تعامل ترامپ با طالبان چگونه خواهد بود؟
پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و انتخاب او به
عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا مسئولین دولت طالبان هر
کدام به نوبه خود این انتخاب را فصل جدیدی از تعامل» با آمریکا بر شمردند.
در این خصوص وزارت خارجه طالبان در طی بیانیه‌‌ای ضمن ابراز امیدواری برای آغاز
فصل جدیدی از تعامل دو طرفه میان طالبان و آمریکا، از ترامپ خواسته است تا در
راستای پیشرفت محسوس در رابطه طالبان با آمریکا، «گام‌های واقعبینانه» بردارد.
وزارت خارجه طالبان در این اعلامیه در شبکه ایکس ابراز امیدواری کرده است که
«دولت آینده امریکا گام‌های واقعبینانه بردارد تا در مناسبات دو کشور پیشرفت
ملموس ایجاد شود و دو کشور بتوانند در روشنایی تعامل متقابل فصل جدیدی در
مناسبات خود باز کنند.»
کنشگران مسایل افغانستان بر این باور هستند که این بیانیه نشان‌دهنده تلاش
طالبان برای به دست آوردن مشروعیت بین‌المللی و به رسمیت شناخته شدن به عنوان
یک حکومت قانونی است. با این حال، اعتبار بخشی طالبان به ترامپ و امیدواری به
بهبود روابط با ایالات متحده در دنیای پیچیده سیاست، چندان واضح و مشخص نیست.
در این خصوص سهیل شاهین رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر و نماینده پیشنهادی این
گروه برای تصدی کرسی نمایندگی افغانستان در سازمان ملل گفته است که به نظر
می‌رسد ترامپ مرد عمل باشد و ما باید در حل مسایل صادق باشیم.
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان، در اظهارنظری گفت: طالبان افغانستان خواهان
روابط خوب با آمریکا است. معاون سخنگوی طالبان مدعی شد که برای حاکمان کابل نه
شخصی خاص بلکه سیاستی مبتنی بر واقعیت مهم است
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان ابراز امیدواری کرد که بازگشت ترامپ
فصل تازه‌‌ای از روابط را رقم بزند. او در ایکس نوشت که امیدوارند حکومت آینده
آمریکا گام‌هایی واقع بینانه بردارد تا پیشرفتی ملموس و فصل جدیدی از روابط بین
دو کشور ایجاد شود
از سوی دیگر علی میثم نظری، مسئول روابط خارجی جبهه مقاومت ملی، از جریان
سیاسی-نظامی مخالف طالبان در نخستین واکنش در میان چهره‌های افغانستان، با
تبریک پیروزی ترامپ در حساب رسمی خود در ایکس ضمن انتقاد از سیاست چهارساله جو
بایدن در قبال افغانستان و «ناقص خواندن این سیاست» نوشت: اکنون زمان آن است که
اشتباهات اصلاح شود. او همچنین خواستار توقف کمک‌های مالی از طالبان شد که
مقدار آنها را هنگفت عنوان کرد.
اکنون پرسش اصلی این است که آیا حکومت تحت رهبری ترامپ، دنباله‌رو سیاستهای
حکومت جو بایدن در قبال طالبان و افغانستان خواهد بود و یا در این زمینه
بازبینی خواهد کرد؟ آیا ترامپ در مقابل موافقتنامه‌ای که خود آن را به وجود
آورد خواهد ایستاد و به جای صدای طالبان، صدای مخالفان طالبان را خواهد شنید؟
آیا ترامپ نسبت به موضوعاتی مانند تعطیلی مراکز آموزشی بروی دختران، دموکراسی،
حقوق بشر و مقولاتی مانند این‌ها در افغانستان علاقمندی نشان می‌دهد و برای
تحقق آنها آن اقدامی صورت خواهد داد؟
موضع ترامپ در مقام ریاست جمهوری در قبال طالبان
در پاسخ به سوالات مطرح شده سید باقر محسن، تحلیلگر مسائل سیاسی افغانستان در
گفتگو با اسپوتنیک می‌گوید : «اصولاً اهداف سیاست خارجی در امریکا مبتنی بر
منافع بلند مدتِ امنیتی و اقتصادی این کشور طراحی می‌شود؛ اما در اجرای این
سیاست‌ها شیوه‌ها و تاکتیک‌های متفاوت به کار گرفته می‌شود. و این بدین معنا
است که دست بدست شدن قدرت میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها تاثیری چندانی بر
تغییر رویکرد در سیاست خارجی نمی‌گذارد».
