گر بذر امید میفشا نی بزمین
یا نخل امید مینشا نی بزمین
نومید مشو زرویش دانه ء نو
فردای دگرریشه رسانی بزمین
"فروغ هستی "
به پیشواز جشن آسمان وش
کودک میهن
" کودکان آینده ء جهان ا ند “
بسوی دنیا ی پر ازشگفتی کودک بروید
در نتیجه ارزیابی نقاد انه ء نشرات سال 1384 خورشیدی سایت آریایی این حقیقت روشن گردید که درسال گذشته استاد ان آموزش وپر ورش، سخنوران روانشناسان ،حقوقدانان ، طنز نویسان ، ادبیات شناسان نویسنده گان بیک سخن دوصد تن ازهمکاران قلمی سایت آریایی به سرنوشت غم انگیز ودردناک هفت ملیون ودوصد هزار کودک وطن نیند یشیده وبیشتر به فکر وذکر گذشته وتحلیل شعارهای پرحرارت سیاسی روز بوده اند . درگزارشی که به بهانه چهارمین سالگرد نشرات سایت آریایی نوشته بودم این سهل انگاری من ودیگر همکاران قلمی سایت پربیننده وخواننده آریایی برجسته شده بود
ولی همزمان با چهارمین سالگرد زنده گی روشنگرانه ء " سایت آریایی " مقالت آگاهی بخش وسودمند ی به همت محترمه عزیزه عنایت ، زیر عنوان :--- " نگاهی بوضع زندگی کودک افغانستان " برای نخستین بار درسایت آریایی انتشار یافت وبه این خواست مبرم جامعه مستعد به تکامل ما پاسخ رو شن وواکنش بسیار ضروری ومثبت گفته شد .درین نوشته ودر روشنی گزارشهای نهادهای فرهنگی ، صحی واجتماعی سازمان ملل متحد ، وضع بی سر وسامان ودردناک کودک وطن ما ، بزبان فصیح ارقام و اعداد تصویر وبیان گردید .ازجمله تعریف جامع و روشن جهانی " کودک " دردسترس خواننده گان قرارگرفت .
به اساس تعریف قبول شده ء جهانی هر نوزاد آدمی از آغاز تولد، شیرخواره گی تا 18ساله گی کودک میباشد . این نیرو و سپاه رشد یا بنده نزدیک به هفت ونیم ملیونی افغانستان، درحال حاضر در دشوار ترین وضعی ودرخط اول جبهه فقر ومرض بامرگ پنجه نر م میکنند هر روز پنجصد تاشش صد تن ازین پیشمرگان جامعه و غنچه ها ی امید مردم غمپرور ما ، پیش از شگفتن ورسیدن به سن پنجساله گی سوگمندانه میمیرند وپرپر میشوند
باید دانست که آگاهی به تعریف جهانی کودک ، شناخت کودک وسلامت این نسل روینده ء افغانستان جهان وشناخت همه جانبه ء نیازهای مادی ، آموزشی و پرورشی کودک ، آگاهی بزبان ، روان ، ذوق ادبی وادبیات کودک توجه به تهیه کتاب ،کتابخانه ها فلمهای سینما یی ومطبوعات کود ک سازماندهی پروگرامهای آشنایی کودک به موزیمهای ملی فرهنگی وتاریخی افغانستان وگشایش مراکز حمایهء طفل وماد ر بخشی از اهداف تعلیمی تربیتی صحی وفرهنگی دولتها نهادهای اجتماعی فرهنگی ،صحی و اجرا کننده گان سیاست فرهنگی واجتماعی کشوراست
به تلخی باید یادکرد دردوران سلاطین جبار شاهان وامیران قرون وسطایی بویژه در دوران تجاوز حضور نفوذ وتسلط مستقیم یا غیر مستقیم استعمار کهن گامهای موثر ی بسود کودکان شهر ها و روستاهای وطن برداشته نمیشد به آمو زش وپرورش استعدادهای جوشان فرزندان دهقانا ن فقیر ، کوچنده گان سرگردان وزحمتکشان شهرهای پرجنب وجوش قرون وسطایی این سرزمین حداقل توجه مبذول نمیگردید
دانشمندان حکیمان شاعران برجسته ء ما نیز به نیازهای معنوی آموزشی پرورشی وذوقی کودکان پاسخ علمی و آگاهانه گفته نمیتوانسته اند
عاقل ترین آنا ن " جور استاد را به زمهر پدر " و اصل ضروری تعلیم وتربیت موعظه میکرد ه اند .
