جنرال عبدالواحد خرم
نظر کوتاهی در مورد پیشینه تاریخی ایالت جمو و کشمیر :
آغاز دشمنی هند و پاکستان از کجا شروع شد؟
در شروع سال ۱۹۴۷ پارلمان وقت بریتانیا، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن باید شبه‌قاره به دو کشور هند و پاکستان تقسیم شود و لندن اختیارات اجرایی این دو
دولت مستقل را به نماینده‌گان مردم این دو کشور واگذار کند.
بریتانیا در آگست سال ۱۹۴۷ این قانون را اجرایی کرد. در آن زمان حدود ۶۰۰ شهزاده‌نشین هم در شبه‌قاره وجود داشت. شهزادهنشینها واحدهای اداری‌ای بودند که هند بریتانیایی‌ها بر آن‌ها سلطه‌ی مستقیم نداشت،
ولی به صورت غیر مستقیم روابط خارجی و دخل‌وخرج آنان را کنترل می‌کرد. به این شهزادهنشینها بر مبنای مصوبه‌ی سال ۱۹۴۷ پارلمان بریتانیا که به قانون استقلال شبه‌قاره‌ی هند معروف است،
اختیار کامل داده شد تا به یکی از دو کشور هند یا پاکستان ملحق شوند. حاکم هر شهزاده‌نشین بر مبنای قانون استقلال شبه‌قاره صلاحیت داشت که سند الحاق به هند یا پاکستان را امضا کند.
وقتی حاکم
یک شهزاده‌نشین سند الحاق به هند یا پاکستان را امضا می‌کرد، دیگر اجازه نداشت که از آن برگردد. پس از آگست سال ۱۹۴۷ حدود ۵۰۰ شهزاده‌نشین به هند ملحق شدندو حدود ۱۰۰ شهزاده‌نشین دیگر به پاکستان، اما شهزاده‌نشین کشمیر اختلافی شد. م
هاراجه حاکم وقت کشمیر پس از ۱۵ آگست سال ۱۹۴۷ از کراچی و دهلی نو وقت خواست تابا فکر و دقت تصمیمش را مبنیبر الحاق به یکی از دو کشور یا اعلام استقلال بگیرد. بر مبنای قانون استقلال شبه‌قاره که در پارلمان بریتانیا در شروع سال ۱۹۴۷ تصویب شده بود، شهزادهنشینها صلاحیت اعلام استقلال نیز داشتند
. این امر با قانون اساسی هند واحد که در سال ۱۹۳۵ در زمان استعمار نافذ بود نیز منافات نداشت.
حاکم کشمیر با حکومت‌های هند و پاکستان سندی را امضا کرد که بر اساس آن هر دو کشور به او وقت می‌دادند تا فکر کند و بعد تصمیم بگیرد. اما پدران بنیان‌گذار پاکستان به این نتیجه رسیدند که مهاراجه ممکن است
که شهزاده‌نشین کشمیر را که اکثریت جمعیت آن مسلمان است، به هند ملحق کند. همین گمانه‌زنی سبب شد که پدران بنیان‌گذار پاکستان از مناطق قبیله‌نشین هم‌مرز با افغانستان که حال بخشی از قلمرو
خیبرپختون‌خوا است یک لشکر غیر رسمی نیابتی تدارک کنند و آن را به جنگ مهاراجه بفرستند. لشکر قبایلی هنگام ورود به کشمیر با نیروهای مهاراجه درگیر شد. مهاراجه برای دفاع از قلمرو حاکمیتش از دهلی
کمک خواست،هند به او پیام داد، در صورتی کمک نظامی می‌فرستد که حاکم کشمیر سند الحاق این شهزاده‌نشین را به هند امضا کند. مهاراجه در ۲۶ اکتبر سال ۱۹۴۷ سند الحاق کشمیر به هند را امضا کرد،
ارتش هند به کمشیر آمد و با نیروهای قبایلی درگیر شد. با ورود ارتش هند،اردوی پاکستان نیز رد جنگ شد. درگیری سبب شد که بخشی از کشمیر زیر سلطه‌ی پاکستان و
بخشی از آن زیر سلطه‌ی هند قرار بگیرد. پاکستان مدعی شد که دهلی با استفاده از زور مهاراجه را وادار به امضای سند الحاق کشمیر به هند کرده است
. جواهر لعل نهرو، نخست‌وزیر وقت هند، موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد برد.
مشکل پاکستان با هند، محدود به کشمیر نیست. مشکل این است که پاکستان گذشته‌ی هندویی و بودایی خودش را انکار می‌کندپاکستان بر مبنای این تفکر به میان آمد که هندو و
مسلمان قادر به زنده‌گی مسالمت‌آمیز نیستند و دشمنان ابدی‌اند.
پاکستان روایتی از موجودیتش به دست می‌دهد که گویی یک کشور عربی واقع در غرب آسیا است، نه یک کشور جنوب آسیایی.
پاکستان خودش را وارث تمام موج‌های مهاجمی می‌داند که در سده‌های میانه از قلمرو افغانستان کنونی به هند لشکرکشی کردند. نیروهای مذهبی پاکستان نگاه آخر زمانی به دشمنی این کشور با هند دارند
. نیروهایی که در کشمیر با دولت هند می‌جنگند همه جهادیست‌‌اند و حلقات مذهبی پاکستان حتا تلاش می‌کنند که در جامعه‌ی مسلمانان هند نفوذ کنند و دکترین جهادیستی را به آنان بباورانند.
