پارلمان افغانستان درآزمون ملت سازی
دپلوم انجنیر خلیل الله روًوفی
پس ازگذشت سالیان درد ومصیبت که ملت عذاب کشیده افغانستان درکوران حواد ث مرگبارجان وتن فرسود ودرکمپ های خشکیده وسوزان دیگران حقارت آواره گی را تا اعماق روان منت پذیرگشت ،امروز در آستانهً تحول پارلمانی به یک امید سرنوشت ساز دیگری به سوی آینده خودنگران است. امیدهاِی که اگرازیکسو با احساسات خوشبینانه مردم بدرقه می شوداماازسوی دیگرتشکل پارلمانی باچنین ترکیب متلون آ گنده ازتضادهای ریشه دارقومی، تنظیمی،عقیده تی،تیم گرایی وبرازنده ترازهمه تقابل رویارویی گروهای متخاصم با ایدیالوژی آشتی ناپذیرگذشته، امیدهای سازنده گی درجهت ایجاد یک جامعهً قانونمند وملت گرا را، زیرسوال میبرد. زیرابرخلاف گذشته هادرپارلمان کنونی پدیده های نوظهوروقطب های پرتنش دیگری باگرایشات روشنگرانه ودموکرات ازیکسو، ذهنیت های فرصت طلب، عقبگرا ومنادیان رژیم برسر قدرت ازسوی دیگرعرض وجودکرده است که طبعاً اختلافات ایدیالوژیکی وتضادهای قومی راتشدیدبخشیده راه رسیدن به حل مسایل ملی وتصمیم گیری درسیاست خارجی مملکت رابه صحنه منازعات میانگروهی مبدل خواهد ساخت.
همه میپرسند آیا پارلمان موجوددربرابراینهمه ویرانیهای جنگ وبربادی سه دهه خشونت درکشورظرفیت عمل راخواهد داشت؟ آیادرراستای تامین عدالت اجتماعی به آرمان دیرینه مردم خودرسیده گی خواهد نمود؟ ویاخوددرصحنهً درگیری های قومی وسیاسی دست وگریبان خواهد بود؟.
مردم ازپارلمان معجزه مطالبه نمی کند بلکه درینجا شهامت وفریاد حقیقت جویی درکاراست تا درتکانه قدرتمندآن دولت و ارگانهای مسًول سرانجام سرازخواب نوشین بدرآورده وبه وجایب سنگین ملی خویش متوجه گردند. محک شخصیت سنجی ومعیارماندگارشدن درموردهریک ازاعضای پارلمان درنوارتاریخ اینک آماده ضبط است که کیهادست نگروبلی گوی اربابان قدرت شده نتیجتاً بی هیچ رسالتی بادستان خشک وخالی محکوم بارمسًولیت خودخواهندشد وکی هادررده ً مردان ترقیخواه وآزادمنش کشوربمانند محمودی ها، غبارها وده ها شخصیت نامداردیگرنام خودرادرین نوارتاریخی همیشه وماندگارثبت خواهندنمود. آنهایی که درراه نهضت مملکت ودادخواهی مردم بیدفاع خوددربرابرنظام های حاکم تا پای مرگ وزندان رزمیدندوقربانی دادند.
همین اکنون مردم بیصبرانه درانتظار نشسته ودروجود نماینده گان منتخب خود، آنگونه که درادای خدمت به مردم قول شرف داده اند، التیام سالهای دردومصیبب خودرا به آزمون گرفته اند.
پارلمان به مثابه ارگان عالی کشوربرای اینکه به قضایای مبرم جامعه، ناهنجاریها، فساددولتی وخودکامه گیهای انحصاری افرادقدرتمند، تعهدملی خودراعاملانه ورسالتمند پیگیری نماید،ایجاب میکند نخست ازهمه بایک اتوریته پر بارمردمی ودانش پارلمانی درمطالعه باخواست زمان پابه این تالارسرنوشت سازبگذاردتا بتواند مسایل حیاتی جامعه را درسطح ملی وبین المللی به نفع مردم کشوربه نحومطلوب سالم وشایسته انجام دهد.