بیک سخن اصول تعلیم وتربیت قرون وسطایی صرفنظر از استثنا آت وپاره ء ازجوانه ها ی رشد یابندهء عام انسانی وبشری آن ( گفتارنیک ورفتار نیک ) بطور کلی راه برده گی سازش تسلیم فرمانبرداری دستبوسی تعظیم مبالغه آمیز به شاهان اربا بان زمین شیخان ملنگان بیدادگران و بی میلی به اداره، سیاس فرهنگ زنده گی اجتماعی وتقویت گرایش کهنه گرایی سکون پرستی واطاعت کورکورانه را به کودکان می آموخته اند . فرزندان رعایا را در ظلمت وتاریکی قرون وسطایی وزنجیرهای اسارت معنوی و جهل گذرا نگهمیداشته اند امیران و شاهان مستبد " سایه خدا ج واجب ا لا حترام وغیر مسوءول “ توصیف میشد و پشت پردهء تقدس نهان وبا دیوارهای ضخیم بی اعتمادی از مردم جدامیگردید وبه عشرت پرستی عمر میگذرانید وبفکر وذکر غارت داراییهای عامه وآبادی کاخهای شاهوار قلعه ها ی مستحکم وباغستانهای زمستانی وتابستانی برای کودکان شهزداه گان وخیل وتبار طفیلی خود وتقسیم سرزمین موروثی به آنان بود وهنوز هم آخرین بقایای این سنن کهنه ومنسوخ قرون وسطایی در "افغانستان اسلامی" ساخت" جامعهء جهانی " سخت جانی نشان میدهد
در دوران استبداد استعماری و ا میران عشرت پرست ، زنان هوسباز وراحت طلب دربار ها ومقامات بلند پایه ء دولت بوظایف مقدس مادری ارجی نمیگذاشته اند کودکان اشرافیت فیودالی وحلقه ء حاکمه از همان آغاز تولد ودوران کودکی با مکیدن شیر وخون فرزندان مردم بینوا هنر بهره کشی وغارت شیره ء جان وخون کودکان مردم زحمتکش را مشق میکرده اند وبر شانه های مزدوران خانه زاد وکنیز ان زرخرید خو د سوار میشده اند
پس از وزیدن نسیم معارف نو، استرداد استقلال افغانستان ( 1919م) ولغو برده گی از سوی شاه امان الله ، شما ری از ژورنالستان کارمندان مطبوعات ازجمله زنده نام عبدلرحمان لودین عبدلهادی داوی واستادان معارف نو بویژه استاد صوفی عبدالحق بیتاب قاری عبدالله مستغنی ندیم محمد آصف مایل استاد عثمان نژند واستاد شهید غفور رحیل ودیگران برای کودکان معارف ترانه ها ی پرورشی میسروده اند
ولی با سپاس فراوان وافتخار میتوان گفت که توده های مردم آفریننده گان واقعی ارزشهای فرهنگی و آفریننده گان غنی ترین گنجینه های ادبی وپرورشی برای کودکان مردم آزاده ء میهن بوده اند
ز نان ومادران جگر سوخته ء دهقا نان وکوچنده گان سرگردان این پاسداران راستین فرهنگ ادبیات شفاهی مردم و آ زاده میهن بیش از هرقشر وطبقه دیگر ارمانهای سرکوفته ،آرزوهای گنگ وپیامهای کار زنده گی ومبارزه داد خواهانه توده های مردم را ،بدون ترس وهراس از پاسداران بیدار ونیم خفته ء استبداد
در شبهای تار یا زیر آسمانهای کبود وستاره های درخشان، درگوش کودکان دلبند خود با همه مهر بانی محبت واحسا س پاک وشور انگیز مادرانه زمزمه میکرده اند وفرزندان خودرا به این وسیله ء آموزشی پرورشی آرا مش بخش، برای کار مبارزه زنده گی انسانی آزادی وعدالت الهام می بخشیده اند. آفریده های ادبی وسنن پسندیده ء ما دران داغد یده ء میهن تا زنده گی ومبارزه پر جوش وخروش مردم ادامه دارد بدون ترس از اشتباه به تداوم مبارزه ء نسلها ،تکانه های نیرومند نو ونوتری می بخشد وسرچشمه ء خوب الهام برای آفرینشگران امروز وفردای کودک وطن میباشد
درنتیجه ء قیام مسلحانه هفتم ثور 1357 خورشیدی بر مناسبات کهن زمینداری- اربابی وپسگرایی ضربات تاریخی نوینی وارد آمد زمینه های گسترش آموزش وپرورش کود کان مردم بیش از هر زمان دیگر مساعد شد بپایه گذاری نظام نوین آموزشی وپر ورشی توجه استثنایی مبذول گردید به تهیه کتب درسی .بزبانهای مادری اقلیتهای ملی کارهای مقدماتی آغاز یافت .قیود استعدادکش کنکور صنف هشتم منسوخ شد و نیم ملیون کودکان کنکور زده ء وطن مانند دیگر فرزندان مردم از نعمت آموزش وپرورش نو برخوردار وزمینه ء ادامه تحصیل مجانی آنان تا صنف 12 فراهم شد هفتصد وچهل مکتب متوسط ولیسه جدید گشا یش یافت به اسا س گزارش احصاییه مرکزی این افزایش برابر به سی درصد تعداد مکاتب تمام دوران حاکمیت خاندان نادرخان بوده است چهار صد مکتب نوساخت طی ششماه سال اول تحول ثور بنیاد گذاری وساخته شد
شش صد تن از فارغان صنوف 12 دررشته های مختلف علوم درهمان سال نخست تحول هفتم ثور جهت فراگیری تحصیلات عالی به خارج رفت و این رقم سی درصد تمامی محصلانی بود که طی نیم قرن از سوی حاکمیت خاندان نادرخان بخارج فرستاده شده بود جنبش سواد وسواد آموزی راه خودرا درفابریکه ها قشله های عسکری دردهقان خانه ها و حتا زیر خیمه های بخشی از کوچیان سرگردان ومعارف دوست وطن باز کرد و گسترش یافت
برای نخستین بار درتاریخ، اکادمی علوم جمهوری دموکراتیک افغانستان پایه گذاری شد .کورسهای اجباری زبان پشتو لغو گردید. مراکز ادبیات وزبانهای ملی مردم افغانستان در تشکیل اکادمی علوم ج.د.ا ایجادگردید .برای رشد زبانها وگرد آوری ادبیات شفاهی همه زبانهای ملی بدون تبعیض وامتیاز زمینه های لازم مساعد شد . برای پژوهشگران وکارشناسان همه زبانهای ملی امتیازات ویژهء علمی به تصویب رسید . 12 هزار معلم نو از فارغان ممتاز لیسه های دختران وپسر ان استخدام شد وزمینه ارتقای دانش مسلکی واصول آموزش نوین برای آنان درمرخصیهای زمستانی وتابستانی در پغمان وننگرهار فراهم گردید .
