بازداشت و تجاوز به زنان افغان به جرم «تکدی‌گری»
زمانه : بسیاری از زنان گفته‌اند که براساس قوانین ضد تکدی‌گری که در سال جاری تصویب شد، طالبان آنها را بازداشت کرده و در زندان مورد آزار جنسی، شکنجه و کار اجباری قرار داده‌اند. آنها شاهد ضرب و شتم و آزار کودکان نیز بوده‌اند.
طالبان حق تکدی‌گری را هم از زنان افغان گرفته‌اند. با طرح قوانین جدید، طالبان حق دارند زنان و کودکانی را که از سر فقر مجبور به گدایی می‌شوند، زندانی کنند. زنان و کودکانی که در ماه‌های اخیر به‌سبب گدایی در این کشور بازداشت شده‌اند، از تجاوز و ضرب و شتم وحشیانه مأموران حکومتی گفته‌اند.
بر اساس گزارشی که یلدا امینی همزمان در «زن تایمز» و «گاردین» منتشر کرده است بسیاری از زنان گفته‌اند که از سوی مقامات طالبان هدف قرار گرفته‌اند و بر پایه قوانین ضد تکدی‌گری که در سال جاری تصویب شد، بازداشت شده‌اند. آنها می‌گویند در زندان مورد آزار جنسی، شکنجه و کار اجباری قرار گرفته و شاهد ضرب و شتم و آزار کودکان بوده‌اند. این زنان پس از اینکه به‌دنبال کار گشته و در نهایت کاری نیافته بودند ناگزیر بودند که برای امرار معاش خود و فرزندانشان به گدایی روی آورند.
از زمانی که طالبان در اوت ۲۰۲۱ قدرت را دوباره به‌دست گرفت، افغانستان سیر قهقرایی آغاز کرد. محدودیت‌های گسترده‌ای که طالبان بر زنان این کشور اعمال کرده‌اند، همچون منع کار در بسیاری از مشاغل، ممنوعیت تحصیل در مقاطع متوسطه و بالاتر و بسته شدن بسیاری از مشاغل کوچکی که تحت مالکیت زنان است، سبب شده‌اند که زنان بسیاری از منابع درآمد و استقلال اقتصادی خود را از دست بدهند. زنان سرپرست خانوار از این تغییرات رنج مضاعفی برده‌اند.
به گفته امینی در ماه مه، طالبان قوانین جدیدی را تصویب کرد که «افراد سالم» را در صورتی که پول کافی برای پرداخت هزینه غذای یک روز خود داشته باشند از گدایی در خیابان‌ها منع می‌کند.
در کمیسیونی که برای ثبت‌نام متکدیان و طبقه‌بندی آنها ایجاده شده است آنها به‌عنوان «حرفه‌ای»، «بی‌بضاعت» یا «سازمان‌یافته» نام‌گذاری می‌شوند. این کمیسیون مسئولیت گرفتن اطلاعات بیومتریک و ثبت اثر انگشت آنها را به‌عهده دارد. به گفته مقامات طالبان، نزدیک به ۶۰ هزار گدا تنها در کابل «جمع‌آوری» شده‌اند.
زهرا (نام مستعار)، ۳۲ ساله که سه فرزند دارد غافل از اینکه چنین قانونی وجود دارد از سر ناچاری به گدایی روی آورده بود. شوهر او که در ارتش ملی دولت سابق کار می‌کرد پس از روی کار آمدن طالبان ناپدید شد و زهرا به‌ناچار به کابل مهاجرت کرد و مجبور شد برای امرار معاش در خیابان‌ها گدایی کند. او گفت:
من به مشاور محله رفتم و به او گفتم که بیوه هستم و برای سیر کردن سه بچه‌ام کمک خواستم. او گفت کمکی نیست. به من گفت که کنار نانوایی بنشینم و شاید کسی چیزی به من بدهد. یک موتر طالبان نزدیک نانوایی توقف کرد. پسرم را به زور بردند و گفتند سوار ماشین شو.
