأس هیئتی به ایالات متحدۀ امریکا فرستاد. بعداً اورا در حالتی قرار داد که گویا با ردشدن داکتر داد فر اسپنتا از سوی ولسی جرگه به نامزدی دوبارۀ وزارت خارجه امید وارباشد. اورا با این امید واری به سفر هندوستان برد. به مارشال محمد قسیم فهیم حتی پیش از انتشار لست وزیران پیشنهادی وعده کرد تا اورا به صفت مشاور ارشد امنیتی رئیس جمهور تعین می نماید که فعالیت وزارتهای مسلح را تحت نظر داشته باشد و آن وزارت هارا رهبری کند. او امضای چنین فرمانی را به زمان پس از تائید وزرای پیشنهادی از ولسی جرگه معطل کرد تا مارشال مذکور در جریان صحبت وزرا وکسب رای اعتماد از ولسی جرگه هیچگونه موضع گیری در مخالفت با نظریات رئیس جمهور نداشته باشد. اینکه اکنون او به وعدۀ خود عمل خواهد کرد و مارشال محمد قسیم فهیم را در کرسی ارشد مشاوریت خواهد گماشت یا نی روز های آینده روشن می شود.
آنچی که رئیس جمهور کرزی از پیروزی خود در هردو مرحلۀ معرفی وزیران نامزد و تائید آنها از ولسی جرگه بدست آورد همانا تضعیف وشکست پارلمان به عنوان یک نیروی ایجاد گرتوازن وتعادل در قدرت وحاکمیت است. کرزی در اولین زورآزمایی خود با پارلمان مؤفق شد که توان ونیروی پارلمان را در برابر اراده وتصامیم خود مهار کند. در حالیکه ریاست قانونی در ولسی جرگه برای رئیس جمهورکرزی از آغاز یک شکست غیر مترقبه وشگفت آور بود اما عبور او در نخستین مرحلۀ زورآزمایی از سد پارلمان جبران آن شکست ناگهانی محسوب می شود. اینکه رئیس جمهور کرزی با کابینۀ منتخب وبه قول خودش غیر ائتلافی وهمنظر تا چه حدی راه های مؤفقیت را در آینده خواهد پیمود، آینده پاسخ خواهد داد. اما اگر به کابینۀ کرزی ازدید یک کابینۀ متخصص وشایسته سالار نگاه شود نمی توان این کابینه را با چنین ویژگی معرفی کرد. هرچند وزیرانی با این خصوصیت در کابینه قرار دارند. کابینه همچون پارلمان از افراد ی دارای اراء وعقاید گوناگون فکری وسیاسی وتعلقات قومی وگروهی تشکیل شده است. به نظر میرسد که برای رئیس جمهور کرزی پیش ازهمه موجودیت یک کابینۀ مطیع وضعیف اهمیت دارد تا یک کابینۀ قوی و تصمیم گیرنده .
بالا
بازگشت