هرچنداندیشه طرازمعاصر بویژه درامورسیاست جهانی،حقوق شهروندی واصالت دموکراسی درفضای آن سخت کم رنگ جلوه گرخواهد بود،اما نماینده یک قوم ویک منطقه باآنهمه تجارب تلخی که ازحوادث خونبار گذشته داردوباآنهمه دردورنجی که سالهابرگرده ملتش تحمیل شده،اگردردادخواهی این تبارمظلوم بازهم به محافظه کاری،جبن ویاتسلیم تن دردهدونتواندلااقل فریادمعصومانهً آنهاراآنگونه که درزیرستم قبیله ای وقوماندان سالاری خوردوخمیرگشته اندوآن گونه که حقوق انسانی شان دربرهه های استبدادنابودشده است،به گوش تالارشورا وبه گوش آنهایی که دررابطه این قضایای خونین درسواحل آرام حیثیت تماشاگران راداشته اند بلندوبلندتر برساند،به یقین که درنزد خداوخلق الله مسًولیت بزرگی رابرگردن خواهندداشت .
واقعیت های تاریخ دربرههً این چارسال پس ازسقوط طالبان بوضاحت نشانداد که کارایی دولت آقای کرزی یکجابا کابینهً انتصابی اش، علیرغم ملیاردها دالرکمکی به افغانستان که میبایست دروجوه این هزینهً سرشار کار بازسازی وتهداب پروژهای صنعتی سرازجغرافیای پریشانی وویرانی بدرمیکردنه تنهابی نتیجه ازآب برامد بلکه این دریای دالرکه دربهای خون ملت بدست آمده بودبی هیچ نظارت وبازجویی ومحاسبه به بادفنارفت وامروزدیگرهمه کس میداند که بحران حوادث درین جزیرهً دردآشنابه چه منوال درگذراست.
کار بازسازی تنهادرقالب الفاظ نرم وگیرا ووعده های تهی ازسازنده گی به خوردمردم داده میشود. به ویژه اگراین وعده هارادر مصاحبه های پرزرق وبرق دولتمداران چندی که صدای شان ازکرسی های وزارت اقتصاد، وزارت انکشاف دهات یابعضی های دیگربه تکرار بالا میشود مطالعه کنیم ویادرحرفهای سخنگوی وزارت دفاع درحصهً امنیت وصلاحیت دفاعی کشورکه بی وزنی خودرابمانند کوه سلیمان وزمین جلوه میدهددقت نمایًم دیده میشودکه چنین رنگ بازیهای سیاسی درطول تاریخ چه گونه سرنوشت ملت هارا به معامله گرفته وچگونه مردم ساده دل رادرجادوی سرابهای بنفشین به اغوابرده است وامروزهم باهزارتاًسف که ازحرف تاعمل بیابانهای درازی درپیش روست.
درینجا دیگر وجیبه ملی پارلمان مشخص میشودکه بااستفاده ازقدرت مردمی خویش بایست حکومت رادرمسیرمسًولیت های ملی اش استقامت داده وموازی باچرخش عصرنوین،روح وروان آن راهرچه عاجل تربسوی اعمارمجدد کشوربکشاند.
درآستانه این سدهً پیشرونده که افغانستان درفاصله زمان نوری ازکاروان تمدن عقب افتاده است پارلمان جدیدالتشکیل با مسًولیت عظیم ملی روبروست، مسًولیتی که انجام آن مسلماً به شهامت وجدان وبلندای ایمان هریک ازاعضای شورا ونماینده گان مجلس سنا بسته گی دارد.نماینده مردم درین دورهً پنجساله نبایدبه مثل گذشته هادروابستگی بااهرام قدرت ، آرمان مردم خودرابه بازی بگیرد و یا هم صرف بخاطررسیدن به ثروت و شهرت والقاب تشریفاتی « وکیل یاسناتور» مسًولیت خودراختم شده به حساب آرد، بلکه برعکس بخاطرمرهم گذاشتن به زخمهای بی شمارمردم به مصاف عدالت خواهی برخیزدونگذاردکه این راه دشوارحیاتی بازهم ازهمان بسترتاریکی وذلت عبورکند.
