مهرالدین مشید
سفر هیئت بلندپایه پاکستانی به کابل و بازی های مرموز نظامیان پاکستان
در هفتۀ گذشته سفر محمد آصف وزیر دفاع و ندیم انجم رئيس استخبارات پاکستان به کابل و دیدار های این هیأت با رهبران طالبان بازتاب گسترده ای در نشریه های داخلی و خارجی داشت. بر بنیاد گزارش‌ها محور اصلی دیدار های هیأت پاکستانی با رهبران طالبان جلوگیری از حمله های تی تی پی یعنی طالبان پاکستانی از خاک افغانستان بود. چنانکه وزارت خارجه پاکستان گفته است که در این دیدار دو طرف درباره تهدیدهای فزاینده هراس افگنی به ویژه تی تی پی در منطقه بحث کرده و بر همکاری مشترک برای رسیدگی به تهدید ناشی از هراس افکنی توافق کرده‌اند. محمد صادق، نماینده ویژه پاکستان برای افغانستان، در رشته تویتی گفته است که هیات پاکستانی در کابل در پیوند مسایل گوناگون از جمله "افزایش تهدیدهای هراس‌افگنی از خاک افغانستان برضد پاکستان صحبت شده است. وی همچنان گفته است که طرف‌ها روی همکاری‌های موثر در برابر تهدیدهای هراس‌افگنی و تقویت همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های گوناگون میان اسلام‌آباد و کابل توافق کرده‌اند.
این سفر در اصل پس از آن تجویز گردید که در نتیجۀ یک حملۀ انتحاری به قرارگاه پولیس کراچی 5 نفر کشته و 14 نفر دیگر زخم برداشتند. این حمله همزمان با تشدید حمله های تی تی پی برضد نظامیان پاکستان انجام یافت. این گروه با الهام گیری از گروه طالبان افغانستان در سال 2007 ایجاد شد و بعدتر چتری برای بسیاری از افراد و گروه‌های تندرو مسلح ضد پاکستان شد. این گروه به طالبان افغانستان بیعت کرد و در جریان جنگ علیه نیروهای خارجی به طالبان افغانستان پناه داد و شانه به شانه با آنها برضد نیرو های نظامی افغانستان جنگیدند. حالا شمار جنگجویان این گروه به ۲۰ هزار نفر می‌رسد که هدف آن ایجاد نظامی در پاکستان شبیه حکومت طالبان است. افزایش حمله های این گروه در آنسوی مرز، پای مقام های اسلام‌آباد را به کابل کشانده است. گفته می شود که رئیس ادارۀ آی‌اس‌آی اسنادی را به رهبری طالبان سپرده که تی تی پی با استفاده از خاک پاکستان تمامی برنامه ها و حمله های شان را برضد پاکستان انجام می دهند. این در حالی است که تی تی پی متحد استراتیژیک طالبان افغانستان است و باهم تعهداتی دارند که بیرون شدن از آن خط سرخ اعتقادی هر دو است.
مقام های پاکستانی هم این را می دانند و از همین رو دراین رابطه با احتیاط برخورد می کنند. از سویی هم نظامیان پاکستان با توجه به بازی های استخباراتی شان، میدانند که شماری رهبران طالبان از بازی های تروریست پرورانۀ نظامیان پاکستان و زد و بند های پشت پردۀ آنان با شبکه های تروریستی آگاهی دارند. چنانکه بربنیاد گزارش‌ها، ملا عبدالحق وثیق، در برابر خواست رئیس آی اس آی مبنی بر تقاضای مبارزه با داعش خراسان؛ وی اسنادی را به جنرال ندیم انجم، رئیس استخبارات پاکستان، ارایه کرده که شماری حلقه های پاکستانی از داعش خراسان حمایت می کنند. آشکار است که این رد و بدل اتهام‌ها در بالاترین سطح منجر به بی‌اعتمادی میان دو متحد دیرینه شده می تواند.