طی دههء هشتاد به اعمار مدرسه های دینی وهزاران مسجد نو ساخت تکیه خانه جماعت خانه ودرمسال بمقیاس ملی توجه شد و دردهه ءهشتاد به تأسیس سازمان جوانان وپیشا هنگان وآموزش و پرورش وطنپرستانه ء این لشکر روینده ء کشور توجه استثنایی صورت گرفت . کودکان بحیث صاحبان عالیترین امتیاز اجتماعی برسمیت شناخته شد ند به گسترش شبکه ء کودکستانها شیر خوارگا ههاو اتاقهای سرگرمی کودکان توجه بیشتر معطوف گر دید .برای یتیمان و کودکان خانواده های بی سر پرست امتیاز بیشتری در پرورشگاه ها فراهم شد زمینه اشتراک صدهزار از زنان خانه وبیکار درین خدمات آموزشی پرورشی صحی جنبش سواد آموزی ونهادهای اجتماعی وصنفی طی دهسال مهیا گردید ولی بادریغ ودرد این همه اصلاحات آموزشی پرورشی اجتماعی صحی انسانی ازسوی دشمنان صلح وترقی بویژه از سوی بنیادگرایان پاکستان شاگردان دیوبند و لارنسها ی وزارت مستعمرات انگلیس واخوان المسلمین مصر ، تو جیهات غرض آلود ومنفی تبلیغاتی میشود مبلغان برجسته ء سیطره جویان ملی وبخشی از تحلیلگران سطحی نگر دولت اسلامی نیز بجای اینکه اینهمه دیگر گو نیهای فرهنگی پرورشی و آموزشی آغاز تحول کیفی هفتم ثور را ارزیابی تاریخی مثبت نمایند برخلاف ویرانی آتش افروزی به نهاد های آموزشی وپرورشی ومراکز صحی و کشمکشها خونین بنیادگرایان دیروز وطالبان امروز ودیگر کارنامه های خرابکارانه این دوران را ناشی ازدیگرگونیهای آغا ز قیام مسلحانه هفتم ثور ارزیابی ذهنیگرانه وقلب ماهیت میکنند و بار مسوءولیت اینهمه ویرانیها وسیه روزیهای مردم افغانستان وجهانرا خلاف منطق دین ودنیا که باید " بزازپایش وگوسفند ازپای خود آویخته شود " بگردن رهبران قیام مسلحانه هفتم ثور می اندازند واز نظر توده های تیزبین دوربین وحق بین گویا پنهان میکنند بباورم واقعه نگاران وافسانه گویان بسته بجناحهای مخالف ومختلف دولت اسلامی بابرجسته کردن افراطکاریهای مستبدانه حفیظ الله امین به این نیرنگ مردمفریبانه از پهلوی اعدامهای بیرحمانه ء نادر خان افراط کاریهای محمد گل خان مهمند سردار هاشم خان صدراعظم وشهادت صدراعظم میوندوال،خان محمد مرستیال وکشتار صد ها هزاراز بی گناهان دوران حکومت نظامی سردار محمد داوءود تنظیمهای بنیادگرای ساخت پاکستان وطالبا ن باچشمان بسته عبور میکنند مبلغان بنیادگرایی وقبیله سالاری بدرستی آگاهی داشته اند که جناح مسلط رهبری قیام هفتم ثور از درون مناسبات قبیله یی جوانه زده بود این رهبران پیرو دین مسیح نبود ه اند که پس از سیلی خوردن واعلان تحقیر آمیز گرفتاری خود توسط دستگاه بیروکراتیک نظامی سردار محمد داوءو د رخساردیگر خود رابرای سیلیهای نودور میداده اند " گنجشک هم هنگامیکه به زیر تیغ بیفتد برای نجات خود دست وپا میزند " من به این باورم که خلاف طرز تلقی تحلیلگران سیاسی رسمی و نیمه رسمی رادیو تلویزیونها ودیگر رسانه ها ی افغانستان اسلامی مطبوعات غیر دولتی وسایت های بیرون مرزی ، این قیام مسلحانه واکنش دادخواهانه، شعله های خشم وانتقام نماینده گان آگاه قبیله ء غلجایی بویژه ستمدیده گان سلیمان خیل قوم اندر وارثان ملامشک عالم قوم صافی کنر قبایل خوگیانی زمینداور جدرا ن مردم پروان کوهدامن وپنجشیر ،بطورکلی "کهستانیان هندوکش " مردمان تحت ستمهای گونه گون اجتماعی وملی ومذهبی هزارستان و کرانه های دریای پنج و آمو بود ه است که با کینه ء مقدس علیه ستمهای ملی واجتماعی سرکوبگرانه عبدالرحمان وخاندان نادر منفجرگردید و چون آتشفشانی درهفتم ثور 1357 خورشیدی زبانه کشید وسپس به تحریک شیطان بزرگ جهان ومزدوران پاکستانی وواپسگرایان عربی وعجمی وطالبان سرکوب شد هرگونه توجیهه دیگری جزسطحی نگری و مردمفریبی گذرای تبلیغاتی نتیجه ء دیگری ببار نمی آورد تمام اسناد ابرقدرتها از جمله شوروی و امریکای امروز این حقیقت روشن را تایید میکند که محافل رهبری کنندهء هردو ابر قدرت شوروی وامریکا در برابر عمل انجام شده ء قیام مسلحانه ء هفتم ثور قرار گرفته بوده اند وهیچیکی ازین دو اردوگاه درین قیام دخلی نداشته اند
پوسیده گی دولت بیروکراتیک نظامی سردار محمد داوءود را ازبیان این رویداد تاریخی میتوان ارزیابی کرد که صبح هشتم ثور 1357 تمامی قوماندانان قول اردوها وفرقه هاووالیها بدون هیچگونه مقاومتی مراتب تبریکی وهمبسته گی خودرا برهبری قیام مسلحانه برادیو افغانستان فرستاده وسازمانهای حزبی شهر کابل تحت امر فرماند هان نظامی وپولیس وظایف ا من عامه وترافیک شهرکابل را بیدرنگ بعهده گرفته بود ند وخلاف دولتها ی تنظیمی وطالبی برای نخستین بار درتاریخ آگاهانه ترین نظم مردمی وبدون چور وچپاول درکابل وافغانستان زیر رهبری هردوشاخه جمعیت د.خ.ا استقرار یافت ودرنهایت مبلغان جناحهای روبزوال دولت اسلامی ،به بهانه ء هشتم ثور تلا ش خودفریبانه کرده اند تا توجه خوانند ه وشنونده را از توطئه های ریشه دار دخالت ومداخله آشکار شیطان بزرگ و پادوهای منطقه یی پاکستانی وعربی آن انحراف زیرکانه بخشیده ، بیک کرشمه به چندین آسیاب دشمنان صلح وترقی کشور آب بریزند ازین سخنان معترضه ولی ضروری که بگذریم
در دهه هشتاد نیز شماری از ژورنالستان ،نویسنده گان جوان استادان دانشگاه کابل وشاعران نواندیش در زمینهء ادبیات کودک پژوهشهای سودمند میکردند سروده ها واشعاری می آفریدند .