بادرنظرداشت اینهمه وجایب سنگین که وکلای منتخب درانجام آن مکلفیت دارند وبااین حدود صلاحیت های اجرایی که قانون دردسترس شان گذاشته، باید متقابلاً درین برههً حساس تاریخ بوظایف کاری خودنیزجداً بیندیشند اندیشه اعماریک افغانستان آزاد، سربلند ومترقی.آرمان مقدسی که گره گاهش سرانجام درمحدوده یک جغرافیای واحد وسرزمین مشترک پیوند میخورد. آنگونه که کشورهای پیشرفتهً جهان بدون دست نگری وتسلیم شدن به آستان دیگران ازین تنگه های دشوار وصعب العبورباایمان وارادهً خلل ناپذیرعبورکردند. ملت های قهرمانی که باوجود ویرانی جنگ های تباه کن جهانی شهر ودیارخودرادراندک زمانی به معموره های افتخارآفرین تبدیل ساختند که امروزخاطرهً دستان سبزشان میراث گرانبهاییً رابه نسلهای بعدی خودبه یادگار گذاشته اند.
ولی اینک ما واینک سیرانکشاف تمدن وتکنالوژی عصرنوین، که درطول سده ها، عقب افتاده گی، دست نگری وتفرقه بازی همیشه اساس سیاست نظام های برسرقدرت مارااحتواکرده است.
رکودوایستایی چهل سالهً دوران سلطنت یکجا با جنگ وتباهی سه دههً اخیرچه جفاهای مرگباری راکه برمانازل نساخت وماهم نشستیم وتماشاگرحوادث شدیم.
زنده یاد مشیری چنین روزگار آشوب زده وفرتوت رادرجوامع بسته وبی تفاوت چه خوش به تصویربسته است:
درپیً آن همـــــــــــه خون
که درین خاک چکـــــــــید
شرم مــــــــــان باداین نان
ننـــــــگ مان باداین جان
کـه نشستیم وتماشا کردیم
— پارلمان درگام نخست وظیفه دارد، ترکیب وتشکیل کابینهً انتصابی رادرمسًولیت کاری هریک ازوزراجداً مورد بررسی قرارداده ودریک خانه تکانی شفاف ودگرگونی مثبت حکومت رایاری رساند. شخصیتهای ملی وکاراازچهره های وابسته وثناخوان وغیرمتعهد به آرمان بازسازی کشورازهم تفکیک شده، آنهاییکه درعرصهً این سه سال به نفع مردم وکشورگامی نبرداشته اند وازکنارویرانیها وبدبختیها غیرمسًولانه وبدون دستاورد مشهودی بمثابهً تماشاچی گذشته اند،نظرخواهی سبکدوشی وحتی بازجویی قانونی آنهامطرح تصویب پارلمان قرارگیرد. درانتخاب یک وزیریاسمت رهبری دیگر، تعهد ملی وراستین به آرمان ملت، تفکراحیای یک افغانستان مترقی، داشتن هویت ملی افغانستانی « نه تبعهً خارجی» ، استعدادکاری ومسلکی اساس ومعیارقرارگیرد. امااگربخاطرقطب بندیهای سیاسی وابسته گان چندی بنام روشنفکرویامتخصص که هرگزقابلیت کاری راندارند،ازخارج واردوبه این پستهای عالی گماشته میشوند نتیجه همان خواهدبود که ماتاامروزشاهد آن هستیم. شاهد سیاستهای مصلحت پذیری وقبیله گرایی که سالهاست امتیازات وزارت، سفارت وسایرچوکی های مهم دولتی، ازلحاظ سمتی، تنظیمی وسلطنت سالاری به حساب ترکه ومیراث سرت بندی میشود، ثمرهً تلخ آن همان است که آرمان دموکراسی وسازنده گی کشوربه بن بست دوامدار کشانده شده است .