این سفر در حالی صورت گرفته که در فضای افغانستان وحشت و سیطرۀ عمق استراتیژی پاکستان هنوز حاکم است و اما پاکستان را به گفتۀ وزیر دفاع این کشور ورشکستگی کشنده بیش از هر زمانی تهدید می کند. پاکستان مار هایی را که در آستین برای نابودی افغانستان پروریده بود و اکنون خودش را هدف گرفته اند. حالا این مار ها نه تنها عمق استراتیژی پاکستان در افغانستان را به خطر افگنده؛ بلکه موجودیت پاکستان را با خطر جدی مواجه کرده و اوضاع شکنندۀ پاکستان حکایت از تجزیۀ حتمی این کشور دارد. این تصویر را به ساده گی در سیمای هیأت پاکستان به افغانستان می توان خواند که نوعی دستپاچگی و شتاب در اظهارات آنان موجود است. پیش از این نظامیان پاکستان در یک بازی دوگانه افکار کشور های منطقه را به فریب کشانده بود و اما حالا دیگر این تیر هایش خلاص شده و آخرین میخ ها در دیوار های استفادۀ ابزاری پاکستان از تروریزم در حال فرورفتن است.
اکنون بی ثباتی سیاسی و بحران اقتصادی، بازگشت تروریسم به مثابۀ مثلث خطرناک پاکستان را بیش از هر زمانی تهدید می کند و موج خیزی تندروی و تروریسم مذهبی از افغانستان به سوی پاکستان چالش های امنیتی جدی را متوجه این کشور ساخته است. دلایل زیادی وجود دارد که نگرانی های حکومت پاکستان را در عقب سفر هیأت پاکستان به کابل می توان درک کرد.نگرانی از حمله های روزافزون و بهاری تی تی پی از افغانستان به پاکستان و احتمال هم‌دستی این گروه با جدایی طلبان بلوچ و همسویی های بیشتر آنان با هند که زنگ خطری بزرگ برای نظامیان پاکستان است.
از سویی هم نظامیان پاکستان در حال از دست دادن آخرین امید هایی اند که به حکومت طالبان در افغانستان دل بسته بودند. نظامیان پاکستان از شنیدن شایعه های دلگرمی جناح هایی از طالبان به رهبری ملایعقوب به هند، خستگی طالبان از سیاست های ارشادی پاکستان و رابطۀ فرسایشی آی اس آی با شبکۀ حقانی وحشت زده شده اند. این موضوع می تواند، سناریوی جدیدی را به بار آورد که تمامی رشته های سیاست تروریست پروری پاکستان را به پنبه بدل کند. از همه مهمتر اینکه شایعۀ تقسیم شدن طالبان به چندین گروه تحت رهبری خلیفه حقانی، ملابرادر و ملایعقوب و جناح ملاهیبت الله و جناح های دیگر بیشتر سبب نگرانی نظامیان پاکستان شده و این را سبب کاهش قدرت شبکۀ حقانی تلقی می کنند. موجودیت وزیر دفاع و ندیم انجم رئيس آی اس آی گواه بر این است که بخشی از این ماموریت ترغیب طالبان بویژه ملا یعقوب و خلیفه حقانی برای وحدت با ملاهیبت الله و جلوگیری از فروپاشی این گروه است. این موضوع را در نشست های دوگانۀ هیئت پاکستانی می توان درک کرد. چنانکه مجاهد، سخنگوی طالبان گفت، هیئت پاکستانی پس از دیدار با ملا برادر، معاون رئیس‌الوزرای طالبان در یک جسله دیگر با حضور مولوی یعقوب، سراج‌الدین حقانی، وزیران دفاع و داخله، امیر خان متقی، وزیر امور خارجه و ملا عبدالحق وثیق، رئیس عمومی استخبارات این گروه روی مسائل مختلف گفتگو کردند. هدف این دیدار های جداگانه رساندن پیام های جداگانه به رهبران طالبان است تا از اختلاف های درونی خودداری کنند؛ خواستی که چندان مورد قبول جناح هایی از طالبان متمایل به ایران و روسیه و هند نیست. اینکه ایران و روسیه در این بازی چه نقش دارند و این گفته ها چقدر درست است که گویا طالبان ایرانی به رهبری ملاهیبت الله بر سر قدرت زورآزمایی دارند و قصد به حاشیه بردن جناح های ملایعقوب، ملابرادر و ملا حقانی و دیگران را دارند؛ هنوز چندان روشن نیست. هرچند سخنان یادشده با توجه به پیچیده گی بازی های استخباراتی هرگونه مطلق انگاری را در این زمینه زیر پرسش می برد. زیرا بازی های استخباراتی چند رخه و چند لایه است که شناخت کامل آن امری محال است. این تحلیل برخاسته از گزارش هایی است که در رسانه ها درز کرده است.
