پاکستان؛ ادعای سرچپه وپاسخ سربالا!
محمد اکرام اندیشمند
دخالت درشورش های بلوچستان و وزیرستان:
دخالت دولت افغانستان درشورش های بلوچستان پاکستان که پیش ازسفر رئیس جمهورکرزی در ماه گذشتۀ میلادی ازسوی مطبوعات پاکستان مطرح می گردید پس ازاین سفر درتحلیل نویسندگان وابراز نظر ژورنالیستان وسیاستمداران پاکستانی شکل یک ادعای جدی را بخود گرفت. پس ازسفر جورج بوش به اسلام آباد وتشدید جنگ دروزیرستان شمالی به ادعای دخالت افغانستان دراین جنگ نیزافزوده شد؛ ادعاهاییکه بصورت معکوس وسرچپه ازسوی پاکستانیها عنوان گردید. درحالیکه سفراخیررئیس جمهورافغانستان به پاکستان بحث روی جلوگیری ازنفوذ جنگجویان طالب والقاعده ازخاک پاکستان بود وبرای اثبات این نفوذ وجلوگیری ازآن، لیست 150 نفرمظنونان طالب بدولت آنکشورارائه شد اما پس ازبازگشت رئیس جمهورکرزی پاکستانیها به این تقاضا با لحن متکبرانه وغیردیپلوماتیک پاسخ منفی دادند. پرویز مشرف رئیس جمهورپاکستان درمصاحبه با شبکۀ ای. بی. سی بروز بیست وهشتم فبروری 2006 با لحن تمسخر آمیزوانتقادی گفت که آقای کرزی بجای انتقاد واتهام به پاکستان متوجه نظم درکشورخود باشد. او اظهار داشت که مشکل بی ثباتی وجنگ درافغانستان مشکل دولت افغانستان است نه مشکل پاکستان. همچنان جنرال مشرف این ادعا را که اسلام آباد توجه جدی درمبارزه علیه تروریزم وجلوگیری از نفوذ و ورود تروریستها ازخاک پاکستان به افغانستان نداشته است به شدت تردید نمود وضمن تأکید به اینکه ملاعمر رهبرطالبان در داخل افغانستان است باردیگر ایجاد حصار امنیتی ومین گزاری درمرزهای دوکشور رامطرح کرد. مشرف بعد ازسفر جورج بوش رئیس جمهور امریکا با لحن زننده تر ازقبل باردیگر به رئیس جمهور کرزی حمله کرد ودرمصاحبه با شبکۀ تلویزیونی سی. ان. ان بروز پنجم مارچ گفت که حامد کرزی از عملیات امنیتی درکشور خود غافل است ونمیداند که درکشورش چه میگذرد.
اظهار نظر وادعاهای برخی ازمقامات دولتی پاکستان وسیاستمداران پاکستانی بیشتر ازاظهارات جنرال مشرف حالت سرچپه وکینه توزانه داشت. دراین ابراز نظر ها وادعا ها، دولت افغانستان متهم به تهیۀ اسلحه به شورشیان بلوچ گردید. وزیر داخله وبسیاری از مقامات امنیتی پاکستان لیست 150 نفرطالبان مظنون را غیردقیق ونادرست خواندند. دراین اظهارات گفته شد که برخی ازافراد شامل این لیست قبلاً کشته شده اند وشمارۀ تیلفون بسیاری ازآنها مربوط به گذشته است که اکنون این شماره ها خاموش اند. آخرین ادعای دخالت ونفوذ سرچپۀ جنگجویان ازافغانستان به پاکستان توسط شوکت عزیز صدراعظم پاکستان مطرح شد. او روز هفتم مارچ دررابطه با جنگ وزیرستان گفت که جنگجویان ازافغانستان وارد این مناطق می شوند. همچنانً خورشید قصوری وزیر خارجۀ پاکستان اظهارداشت که ما اسناد دخالت افغانستان را درمورد پاکستان به رئیس جمهور امریکا دادیم.