از سویی دیگر با توجه به اینکه افغانستان در سه سال گذشته از محورهای اصلی
سیاست خارجی آمریکا نبوده است، انتظار نمی‌رود در کوتاه مدت و در دولت جدید
دونالد ترامپ تصمیم‌های جدی و سرنوشت‌سازی در مورد افغانستان اتخاذ شود. همچنین
در برنامه‌های تبلیغات انتخاباتی آقای ترامپ هم طرح روشن و مرتبطی با
افغانستان وجود نداشته است و مسئولین ستادهای انتخاباتی او هم در خصوص
برنامه‌های ترامپ در قبال افغانستان و حکومت طالبان توضیحی ارایه نکردند. البته
پس از سال
۲۰۰۱
و حمله ائتلاف به رهبری آمریکا به افغانستان، همواره این موضوع و وضعیت و حضور
نیروهای آمریکایی در این کشور نیز از مهمترین موضوعات مورد بحث در مناظرات و
کارزارهای انتخاباتی به شمار می‌رفته و مورد توجه ویژه برای مردم و سیاستمداران
در افغاستان برخوردار بوده است. اما در انتخابات سال جاری، افغانستان دیگر
موضوع اصلی بحث نبود و تنها شیوه خروج نیروهای آمریکایی از این کشور بود که
جمهوری‌خواهان و به خصوص آقای ترامپ از آن به عنوان اهرم فشار علیه دولت بایدن
و هریس استفاده می‌کردند.
به طور مثال بحث خروج آمریکا از افغانستان در سال
۲۰۲۱،
یکی از موضوعات داغ تنها مناظره دونالد ترامپ و کامالا هریس در
۲۰
شهریور امسال بود. آقای ترامپ نحوه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را
«شرم‌آورترین خروج نظامی تاریخ» آمریکا خواند و گفت به همین دلیل بود که روسیه
به اوکراین حمله کرد «زیرا آنها دیدند که هریس و رئیسش (بایدن) چقدر بی‌کفایت
هستند.» آقای ترامپ چندین بار از جمله در همین مناظره، مدعی شد که دولت جو
بایدن تجهیزات نظامی آمریکایی زیادی را به ارزش به گفته او «۸۵
میلیارد دلار» پس از خروج از افغانستان «برای طالبان پشت سرگذاشت» و تلویحا گفت
که آمریکا تحت رهبری او برای پس گرفتن این تجهیزات از طالبان تلاش خواهد کرد.
عبدالناصر نورزاد در این خصوص معتقد است پیروزی ترامپ فراتر از یک پیروزی ساده
انتخاباتی به معنی ورق خوردن صفحه تاریخ سیاسی قرن
۲۱
و چالش جدی بسیاری از نهادهای سیاسی و دکترین‌های امنیتی در سطح جهان میباشد؛
از سوی دیگر انتخاب ترامپ زمینه را برای تضعیف روندهای همگرایانه و
چندجانبه‌گرایی در روابط بین‌الملل بوجود خواهد آورد؛ فرآیندهایی که از دهه
۱۹۹۰
تاکنون کم و بیش به حیات خود ادامه داده‌اند و حال پس از جنگ اوکراین دچار چالش
شده‌اند. زیرا ترامپ علاقه‌ای به درگیر شدن در معادلاتی را ندارد که ربط مستقیم
به منافع امریکا نداشته باشند، البته افغانستان هنوز هم در گرو معادلات
قدرت‌های بزرگ در اقصی نقاط دنیا است. به عبارتی؛ میدانی شده است برای کسب
امتیاز و یا وارد ساختن فشار بر یکدیگر که توانسته به حفظ قدرت طالبان در این
کشور، کمک کند. اما چنین روندی نمی‌تواند برای دراز مدت، مجال تداوم یابد. به
محض پایان جنگ اوکراین، خیز بعدی قدرت‌های آسیایی به سمت افغانستان خواهد بود
تا مشکل بنیادگرایی را در این کشور حل سازند. تعامل سه قدرت چین، روسیه و ایران
با طالبان، نیز در قالب همین منطق می‌گنجد.
