عارف عرفان
نیم نگاهی به سقوط دولت بشار الاسد در سوریه
تحولات اخیر سوریه ولاجرم سقوط دولت بشار الاسد بدست شورشیان سوریه در راس گروه تروریستی هیئت تحریر الشام که مارک سیاسی وتروریستی القاعده رابر جبین دارد،یکی از دراماتیک ترین رخداد های ناهنجار سیاسی است که زمین لرزه بزرگ را در خاور میانه، برانگیخته وپس لگدی های ویرانگر را در کل منطقه وبسا نقاط جهان بویژه کشور های اسلامی به دنبال خواهد داشت.
سقوط دولت بشار الاسد بخشی از طرح پروژه "خاور میانه بزرگ" بود.
طرح خاورمیانه بزرگ در واقع پروژه کلان آمریکا برای تغییرات بنیادین در یکی از مهم‌ترین مناطق جهان و اجرای تغییراتی است که بتواند منافع طولانی‌مدت این کشور در منطقه را حفظ کند.در استراتژی آمریکا ثبات اقتدارگرایانه، نظام‌های سیاسی بیرون از دایره منافع انکشور دیگر نمی‌تواند ضامن و حافظ منافع آمریکا باشند لذا باید با دگرگونی های کلان گرفتار شده متغییر شده واز شاخ و برگ های آن،قالب بندی جدیدی بوجود آمده وافسار آن بدست تروریسم گره یابد.
برخی از اندیشمندان علم سیاست بر این اعتقادند که ناآرامی‌های اوایل دهه گذشته در تونس، مصر، لیبی، سوریه و یمن،موسوم به «بهار عربی»، دستاورد اولیه ایده «خاورمیانه بزرگ» بود.فاز دوم پروژه خاور میانه در حمله حماس به اسرائیل در ۷اکتبر ۲۰۲۳ که از نظر ناظرین سیاسی این خود یک" پرچم نیرنگی"بود آغاز شد و با حملات اسرائیل به غزه و لبنان به بنبست رسید.
تحقق این پروژه به راهکار نوین وشکست این بنبست ها نیاز داشت که حملات وتهاجمات گروه های تروریستی بالای دولت سوریه ولاجرم سقوط دولت بشار الاسد واستقرار نخستین دولت به رهبری گروه القاعده تحت نام تحریر الشام جاده عمومی را در راستای هموار سازی پروژه خاور میانه بزرگ گشایش بخشید.
طرح خاورمیانه بزرگ از لحاظ ژئوپلیتیک دارایی گسترۀ عظیمی بوده که از لحاظ جغرا فیای علاوه بر کشور های عربی،شامل کشور های مانند افغانستان،ایران، پاکستان، ترکیه،مراکش واسرائیل نیز می گردد و در برگیرندهٔ کلی ترین اهداف ژئو پولیتیک ژئوا یکا نومیک وژئواستراتیژیک امریکا در حوزه پهنا ور « خاور میانه بزرگ» است که به دنبال طرح « نظم نوین جهانی » در اوایل سده بیست و یکم « سده امریکائی » اعلام گردیده است.
در طرح خاورمیانه بزرگ،چشم انداز "اسرایل بزرگ "نیز مطرح می‌باشد.چنانچه لحظات بعد از سقوط دولت بشار الاسد
نتانیاهو گفت "توافق بر سر جدایی نیروها با سوریه در بلندی های جولان به دلیل اینکه ارتش سوریه مواضع خود را رها کرده، باطل شده است.
نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در جریان بازدید از خط
مرزی اسرائیل و سوریه اعلام نمود که، توافق بر سر جدایی نیروها با سوریه در بلندی های جولان که اندکی پس از جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ حاصل شد، به دلیل اینکه ارتش سوریه مواضع خود را رها کرده است، باطل شده است.
ومن به اتفاق وزیر دفاع و با حمایت کامل کابینه، دیروز به ارتش اسرائیل دستور دادم که منطقه مرزی و مواضع تحت کنترل آن را اشغال کند.اشغال مجدد خاک سوریه بوسیله اسرائیل بیانگر کامل اشتراک اسرائیل،ترکیه وامریکا در نقشه براندازی حکومت اسد وهمدستی آنها با گروه های تروریستی در سوریه است"
هکذا انکشافات سیاسی و نظامی اخیر در سوریه از همین سناریو مایه می یابدودر صورت عدم اتخاذ تدابیر وتجویر قدرت های بزرگ وابسته به محور مقابل،این پروژه گام بگام عملی خواهد شد و حتی ترکیه رانیز درین مسیر درخون غرق خواهد ساخت.
در راستای براندازی دولت سوریه، شبه‌نظامیان تروریستی بویژه گروه تروریستی هیئت تحریر الشام که از حمایت فزاینده آمریکا،ترکیه واسرایل برخوردار اند برای مدت دوهفته حملات گسترده وپیهم را علیه دولت سوریه براه انداخته وبا تسخیر چند شهر مهم واستراتیژیک،پایتخت کشور یعنی دمشق را به تصرف در آوردوسقوط دولت بشار الاسد را اعلام داشتند.
