دستگیر نایل

بیرنگ کهدا منی ،

      شا عری عصیا نگر و د رد آ شنا

       غزل سرا یی ، با رنگ و بوی تا زه و آ میخته با عصیا ن و سیا ست و مقا و مت د ر بر ا بر ا ستبدا د و خو د کا مگی نظا م ها  وقد رت طلبا ن  د ر زبا ن فا رسی د ر د هه ها ی پسین ؛ د ر ست ا ز ز ما نیکه کشور ما د چا ر بحرا ن های عمیق سیا سی و جنگ وخون ریزی و تجا وز کشور های بزرگ جها ن و منطقه قرا ر گرفت ، خیلی گسترد ه شده و بسیا ری ا ز شا عرا ن ما چون ا ستا د لطیف نا ظمی د ا کتر ا سد ا لله حبیب، رازق فا نی حمیرا نکهت بیر نگ کهد ا منی، صبو ر ا لله سیا سنگ ، سمیع حا مد و بر خی د یگر؛ حس نفرت ا ز جنگ ، بیزا ری ا ز نظا مها ی ا ید یو لو ژیک و مقا و مت د ر برابر تجا وز خا رجی را  بیشتر ینه د ر همین فورم و قا لب شعر، بیا ن کرده ا ند.

    محمد عا قل بیرنگ کهدا منی ، بد و ن شک یکی ا ز غز ل سرا یا ن طرا ز ا و ل زبا ن فا رسی د ر همین را ستا د ر همین برهه ء ز ما نی ا ست. د ر د و مجمو عه ء شعری بیر نگ  که د ر زما ن مها جر ت چا پ شده ( من نا له می نو یسم و تلخ ترین فصل خد ا )، بیا نگر ا ند یشه های بلند و عصیا نگرا نه ئ ا و درا ین مجمو عه ها ست. و ا ین « سوز د ل، ا شک روا ن ،آ ه سحر ، نا له شب » ا و هنگا می به  فلک رسیده که ا ز لا نه و کا شا نه ء خود جد ا میشود و تن به آ واره گی و مها جرت مید هد.

    د رهما ن غزل د وم کتا ب « من نا له مینویسم » ا ومیخوا نیم که ا ز د ست ضحا کا ن ما ر بد وش ، مینا لد و خوا ها ن ظهور « کا وه »  ها برای رها یی ا ز ستم و ا ستبدا د میگردد.:

د ید ی ا ید و ست ، چه کر د ند و چها  سفا کا ن

کا وه ا ی  کو که  خر و شد ، بکشد ؛  ضحا کا ن

ما ر د و شا ن ، همه  را خا نه  بد و شا ن کر د ند

ا ین  چنین   ظلم  ند ید ست ،  زمین  ز  ا فلا کا ن

   بیرنگ ،بیش ا ز هر شا عر د یگر معا صر ما ، ا ز درد آ وا ره گی و غر بت ، خسته و ا فسرده ا ست وبا آ نکه د ر سر زمین روء یا ها ( لند ن ) و آزاد ی های مد نی و جا یگا ه د موکرا سی !! ( ا ما د ر با طن شیطا نی ) زنده گی می کند ، ا ما د ر وازه ها ی ا مید و آ زا د یها را بروی خود بسته میبیند ودر واقع زندا نی قفس ها ی طلا یی ا ست. د رآ ن د یا ر بیگا نه و نا آشنا ؛ ا ذا ن عشق و د و ستی و همد لی و همزبا نی را برای زمزمه کرد ن ، نمی شنود.  تا گو ش د لش را نوا زش ملکو تی بد هد.:

شب  تا ر یک  و منزل  د ور  و  من ، خسته

بر و یم  روزن  ا مید   فر د ا  را  خدا ، بسته

من آ وا ز  رها یی  را  نمیدا نم چسا ن خوا نم

قفس ا ز آ هن و خنجر ، لبم خو نین ،پرم بسته

ا ذ ا نی را که میخوا هم کنم ا ز بر ، نمی خیزد

ا زین مسجد ،ا ز ین گنبد ،ا زآ ن بالای گلد سته

د ر جا ی د یگر میگو ید :