مسلماًپیام موضع گیری وابراز نظر های دولتمداران پاکستانی در رابطه با تقاضای اخیر رئیس جمهورکرزی وآیندۀ مناسبات با افغانستان بسیارروشن است: یعنی تداوم این سیاست که پیامد ونتیجه اش تداوم بی ثباتی وجنگ درافغانستان میباشد. توجه به پاسخ یاسین رضوی روزنامه نگارپاکستانی دربرابر این پرسش که آیندۀ روابط افغانستان وپاکستان پس ازسفرحامدکرزی وجورج بوش به پاکستان چه مسیری را خواهد پیمود، دورنمای سیاست پاکستان را دراین روابط بهتر ترسیم می کند. این روزنامه نگار پاکستانی هفتۀ پیش روز یکم مارچ به بخش فارسی رادیوی فرانسه گفت: "روابط با افغانستان اکنون بسیار مشکل است. فکر نمی کنم که این روابط را درسالهای آینده بدقت حل کنیم . ببنید کرزی مخالف پاکستان است. مرتب پاکستان را متهم می کند که اسامه درپاکستان است، ملاعمر این جااست، گلبدین حکمتیار درپاکستان است وطالبان ازپاکستان برای جنگ وارد افغانستان می شوند. درصورتیکه این افراد درپاکستان نیستند وپاکستان به این ها پناه نداده است. ازطرف دیگر هند سلاح بسیار بسیار سنگینی را ازطریق افغانستان به بلوچستان ارسال میکند. ما به کرزی دراین مورد شواهد دادیم که آقای کرزی مانع این ارسال اسلحه به بلوچستان شوید که درآنجا خرابکاری می کنند ولی به نتیجه ای نرسیدیم."
تداوم سیاست دخالت وبی ثبات سازی:
افراسیاب ختک ازناسیونالیستهای پشتون پاکستان درگفتگو با رادیو بی. بی. سی درهفتۀ قبل سیاست دولت پاکستان را درمناسبات با افغانستان نه سیاست عدم مداخله بلکه سیاست مداخله خواند. احمد رشید نویسنده وژورنالیست پاکستانی درمقاله ای به ارتباط سفر رئیس جمهور امریکا به پاکستان نوشت که : "جنرال پرویز مشرف رئیس جمهور پاکستان نزدیکترین متحد امریکا در منطقه برای مدت 27 ماه بعداز فروپاشی رژیم طالبان همواره به این افراطی ها اجازه داد تا آزادانه برای شورشیانی که از افغانستان فرار نموده بودند ، مراکز آموزشی در مناطق قبایلی پشتون نشین مجددا" تأسیس نمایند. این شورشیان شامل عرب ها ، چیچنی ها ، کشمیری ها ، افریقایی ها ، یوغورها و یک تعداد اشخاص از آسیای مرکزی و شرقی نیز میگردند. جنرال مشرف یک تعداد اعضای عرب تبار القاعده را دستگیر نمود، اما از دستگیری طالبان ابا ورزید چون وی به این باور بود که نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا برای مدت طولانی در افغانستان باقی نخواهند ماند وی میخواست طالبان را برای یک جریان جدید ستراتیژیک در صورتیکه جنگ داخلی و هرج مرج بازهم دامنگیر افغانستان گردد ، نگهدارد."