اما در پاسخ به سوال دوم و سوم که آیا ترامپ در مقابل موافقتنامه‌ای که خود آن
را به وجود آورد خواهد ایستاد و به جای صدای طالبان، صدای مخالفان طالبان را
خواهد شنید؟ و یا به موضوعاتی مانند تعطیلی مراکز آموزشی دختران، دموکراسی،
حقوق بشر و مقولاتی مانند این‌ها در افغانستان علاقمندی نشان می‌دهد و برای
تحقق آنها آن اقدامی صورت خواهد داد؟ محمد اکرم اندیشمند، یکی دیگر از
تحلیلگران مسایل افغانستان می‌گوید پاسخ این پرسش‌ها، خیر است. زیرا ترامپ
هیچگاه به جنگ افغانستان بر نخواهد گشت و علیه موافقتنامه دوحه و طرف غیر
امریکایی این موافقتنامه گامی نخواهد گذاشت. همچنین ترامپ هیچگونه تمایل و
علاقمندی نیز ندارد تا دختران و زنان در افغانستان تعلیم و تحصیل و اشتغال
داشته باشند، شعارهایی چون حقوق بشر، انتخابات و دموکراسی و امثال آن تحقق
یابد. ترامپ حتی در این موارد همچون جو بایدن و دموکرات‌ها ریاکاری و هم
نمی‌کند. سیاست بسیار صریح و روشن دارد که کاری به این چیز‌ها در افغانستان
ندارد.
البته سیاست دونالد ترامپ در قبال افغانستان تحت کنترل طالبان هنوز روشن نیست،
اما شماری از جریان‌های سیاسی افغانستان به این باور هستند که او فشار بر
طالبان را افزایش خواهد داد.
عزیز آریانفر آگاه مسایل سیاسی افغانستان در این خصوص می‌نویسد: ترامپ پس از
نشستن بر اورنگ جهانبانی، باید بی درنگ با پوتین پشت میز گفتگوهای سازنده
بنشیند و راه حلی برای پایان دادن بحران‌های خونبار اوکراین و خاورمیانه و
همینگونه راهیافت خردورزانه‌‌ای برای افعانستان پیدا کنند. در غیر آن، جهان به
سوی یک بحران پیش بینی ناپذیر خواهد شتافت.
بی بی سی فارسی در نوشتاری تحت عنوان «ریاست جمهوری ترامپ و آینده افغانستان»
به قلم ضیا شهریار می‌نویسد: «با توجه به اینکه در سالهای اخیر محورهای اصلی
سیاست خارجی آمریکا نبوده است، انتظار نمی‌رود در کوتاه مدت دولت جدید دونالد
ترامپ تصمیم‌های جدی و سرنوشت‌سازی در مورد افغانستان اتخاذ کند».
بی بی سی در ادامه آورده است: «پیش‌بینی می‌شود که آقای ترامپ به عنوان رئیس
جمهور نظارت جدی‌تری در مورد مصرف پول آمریکا در افغانستان انجام دهد و چه بسا
تصمیم بگیرد که اگر حکومت طالبان به برخی خواسته‌های دولت آمریکا و جامعه
بین‌المللی تن ندهد، فرستادن این کمک‌های مالی به افغانستان را قطع کند.»
مایکل کوگلمن، مدیر موسسه جنوب آسیا مرکز ویلسون معتقد است که ترامپ تمایل
بیشتری به تعامل با طالبان دارد. به گفته او احتمالا طالبان به دلیل مبارزه با
داعش مورد تحسین ترامپ قرار خواهد گرفت. چرا که او علاقه دارد که برای مهار
داعش اعتبار کسب کند. از سوی دیگر، ترامپ چندین بار در کارزار انتخاباتی‌اش، از
واگذاری پایگاه بگرام اظهار پشیمانی کرده است. البته نه به خاطر مردم افغانستان
بلکه به خاطر چین. هرچند هیچ گزارش تایید شده‌‌ای مبنی بر حضور کنترل این
پایگاه توسط چینی‌ها وجود ندارد، اما او معتقد است که دولت بایدن بگرام را به
پکن واگذار کرد.
نتیجه گیری:
در این بخش باید از سه منظر چگونگی تعامل ترامپ را با طالبان مورد بررسی قرار
داد
۱
–
اهداف و سیاست خارجی در امریکا بر اساس منافع بلند مدتِ ملی آن کشور پی‌ریزی
شده و با دست بدست شدن قدرت میان جمهوری خواهان و دموکرات‌ها تاثیری چندانی بر
تغییر رویکرد در سیاست خارجی نخواهد گذاشت، البته این امکان وجود دارد که برای
تامین منافع ملی و اجرای سیاستهای کلان فقط شیوه‌ها و تاکتیک‌های متفاوت به
کار گرفته شود.
