بصیرهمت
از :مجله معتبر( مسایل بینالمللی)
حماس و جنگ زیر زمینی
· تونل های مورد استفاده حماس،دارای اتاق های خواب ،ملاقات و سایر تجهیزات زیر زمینی مجهز، سیستم تخلیه هوا، برق، تشناب و دستشویی و شبکه های تامین ارتباط است.
· این تونل ها دارای ذخایر انبوه مواد سوخت ،غذا و اب اند که امکان زندگی و انجام عملیات نظامی در زیر زمین را تامین و زمینه توذیع سلاح را بدون وقفه مساعد نموده است .
هنگامیکه حماس در هفتم اکتوبر ۲۰۲۳ به اسراییل حمله نمود ،اسراییل رابه یکی از بدترین و دشوارترین نبرد های زیر زمینی کشاند .در حال حاضر پس از گذشت یکسال ،کاملا واضح گردیده که مجموعه وسعت تونل های زیر زمینی حماس کاملا بی سابقه و غیر قابل تصور است .با ادامه عملیات زیر زمینی که بیش از یکسال است ادامه دارد ، حماس پیروزی اسرایل را به چالش کشانده و هزینه های سیاسی و دپلوماتیک غیر قابل تصوری را نیز به همراه داشته است .
اگر به گذشته جنگ های زیر زمینی و تونلی نگاه کنیم ،تنها جنگی که با این نبرد ،جنگ حماس با اسرایل، قابل مقایسه است جنگ جهانی اول است که در ان تعداد بیشماری از سریازان بریتانیایی و المانی جان های شانرا در تلاش برای مین گذاری و حفر تونل ها از دست دادند .هیچ مثال و تجربه دیگری در استفاده از تونل های جنگی به بغرنجی تونل های کنونی حماس قابل مقایسه نیست .
نه سنگر گرفتن و مخفی سازی اسامه بن لادن در کوه های افغانستان که وی را قادر ساخت تا از چنگال نیروهای امریکایی فرار نماید و حملاتی را نیز سازماندهی نمود تا از کشف نیروهای امریکایی در امان باشد ،نه القاعده در کشور مالی که در ان از تونل ها برای انجام حملات از مخفیگاه ها و تونل های زیر زمینی تقریبا غیر قابل تسخیر استفاده می نمود و نه دولت اسلامی عراق و شام ( داعش) که از تونل ها برای انجام حملات بر ضد نیروهای ایتلاف برهبری امریکا در عراق و سوریه استفاده مینمود ، هیچکدام با ساختار مغلق و پیچیده ای که حماس استفاده می نماید قابل مقایسه نیست .
تونل های مورد استفاده حماس در غزه چنان پیچیده و مغلق اند که بیشتر به تونل ها و ساختار های زیر زمینیمی ماند که دولت ها برای محافظت تاسیسات نظامی و یا هسته ای و مراکزفرماندهی و کنترول،حفر و اعمار می نمایند و ساختمان چنین زیر زمینی ها برای نیرو ها و گروپ های غیر دولتی ناممکن است .
پیچیدگی و توانمندی تونل های حماس برخلاف ارزیابی ها و پیشبینی های اسراییل بود و اسرایل هرگز تصور نمیکرد که درگیر یک جنگ زیرزمینی با چنین ابعاد گسترده و پیچیده ای گردد. توجه اسرایل روی از بین بردن همان تونل های محدودی بود که حماس از این تونل ها وارد خاک اسرایل میگردید .
جنگ کنونی در نوار غزه احتمالا به توسعه دکتورین جدید و روش های نوین در جنگ های ملیشایی و گروپیمنحصر بفرد خواهد انجامید .سیستم تونل های حماس بدون شک توجه نظامیان و بازیگران دیگر غیر دولتی را بخود جلب نموده که چگونه از این تونل ها برای بقای ماشین جنگی استفاده نمایند ، زیرا حماس بر بسیاری از موانع و خطراتی که در جنگ تونل ها، چون تامین ارتباطات ،راه یابی، کمبود اکسیجن وترس از مسدود شدن تونل ها موجود است غلبه نموده است . از همینجا است که این متود و تکتیک جنگی حماس در جاهای دیگر نیز گسترش خواهد یافت .