انجمن نویسنده گان ج.د. ا مغایر شیوه دید منتقدان مشکل پسند وسختگیرما ، به ابتکار بخش ادبیات کودک ، آثار مستقل ومجموعه های منظوم ومصوری را برای نخستین بار درتاریخ بزبانهای دری پشتو ازبکی وترکمنی نشرکرد .
به ابتکار بخش شعر وداستان انجمن نویسنده گان کورسها ی آموزشی برای شاعران و نویسنده گان جوان دا یر گردید .درین کورسهای آموزشی شماری از دختران وپسران جوان وبا استعداد درباره ء عروض بدیع بیان معانی هنر شعر وداستان نویسی زیر نظر استاد واصف باختری و استاد رهنورد زریاب آموزش دید این کورسها دست آوردهای سودمند و چشمگیری نیز داشته است دوصد عنوان از آثار گونه گون ادبی بزبانهای پشه یی بلو چی ترکمنی ازبکی پشتو ود ری برای نخستین بار بز بانهای اقلیتهای ملی ما از سوی انجمن نویسنده گان افغانستان انتشاریافت
با انقطاب تند وناگهانی حاکمیت دکتر نجیب الله و وارونه شدن هفت ثور به هشت ثور \و تشکیل دولت عبوری به ا شتراک " نواز شریف صدراعظم پاکستان ومقاما ت بلند پایه ءعربها " شوربختانه این همه دست آوردهای آموزشی پرورشی وفرهنگی بو یژه نهادهای آموزشی وپرورشی کودک به تحریک کوردلان سعودی و پاکستانی قصدا خراب شد ومیراثهای فرهنگی وتاریخی کشورما به یغما رفت ویکی از شعارهای تاریخی اداره نظامی پاکستان به این شیوه غم انگیز تحقق یافت و شهر کابل از هزار جناح زیر آتش توپخانه و افزارهای بی شعورتاریخ معاصر قرار گرفت ؛ ، چراغ مبلغان ومزدوران منطقه یی وجهانی آنان از آب روشن شد
در دوران کشمکشهای خونین بنیادگرا یان وسپس به هنگام شیوع طاعون طالبان با درد ودریغ فراوان کودکان ،زنان وپیران ، بیش از هر صنف ولایه اجتماعی قربانی راکتهای کور ، القاعده ونظامیگران پاکستان گردید
پس از کنفرا نس" بن " هرچند بخشی ازین دردها کا هش وتسکین یافت ولی هنوزهم کودکان یتیم بی سرپرست معلولان ومعیوبان ،مهاجران اجباری اردوی بیکاران شهرها وتمامی قربانیان جنگهای غیرعادلانه وخونین داخلی از بینوایی وفقر عذاب میکشند ازبیماریهای دشوار علاج و دردهای بیدرمان واعتیاد به هیرویین عذاب میکشند از بیخانه گی و بیسوادی عذاب میکشند ازمهاجرت اجباری وهویت باخته گی، حقارت ملی وبیوطنی عذاب میکشند
از مهر مادر پدر خانواده معلم جامعه وحتا از مهر دولت نهادهای اجتماعی و آفرینشگران پدیده های ادبی آموزشی پرورشی هنری ،انجوها ورهبران تنظیمها وملیونرهای نوظهور ونوبه دولت رسیده گان شور بختانه محروم میباشند بسوی مافیای مواد مخدر و ترورهای بزدلانه انتحاری وبسوی مرگهای حتمی چهار اسپه میتازند به آسانی وارزانی هم خود وهم انسانان بیگناه وطن وجهانرا قربانی تیرورزم بین المللی واپسگرایی وبنیادگرایان جهان میکنند
خلاصه رهبران وپیشوایانیکه با سرنوشت هفت ملیون ودوصد هزار کودک چنین بازیهای بیرحمانه و غیر مسوو لانه کرده ، زمینه های اختطاف و فروش کودکان را به شیخان و ملنگان خاور میانه عربی مساعد واین نیروی روینده و آینده سازان میهن را خواروزبون ساخته اند بدون ترس از اشتباه ،در آیندهء نه چندان دور با کینه ء مقدس این نسل خشماگین مقابل وزیر چرخهای پیشرونده جنبش ملی ودموکراتیک جامعه وتاریخ خورد وخمیر میشوند .
باذکر اینهمه افراطکاریهای مستبدانه تاریخی درحق کود ک وطن بصورت مشخص تر پیشنهاد میکنم تا به سرنوشت این اردوی عظیم سازنده گی فردای وطن بیش از هر چیز دیگر توجه شود از ملیارد ها دلار باد آورده جهانی باید بیدرنگ شبکه پرورشگا هها تأسیس و در همه شهرهای عمده افغانستان زیرنظروزارت آموزش وپرورش وهمکاری وزارت معلولان وبازمانده گان شهدا فعال گردد از معلو لان و باز نشسته گان ملکی ونظامی برای تجدید آموزش وپرورش کودکان یتیم ، بیمار، بیکار، گدا، بی سرپرست استفاده ء گسترده شود تا به این شیوه ء ممکن اقتصادی بیکاری وفقر درجامعه اندکی از کثیر مهار شود وتب وتاب جامعه بلا دیده ء ما کاهش یا بد . زمینه استخدام هزاران زن شو هر مرده نیز درین پرورشگاهها ونهادهای تربیتی فراهم گردد وزارتهای عدلیه آموزش وپرورش معلولین و بازمانده گان شهدا مسأله ، رهبری پرورشگاهها را حل کنند و به عهده گیرند کودکانی که بدون هیچگونه جرمی بدلیل محکومیت یا متهم بودن مادران خویش در زندان پلچرخی یا زندانهای ولا یات زندانی اند باید بیدرنگ به پرورشگاهها انتقال یابند وتجدید تربیت شو ند زیرا این شیوه برخورد با کودکان بیگناه ومعصوم لکه ها ی ننگین شرمساری قرن و نقض آشکار ارزشهای اعلامیه ء