وقتی ژورنالیست پاکستانی به رادیو فرانسه ازبه نتیجه نرسیدن دولت پاکستان با رئیس جمهورکرزی درتنظیم وانکشاف روابط سخن میگوید درواقع به ادامۀ سیاست پاکستان درمورد افغانستان تأکید میکند. سیاستی که احمد رشید آنرا با صراحت توضیح می کند. انتقاد تمسخرآمیزمشرف ازکرزی مبنی برناتوانی اودرایجاد نظم درافغانستان وهمزمان با آن طرح مجدد حصار امنیتی درمرزهای دوکشور نیز اعلان وتأکید این سیاست است. ومشرف با این انتقاد وطرح دوبارۀ حصارمرزی این نقطه را می خواهد به کرزی تفهیم کند که با مخالفتش به دیوارمرزی وناتوانی اش درایجاد نظم به کشورخود منتظرتغیری درسیاست موجود پاکستان نباشد. البته منظور پرویز مشرف ازایجاد حصار امنیتی درمرزهای دوکشور آن نیست که او با خریطه های سمینت به مرزهای طولانی با افغانستان بیاید وبه اعمار دیوار بپردازد؛ بلکه او می خواهد درشرایط فعلی که امریکایی ها واروپایی ها درافغانستان حضور مستقیم نظامی دارند وازدولت افغانستان حمایت می کنند خط دیورند به عنوان خط مرزی دایمی میان دوکشور پذیرفته شود. وافغانستان به خواسته ها ومطالبات خود درمورد آنسوی دیورند نقطۀ پایان بگذارد.
افغانستان وتوانایی تغیر درسیاست اسلام آباد:
درحالیکه دولتمداران پاکستانی به جای پاسخ مثبت به تقاضای رئیس جمهور افغانستان دردستگیری وتسلیم دهی جنگجویان طالب با استهزا وتمسخر ادعای دخالت سرچپه را مطرح می کنند، پرسش اصلی این جااست که رئیس جمهور کرزی ودولت اوبرای تغیر سیاست پاکستان چه ابزار وامکاناتی دردست دارد؟ هرچند کرزی چه درایام سفر اخیرش به پاکستان وچه پس ازبازگشت به کابل با لحن هوشدار گونه ای از مقابله با دخالت پاکستان وهمسایگان سخن گفت وازتوانایی تاریخی افغانستان به این مقابله نام برد اما اظهارات ومحاسبۀ رئیس جمهور دراین مقابله بیشتر احساساتی وغیرواقع گرایانه بود. حتی اگرتسلیح وتجهیزشورشیان بلوچ وناسیونالیست های پشتون پاکستان ازسوی کابل برغم ناتوانی های نظامی واقتصادی به عنوان یگانه ابزار ووسیلۀ فشار علیه اسلام آباد مورد نظر ومحاسبه گرفته شود این ابزار بدون اجازه و کمک امریکایی ها مورد استفاده قرارگرفته نمی تواند. آیا امریکایی ها چنین اجازه ای را به دولت رئیس جمهور کرزی خواهند داد؟ وآیا آنها درانتخاب وهمراهی میان دوکشور پاکستان وافغانستان جانب افغانستان را خواهند گرفت وبه پاکستان پشت خواهند کرد؟ اینکه درآینده چه اتفاق خواهد افتاد به آینده ارتباط می گیرد اما کم ازکم درشرایط فعلی چنین احتمالی وجودندارد. هرچند درمطبوعات پاکستان غرض توجیه ادعای دخالت کابل درشورش های بلوچستان گفته می شود که امریکایی ها به ارسال وتحوبل دهی اسلحه توسط دولت افغاانستان به شورشیان بلوچ موافق اند تا پروژۀ تمدید لوله های انتقال گاز ایران به هند ازطریق بلوچستان پاکستان غیر عملی ثابت شود. اما به نظر نمیرسد که امریکایی ها خیلی زود وناگهانی کمر به بی ثباتی پاکستان ببندند. درحالیکه آنها به خوبی میدانند که این بی ثباتی به پیچیدگی وگستردگی ناامنی وجنگ درافغانستان می افزاید.