د ر صبحد م ملو لم و د ر شا م ، خسته ا م

چنگ   ز یا د     ر فته  و  تا ر  گسسته ا م

ا مید   با ز   د ید ن   یا ر  و  د یا ر  نیست

هم  د ر قفس ا سیر م  و  هم پر شکسته ا م

        بیرنگ که چرا و طن و خا نه و کا شا نه و بستر گرم و آ غو ش پر مهر خا نواده ء خود را ا ز د ست د ا ده وبه غر بت روی آ ورده ا ست ،چنین بیا ن میکند :   

ملک من ، پا ما ل وحشت های چنگیزی شده ا ست

وقت آ ن کز ا ین و لا یت با ز بگر یزی ، شده ا ست

سنگ   با ید  زد   به   کا خ   ا ین   سپهر   نیلگون

ا ین  بنا  ا ز  ا و لش  با ظلم ،  پی ریزی  شده ا ست

غیر  ا نسا ن   هیچ   حیوا ن ، تا بع  همنو ع   نیست

بنده ء  بنده  ببین ، ا نسا ن  ز  بی چیزی   شده ا ست

بیرنگ ، د راین تبعید گا ه ،د ر ا ین غربتسرا که نیش گژد م را درجگر خو یش تجر به میکند، خود را هم سر نو شت و همتبا ر آ ن پیر قبا د یا ن ( نا صر خسرو ) میدا ند.:

ا ز  تبا ر  نا صر م ، آ وا ره ا م ، تبعید ی  ا م

صبحد م د ر بلخ و شب د ر سا حل فرغا نه ا م

 ا و که هنوز (54 ) سا ل عمر د ا رد ا ما د رد غر بت ، پیر و زمینگیرش کرده و مو ها ی سر ش ، نقره با را ن شد ه ا ست که خود میگوید:

پیری خود ش ، شکنجه کند جا ن آ د می

با در د و رنج و غصه سرآ مد جوا نی ا م

    بیرنگ ، با وصف آ نکه د ر جا ده های ا سفا لت شده و کنا ر قصر های مر مرین و شبهای ستا ره با را ن و چلچرا غها ی رنگین (لند ن) زنده گی می کند ،اما میهنش را د وست دا رد به مرد مش عشق می ورزد ؛ کوچه ، پسکوچه ها وخرا به ها ی گل آ لود ، جا ده ها ی زخمی و درد مند و د یواره ها ی شکسته و د شتهای خشک و صحراهای تف آ لود وطن برایش عزیز و دوست دا شتنی ا ست.:

د لم گرفته ز غر بت ، د عا کنید که من

بها ر گا ه د گر ، د ر د یا ر خود با شم

به ملک غیر ا گر آ سما ن شوم ، هیچم

« روم به شهر خود و شهر یا رخود با شم»

ا ی خا نه ئ و یرا نه ، برا بر ننما یم

با خا ک تو ،با خشت تو ،کا خ د گران را

   ا و، کا بل شهنا مه ای را د وست میدا رد و ا ز آ نجا که د ر جنگها ی میا ن گروهی مجا هدا ن به تلها یی ا ز خا ک و آ تش و ویرا نی مبد ل گردید، قصیده ( کا بل نا مه ) را سروده ا ست که قصیده ا یست ا ستخوا نسوز ، و د رد نا ک و غم آ گین :

من د ر ا ینجا ،د ل مرا د ر کوچه ها ی کا بل ا ست

بر  زبا نم   نا م  ا و ، بر لب  ، نوا ی  کا بل  ا ست

جا مه ئ  نیلی   به  تن  دا رد ،  د ر خت  سو گوا ر

سا ل  و ما ه  و هفته  ها ، روز  عزا ی کا بل ا ست

  ا ز همین سبب ا ست که سرا سر وطن را بی نور و بی ستا ره و بی گل وگیاه و بی سبزه و بی بها ر می یا بد که خورشید و طرا وت وتا زه گی و زیبا یی ها ا ز آ ن  رخت بسته ا ند. و جا ی آ ن را سکو ت و و حشت و خون و آ تش فرا گر فته ا ست :

