عارف عرفان
تاریخ طولانی مداخلات آمریکا در سوریه
ایالات متحده،با وقفه‌های متعدد برای بیش از ۷۰ سال در امور سوریه مداخله کرده است و اکنون نیز صدها سرباز آمریکایی همچنان در خاک سوریه حضور دارند.
دخالت‌های آمریکا در سوریه را می‌توان به اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی ردیابی کرد.رابرت اف. کندی جونیور در سال ۲۰۱۶ توضیح داد که سازمان سیا، به دستور دولت هری ترومن در واشنگتن، اندکی پس از استقلال رسمی سوریه در آوریل ۱۹۴۶، عملیات بی‌ثبات‌سازی این کشور را آغاز کرد.
کندی جونیور نوشت:
«سازمان سیا در سال ۱۹۴۹، یعنی تقریباً یک سال پس از تأسیس خود، فعالیت‌های خود در سوریه را آغاز کرد. میهن‌پرستان سوری علیه نازی‌ها اعلام جنگ کردند،حکومت استعماری فرانسه (ویشی) را بیرون راندند و دموکراسی سکولاری بر پایه‌ی مدل آمریکایی ایجاد کردند.»
در آن زمان،سوریه تحت حاکمیت رئیس‌جمهور شکری القوتلی بود که در آگوست ۱۹۴۳ از طریق یک فرآیند دموکراتیک انتخاب شده بود. قوتلی، که یکی از بنیان‌گذاران دولت مدرن سوریه محسوب می‌شود، از چهره‌های برجسته‌ی تاریخ قرن بیستم این کشور به شمار می‌رود.
قوتلی منافع سوریه را در اولویت قرار می‌داد و با روش‌های قدرت‌های استعماری به خوبی آشنا بود. او بارها برای استقلال سوریه از استعمار فرانسه تلاش کرد، موضوعی که سیاستمداران فرانسوی را با آنچه که «سرسختی و نافرمانی» قوتلی می‌پنداشتند، آزرده می‌کرد.
با این حال، ویژگی‌های قوتلی برای قدرتی دیگر نیز آزاردهنده بود. این بار، استقلال سوریه مانعی در برابر طرح‌های ژئوپلیتیکی ایالات متحده، قدرتمندترین کشور جهان، قرار گرفته بود.
طرح‌های آمریکا در خاورمیانه
در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ میلادی، محافل سیاسی آمریکا خاورمیانه را به‌عنوان غنی‌ترین و استراتژیک‌ترین منطقه جهان می‌دانستند، به‌ویژه به دلیل ذخایر عظیم نفت و گاز. سواحل سوریه به‌تنهایی حدود ۱۲۲ تریلیون فوت مکعب گاز و حدود ۱۰۷ میلیارد بشکه نفت را در خود جای داده است.
دولت ترومن قصد داشت خط لوله گسترده‌ای به نام «خط لوله‌ی ترانس‌عرب» را از طریق عربستان سعودی به سوریه و لبنان بسازد. این پروژه توسط شرکت‌های آمریکایی مانند استاندارد اویل و تکزاکو اجرا می‌شد که در گذشته نیز با رژیم‌های فاشیستی در اروپا همکاری‌هایی داشتند.
اما رئیس‌جمهور قوتلی با این پروژه موافق نبود و واشنگتن تصمیم گرفت که او باید کنار گذاشته شود. سازمان سیا در مارس ۱۹۴۹ با حمایت از ژنرال حسین الزعیم، کودتایی نظامی ترتیب داد. حکومت دموکراتیک سوریه در این مقطع با کمک آمریکا سرنگون شد.
ادامه مداخلات
کودتای ۱۹۴۹، یکی از اولین عملیات‌های مخفی سازمان سیا بود. اما حکومت کودتایی کوتاه‌مدت و ناکارآمد بود. در دهه‌های بعد، دخالت‌های آمریکا در سوریه ادامه یافت. در دهه ۱۹۵۰، ایالات متحده به همراه بریتانیا و ترکیه تلاش‌هایی برای سرنگونی مجدد حکومت سوریه ترتیب دادند، از جمله «عملیات استراگل» و «عملیات وپن»، اما این نقشه‌ها با شکست مواجه شدند.
دوران حافظ اسد
در سال ۱۹۷۱، ژنرال حافظ اسد قدرت را به دست گرفت.او که با سیاست‌های ضداسرائیلی خود شناخته می‌شد، روابط نزدیکی با اتحاد جماهیر شوروی برقرار کرد و اجازه داد که شوروی پایگاه دریایی خود را در طرطوس مستقر کند. این پایگاه همچنان برای روسیه حیاتی است.
نتیجه‌گیری
از زمان استقلال سوریه در ۱۹۴۶، ایالات متحده به دلایل مختلفی از جمله کنترل منابع انرژی، جلوگیری از نفوذ شوروی و مقابله با جنبش‌های ناسیونالیستی عرب، بارها در این کشور مداخله کرده است. با وجود این، بسیاری از این مداخلات با شکست مواجه شده و تنها به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه منجر شده است.
در حال حاضر،ایالات متحده آمریکا،اسرایل وترکیه به حیث مثلث واحد سوریه را به آشوب کشانیده واز گروه های تروریستی به منظور تحقق اهداف سیاسی واستراتیژیک شان در سوریه استفاده مینمایند.
با احترام
عارف عرفان
،لندن،دسامبر ۲۰۲۴
بالا
بازگشت