نواوری حماس، با استفاده از تونل های زیر زمینی ستراتژی رویارویی های نظامی و نحوه استفاده از سپر انسانی را تغیر داده است . زیرا زنده ماندن در زیر زمین برای مدت طولانی کار اسانی نیست .در جنگ اکراین ، صد ها جنگجوی اکراینی در سال ۲۰۲۲ در تونل های کارخانه فولاد در شهر ماریوپول بر ضد نیروهای روسی میجنگیدند ،مگر دیری نگذشت که غذا و اب اشامیدنی انها به اتمام رسید و فاقد ابتدایی ترین نیازمندی های صحی و طبی گردیدند ،چه رسد به تامین ارتباطات انترنیتی و ارتباط به خارج از محیط زیرزمین.
مگر در غزه هیچیک از مشکلات که جنگجویان اکراینی به ان روبرو گردیدند برای حماس وجود نداشت .ازوف های که در کارخانه فولاد سازی اکراین در محاصره بودند نتوانستند بیش از دو ماه به جنگ ادامه دهند ، مگر حماس بیش از هشت ماه است که حضور زیر زمینی اش را حفظ نموده است .
تونل های مورد استفاده حماس در غزه دارای گذر گاه های زیرزمینی پرپیچ و خم و طویلی اند و دارای اشپز خانه های کاملا مجهز، اتاق های فرماندهی، مراکز داده های اطلاعاتی پیشرفته، حمام های کاشی کاری شده ،سلول های بازداشت افراد و سایر اتاق ها و وسایل خدماتی دیگر اند .
چنین بنظر میرسد که حماس بدور از محدودیت های زمین شناسی ،مشکلات مهندسی و ساختمانی و برنامه ریزی، زمان و فرصت زیادی برای حفر و اعمار این تونل ها ،تقویت مهارت ها و ازمایش های چندین سال کندن کاری در مرز مصر، در داخل غزه و در داخل خاک اسرایل را داشته است .زیرا این کاریست دشوار و توام با اطمنان خاطر و عاری از هرگونه ترس .
بعنوان نمونه تونلی در نوار مرزی بین غزه و اسرایل موسوم به گذرگاه اریز تقریبا ده فوت عرض و ۱۶۴ فوت(در حدود ۵۰ متر) عمق داشت که برای اولین بار با استفاده از تجهیزات خسته کننده غیر نظامی توسط حماس حفر گردید .
واقعیت اینست که بهترین مهارت های کندن کاری نمیتواند برای جنگجویان در درازمدت در زیر زمین مساعد باشد، زیرا در بهترین حالت، شرایط زندگی در تونل ها دشوار است ، اکسیجن کمیاب و ارتباط با محیط خارج محدود است مگر جنگجویان حماس نشان دادند که اموز ش و برنامه ریزی دقیق و دوامدار میتواند بر همه این مشکلات و موانع غلبه نماید .
تونل های مورد استفاده حماس دارای اتاق های خواب ،ملاقات و سایر تجهیزات زیر زمینی مجهز، سیستم تخلیه هوا، برق، تشناب و دستشویی و شبکه های تامین ارتباط است که با بهبود این زیرساخت ها مشکلات زندگی در این تونل ها کاهش یافته است .ذخایر انبوه مواد سوخت غذا و اب در داخل تونل ها امکان زندگی و انجام عملیات نظامی در زیر زمین را تامین و زمینه توذیع سلاح را بدون وقفه مساعد نموده است .
استفاده کنندگان از تونل های زیرزمینی در همه جا به راه خروجی از تونل ها جهت انتقال و ذخیره مجدد مواد، تنفس هوای تازه و برقراری و تامین ارتباط با محیط خارج نیاز دارند .اما رهبری حماس به ندرت در روی زمین دیده شده اند .در برج اپریل گذارشی منتشر گردید که یحیی سنوار،رهبر حماس ،در غزه از نیروهای خود در خارج از تونل، صرف برای مدت کوتاهی دیدار نموده است . مشخص نیست که جنگجویان حماس هرچند وقت یکبار از تونل ها خارج شده اند تا تجهیزات مورد نیاز شان را اکمال نمایند ،اما انچه مسلم است اینست کهبا وجود اینکه حماس ضربات مهلکی را متحمل گردیده ،خصوصا زمانیکه اسرایل بر سیستم مخابراتی و ارتباطی حماس ضربه شدیدی وارد نمود ،مگر حماس تا هنوز توانسته است بدون وقفه عملیات نظامی اش را رهبری نماید .