سرد ا ست و بی ستا ره ،سرا سر جها ن ما

یک  شب  ستا ره  خیز   نشد ،  آ سما ن  ما

ا ین  با غ  سا ل  ها ست  ندا رد  گل  و گیا ه

بیگا نه     با   بها ر ،  همه    بو ستا ن   ما

   د یگر ا ز ویژه گی ها ی شعر بیرنگ ، عصیا ن د ر برابر جها ن ، طبیعت و خدا ا ست. و کمتر شا عری د ا ریم که با ا ین صرا حت وجرا ت که دکا ندا را ن د ینی پیو سته د ر کمین د یگر ا ند یشا ن نشسته ا ند ، و سلا ح ا رتدا د و کفر را همیشه در بغل دارند ،چنین عصیا نگری کرده با شد. آ یا ا ینهمه ظلم وبیداد را که حکا م و فر ما ن روا یا ن و حوا د ث طبیعت د ر حق مر د م بیگنا ه وبی چا ره روا میدا رد ، و اینهمه بیمهری که د ر حق ا نسا ن بیوا سطه و محرو م صورت میگیرد ، خوا ست وا را ده ئ خدا وند ا ست ، و یا ا ینکه سیستم ها و قد رتمند ا ن برای تو جیه ا ستبد ا د خود آ نرا مد لل میکنند ؟ آ یا حقیقت دا رد وقتی ظا لمی مر تکب جنا یت وخون ریزی میشود ، خدا وند بیگنا ها ن وافراد عا د ی را د ر ا زا ء آ ن کیفر مید هد ؟ آ یا عد ا لت خد ا و ند ی چنین  حکم میکند که بجا ی هشدا ر دا د ن به ستمگرا نی چون فر عون وچنگیز و هتلر و استا لین و سرد مدا را ن جنا یتکا رعصر ما ،غضب خدا وند بر مرد ما ن ا ین خون ریزان نا زل شود تا آ ن ها عبرت بگیرند ؟ یا مسا له بر عکس آ نست ؟ و ا ینکه میگویند :«ا لسلطا ن ضل ا لله فی ا لارض» آ یا ا میرا ن و سلطا نا ن خود کا مه و ستمگر هم میتوا نند سا یه ءخد ا و ( مجریا ن د ین خدا) با شند؟ که ا لبته چنین نیست آ نها همیشه ا ز خشم ،ا ز قهر و غضب و دوزخ وبر زخ خد ا بجا ی رحمت .، و عشق و شیفتگی و شید ا یی و عر وج ملکو تی رو ح ا نسا ن د رعرش خد ا و وحد ت و تجلی نورخد ا د رد ل ا نسان سخن میگویند و حقیقت معرفت  خد ا را ا ز مو منا ن پنها ن نگهمیدا رند  لذ ا د ر کتا ب آ نها آ یا ت شیطا نی د رج ا ست تا ؛ حقیقت یز دا نی .بقول سعد ی:

زیا ن کسا ن ا ز پی سود خویش          بجو یند و د ین ا ند ر آ رند پیش

       ا میر عبد ا لر حمن ، د کتا تور خون ریز قرن نزد هم ا فغا نستا ن مد عی

بود  که پیا مبر ا سلا م و حضر ت علی را د ر خوا ب می بیند و برای سر کوب مخا لفان و با غیا ن ا لها م می گیرد. ا ز علما ی د ینی عصر خود که مزد و ر و جیره خوا ر نا نی بیش نبو د ند، فتا وی قتل وجها د!! با مسلما نا ن بیگناه ومومنا ن را بد ست می آ ورد و جورج بوش رییس جمهورفعلی امریکا  هم د ر یک سخنرا نی خود که د ر تلو یز یون ها لند هم نشر شد ، گفت که من ، به ا مر خد ا!! مرد م عرا ق را ا ز ظلم صد ا م حسین  نجا ت دا ده ا م ! خد ا بمن ا لها م مید هد !» ا ین خوا ب های پر یشا ن را متا سفا نه بسیا ری ا زدکتا تورا ن و فرما نروا یا ن جها ن و علما ی د ینی برای ا غفا ل مر د م بیخبر ونا آ گا ه وسا ده و خوش با ور، د یده ا ند