حقوق بشر وارزشهای قانون اسا سی وستراتیژی نوین دولت اسلامی افغانستان است مسوءولیت این پژمرده گی گلهای خودروی کشورما امروز ودر روز رستا خیز شرعا بگردن باغبانان ناقابل وناکرده کارواجراکننده گان سیاست آموزشی وپرورشی واجتماعی دولت اسلامی ونیروهای حاضرونا ظر بی تفاوت "جامعه ء جهانی " میباشد بنابرین رهبران تنظیمها و ملیونرهای دوران "جهاد " غنایم ، غصب وغارت ملکیتهای دولتی اگر واقعا به "جهاد " احکام دین مبین اسلام وسعا دت فرزندان مردم مسلمان باور داشته اند ودارند باید بیدرنگ طبق احکام دین زکات اندوخته های دالری دوران جهاد خویش را دردسترس شبکه ء یتیمخانه ها مساکین خانه و پرورشگاههای وزارت معلولین وشهدا وآموزش وپرورش یا نهادهای دیگر بگذارند تا دردی از دردهای این بخش آسیب پذیر جامعه ما با آهنگی شتابنده درمان شده بتواند در غیر آن لحظات تاریخ چندان دور نخواهد بود که این اندوخته ها ی ملیونی منجمد شود و ازمجاری قانونی به حساب دولت انتقال یابد
کارآگاهان تعلیم وتربیت کشور بویژه دانشمند جوان ما جناب " اتمر" وزیر آموزش وپرورش ووزیر فرهنگ وجوانان دربارهء لشکر ملیونی کودک کشور دلسوزانه بیندیشند دربار ه اصول نوین آموزش وپرورش کودک مطالبی را پژوهش ترجمه، در کتب درسی روز نامه ها ،مجلات و در سایتهای د رون و بیرون مرزی نشر کنند به فلمنامه نویسان ومترجمان فلمهای پرورشی حق الزحمه کافی منظور فرمایند تا کودکان مردم آواره ء ما از زبان مادری روان اجتماعی وسنن پسندیده ملی خویش بیگانه نشوند
سروده های فلکولوریک وادبیات شفاهی کودکان قبیله وقوم خودرا ضبط ثبت نقد ونشر کنند درین راه دکترعنایت شهرانی دکتر اسد الله شعور رنجهای فراوان برده اند . آ رزومندم که از تجارب غنی و سخاو تمندانه این گنجهای ا دبیات شفاهی مردم استفاده ء گسترده نمایند و این وسیله ء ممکن وعملی گنجینه ء ادبیات مردم را از دستبرد تند بادهای نامساعد زمان نگهداری کنند
راهها ووسایل رشد وتکامل ادبیات کودک را در روشنی آخرین دست آوردهای پژوهشی کار آ گا هان این رشته ء ادبی مطالعه وازطریق روزنامه ها وجراید مسلکی وکتب سایت آریا یی یا دیگر سایتها ومجلات وجراید درون مرزی وبیرون مرزی نشر و دردسترس دوستداران ادبیات کودک بگذارند
قصه نویسی برای کودکان ویژه گیهای سروده ها وترانه های اطفال موضوع بسیار با ا همیت است دربار ه ء آ ن باید پژوهش تبادل نظر وبررسیهای کارشناسانه وآثار علمی ترجمه پژوهش آفریده وطبع شود
کتب درسی و مجموعه های منظوم وقصه های چاپی معاصر کودکان به نقد وبررسی نو ضرورت دارد زیرا این سروده ها آگنده از کینه خصومت بد بینی اتهام وانحراف از جوهر ارزشهای دینی و ارزشهای اعلامیه ء حقوق بشر میباشد
برای غنامندی ادبیات معاصر کودک ضرورت پرورش نویسنده گان حرفه یی منتقدان وکارشناسان ترجمه وترانه سازان احساس میشود ترجمه بهترین و آگاهی بخش ترین آثار این رشته ء ادبیات بزبانهای ملی افغانستان ، راهها ووسایل شتابنده نشر انتقال وپخش ادبیات نوین کودکان جهان برای کودکان مستعد به پرورش ما، وظایف مبرم نهادهای آموزشی ،پرورشی وادبی ونشراتی دولت ونهادههای فرهنگی ونشراتی آزاد افغانستان جراید مجلات وسایتهای بیرون مرزی افغانستان بویژه سایت پرخواننده آریایی وارگانهای نشراتی آحزاب سیاسی است
نشرشعر کودک بز بانهای ملی افغانستان ، ضرورت گرد آوری سروده ها ی شفاهی چاپی ایکه غالبا توسط مادران پدران ، پرده نشینان سخنگو وازبند رسته واستادان معارف برای کودکان آفریده شده است ونقد آنها در شرایط نو و زمان کنونی یکی از وظایف سخنوران همه مردم بویژه شاعران زبان پشتو است زیرا در برهه ءتاریخی کنونی ، نظامات کوچنده گی بیش از هرزمان دیگر زیر ضربات هماهنگ تجارت مواد مخدر تجارت سلاح ،وتهاجم کالاهای تجارتی کشورهای همسایه وتاجران داخلی درحال فروریزی شتابنده قرار دارد اگر آخرین گنجینه های ادبیات شفاهی کوچنده گان از دستبرد تحولات تند زمانه نجات نیابد پشیمانی فردا سودی نخواهد کرد ونسلهای آینده ما بهترین وناب ترین بابولاله ها لندیها وسروده های برهه های مختلف مراسم عروسی و لالا یی های پرورشی بسیار شورانگیزی را از دست خواهند داد زیرا پدیده های ادبی ای که دردل ودامان صحراهای سوزان دره ها وطبیعت زیبای کشور ما توسط دختران وزنان مردم کوچنده وبادیه نشینان میهن طی سده ها ، آفریده شده پدیده های ادبی وثروت های با ارزش فرهنگی ملی وتاریخی کشوراند در لابلای هرواژه مصراع وبیتهای این گنجهای سر به مهرطبیعت وتاریخ کشور ، نامهای صدها گونه گل صحرایی نباتات نامها ی دره هاودشتها کوهها وراز ورمزهای ناشناخته ء طبیعت، تاریخ وعشق بزنده گی وشور هستی ورنجهای روانی گوینده گان سروده های مردم نهان است، این سروده های ناشناخته وبکر،گنجینه ها ی پنهان وثروتهای سرشار ادبی وسرچشمه الهام برای ادبیات شناسان شاعران وآفرینشگران آینده وطن عزیزما میباشد برخورد مسوءولانه به این رسالت تاریخی نشانه ء عشق به زبانها و ادبیات گروه های مختلف قومی و تقویت بستر بیداری بخش فرهنگی و پایه همبسته گی ملی مردم کشورما میباشد