تونل های زیر زمینی حماس بیشتر شبیه تونل ها و ساخت های زیرزمینی دولتی است نه مانند گروپ ها و ملیشاهای غیر دولتی،طوریکه قبلا اشاره نمودیم ، دولت ها پناه گاه های دایمی و صعبالعبور ی را می سازند تا از این تونل های زیر زمینی جهت مراکز فرماندهی و کنترول وضعیت های بحرانی استفاده کنند و این تاسیسات و تونل ها ی عمیق معمولا جهت استفاده رهبران نظامی و سیاسی در موانع اضطراری اعمار میشوند .کانادا، چین ،،اسرایل ،روسیه و امریکا دارای چنین ساختمانهای عمیق زیر زمینی اند .زیرا امکانات دولت ها نسبت به گروپ های ملیشایی بیشتر است.بعنوان نمونه ،تاسیسات هسته ای ایران به عمق بیش از ۳۰۰ فوت(در حدود ۹۰ متر) در زیر زمین حفر شده است .
درست است که جنگ زیر زمینی دشمن را نامریی و دور از دسترس می سازد و دشمن در حالیکه در موقعیت معین و اشکاری نیست یکبار از زیر زمین بیرون می اید .مگر در غزه دشمن تقریبا یکبار بطور کامل از روی زمین ناپدید شد ودر مجموعه وسیع زیر زمین فرورفت و ارتش اسرایل با استفاده از انواع تکنولوژی در گیر بیرون کشیدن جنگجویان حماس از زیر زمین شد .
جنگجویان حماس به یکبارگی در زیر زمین پنهان نشدند ،انها موشک های مرگبار ضد تانک را بخاطر محو تانک های اسرایل شلیک میکردند و انواع مختلف تکتیک ها از جمله کمین ها را انجام می دادند .
ادامه نبرد بیش از یکساله در غزه نشان داد که تکنولوژی مدرنو فناوری پیشرفته در کشف و خنثی سازی تونل ها موفق نبوده است و تا هنوز نتوانسته حماس را از توسل به جنگ زیر زمینی باز دارد .مسلما اسرایل دارای مدرن ترین فن اوری ضد تونل در جهان است .اسرایل تکنولوژی بغرنج تشخیص و خنثی سازیرا برای مقابله با تهدید تونل های حزب الاه در سال ۲۰۱۸ بکار گرفت و قوت های ویژه برای جنگ در تونل ها را اموزش داد ،تاسیسات اموزشی زیرزمینی جهت تریبه و اموزش نیروهایش اعمار نمود و به کار دشوار نقشه برداری تونل ها پرداخت، با استفتده از هواپیماهای بدون سرنشین نقشه تونل های حماس را ثبت نمود، مگر هیچیک از این تدابیر نتوانست از تلاش های حماس در حفر و اعمار تونل ها جلوگیری نماید .
اسرایل پیامد های جنگ تونلی حماس را دست کم گرفت. درک این شاخص عینی یک درس کلیدی در جنگ غزه است که فن اوری و برتری نظامی به تنهایی نمیتواند روند جنگ زیرزمینی را متوقف سازد و تکنولوژي ،با وجود مدرن بودن و بغرنج بودنش، در جلوگیری از تهدیدات جنگجویان زیرزمینی و مقابله با انها شکست خورده است .
حماس بخوبی اگاه است که حتی پیچیده ترین تکنولوژی موجود برای مقابله با قابلیت های زیرزمینی چون تونل های حماس کافی نخواهد بود و از همین لحاظ است که حماس به این تکتیک جنگی اش اعتماد دارد . پایان
بالا
بازگشت