هند یک کشور متکثر و بزرگ است. روشن است که در این کشور میان نظم جمهوری سکولار و برخی از مسلمانان محافظه‌کار این کشور تنش‌هایی رخ می‌دهد. در هفته‌های اخیر دادگاه عالی هند حکم کرد که
هیچ گروه مذهبی حق ندارد برای حل دعواهای مدنی یا جزایی محاکم جداگانه داشته باشد.
مشکل پاکستان با هند، محدود به کشمیر نیست. مشکل این است که پاکستان گذشته‌ی هندویی و بودایی خودش را انکار می‌کند. پاکستان بر مبنای این تفکر به میان آمد که هندو و مسلمان قادر به زنده‌گی مسالمت‌آمیز نیستند و
دشمنان ابدی‌اند. پاکستان روایتی از موجودیتش به دست می‌دهد که گویی یک کشور عربی واقع در غرب آسیا است، نه یک کشور جنوب آسیایی.
پاکستان خودش را وارث تمام موج‌های مهاجمی می‌داند که در سده‌های میانه از قلمرو افغانستان کنونی به هند لشکرکشی کردند نیروهای مذهبی پاکستان نگاه آخر زمانی به دشمنی این کشور با هند دارند
. نیروهایی که در کشمیر با دولت هند می‌جنگند همه جهادیست‌‌اند و حلقات مذهبی پاکستان حتا تلاش می‌کنند که در جامعه‌ی مسلمانان هند نفوذ کنند و دکترین جهادیستی را به آنان بباورانند. هند یک کشور متکثر و بزرگ است
. روشن است که در این کشور میان نظم جمهوری سکولار و برخی از مسلمانان محافظه‌کار این کشور تنش‌هایی رخ می‌دهد.
در هفته‌های اخیر دادگاه عالی هند حکم کرد که هیچ گروه مذهبی حق ندارد برای حل دعواهای مدنی یا جزایی محاکم جداگانه داشته باشد.
تا زمانی که پاکستان روایت جدید و دموکراتیک از موجودیت خودش به دست ندهد، مشکل هند و پاکستان حل نمی‌شود و این امر اثراتش را روی تحولات افغانستان نیز دارد. روشن نیست که آقای خلیل‌زاد چگونه می‌تواند
مواضع هند و پاکستان را در قبال افغانستان به هم نزدیک کند.
مسیر نهایی، بن‌بست طولانی‌مدت با تنش‌های دیپلماتیک و اقتصادی است، در این حالت، هند و پاکستان از درگیری نظامی گسترده اجتناب می‌کنند اما اقدامات متقابل مانند تحریم‌های تجاری، بستن حریم هوایی، و
ادامه تعلیق پیمان‌های دوجانبه، به سردی پایدار روابط منجر می‌شود فقدان میانجی‌گری مؤثر، به‌ویژه با توجه به عدم تمایل آمریکا به مداخله، می‌تواند این بن‌بست را طولانی‌تر کند.افزایش هزینه‌های سوخت
برای خطوط هوایی هند به‌دلیل بسته شدن حریم هوایی پاکستان و کاهش تجارت مرزی باعث فشار اقتصادی بر هر دو کشور به‌ویژه پاکستان خواهد شدکه با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند
. این سناریو به کاهش همکاری منطقه‌ای، افزایش ناامنی در کشمیر، و تقویت رقابت‌های ژئوپولیتیکی منجر می‌شود، زیرا پاکستان به چین نزدیک‌تر می‌شود و هند روابط خود را با آمریکا و عربستان گسترش می‌دهد.
عوامل کلیدی در شکل‌گیری سناریوهاچند عامل کلیدی بر شکل‌گیری این سناریوها تأثیر دارند:
در هند، خشم عمومی و حمایت احزاب ناسیونالیست از پاسخ سخت، مودی را تحت فشار قرار داده است. در پاکستان، ارتش و دولت برای حفظ جایگاه خود در برابر اتهامات هند، رویکردی تهاجمی اتخاذ کرده‌اند.
نقش قدرت‌های خارجی نیز حیاتی است. چین، به‌دلیل روابط استراتژیک با پاکستان از طریق کریدور اقتصادی چین ـ پاکستان، ممکن است از اسلام‌آباد حمایت کند، در حالی که هند از روابط رو به رشد
خود با غرب بهره می‌برد.
وضعیت هسته‌ای دو کشور، با زرادخانه‌های قابل‌توجه، خطر هرگونه تشدید را افزایش می‌دهد، اما آگاهی از پیامدهای فاجعه‌بار می‌تواند به خویشتنداری کمک کند. کشمیر و پیمان آب‌های ایندوس به‌عنوان
خطوط قرمز، هرگونه تحریک در این حوزه‌ها را به‌شدت حساس می‌کنند.
در مجموع کارشناسان می‌گویند محتمل‌ترین مسیر در کوتاه‌مدت تشدید محدود با درگیری‌های مرزی کنترل‌شده است،زیرا هند به‌دنبال پاسخ به حمله پهلگام و پاکستان به‌دنبال حفظ وجهه خود است، با این حال، خطر
محاسبات اشتباه، به‌ویژه در مورد آب یا سیگنال‌های هسته‌ای، می‌تواند به سناریوهایی خطرناک‌تر منجر شود.