رئیس جمهورکرزی مشکل نفوذ جنگجویان طالب والقاعده ازپاکستان وحضور طالبان را درآنجا با رئیس جمهورامریکا درکابل مطرح کرد تا اوجنرال مشرف را متقاعد به حل این مشکل کند اما اظهارات مشرف درحمله به کرزی وتبلیغات مطبوعات پاکستانی مبنی به دخالت افغانستان در شورش های بلوچستان نشان داد که رئیس جمهور امریکا همتای پاکستانی خودرا تحت فشار قرار نداده است. سفرحامد کرزی به پاکستان با اظهار نارضایتی از موقف وسیاست پاکستان درجلوگیری ازنفوذ و ورود جنگجویان طالب والقاعده توأم بود اما جورج بوش درپاکستان موقف وسیاست پرویز مشرف را درمبارزه علیه تروریزم ستود. بوش ازمشرف بخاطر همکاری اش درجنگ علیه تروریزم تشکر کرد و واکنش پاکستان را به حملات یازدهم سپتمبر متهورانه خواند. هرچند که او گفت پاکستان باید دراین مبارزه کار بیشتر انجام بدهد.
پاسخ ها و واکنش های که درافغانستان تا کنون به اظهارات مشرف ومقامات پاکستانی داده شده است چیزی بیش از بیان احساسات ونکوهش های لفظی نیست. ولسی جرگه با انتشار اعلامیه ای سخنان جنرال مشرف را بدورازمنافع ومصالح هردو کشورخواند وآنرا مداخلۀ اهانت آمیز در امور داخلی افغانستان خواند. وزارت خارجه نیز با انتشار اعلامیه ای این اظهارات را مداخله درامور داخلی افغانستان تلقی کرد. داکتر داد فراسپنتا مشاور رئیس جمهور دراموربین المللی بیانات رئیس دولت پاکستان را ناشی از مشکلات ودرماندگی های داخلی وبین المللی وی دانست. کریم رحیمی سخنگوی رئیس جمهور اظهارات صدراعظم پاکستان را مورد تکذیب قرارداد. مطبوعات افغانستان نیز با تقبیح ونکوهش اظهارات عکس العمل نشان دادند. اما درتمام این واکنش ها هیچ برنامۀ عملی به عنوان استراتیژی مقابله با مداخلات پاکستان ویا به عنوان راه حلی با این مداخلات مطرح نگردید. به نظر نمیرسد که چنین واکنش هایی بتواند پاکستان را ازسیاست مداخله به سیاست عدم مداخله درافغانستان بکشاند. یکی از گام های عملی وشاید مؤثر می تواند این باشد که دولت افغانستان ورئیس جمهور کرزی به ریشه یابی دقیق واصلی این مداخلات بپردازد ودریک نظر خواهی ویا تدویرسیمیناری ازاحزاب سیاسی، شخصیت ها ونهاد های اجتماعی وسیاسی کشور درداخل وخارج، برنامه واستراتیژی مشخص، واقع گرایانه ومطابق به مصالح ومنافع افغانستان دررابطه با حل این مشکل تدوین کند. این استراتیژی بعد ازتصویب پارلمان افغانستان می تواند ازسوی دولت پیشکش گردد وحمایت جدی امریکایی ها وجامعۀ بین المللی درمورد آن کسب شود. اگردولت افغانستان که اکنون ازحمایت نظامی ومالی ایالات متحدۀ امریکا، کشورهای اروپایی، سازمان ناتو وتمام کشورهای غربی برخورداراست نتواند مشکل وبحران مناسبات با پاکستان را که ریشه درنیم قرن اخیردارد حل کند بسیار دشواراست تا دریک شرایط مساعد تروبهتراز امروز به این مشکل فایق آید. گزینۀ بسیج مردم برای تغیر سیاست دخالت پاکستان به سیاست عدم دخالت که ازبرخی دیدگاه ها مطرح می شود چیزی بیشتر اززنده باد ومرده باد گفتن بروی جاده ها ویا شکستن درو پنجرۀ سفارت وقنسلگری های پاکستان نتیجه ای نخواهد داشت. مؤثریت این گزینه زمانی خواهد بود که افغانستان مانند پاکستان به یک قدرت اتومی تبدیل شده باشد وصاحب یک ارتش نیرومند ومجهز، اقتصاد پیشرفته وتوانا ونظام قدرتمند سیاسی شود.
بالا
بازگشت