پرسشها و پاسخها
نگارنده: م . ن . هیكل
پیشگفتار
درین رساله سعی میگردد یكعده پرسشها و پاسخ های بنیادی مورد بحث قرار داده شود كه نه تنها هر روشنفكر روشن اند یش به آ نها علاقمند میباشد بلكه پا سخهای ارائه شده برای تعین حیات سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی كشور نیز دارای اهمیت به سزا یی میباشد. این پرسشها را اكنون باید پاسخ گفت، زیرا دیروز به دلایل گوناگون آ نها نه مطرح گرد ید ند و یا نیازی برای طرح و یا پا سخگویی به آن پرسشها احساس نه میگر دید. شاید هم آن زمان جوابهای آماده شد ه وراه های حل یی برای هر سوال و هر مشكلی ارائه میداشت. اكنون نیز تیوریها و سیستم ها درین راه مدد گار ما اند. تنها لازم است به همه ی این فرمولها و تیوریها و سیستم ها نقادانه نگاه كرد و آنها را نباید مقدس دانست.
میتود علمی نیو پوزیتیفیسم ارزشها و نورمهای را از فاكتها مجزا میداند و معتقد است كه در مورد نورم ها و ارزشها نمیتوان از لحاظ علمی چیزی گفت.)
Lehning, P.B.,1991.p.6(.
فرانك فیشر
Frank Fischer
در مقاكه ی كه در شماره یك ، جلد دوم
Policy Study Journal
سال 1998 منتشرگردیده این مساله را خیلی روشن توضیح مینماید.
“ In short, the traditional understanding of the physical world as a stable or fixed entity is no longer adequate. For neo-post positivism, this poses a fundamental problem: It loses its firm epistemological anchor.”
فیشر مینویسد :این اعتقاد عنعنوی كه جهان فیزیكی یاخارجی یك هویت پایدار و معیین میباشد، بیش از این درست نمیباشد زیرا:
مطالعات تاریخ علم به گونه مثال نشانداده كه ایپیستیمولو جی پوزیتیفیسم )
positivist epistemology
( عبارت از واكنشی بوده
”... to the ways in which the Reformations and the religious wars of the 15th and 16th centuries destroyed the foundations of certainty, dictated up to that time by the church”.
بعلاوه درك كامل دریافتهای علمی بدون آنچه این دریفتها را معنا و هدف میبخشد ، نا كمل میباشد. از
Woolgar و Collins
گرفته تا
Foucault
و Latour
تحقتقات علمی به مثابه ی فعالیت اجتماعی شناخته میشد كه زمینه ها را به شیوه های سیمبولیك بازتاب میدهد. انتقاد دیگر بر پوزیتیفیسم جدید اینست) به نظر فیشر( كه با شناسایی این حقیقت كه واقعیت از نظر اجتماعی شكل میگیرد، تیوری
falsification
پوزیتیفیسم جدید بنیاد خود را در جهان اجتماعی متزلزل میسازد. زیرا آن پدیده عینی را كه محقق و پژوهشگر میخواهد اندازه گیری و درك نماید ، در درك وی از آن پدیده نهفته است. گذشته از آن اغلاق و پیچیده گی، تنوع و) دینامیك جهان اجتماعی ( پدیده ها به این مشكل میافزاید. تحقیقات علمی از راه تجزیه ، تجرید و دریافت
correlations
یكعده ی محد ود واریابل ها
Variables
سعی میكند جهان را كشف نماید.
تلاش برای برخورد و معرفی جهان بحیث ایزومورفیك به معرفی ناسالم میتواند منتهی گردد.
انتقاد همچنان متوجه میتود عملكرد جامعه علمی میگردد .بر اساس مقاله فیشر شواهد تاریخ این ادعا را كه دانش موضعگیری منتقدانه ، غیر دگماتیك را ارائه مینماید كه نظارت متداوم از فرضیه های عینی یا ایمپیرك را تظمین مینماید، به ندرت تایید مینمایند.
فیشر مینو یسد:
آنچه ما علم میخوانیم باید به مثابه روابط مغلق متقابل میان فكتور های فیزیكی و اجتماعی دانسته شود. حقیقت علمی باید بحیث محصولی تلقی گردد كه بوسیله ی تجربه و آزمایشهای علمی در یك زمان معیین تایید گردیده اند. اینهم عبارت است از تعبیرات یا باور های علمی بر اساس قضاوتهای دستجمعی تخنیكی و اجتماعی.
‘ None of this means that science, whether physical or social, should not be taken seriously. It means rather that the thing we call science has to be understood as a more subtle interaction between physical an social factors. Whatever constitutes scientific truth at any particular time has to be seen as more than the product of empirically confirmed experiments and tests. Such truths are described better as scientific interpretations or beliefs based on an amalgam technical and social judgements’
نیاز نگارش این تحلیل از نیازشرایط كنون در كشور ناشی میگردد و بوسیله ی حقایق تاریخی سه دهه گذشته تقویت میگردد.این نیازمندی و درسهای تاریخی كه ضرورت چنین تحلیلی را تقویت مینمایند، موضوع اساسی این مقاله را تشكیل میدهند.
پرسش مركزی و محوری این مقا له را چنین میتوان فرمولبندی نمود: ملت افغان در یك مرحله خیلی حساس تعین سرنوشت )گذار( قرار دارد . آ یا نتیجه گیری از گذشته و حال برای آینده لازمی پنداشته میشود یا خیر.
این روتین زنده گی هر فرد متعارف است و از آن نمیتوان انكار كرد.
برای پاسخ دهی به این پرسش مركزی، باید به پرسشهای دیگری نیز جواب باید داد كه به اكتور هاو فكتورها ارتباط میگیرند. اكتور ها یا نیروها و فكتور ها از د ید گاه
Contingency
یا هماهنگی مشخصه های لازمی فكتور ها بررسی میشوند.در بررسی اكتور ها و فكتور ها تنها به تذكر مختصر فاكتها اكتفا خواهد شد زیرا بحث كامل در مورد اكتورها و فكتورها در سه زمانه گذشته، حال و آ ینده كار ساده یی نیست. بعلاوه این كار از حوصله یك مقاله نیز فراتر میرود.
پرسشها در رابطه با اكتورها و فكتورها در زمان معیین مورد بحث قرار داده خواهند شد. سعی میگردد این تحلیل را در حد اكثر شش فصل به پایان برسانم.
فصل اول این مقاله به نیرو های سیا سی و فكتور های موجود توجه را بر میگرداند. فكتور ها از نظر تاثیر آنها د ستبندی میشوند: به گونه مثال پول و سرمایه بحیث فكتور جاذب یا ترغیبی)Pull model
( ویا برعكس بحیث فكتور دفع كننده و منفی)
Push model
( اثربگذارد.
امید وارم این ارزیابی به تفاهم و اتحاد به نفع اكثریت ستمدیده بدون تبعیض و راسیزم به این یا آن دلیل كمك نماید. نویسنده این مقاله ازهرگونه انتقاد، نظریه اصلاحی و مباحثه كه به غنای این تحلیل و در نتیجه به هدف تفاهم و اتحاد كمك رساند استقبال مینماید.
منابع و ماخذ استفاده شده در این مقاله به ناچار به عوض پاورقی در متن و در پایان هر مبحث ارائه خواهند شد.
References
Frank Fischer, Beyond Empiricism. Policy Enquiry in Post positivist tradition: Uit Policy studies Journal Vol. 26,No. 1(1998), pp.129-146.
Lehning, P. B., beleid of niveau: over de architectuur van overheidsinterventie, Meppel:Boom, 1991, pp1-64.
Ends
بالا
بازگشت