گرچه اقای قرقین از تجدید نظر در نصاب تعلیمی وزارت آموزش وپرورش به پارلمان گزارش داده اند ولی آقای اتمر دربار هء جهان بینی کارمندا ن مسلکی تألیف وترجمه باید توجه لازم مبذول بدا ر ند تا عناصر متعصب وکوته بین نصاب تعلیمی را خلاف نیازمندیهای عصر و زنده گی فردا به بیراهه نبرند بباورم باید ازاستادان کهنسال باتجربه ء معارف دانشگاهها ، اکادمی علوم و استادان بازنشسته دانشگاه کابل با حفظ حقوق وامتیاز علمی آنان برای پیشبرد کارهای تألیف ترجمه وتنظیم نصاب تعلیمی استفاده شود وکرسیهای آنان برای استاد ان با انرژی وجوان تری در دانشکده ها خالی گردد
دردوران. جنگ سرد چنین رسم بود که مبلغان دوپهلوی تنظیمهای ساخت پاکستان درسخنرانیها مقالات نوشته ها و سخنرانیهای خویش از همان آغاز بدشنام شوروی کمونستان ،پخش وجعل اسناد بد نام کننده بدستور لانه های جاسوسی جهان سرمایه آغاز مینهادند پس از چهارده سال هنوز هم این کارهای کلیشه یی توسط تعدادی از تحصیلکرده گان فرصت طلب وابسته به نظامات منسوخ کهن وتبارگرا درامریکا واروپا و در دور وپیش محا فل حاکمه ء اینجا وآنجا جریان دارد باید به این سنن تبلیغاتی تنگنظرانه دوران جنگ سرد بویژه درزمینه ء تدوین وتألیف کتب درسی پایان داده شود
باذکر این اندیشه ها ی فرعی ولی ضروری ، برمیگردیم به بیان نیازمندیهای کودک وطن. آ هنگ هزاره گی " سرزمین من " داوءود سرخوش هنر مند فرهیخته مردم زحمتکش هزاره وشناخت شاعر با درد آن سروده ، از درد استخوانسوز مهاجرتهای اجباری ، از زبان روان و آرزوهای سرکوفته سیاسی فرزندان رنجدیده مردم میهن ،آهنگ حماسی " دیار نازنین " فرهاد دریا همچنان زمزمه آهنگ شورآ فرین وجیهه رسته گار با لباس هزاره گی وتمثیل یک مادرپر درد وآرزومند هزاره درپای گهواره ء فرزندش از همان سروده های و آهنگهای آموزشی پرورشی ادبی آرامش بخش وشور آفرین هنری میباشد که دربیداری اجتماعی و آگاهی ملی ومیهنی فرزندان مستعد به هرگونه پرورش مردم هزاره ودیگر اقلیتهای ظلم دیده وتحقیرشده ء ملی ومذهبی کشور،هزاران بار بیشتر از سروده های آموزشی وپرورشی دوران دولتهای تنظیمی طالبی ودولت اسلامی ، نقش فعال وموثر داشته است د رین آهنگها برای نخستین بار درد تلخ وریشه دار جدایی اجباری فرزندان سرگردان وطن از خانواده وسرزمین سوخته ء مردم میهن و امیدهای سرکوفته ء مادران رنجدیده ء کودکان هزار ه به شیوه ء دلنشین هنری بیان میشود در ین آهنگ ، مادری بگوش فرزند دلبند خود این این امید ها ی گنگ و آرزوهای سرکوفته قوم زحمت کش هزاره را زمزمه میکند که آرام بخواب .در صبح اول فردا بیدار شو. شیوه راه رفتن را بیاموز. کارکن ، زحمت بکش ، مکتب برو. درس بخوان، والی بامیان شو این سروده بیدرنگ امید های دیگری را نیز در ذهن شنونده تداعی و زنده میکند که حاکم بر سرنوشت خود شو ومقدرات تاریخی خودرا خود با کار ومبارزه ء آگاهانه خود بیافرین . به مردم خدمت کن بوطن خدمت کن تا دیگر ظلم والی قاضی حاکم وپولیس ومحتسب طالبان ظلمت را- پدر و مادر دردمندت نه بیند
شناخت طبیعت سرکش وجستجو گر کودک، راهها ووسایل کشف وپرورش استعداد های خلاقه ء کود کان ، ویژه گیهای آفرینش ادبی برای کودکان و نو جوانان ، پیوند متقابل وگسست ناپذیر ادبیات کودک بانظام اجتماعی اقتصادی وحقوقی جامعه نیاز تحولات دموکراتیک جامعه به ادبیات نوین، آموزش و پرورش دموکراتیک کودک ، به اندیشه های پیشرو نویسنده گان جهان، دربارهء شیوه ء آموزش وپرورش کودکان همه وهمه مسایل تیوریک وکلیدی ای اند که باید رهبران سیاست فرهنگی کشور استادان ورهبران نهادهای پرعدد فرهنگی ومبلغان نسل جوان کشور در مرحله گذار جامعه بسوی آزادی دموکراسی ترقی صلح و عدالت با احساس مسوءولیت ملی اجتماعی وبین المللی به آنها پاسخهای دقیق وروشن بیابند .