۲
–
با توجه به اظهار ترامپ و مشاورانش در تبلیغات انتخاباتی و اینکه در سه سال
گذشته افغانستان از محورهای اصلی سیاست خارجی آمریکا نبوده است، انتظار نمی‌رود
در کوتاه مدت و در دولت جدید دونالد ترامپ تصمیم‌های جدی و سرنوشت‌سازی در مورد
افغانستان اتخاذ شود.
۳
–
ترامپ علاقه‌ای به در گیر شدن در معادلاتی را که ربط مستقیم به منافع امریکا
نداشته باشند را ندارد و در این خصوص سیاست بسیار صریح و روشن دارد. البته
نباید از نظر دور داشت که ترامپ دارای رویکرد معامله محور و علاقمند به کسب
اعتبار میباشد. همچنین او مایل نسیت که افغانستان پایگاهی برای رقبای او از
جمله چین شود.
بنابر این و با توجه به موارد پیش گفته موارد زیر در سیاست ترامپ در قبال
طالبان قابل ملاحظه میباشد:
۱٫
حفظ طالبان در حاشیه برای مقابله با رقبا در مواقع لازم؛
۲٫
حفظ تعامل با طالبان به دلیل مبارزه با داعش زیرا ترامپ علاقه دارد که برای
مهار داعش اعتبار کسب کند؛
۳٫
تمایل به گروههای مخالف طالبان زیرا جمهوری‌خواهان با دعوت از احمد مسعود برای
سفر به آمریکا به جریان‌های مخالف این گروه واکنش مثبت نشان داده‌اند؛
۴٫
تجدید نظر در کمک‌های ارسالی و تزریق پول به صورت هفتگی و مشروط کردن آن بر
عمل طالبان به تمام تعهداتش در متن توافقنامه دوحه؛
۵٫
حضور عمیق تر اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در افغانستان.
شایان ذکر است بنابر آنچه که گردآورنده این سطور خود مشاهده نموده، برخی از
مخالفان طالبان علاقمند به جنگ افروزی آمریکا به منظور پایان بخشیدن به حکومت
طالبان بوده و معتقد هستند که ترامپ، صبر استراتژیک ندارد. او ممکن است تمرد
احتمالی طالبان از توافقنامه را با شدت عمل پاسخ دهد در این فرض، آنچه که از
قرائن پیداست نشانگر این است که شبکه حقانی، تمایلی به سرشاخ شدن با آمریکا
ندارد، اما ممکن است کسانی در حلقه شیخ قندهار، چنین هوایی بر سر داشته باشند.
در آن صورت، اقدامات تنبیهی ترامپ برای طالبان ممکن است در سه سطح قطع کمک‌های
مالی، حذف فیزیکی رهبران مخالف و حمایت از مخالفین طالبان برای مبارزه مسلحانه
با این گروه وقوع پیدا کند.
منابع:
«ترامپ
و آیندۀ امنیت بین الملل»،«ترامپ با طالبان چه خواهد کرد؟»،«اینبار ترامپ با
اوضاع آشفته جهان چه خواهد کرد؟» شبکه اطلاع رسانی افغانستان
«ریاست
جمهوری ترامپ و آینده افغانستان» بی بی سی فارسی
https://www.bbc.com/persian/articles/ckglje71kz9o
«طالبان
در انتظار فصل جدیدی از روابط با آمریکا؛ امید به تغییر یا هراس از
رقبا؟»خبرگزاری ایراف:
https://iraf.ir/?p=40113
«رونمایی
ترامپ از استراتژی جدید آمریکا در افغانستان »موسسه مطالعات راهبردی شرق
https://www.iess.ir/fa/event/792/
«دو
تبریک مختلف از افغانستان به ترامپ
» https://www.baharnews.ir/news/499934
«دونالد
ترامپ با طالبان چه خواهد کرد؟»
خبر گزاری جمهور افغانستان
https://www.jomhornews.com/fa/article/171338
ترامپ چه سیاستی در قبال افغانستان خواهد داشت؟ دویچه وله آلمان
https://www.dw.com/fa- /a-70720472
«ترامپ
و طالبان» خبرگزاری اطلس
«رحیمی:
تعامل اداره ترامپ با طالبان دور از ذهن به نظر نمی رسد» خبرگزاری اسپوتنیک
فارسی
https://sputnik.af/20241109
لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=11520
بالا
بازگشت