 بیرنگ میگو ید :

چه  کرد ه   بنده ئ   فر ما نبر ت  خد ا  وند ا ؟

کشیده آ تش خشمت ز با نه ا ز چپ و را ست

نه  ما ،  ز نسل   ثمود یم ،  پس   چرا  کر د ی ؟

د وبا ره  با د  بلا را  روا نه ا ز چپ و را ست؟

ا و ا ز خد ا وند میخوا هد که ا ز شر ا ین د یو ها ،ا ین حکمرا نا ن و ا میرا ن خود کا مه وخون آ شا م نجا تش دا ده بجا ی ا من ، د رکشور عشق و د وستی به سر زمین عدا لت ببرد و سا یهء ا ین خون خوا را ن را ا ز سرش د ور کند :

بی خا نما ن و خســـته و خونین پرم خد ا

با رد تگر ک و صا عقه بر کشور م خد ا

ا ین د یو،ا ین خد یو،د گرسا یه ءتونیست

بر د ا ر دست سا یه ء خود ،ا ز سرم خد ا

ا ین آ سما ن به کینهء من بسته د ل ، ببر

سوی  سپهر  د یگر خود ، ا ختر م ، خد ا

و د ر جا ی د یگر میگو ید:

ا ز کجا   پا یا ن شب را بود  با یــــد  ا نتظا ر

چا رهء کن ای خدا ،خورشید زندانیست ا ینک

خود غلط بود آ نچه ما پـــند ا شتیم حرف خد ا

د ر کتا ب ما همه آ یا ت شیطا نیست، ا ینک

 د و بیت د یگر ا ز عصیا نگری ا و :

بگر د ی گر سرا سر کو چه  و شهر و  د یا ر من

نیا بی   خا طر ی  خرم ،  نبینی   خا نه ای   آ با د

ا یا  پر و ر د گا ر  د شت و کوه و  جنگل و صحرا

نه از تو، خلق تو خوشنود ، نه از تو،بندگا نت شا د

     هنگا میکه تند یس های بود ا د ر با میا ن توسط طا لبا ن کور د ل و بی فر هنگ  د ر سا ل 2001 م تخریب و بخا ک یکسا ن شد ند ،روح وا ند یشه همه پیروا ن ا د یا ن جها ن را خو نین و آزر ده کرد شا عرا ن وهنر مندا ن جها ن نیز د ر سو گ ا و نوحه ها کرد ند و سوگنا مه ها نو شتند. بیرنگ نیز قصیدهء  د رد نا ک و استخوا نسوزی ا نشا د کرد که چند بیت آ ن را می آ ورم:

ای سنگ، ای شکوه مقد س ، ترا د رود

ا ز  سبزه و ستا ره  و ا ز  سا حل  کبود

ای  بیشه ء بهشت  خد ا یی ، ترا  سلا م

بودا به نقش سنگ، د رآ غوش تو غنود

ا ی شا هکا ر د ست بشر د ر طی قرون

خورشید و کوه ودره ،شکوه تومی سرود

       ای   قا مت   بلند   تو ، تا ر یخ   را نما د

       ای  نا م  با شکوه  تو ،فرهنگ  را  نمود

       یک فوج ا ز کرا نه ءوحشت ، فرا ر سید

       با تو پ و با طیا ره و با  گرز  و با عمود

       آ مد   گروه    جا هل    ا وبا ش     بیخبر

       تند یسه  را شکست و بخا کش فرو نمود

       ای  طا لب ! ای کتا ب جنا یت ،به نا م تو

       بود ا،چه گفته بود  خود آ یا چه کرده بود

      ای سنگ ،د ر عزا ی تو من ،گریه میکنم

       د ر  زیر  آ سما ن  خد ا ، مثل  تو ، نبود !