عوامل فروپاشی دولت اسد
حملات برضد رژیم اسد، از لحاظ زمانی کاملاً غیرمنتظره بود.به‌ندرت کسی انتظار داشت که شورشیان سوری دوباره بتوانند یک حمله بزرگ را راه‌اندازی کنند. دلیل موفقیت آنها به‌وضوح این است که رژیم سوریه هم از عملیات تهاجمی غافلگیر شد. علاوه بر این، وضعیت کلی این است که حامیان ارتش سوریه، به‌ویژه روس‌ها، ایرانی‌ها و حزب‌الله،درحال حاضر سرگرم مسائل مربوط به خود هستند.
فروپاشی دولت سوریه نتیجه یک سلسله عوامل داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است که در طول بیش از یک دهه بحران،این کشور رادرگیر کرده‌اند.
مزید برنقشه های پنهان استخباراتی در خصوص سقوط دولت سوریه میتوان از عوامل ذیل در تسریع شتابان فروپاشی بدون مقاومت دولت سوریه یاد نمود:
بحران اقتصادی شدید وکاهش ارزش پول ملی سوریه و
کمبود سوخت،غذا،و نیازهای اولیه زندگی،باعث خشم عمومی و افزایش نارضایتی‌ها شده بود. متحدین سوریه، مانند روسیه و ایران، ممکن است دیگر قادر یا مایل به ارائه حمایت گسترده نبودند.
فشارهای بین‌المللی
تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا،اقتصاد سوریه را فلج نموده بود.
فقدان روابط دیپلماتیک فعال با جهان عرب وغرب، باعث انزوای بیشتر دولت سوریه شده بود.
تقسیم قدرت و عدم کنترل کامل ارضی
دولت سوریه کنترل بخش‌هایی از کشور را از دست داده بود:
مناطق تحت کنترل کردها در شمال شرقی.مناطقی که توسط ترکیه و گروه‌های شورشی مورد حمایت آن در شمال غربی اداره می‌شدند وهم مناطق نفت خیز که تحت سلطه ایالات متحده آمریکا در آمده بود.
یکی از فاکتور های دیگری که در فروپاشی دولت سوریه نقش ایفا کرد،احتمال معامله های پشت پرده میان بازیگران اصلی محور سوریه بود.
در آیینه موجود،رخداد های سوریه کاهش نفوذ ایران در سوریه بیش از همه عناصرخودنمایی میکند.در پی این تحولات دراماتیک در دراز مدت شکست استراتژیک ایران و روسیه در مسیر این رخداد ها بیش از پیش جلوه نمایی نموده،هکذا انکشافات موجود باعث تغییرات و دگرگونی های بنیادین در استراتژی روسیه و ایران خواهد شد.
برخی تحلیل‌گران معتقدند که ممکن است توافقاتی برای انتقال قدرت به یک دولت جدید یا اصلاحات سیاسی گسترده از قبل میان بازیگران عمده صورت گرفته باشد که البته رنگ این توافقات در اظهارات وزیر خارجه روسیه در اجلاس سه جانبه وزرای خارجه ایران ،ترکیه وروسیه برتابید.
سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در مورد نشست آستانه در دوحه گفت :"درباره لزوم حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه به توافق رسیدیم.امروز با ایران و ترکیه به توافق رسیدیم که یک فراخوان قوی برای دستیابی به امنیت و ثبات در سوریه صادر کنیم. روسیه، ترکیه و ایران خواستار آغاز گفتگو بین دولت سوریه و مخالفان قانونی شدند.همچنان این کشور ها خواستار توقف فوری خشونت در سوریه شدند"
استنتاج کلی
دولت سوریه به دلیل مشکلات ساختاری،بحران‌های اقتصادی و فشارهای داخلی و خارجی لاجرم از نفس افتید وسقوط کرد. هرچند نشانه‌هایی از تلاش برای توافق یا معامله سیاسی وجود دارد، اما چشم‌انداز حل بحران همچنان پیچیده و نامشخص است. قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی همچنان نقش کلیدی در تعیین سرنوشت این کشور ایفا می‌کنند.باید افزود که مظاهر از خیانت نیز در درارکان نظامی دولت سوریه مشهود بود و سرعت فروپاشی شهر ها درین معاملات نمود دار بود. معلوم است که کشور های حامی تروریسم دریک کار زار پردامنه ای استخباراتی تعداد از مهره های مهم در ارکان نظامی سوریه را برای برپایی جهنم بزرگ در سوریه خریده بودند.
سوگوارانه در تاریخ بویژه در کشور خود ما افغانستان این تجارب تلخ بار ها تکرار شده وافغانستان توسط قدرت های بزرگ بار بار به معامله گذاشته شده ومردم افغانستان قربانی منافع استعماری و قدرت های بزرگ جهانی ومنطقه ای شده است.
این رویکرد، روال حکومت های ضعیف،مردم نافهم ونامتحد بوده است.
با مسئولیت باید اظهار نمود که با فروپاشی دولت سوریه باردیگر یک مدل سیاه و قرون وسطایی جدید در جهان معاصر ما افزوده شد واین خط به مثابه دانه های سرطانی پیکر بزرگ از جهان اسلام را فراخواهد گرفت وابرازی مهم ای برای تحقق کشور گشایان در جهان وسقوط دولت های مدرن خواهد شد.
سقوط دولت سوریه آتش فشان های عظیمی را در منطقه ویژه کشور های اسلامی بود خواهد آورد وابزار تروریسم را به بزرگترین سلاح مرگبار جهانی مبدل خواهد ساخت؛
با حرمت
عارف عرفان
لندن،دسامبر ۲۰۲۴
بالا
بازگشت