زهرا را سه شبانه روز در زندان طالبان نگه داشتند. به گفته او در ابتدا مجبورش می‌کردند برای مردانی که در آنجا مشغول به کار بودند آشپزی کند، نظافت کند و لباس بشوید. سپس به او گفته شد که انگشت‌نگاری می‌شود و جزئیات بیومتریک او ثبت می‌شود. وقتی او در مقابل انگشت‌نگاری مقاومت کرد، او را آن‌قدر کتک زدند تا بیهوش شد. زهرا گفت که سپس مورد تجاوز جنسی قرار گرفت.
زهرا پس از این اتفاق چندین بار به خودکشی فکر کرده است. تنها دلیلی که او را از این کار منع کرده، مسئولیتی است که نسبت به فرزندانش به‌عهده دارد. او احساس بی‌قدرتی می‌کند و هیچ راهی برای حق‌طلبی نمی‌جوید. او می‌ترسد که اگر اعتراض کند دوباره دستگیرش کنند بنابراین تصمیم گرفته به‌خاطر امنیت فرزندانش سکوت کند.
زن دیگری با نام مستعار پروانه در ماه اکتبر، زمانی که شوهرش او و دختر چهارساله‌اش را رها کرد، در کابل بازداشت شد. به گفته پروانه او را به زندان «بادام باغ» بردند و ۱۵ روز در آنجا بازداشت بود.
پروانه هنگامی که در این زندان به‌سر برد حتی کودکان خردسالی را که در خیابان‌ها کفش واکس می‌زدند در میان بازداشت‌شدگان دید. مأموران طالبان زنان را کتک می‌زدند و می‌گفتند چرا ازدواج نمی‌کنید. زنان را مجبور می‌کردند نظافت کنند و ظرف‌ها را بشویند. پروانه همچنین گفت که او همراه با دو زن دیگر در حین بازداشت مورد تجاوز جنسی قرار گرفت و این حمله او را دچار آسیب روحی و افسردگی کرده است.
پروانه پس از آزادی از شدت ترس دیگر گدایی نمی‌کند اما به جای آن به همسایگان خود برای دریافت کمک متکی است. او گفت:
این روزها در محله‌ام خانه به خانه می‌روم و نان خشک و بیات جمع‌آوری می‌کنم. من چاره دیگری ندارم. طالبان وحشی و ظالم هستند، اما کجا می‌توانم بروم و از آنها شکایت کنم؟ ما تنها هستیم.
بر اساس گزارش روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان در ۸ فوریه ۲۰۲۲، کمتر از یک‌سال از قدرت گرفتن طالبان، اختلالات روانی از جمله افسردگی و اضطراب، و همچنین خودکشی، در افغانستان تحت کنترل طالبان به‌شدت افزایش یافته بود. در حالی که آمار دقیقی از میزان خودکشی در دست نبود، ازدحام مراجعه‌کنندگان به مراکز سلامت روان در شهرهایی مثل هرات نشان از افزایش مشکلات روانی داشته. به گفته مسئولان بیمارستان هرات، روزانه تا ۲۵۰ نفر برای درمان و مشاوره به بخش سلامت روان این بیمارستان مراجعه می‌کردند.
افزون بر خشونت سیاسی ناشی از روی‌کارآمدن طالبان در افغانستان، مسئله فقر و تنگدستی و همچنین منع زنان از مشاغل و حضور اجتماعی به تشدید افسردگی و خودکشی دامن زده است. وحید نورزاد، روان‌شناس، در مصاحبه با «اطلاعات روز»، محرومیت از کار و آموزش و وضعیت بد اقتصادی را مهم‌ترین دلایل افزایش آمار مشکلات روانی در میان زنان اعلام کرده بود. او گفته بود:
بیماران توانایی خرید دارو را ندارند و در جلسه‌ها با تأخیر اشتراک می‌کنند. ما خدمات غیر دارویی که ارزان‌تر و قابل‌دسترس است برای بیماران تجویز می‌کنیم تا در خانواده و جامعه استوارتر و فعال باشند.
به گفته یلدا امینی همزمان با گزارش‌های متعدد از تجاوز و شکنجه زنانی که در پی قوانین ضد تکدی‌گری دستگیر شده‌اند، بازداشت‌شدگان سابق نیز به روزنامه «زن تایمز» افغانستان گفته‌اند شاهد آزار کودکان خردسال در زندان بوده‌اند و یک زن ادعا می‌کند که دو کودک تا حد مرگ مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند.