از محتر م دکتر صمد علی مراد با سپاس فراوان باید یاد کرد که درشماره 14 حمل 1385 خورشیدی سایت آریا یی به بخشی ازین نیازمندیهای کودک وطن بویژه کودکان هویت باخته مهاجران اجبا ری وتبعیدیان وطن، پاسخهای کارشناسانه بجا وبه هنگام نوشته و رهنمودهای آموزشی وپرورشی مشخصی را در دسترس مادران مهربان ودلسوز ، پدران گرامی و بزرگان خانواده ها ی آواره وکارگزاران واجراکننده گان سیاست آموزشی وپرورشی کشور قرار داده اند
با همه صراحت باید اعتراف کرد که برای کودکان مستعد به پرورش و آموزش وطن ویران خود هنوز نویسنده گان شاعرا ن منتقد ان روانشناسان روانکاوان وقصه گویان مسلکی نداریم استاد قیوم بیسد آنچه که از توانش ساخته بود درهمان شرایط دشوار کشور درحق کودکان وطن دریغ نکرد عمر کاکا منجانی کودکان دیروز میهن ما دراز باد ویادش بخیر در هر کجا ی این کره ءخاکی که زنده گی میکنند جبر روز گار دکتر رازق رویین ،دکتر حیدر یگانه واستاد پویای فاریابی را از جبهه ء آفرینش ادبی برای کودکان ، بوظایف وسنگرهای دیگری وبه شاهراه "ابریشم " وباغستانهای "توت " وکارهای دیپلوما تیک پرتاب کرد ودورساخت شاعران نو پرداز وجوان ما هنوز به دنیای کودکان بگونه ایکه شاید وباید نپرداخته اند واگر گهگاه ترانه وسرود ه ا ی آفریده اند انها را به نشر نه سپرده اند سخنوران وکار آگاهان بیرون مرزی وآواره ء ما ،از زنده گی ومبارزه ونیازهای مادی آموزشی پرورشی وذوق ا دبی کودکان مکاتب مساکین خانه ها کودک بیگناه زند انها ، دهقانخانه وچادرنشینان و بیماران روانی هزاران کیلومتر فاصله دارند .بنابرین در روح وروان زبان وذوق کودکان نو آموز دهقا نان فقیر وکودکان نوشگفته شهرها وروستاها وکودکان پدر مرده ءوطن تاثیر ژرف آموزشی پرورشی ذوقی ومعرفتی فعالی بجا نهاده نمیتوانند
اشعار شاعران خوب وبرجسته ء ما هنوز دردسترس دوستداران اد بیات به مقیاس سرتاسر کشور قرار ندارد وبه پرورش ذوق ادبی کودکان مکاتب توجه نشده است
در وضع کنونی ترانه ها ی مکاتب وکودکستانها غالبا با همان محتوای دوران طالبان ظلمت با فضای دود آلود وخفه کننده به شیوه غم انگیزی بگوش میرسد به جای ترانه های حماسی ملی ومیهنی روشن ، روان وقابل فهم غزلهای عاشقانهء را طو طی وار بیاد میسپارند وبی جوش وشور درونی وآگاهی از معانی ومفاهیم شعر وترانه ها آنرا بدشواری ازمعلم رهنما می آموزند وبیشتر سروده ها ی دور از فهم رابا کیفیت ناخوشایند و تقلیدکور کورانه وبا دلمرده گی زمزمه میکنند همانگونه که ما مجبور بودیم که صبح وشام " عمردی دیرشه پاچا بگوییم "
ولی طی نیم قرن هیچ مرکز پرورشی درباره ء ضرورت این شعار ومضمون آن یک بارهم چیزی به ما نگفته بود بنابرین عشق به شاه ونهاد سلطنت خوشبختانه دردل نسل جوان شهرها هرگز ریشه نه دوانیده بود به همین دلیل تصادفی نبود که درفردای سقوط سلطنت جوانان به جاده ها برامدند سپاهیان وافسران اردوی جمهوری را گلباران کردند سرنگونی سردار محمد دا وءود نیز با اتن ها وشادی کم نظیری استقبال شد جشنهای آسمان وش درهر مکتب ودانشگاه وقشله های عسکری بپا گردید و صدها سرود وترانه حماسی سروده شگفته وتوسط هنر مندان نوخاسته ء نسل جوان در رادیو –تلویزیون افغانستان ونهادهای هنری وفرهنگی زمزمه شد و طنین آهنگهای ساختهء استاد اول میر گلزمان نغمه ومنگل بخت زمینه مقری سلام خوستی خان قره باغی قمرگل رشیده ژاله ستاره ءهراتی رضای کارگر ودرمرحله دیگر آهنگهای شورانگیز مسحور جمال ظاهر هویدا استاد مددی فرید رسته گار خانم وجیهه رستگار امیرجان صبوری داودسرخوش واستادصفدر توکلی و دیگران تا آسمانها وعالم ملکوت بلند گردید وخفته گان سرزمین سوخته مارا ازخوابهای قرون وسطایی بیدارکرد وهنوز هم علیرغم برخورد آزادی کش طالبان ظلمت ،این بانگهای رسا در گوشه گوشه جهان در دل وروان نسل جوان و پیران نوپروروکهنه ستیز میهن زخمی ما ، طنین دلنشین دارد اگر شماری از صاحبنظران از سرودملی بی آواز پشتیبانی میکنند این طرح وپیشبینی آ نان منطقی به نظر میرسد آنان بدرستی میدانند که " سرود ملی " آمروزین نیز در لویه جرگهء قانون اسا سی زیر فشار نماینده گان برجستهء "جامعه ء جهانی !" خلاف اراده آزاد ودموکراتیک مردم ودرغیاب نماینده گان منتخب مردم ، ، توسط نماینده گان انتصابی وضد موکراتیک تنظیمها ی ساخت پاکستان وطالبگرایان افغان تبار امریکا قهرا برجامعه تحمیل شده است وپایه های مستحکم ملی مردمی ومیهنی واجتماعی استواری ندارد وهمانگونه که تحلیلگران سیاسی غیر وابسته و میهندوست کشورارزیابی دقیق میکنند روز تاروز تب وتاب درون جامعه علیه نابرابری حقوقی اجتماعی وملی بالا میرود ناخورسندی صلحدوستان وخرابکاری دشمنان درون مرزی وبیرونی افزایش مییابد مکاتب ویران ومعلمان وشاگردان برسم دوران جاهلیت عرب گردن زده میشوند . ا ین وضع بر روان زنده گی معلمان فقیر وگرسنه ودرنتیجه بر جریان آموزش وپرورش کودکان ورو ان اجتماعی