— موضوع دوتابعتهً وزرا وسفرابه مثابهً یک معضلهً ملی وسیاسی میباید درپارلمان راه حل منطقی پیداکند.آنگونه که تجربه ثابت ساخت حاصلهً کاری همچواشخاص درساختارافغانستان اصلاً قابل توجیه نیست، زیراسرنوشت آنهابایک کشورمرفه دیگری دراروپا ویادرامریکا که خودوفامیلهای شان ازنعمات مادی وحقوق شهروندی آنجا مادام العمر بر خورداراند،پیوند خورده است بناً واضح است که درتحمل زحمت وفدا کاری بخاطرکشوربدبختی بمانند افغانستان هرگزبه مجبوریتی وادارنمی شوند. تنها مسًله امتیازواندوختن پول خداداد ووابستگیهای سیاسیست که آنهارا به سوی این دیار ویران کشانده است. ازینروایجاب مینماید پارلمان درین باره به اقدام جدی مبادرت ورزد وتابعییت دومی این افراد نه تنها درتظاهر لفظی بلکه رسماًازطریق وزارت خارجه افغانستان وکشورمربوطه ً آن مصادره شود. این راه بی برگشت یگانه عاملی خواهدبود که تکانهً مسًولیت کاری راتاسرحد قربانی آنهم بخاطرپست وزارت وسفارت دروجود چنین اشخاص بیدارخواهدساخت.
— به همینگونه تشکیل کابینهً با این عرض وطول نیزبه بازنگری جدی نیاز دارد. وزارت خانه های بی لزوم بمانند وزارت جوانان، وزارت مبارزه بامواد مخدره، حج واوقاف، عودت کننده گان ویااینک وزارت جدیدی دررابطه با پارلمان که میتوانست بوسیلهً یک ریاست عادی رسیده گی شوند بامصرف گزاف درچوکات کابینه اخیراً گنجانیده شد. بناً تنقیص این وزارت خانه ها که ازیک تورم پرهزینه جلوگیری خواهد شد یک دگرگونی مثبت تشکیلاتی رامطالبه میکند.
می بینیم علیرغم بحران شدید اقتصادی درکشور که مردم درتنورهً بیکاری وبی نانی نفس میکشد برای یک وزیرعلاوه ازمعاش ستندرد، شصت هزارافغانی ماهانه خرچ دسترخوان پرداخته میشود سنت شرمناکی که عدالت انسانی را درهمچوجامعهً فقرزده، جریحه دارساخته است. جای نگرانی است که پارلمان نیزهمچوامتیازات خاص را برای خود به تصویب برساند، درآنصورت جمعاً برای سه صد وپنجاویک نماینده، این هزینهً سنگین ازکجا تمویل خواهد شد. امیداست شورای نماینده گان بادرنظرگرفتن فقرتباه کن درکشورنه تنها امتیاز ننگین سفره بازیهارا برچیند بلکه درتصمیم کیری امتیازات پولی ومعاش نماینده گان نیزترجیحاً حدانصاف رارعایت کند تابدینوسیله بمثابه یک نهاد الگووپیش قدم، سربلند کند.
— مسًله مهم دیگر سرود ملی است، مظهر زنده وارزشناکی که یه هویت ملی، فرهنگ وتاریخ یک ملت تعلق میگیرد اما باتاسف نظربه تصمیم دولت، آنرا صرف به زبان پشتوآنهم درسطح عامیا نهً قومی رسمیت داده اند. بااین تصمیم یکجانبه که یک زبان اصلی ورسمی سرزمین ما دران نادیده گرفته شده است، مسلماً جفایی است که برحق زبان تمدن خیزوپرباردری تحمیل میشود. سرودهً که بهیچ رو نمیتواند دررستاخیزی چنین عصری بیانگر آرمان ملی ویا الهام محرکهً ترقی وثبات درکشورباشد. ازینرواکثریت مردم افغانستان انتظاردارند تا پارلمان درمورد رسمیت بخشیدن سرودملی بزبان دری که بارزهً هویت ملی دران برجسته گی بیشتردارد، تصمیم عادلانه اتخاذ نماید.