مرگ زندانیانی که براساس قوانین ضد تکدی‌گری جمع‌آوری شده‌اند در متن قانون جدید طالبان لحاظ می‌شود. در ماده ۲۵ این قانون آمده است: «اگر گدا در حبس بمیرد و خویشاوندی نداشته باشد یا اگر خانواده از جمع‌آوری جسد امتناع کند، مأموران شهرداری تشییع جنازه را برعهده خواهند داشت.» براساس قوانین جدید، کسانی که به‌عنوان «بی‌بضاعت» طبقه‌بندی می‌شوند، از نظر قانونی پس از آزادی از کمک مالی برخوردار هستند، اما هیچ یک از زنان نگفته‌اند که کمکی دریافت کرده‌اند.
هدف از اقدامات این‌چنینی از سوی مقامات طالبان حذف حضور مشهود زنان در فضاهای عمومی، محدود کردن آنان در خانه‌ها به بهانه «حفظ نظم اجتماعی» به‌طور سیستماتیک است. زنانی که گدایی می‌کنند یا در سایر فعالیت‌های عمومی که «نامناسب» تلقی می‌شوند شرکت می‌کنند، با مجازات‌ها و محدودیت‌هایی مواجه می‌شوند. طالبان چنین اقداماتی را به‌عنوان بخشی از سیاست‌های گسترده‌تر خود برای اعمال تفسیر خود از قوانین اسلامی توجیه می‌کنند، که پیش‌تر ممنوعیت تحصیل، کار و حضور عمومی بدون سرپرست مرد را در برمی‌گرفت.
برخی از فعالان معتقدند که این سیاست‌ها حتی مبتنی بر اصول اسلامی نیست، بلکه ریشه در سنت‌های محافظه کار قبیله‌ای دارد و به‌عنوان ابزاری برای کنترل اجتماعی عمل می‌کند. زنانی که تلاش می‌کنند این محدودیت‌ها را دور بزنند با خطرات قابل توجهی از جمله آزار و اذیت و شکنجه و تجاوز از سوی پلیس اخلاق رژیم روبه‌رو هستند. طالبان به زنان معترض بر چسب «غرب‌زده و روسپی» می‌زنند.
گاردین نیزبه نقل از زن تایمزاین مطلب را گزارش داد:
افغانستان انترنیشنل : زنان افغان بی‌خانمان که به دلیل گدایی توسط طالبان بازداشت شده‌اند، از تجاوزهای «وحشیانه» و لت‌وکوب در زندان‌ها سخن گفته‌اند. این زنان می‌گویند که در زندان تحت آزار جنسی، شکنجه و کار اجباری قرار گرفته و شاهد ضرب و شتم و مرگ کودکان بوده‌اند.
روزنامه گاردین، روز جمعه، نهم قوس گزارشی منتشر کرد که در آن با زنانی که به دلیل گدایی توسط طالبان بازداشت شده‌اند، مصاحبه شده است.
تمامی این زنان گفته‌اند که به دلیل ناتوانی در یافتن شغل، چاره‌ای جز گدایی در خیابان‌ها برای تأمین غذای خود و فرزندانشان نداشته‌اند.
زهرا، ۳۲ ساله و مادر سه فرزند، گفت که پس از ناپدید شدن همسرش که در ارتش دولت پیشین افغانستان خدمت می‌کرد، مجبور شد به کابل منتقل شده و در خیابان‌ها برای تأمین غذا گدایی کند. همسر او پس از به‌قدرت رسیدن طالبان در اگست ۲۰۲۱ ناپدید شد.
زهرا گفت: «به ادارات دولتی در محل زندگی خود و گفتم که بیوه هستم و درخواست کمک کردم تا غذای سه فرزندم را تأمین کنم.» او ادامه داد آنها گفتند نمی‌توانند به من کمک کنند و به من گفت کنار نانوایی بنشین. شاید کسی چیزی به تو بدهد.
زهرا گفت که تا زمانی که دستگیر نشد، از قوانین طالبان در مورد ممنوعیت گدایی خبر نداشت.