خانواده ها وتوده های مردم تاثیرات سخت غمناکی وارد میکند بهرحال بگفته ء مردم "هر قدر که از زمستان یادکنی بوی خنکی ازان می اید" بنابرین با خوشبینی تاریخی بسوی دنیای پرشگفتی کودک میرویم و به ارزیابی ونقد ادبیات کودک بازهم ادامه میدهیم : اگر در رشته ء ادبیات کودک تاکنون ایجادگری وپژوهشهای صورت گرفته است این آفریده ها ناپخته و خود بخودی بوده است نه آگاهانه و درعالیترین سطح این پدیده های ادبی ما ،معرفی اصول و موازین عام ادبیات کودک ونتایج پژوهشهای دوسه نویسنده ء بزرگ کشورهای پیشرفته درباره ء ادبیات کودک بوده است باید دانست که ترجمه اینهمه مسایل تیورک برای دوستداران ادبیات کودک افغانستان ضروری و آموزنده است ولی به هیچوجه به نیازهای آموزشی پرورشی ذوقی وروانی کودکان رنجدیده وتحقیر شده ء مردم افغانستان پاسخهای قانع کننده داده نمیتواند
نتیجه
جنبشهای پر شتاب، واپسگرایانه وقهقرایی دوسوی نوار مرز استعماری دیورند هجوم حضور ونفوذ فرهنگهای غول آسای جامعه ء جهانی ودر در جه ء اول خواستهای دادخواهانه ء نزدیک به هفت ونیم ملیون کودک نو آموز مکتب سوخته بی معلم ،بی آب ونان ، بی مادر ، پدر مرده ،یتیم وبینوا واین جوانه های امید ولاله های صحرایی وخودروی میهن این وظایف ورسالت سترگ را دربرابر اجرا کننده گان فعال سیاست فرهنگی آموزشی وپرورشی ، استادا ن مکاتب مراکز آموزشهای عالی دانشگا هها پژوهشگران منتقدان قصه نویسان شاعران بویژه در مقابل "پرده نشینان سخنگو" و سخنورا ن ازبندرسته ، هنر مندان و آهنگ سازان گرانمایه میهن ما قرار میدهد که درهمین بهارنو وسال نو بسوی دنیای پراز شگفتی کودک میهن به مارش باهدف و آگاهانه آغا ز نمایند فرهاد دریا آهنگساز وهنرمند نسل جوان یکی ازین همین هنرمندان فرهیخته ءکشورما اند که همزمان بانگارش وپیش از نشر این مقالت خوشبختانه به نیازهنری کودکان پدرمرده ء وطن توجه انسانی ودرجشن جهانی کودکان اشتراک فعال کرد ند برای ایشان درین راه روشن کامیابیهای بیشتری آرزومندم و..
" شنیده ام که بهشت آنکسی تواند یافت "
" که آرزو برساند به آرزو مندی "
"شهیدبلخی "
آثار اشعار، آهنگها قصه های دلخواه وکاملا بی عیب و نقص آموزشی وپرورشی به یکباره گی از آسمانها بزمین نازل نمیشود وادبیات آراسته وپیراسته از زیر زمین چون سبزه وسمارق نیز سر نمیزند ماحق نداریم که استعدادهای ادبی مار ا به امید آفرینش شهکارهای جاودانه ء ادبی برای کودکان از آفرینش وایجاد گری باز داریم
به امید شگفتن گلهای رنگارنگ طبیعت وتاریخ ، در " خانه ء خورشید " وباغستان مشترک کودکان مردم ومیهن ما ، اینک دوسه ترانه و سروده ها ی خودرا به کودکان ارجمند مردم افغانستان اهدا میکنم.به کودکا ن عزیزیکه درگوشه گوشهء سیاره ءما بدور خورشید تابان پروانه وار گردش میکنند و در جستجوی نور آفتاب وخانه ء آفتاب وگریز از ظلمت وتاریکی طالبی اند
آ رزومندم که این پیکان اندیشه های درد آلود دوران غربت دردل ودماغ نسل جوان احزاب سیاسی دموکراتیک رهبران نهاد های اجتماعی فرهنگی آموزشی پرورشی مدنی و گرداننده گان دین ودولت اسلامی افغانستان وجامعه جهانی نفو ذ لازم نماید وبه بخشی ازین نگرانیها خرخاشها وپیشنهاد های من پاسخ ممکن ولازم بگویند وتوجه نمایند
باعرض عرض حرمت
ترانه به امید فردا
امید فردا
کودک دانای من نسل توانای من
چشم امید وطن دیده ء بینای من
صخره ء سبز حیات لاله ء صحرای من
گوهر تا بنده میهن و دنیای من
شیر خراسان زمین امید فردای من
برای مردم بخوان کودک زیبای من
سرود هستی خویش قصه ء غمهای من
شو ر نوین آفرین رهرو برنای من
دردل پیرو جوان
در سروسودای من
ترانه به پیشا هنگان
پیشاهنگ
موج پیشاهنگ طوفانیم ما صلح گیتی را نگهبانیم ما
درنبرد زنده گانی ،پیشرو لشکر مزدور ودهقانیم ما
قلب کوهها آشیان ما بود لعل گلگون بدخشانیم ما
عظمت ما خفته، درشهر هرات وارثان سربدارانیم ما
درکنار هیلمند پر خروش تشنه لب صحرانوردانیم ما
ازدل خونین ما جوشد امید لاله های بلخ وپروانیم ما
بامیان وفاریاب و غزنه را پهلوان و مرد میدا نیم ما
آتش پیکار شهر کابلیم جرقه های زابلستانیم ما
تاج شمشادیم وپامیر بلند شیر پنجشیر وخراسانیم ما
کی کند تسخیر مارا زور وزر باز وشاهین وعقابانیم ما
نو نهالان جهان ومیهنیم
خارچشم غول دورانیم ما
" بهار جاودان "
پیام
کودک به پدرش
آینده ء درخشان
امید دل ونو گل خندان تو هستم
دلبند تو و نور دوچشمان تو هستم
خالی نگذارم وطن وسنگر داغش
سرباز قوی پنجه ء میدان تو هستم
ویرانه کند دشمن اگر میهن ما را
آینده ء آباد ودرخشان توهستم
حزب پدرم ای که گشودی ره فردا
فرزند وفادار شهیدان توهستم
روبم ز رهت خا ر وخس گنجبران را
سیلاب خروشنده وجوشان توهستم
افراشته ا ی بیرق گلگونه ء مارا
من کودک رزمنده ء دوران توهستم
" آینده ء جهانیم "
اکادمیسین دستگیر پنجشیری
ایالت واشنگتن - امریکا
هفتم ثور 1385خورشیدی
برابر به 27 اپریل 2006
بالا
بازگشت