— دستبرد وغصب ملکیتهای بیت المال ودولتی امروز پشت وپهلوی مادروطن رابه تکان آورده است که نه تنها این تراژید دروجود قدرتمندان جنگ سالار خاتمه مییابد بلکه شماری ازاعضای خاندان پیشین به شمول عدهً ازسفرای آنها بااستفاده ازاوضاع نابسامان سیاسی که هنوزبه نفع شان درگردش است باترکه خط های دوران امیران« شهید » ازاروپا وامریکا به افغانستان تشریف آورده دعوای ملکیتهای به اصطلاح موروثی رابه کار انداخته اند که درطول سده ها مال دولت وبیت المال بوده وازانجاها به حیث مهمانخانه های دولتی، کانونهای مرکزپرورشی« نظامی» ، پارکهای عامه وامثال آن استفاده به عمل میآمد. درنتیجه چون دربرابرآنهاکه بابای ملت خود آغازگر اینکاراست دولت رامجال چون وچرا نیست بناً این ملکیتها بمثابه جایداد شخصی بالای سرمایه داران عرب وعجم بفروش میرسد. ازینجا پارلمان خودباید بداند که دربرابرچه مسًولیتی قرارگرفته وچگونه آنرا میبایست مهارکرد.
— دولت افغانستان درشرایط بحران زای کنونی که به تنهایی نمیتواندازتامین ثبات وامنیت سراسری موفقانه بدرآید ازین روبه نیروهای خارجی ضرورت دیده شده است که ازجمله قطعات ایساف تحت قوماندهً ناتودرپایتخت وقسماً شمال کشوربه کمک وظایف امنیتی گماشته شده اند. به همینگونه درحدودبیست هزارسربازان نیروی ضربتی امریکا، اکثراً مشترک با قطعات داخلی بیشتردرمناطق مرزی جنوب وجنوب شرقی عملیات دوامدارمحاربوی، برضد طالب والقاعده را انجام میدهند.
اما ضرورت این کمکها ازیکسو وتحمیل اهداف سیاسی درهیاًت حاکمیت خودمختاردرکشورازسوی دیگرباید ازهم تفکیک شود. این خودمختاریت درکشوری مستقل وقانونمند نباید به پیمانهً برسد که سرانجام به صبغهً « اشغال» چهره بدل کند. پالیسی امریکا در افغانستان میبایست به این حداحترام بگذارد نه اینکه بدون رعایت به آرمان مردم وصلاحیت رهبری کشور، خودهمه کارهً امورباشد.
به گونهً مثال درعملیاتهای محاربوی واستخدام « اردوی ملی» هرچند هزینهً مصرفی آن بوسیلهً کشور امریکا ازکمکهای بازسازی تمویل میشود اما با نظرداشت احترام به داعیهً استقلالیت یک کشورمیبایست وزارت دفاع افغانستان درجریان پلانهای عملیاتی قرارمیگرفت تااز یکطرف اقتدار واتوریتهً وزارت دفاع کما فی السابق پابرجا باقی میماند وازسوی دیگر قوما ندان مربوطه میدانست قطعهً اوبه کدام هدف، به کجا وبرای چه مدتی سوق داده میشود. مگرامروز چنین سوق الجیش یکطرفه حد مشاوریت را به فرماندهی کل قوا، تبدیل ساخته است.
ازسوی دیگر قرارمعلوم امریکا درنظردارد طبق پلان ستراتیژیکی نظامی درچند ولایت مهم افغاتستان باهزینه ملیاردها دالر نیروگاه های نظامی خود را تاسیس کند. برپاساختن پایگاه نظامی درسرزمین دیگران که مسًلهً حیاتی یک کشور را درخود فرومیبرد بازی ساده وگذرایی نیست که تنها به صلاحیت ریًس جمهورجامهً عمل بپوشد. چنانچه سال پیش زمزمهً مقدماتی آن که موافقت آقای کرزی نیزدران مشعربود، بانگرانی مردم ازامواج اطلاعات جمعی کابل تاواشنگتن انعکاس پیداکرد. مگرامروز تصمیم گیری درمورد این امرمهم ملی صرف ازصلاحیت نماینده گان ملت است که مسلماً آنها نیزمعتقداند، تجهیز و برپایی پایگاهای نظامی درخاک افغانستان نه تنها آزادی واستقلال کشور را زیرسوال میبرد بلکه ایجادآن درحیات ملی وسازنده گی کشورجزدرد سر، ثمرهً دیگری را ببارنخواهد آورد. بناً مجلس پارلمان فیصلهً خودرا دراینمورد، البته درموقع لازم به آگاهی ملت افغانستان، اعلام خواهدکرد ونیزدربارهً تعین حدودوثغورصلاحیتهای کاری مشاوران نظامی باقید میعاد حضورقطعات آنها درافغانستان مقررهً جدیدی رابه تصویب خواهند رساند.
