گذار فكری
۴
نگارنده : Drs. Haikal
د ر بخش پیشین پیرامون دموكراتیك بودن نیرو های سیاسی و دلایلی كه از انسجام ناراضیان در یك تشكل واحد حمایت مینمایند سخنهایی داشتم. درینبخش از گذشته به وضع كنونی میگذریم . درین جا مینگریم چه دلایل دیگری میتوان دریافت كه از تشكیل یك تشكل سیاسی واحد حمایت مینماید.
این دلایل را بدون شك باید د ر شرایط و اوضاعی جستجو كرد كه محصول دیروز و تخته خیز بسوی فردای كشور میباشد . ما امروزفردا ی خود را زیر تاثیر دیروز بنیاد میگذاریم . این مساله نشانمید هد كه عبرتگیری از د یروز در تعیین محصولات فرد ا اهمیت فراوان و حیاتی د ارد .
مبتنی بد ین استدلال نگاه مختصری میافگنیم به نیرو های سیاسی كنونی ، بیروكراسی و جامعه ی مد نی
در كشور .من به یاد دهانی فاكتها بسنده خواهم كرد . جواب به این پرسش كه چه مشخصه هایی نیروهای سیاسی دیروز را از امروز متمایز میسازند و چه همگونیهایی درین زمینه میتوان تشخیص داد ، به وضاحت و اختصار سخن درین مورد كمك خواهد كرد.
تمایزات
ضعف ترند نیرومند و حاكم مبارز ه ایدیو لوژیك : دیگر تنها به گونه چپ و راست فكر نمیشود نیروهایی مانند حزب جمهوریخواهان د ر فاصله میان دو انتهای چپ و راست مضع گرفته اند .
وجود احزاب جد ید هایبراید مسلح با نیروی تفنگ
پلورالیزم سیاسی تحمیلی
ظهور نخستین مظاهر آزاد اند یشی و برد باری سیا سی
دیروز چپ حاكمیت میكرد و امروز راست حاكمیت مینماید .
دیروز تنها اختلافات فكری ، وابستگیهای موجود و دید گا ه ها ما را از همد یگر جدا میكرد، امروز ماتم ها، بد بختیها و جنایات .
دیروز فرزند خلف چپ بود یم و امروز كودك شیرخوار راست هستیم .
حاكمیت تیوری انتخاب عقلی ) Rational Choice Theory (
همگونیها
چیز پرستی : یك نگاه گذ را میرساند كه نیرو های سیاسی هنوز هم در گیرایدیولوژی ، زبان ، قوم و... پرستی اند. برخی بر بنیاد تعهد فكری ، عده یی بر وفاداری به رهبری، باز برخی بر اساس وابستیگیهای دیگر شكل گرفته اند .تعدد احزاب وسازمانهای سیاسی همفكر گواه برین امر است .
دیروز خواستیم بر پایه های ورشكسته فیودالیزم و سرمایداری نو خاسته جامعه سوسیالیستی را بنا نهیم و امروز تلاش میورزیم بازار آزاد سرمایداری و پولارشی امریكایی را بر ویرانه های كشور بنا نهیم.
دگماتیزم ایدیولوژیك ، وابستگی و تعصب سیاسی هنوز تضعیف نگرد یده اند .
فكتور تحمیل و اجبار را هم د یر وز و هم امروز میتوان تشخیص كرد.
در هر دو زمان ، هم دیروز و هم امروز نقش فرزند ناخلف را برگذ یده ایم.
درینجا تنها به نكات خیلی عمده ی كه به مباحثه ما كمك میرساند توجه شده است. به یقین كه این موضو ع سزاوار پژوهش علمی میباشد.
نیروهای سیاسی بدون فعالیت سیاسی كمتر مفهومی را افاده میكنند. زیرا هدف از انسجام فعالین سیاسی در یك تشكل سیاسی عبارت از مبارزه سیاسی در جهت كسب قدرت سیاسی برای تحقق راه های حل از قبل فرمولبندی شده میباشد . این مبارزه مستلزم فعالین سیاسی، انسجام آنان در ساختار واحد تشكیلاتی و داشتن یك ایدیو لوژی، چارچوب تیوریتیكی و یا پاراد گمها به عنوان رهنمای عملكرد سیاسی یا قطب نمای سیاسی میباشد.
هر عقل سالم پس از مقایسه تمایزات با همگونیها به این نتیجه گیری خواهد رسید كه ریفورم فكری ضروری میباشد . بدون شك عناصر جدید مثبت و منفی در منظره سیاسی بچشم میخورند كه در زمینه مشخص سیاسی كشور ما تحت سیستم تحمیل و اجبار تبازر یافته اند . من سیستم كنونی را بنام سیستم تحمیل و اجبار نامیدم زیرا این سیستم از یكسو بر مردم تحمیل گردیده و از سوی دیگر مردم انتخاب دیگری نداشتند و هنوز هم ندارند. وظیفه اساسی اولی رفع تحمیل و اجبار میباشد .