او گفت: «یک موتر طالبان پیش نانوایی ایستاد. آنها پسرم را به زور گرفتند و به من گفتند که سوار موتر شوم.» زهرا ادعا کرد که سه روز و شب در زندان طالبان بود و در ابتدا مجبور شد برای مردانی که در آنجا کار می‌کردند، غذا بپزد، تمیز کند و لباس بشوید.
طالبان سپس به گفتند که قرار است اثر انگشتش گرفته شود و جزئیات بیومتریک او ثبت شود. زمانی که زهرا مقاومت کرد، او را لت‌وکوب کردند تا جایی که بیهوش شد. زهرا گفت که سپس مورد تجاوز قرار گرفت.
او گفت: «از زمانی که آزاد شدم، چندین بار به پایان دادن به زندگی‌ام فکر کرده‌ام، اما فرزندانم باعث شدند خودم را نکشم. من به این فکر می‌کردم که اگر من زنده نباشم، کی به فرزندانم غذا بدهد؟»
یک زن دیگر به نام پروانه، در اکتبر ۲۰۲۳ به همراه دختر چهار ساله‌اش در کابل گدایی می‌کرد. او به مدت ۱۵ روز در زندان بادام‌باغ نگهداری شد و در زندان با تجاوز و شکنجه مواجه شد.
پروانه همچنین گفت که او و دو زن دیگر در دوران بازداشت مورد تجاوز قرار گرفتند و این حملات باعث ایجاد آسیب‌های روانی شدید و افسردگی در او شده است.
به گفته پروانه، طالبان حتی کودکان را که در خیابان‌ها کفش مردم را رنگ می‌کردند، را بازداشت کرده بود. او ادامه داد: «طالبان به ما زنان می‌گفتند چرا ازدواج نمی‌کنید، ما را می‌زدند و مجبورمان می‌کردند که ظرف بشوییم و پاک‌کاری کنیم.»
علاوه بر گزارش‌های متعدد از تجاوز و شکنجه زنان بازداشت‌شده، برخی از زندانیان سابق به «زان تایمز» گفتند که شاهد آزار و اذیت کودکان خردسال در زندان‌ها بوده‌اند.
یک زن نیز ادعا کرد که دو کودک در حالی که او در بازداشت بود، به‌طور وحشیانه‌ای لت‌وکوب شدند و جان خود را از دست دادند.
او گفت: «هیچ‌کس جرأت حرف زدن نداشت. اگر گپ می‌زدیم، ما را می‌زدند و به ما بی‌حیا می‌گفتند. دیدن مرگ آن کودکان پیش چشمم چیزی است که هیچ‌گاه فراموش نخواهم کرد.»
مرگ زندانیان بازداشت‌شده در متن «قانون جمع‌آوری گداها و جلوگیری از گدایی» طالبان پیش‌بینی شده است.
در ماده ۲۵ این قانون آمده است: «اگر یک گدا در بازداشت بمیرد و اقاربی نداشته باشد یا خانواده او از دریافت جسد خودداری کند، مقامات شهرداری مسئول دفن آن خواهند بود.»
از زمان تسلط طالبان در اگست ۲۰۲۱، زنان از حق کار محروم شده‌اند، که این امر موجب افزایش فقر، به‌ویژه در خانواده‌هایی که زنان سرپرست آنها هستند، شده است.
وزارت عدلیه طالبان در تاریخ ۳۰ ثور ۱۴۰۳ از قانون جمع‌آوری گداها و جلوگیری از گدایی خبر داد.
این قانون از سوی هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، توشیح شد. در اعلامیه وزارت عدلیه آمده است که «بر اساس این قانون، اشخاصی که سالم و یا کاسب باشند و خوراک یک روز را داشته باشند از عمل گدایی منع شده‌اند.» طالبان تا کنون ۶۰ هزار گدا را از شهرهای افغانستان بازداشت کرده‌اند.
با تسلط طالبان بر افغانستان، نرخ بیکاری و فقر به شدت افزایش یافته و تعداد گدایان، به‌ویژه در پایتخت کابل، به طور قابل توجهی بیشتر شده است. بر اساس ارقام سازمان ملل متحد، حدود ۲۴ میلیون نفر در افغانستان به کمک‌های بشری نیاز دارند.
بالا
بازگشت