آ نگونه که درآغازکارپارلمان بمشاهده رسید، بخاطرانتخاب رییس شورا ومجلس سنا، چه بازیهای مرموز در پشت پرده ها جامهً عمل پوشید. درتحقق این چالشها سرنوشت قوم های مظلوم در زدو بندهای قومی وتنظیمی، ازدستی به دستی انتقال داده شد. گفته میشود ازهمین آغاز، فضای پارلمان آمادهً تنش ها است. ازاستقلالیت اندیشه وتفکر دموکراسی حرفی وخبری بالانیست.
آقای کرزی اولترازهمه جناب صبغت الله مجددی را به حیث رییس مجلس سنا انتصاب نمود. انتصابی که بمثل گذشته های دورونزدیک وجود حضرت صاحب برای دفاع از رنگ بازیهای سیاسی دولت غنیمت خوبی به حسا ب می آید.
ازآنسوی دیگر دریک ایتلاف غیرمترقبه، استادسیاف حریف قطب مخالف، آقای محقق را دریک چالش ماهرانهً سیاسی بطرف خود کشید وداروندارانتخاباتی اورا به نفع خود استعمال کرد. استاذ سیاف با اینکار پایهً قومی ومهارت سیاسی خودرا نسبت به رهبریت حزب وحدت یک سروگردن بالابرد واما درجهت دیگراین هبوط سیاسی، نفوذ واعتبار قومی آقای محقق را چه دربین قوم وتبارومنطقه اش وچه درحلقات سیاسی جامعه ً افغانستان کوچک وآسیب پذیر ساخت وبدتر آنکه باوجوداین صف آراییها درنتیجه هردوبازندهً میدان انتخاباتی شدند.
مهمترین کاندید دیگرآقای قانونی درتفاهم باجمیعت اسلامی ازیکسو، داشتن استعداد کاری ورسوخ قابل ملاحظه ًملی ازسوی دیگر به اکثریت آرا به حیث رًییس پارلمان افغانستان انتخاب گردید. بااین انتخاب امیدواری ملت اعم ازقومهای مختلف افغانستان ، نهادهای ملی وروشنفکری بیشترازپیش به فال نیک بسته شد. زیرا وجود آقای قانونی بحیث رًییس پارلمان درجهت تکانهً اصلاحات ملی ودموکراسی درکشورمفید وثمربخش پیش بینی میشود.
حرف درخور تاًمل اینکه این اعتماد بزرگ، مسلماً رًییس پارلمان رادربرابر تاریخ ومردم درد کشیدهً افغانستان، به مسًولیت عظیم ودشوارملی وپاسخگویی مثبت وکارا درعمل، فرا میخواند که امیداست ازین راه پرصخره وپرتلاطم باشجاعت ودرایت، سازنده گی وسرفرازی عبورکند که به توفیق خداوند چنین هم خواهد شد.
بهرحال دیده شود صداهای پرطنینی که ازتالار شورا دررابطهً قضایای یادشده ویاسایرنا بسامانیهای جامعه برخواهد خاست وهرکدام ازین آ وازها درانعکاسات پست وبلندخود به دفترزمانه ثبت وبه قضاوت مردم افغانستان خواهدرسید، چه پیامهای نیک وآینده سازویابازهم بانادیده گرفتن حق سرنوشت مردم، چه درامه بازیهای پشت پرده هارا باخود خواهدداشت.
آ لمان
جنوری 2006
بالا
بازگشت