در چنین حالتی بدون شك هر چیز به امتعه و كالای اقتصادی دارد مبدل میگرد د ، سنگرهای كولكتویزم یكی پی دیگر توسط فرد یت گرایی تسخیر میگردند و خلاصه مرزهای روشن ایدیلوژیك و نورماتیف رنگ میبازند. یك دلیل عمده آن تلاش احزاب و تشكلها برای فروش كالای سیاسی د ر ماركیت سیاسی میباشد .
استدلال یكعده احزاب و سازمانها شاید بر ضرورت هم پایی با خواست شرایط و زمان ، ویا برخورد عاقلانه با شرایط و مكلفیتها بنیاد گذاشته شوند. درین مقطع سرنوشت نورم ها و اصول مورد بحث قرار میگیرند و درینجا است كه تفاوت میان اساسات نورماتیف و تیوری هایی كه بر آن نورمها شكل گرفته اند صراحت مییابد .
در منظره سیاسی ده ها حزب و سازمان سیاسی به چشم میخورند .د ر این احزاب خصایصی راكه در بالا ذ كر نمودیم به وضاحت درمییابیم. ویژه گی های دیگر اینست كه آنها در شرایط مشابهی زندگی و فعالیت میكنند ، آنها یاگذشته مشترك ایدیو لوژیك و تشكیلاتی دارند ویا فرزندان خلف و نا خلف احزاب دیروزی اند . تعدد احزاب، گوناگونی تیوریها و معتقدات سیاسی منظره سیاسی را رنگ و رو میبخشد . سوال بر سر فرزندان خلف احزاب د یروزین است زیرا. فرزندان ناخلف راه اخلاف را ترك گفته اند و باگذشته بریده اند .
سخن آنگونه یی كه در بالا یاد كردم برسر فعالیت فعالین سیاسی متشكل در یك مجتمع سیاسی میباشد. فعالیتهای سیاسی بر بنیاد هدف معینی سازمانده میشوند و از زمره تحت تاثیر امكانات تشكل سیاسی و محد ود یتهای ، واقعی، ساختگی و خود بافته، شكل میگیرند. مانند یك فرد یك مجمع نیز میتواند بر اساس دو نكته نظر عملكرد خود را تعیین نماید .
یك اكتور مد ل
بر اساس ارزیابی امكانات و عواقب آنها
بر اساس اصول و پروسیجر
چند اكتور مد ل
تفاوتهای فردی )Interpersonal Inconsistencies(
(Multiple Preferences, Multiple Identities)تنوع خواستها و هویت ها
هر یك از این شیوه ها نقایص و خوبیهای دارند و درینجا بر همه ی آنها بحث نمینماییم.
در مورد ارزیابی همه ی امكانات و عواقب هریك از امكانات هیربرت سایمون سوال ماكسیمایزنگ و ساتیسفا یسینگ را در رسید ن به هدف مطرح میكند .آیا ممكن است همه امكانات را بر اساس معلومات موجود ارزیابی نمود.
بر بنیاد اصول و پروسیجر فرد یا سازمان مناسب بودن عمل را در شرایط معیین مورد سوال قرار میدهد. و عمل باید مطابق خواست شرایط باشد. فرد یا سازمان سه سوال زیرین را پاسخ گفته و عمل خود را تعیین مینماید. این دید گاه مشابهت هایی با فرصت طلبی میتواند د ا شته باشد .
موضوع شناخت از وضع و شرایط: چه نوع وضعیتی مورد بحث است .
موضوع هویت: چه نوع شخصی هستم من یا این چه نوع سازمانی ست.
موضوع اصل: شخصی مانند من یا چنین سازمانی در چنین شرایطی چه باید بكند .درین مدل هویت فرد یا سازمان نقش كلیدی را در اتخاذ تصمیم بازی میكند. درین مد ل یك مربی در محیط آموزشی چون مثبی و در منزك چون پدر یا شوهر/ زن عمل میكند.
درگام نخست هم ی دلایل ذكر شده درین مقاله نه تنها به ضرورت ریفورم فكری ، بلكه به اتحاد نیروی روشنفكری نیزدلالت میكنند . زیر ا این اتحاد اكنون وجود ندارد و لازم است از پراگند گی نیرو ها باید به اتحاد نیرو ها گذار نمود. كدام نیروها باید بر بنیاد كدام نورمها و تیوری باید در چه نوع تشكل سیاسی متحد گردند . هریك از پرسشهای متذكره میتواند موضوع مقاله ی باشد .
در مقاله بعدی نخست در روشنایی این دید گاه ها به عملكرد و نقش احزاب و سازمان های سیاسی نظر ی میافگنیم و سپس “ هست “ و “ میتواند باشد” را در برابر همدیگر قرار میدهیم تا نیاز به خرد و ابتكار سیاسی را متمایز سازیم .
خواننده گرانقدر میتواند برای كسب معلومات بیشتر به آثار زیر مر اجعه نمایند .
1. March, James g.(1994). A Primer on decision making: How decision happen.New York: Free Prees.
2. Richard.W. Scott (1995).InstitutionS and Organizations.London: SAGE Publications.
3. Parsons, W.(1995). Public policy: an introduction to the theory and practice of Policy Analysis.UK: Cheltenham.
4. March, J. M. & Simon, H. A.(1993).Organizations. 2D ed. Oxford: Blackwell.
بالا
بازگشت