. هر طوری که باشد، این هیأت ممکن به طالبان گوشزد کرده باشد که اختلاف سبب سقوط و فروپاشی آنان می شود؛ اما از فضای روابط میان پاکستان و طالبان معلوم است که این نصایح ارشادی نظامیان پاکستان نمی تواند بر طالبان تاثیر گذاری همگانی داشته باشد. در همین حال گزارش هایی از تنش های لفظی میان ملایعقوب و رئيس آی اس آی به بیرون درز کرده است که او در برابر سخنان تهدید آمیز ندیم انجم گفته است که پاکستان باید از امریکا درس بیاموزد. ممکن یکی از دلایل عصبانیت طالبان برضد پاکستان رابطۀ گروه داعش با نظامیان پاکستانی باشد. بربنیاد گزارش‌ها، ملا عبدالحق وثیق، در برابر خواست رئیس آی اس آی مبنی بر تقاضای مبارزه با داعش خراسان؛ وی اسنادی را به جنرال ندیم انجم، رئیس استخبارات پاکستان، ارایه کرده که شماری حلقه های پاکستانی از داعش خراسان حمایت می کنند. آشکار است که این رد و بدل اتهام‌ها در بالاترین سطح منجر به بی‌اعتمادی میان دو متحد دیرینه شده می تواند.
در این شکی نیست که روپوش اصلی این سفر در مجاب کردن طالبان برای جلوگیری از حمله های تی تی پی از خاک افغانستان به په داخل پاکستان است و یکی هم پایان دادن به درگیری ها میان طالبان است؛ اما در پشت صحنه بازی های دیگری نیز وجود دارد که بازی های روی صحنه را زیر پرسش می برد. اما هرچه باشد، هدف از این تلاش پاکستان ایجاد فضای وحدت نظر میان طالبان برسر تی تی پی است؛ زیرا که هر نوع درگیری، چه درگیری طالبان با پاکستان و چه افزایش حمله های تی تی پی برضد پاکستان وقار و حیثیت زیر پرسش رفتۀ پاکستان را هرچه بیشتر زیر پرسش برده است و سبب سرافگنده گی پاکستان نزد رقبای سیاسی اش، بویژه هند گردیده است. بنابراین هدف اصلی این سفر را برای پاکستان می توان، حیثیتی تعبیر کرد و آری گفتن و نه گفتن طالبان به خواست هیأت پاکستانی برای این کشور اهمیت حیاتی دارد. معلوم است که پاسخ نه از سوی طالبان افغانستان برای این هیأت واکنش تند را در پی خواهد داشت. چنین پاسخ برای هیأت پاکستان معنای اعلان جنگ با این کشور را دارد که جنگیدن پاکستان ورشکسته در دو جبهه با هند و طالبان را ناممکن می سازد.
این در حالی است که اکسپرس تریبون به نقل از منابع ط آگاه گزارش داد ه که طالبان به هیئت پاکستان پیشنهاد داده است که این گروه در صورتی تحریک طالبان پاکستانی را خلع سلاح می‌کند که اسلام‌آباد هزینه آن را بپردازد. این پیشنهاد طالبان افغانستان دیروز جمعه در نشست کمیته عالی با حضور شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان مطرح شده است. طبق گزارش اکسپرس تریبون، طالبان افغانستان پیشنهاد مشابهی را به چین برای رفع نگرانی‌های این کشور در مورد جنبش اسلامی ترکستان شرقی ارایه کرده است. از این گزارش ها فهمیده می شود که بازی های مرموز میان جناح های طالبان با نظامیان پاکستان را نمی توان دست کم گرفت که در واقع روی دیگر سکۀ بازی است. به یقین که هیأت پاکستانی نمی خواهد آن روی سکه را در این گفت و گو ها به نمایش بگذارد.
باورها براین است که دیداررئیس آی‌اس‌آی و وزیر دفاع پاکستان با مقام های طالبان به این زودی روشن نخواهد شد. در این شکی نیست که طالبان افغانستان توان یا اراده اقدام علیه طالبان پاکستانی را ندارند و طالبان پاکستانی هم تازه جنگ خود علیه پاکستان را تشدید کرده اند؛ زیرا این بازی خیلی مرموز و مبهم است و در عقب این بازی ترفند های دیگری وجود دارد که سر نخ آن را به ساده گی نمی توان دریافت. نخست اینکه بحث برسر مسایل اقتصادی و تصمیم گیری روی موضوع های اقتصادی از حدود و صلاحیت های وزیر دفاع و رئيس سازمان آی اس آی یک کشور نیست؛ هرچند مقام های پاکستانی سخن اصلی را گفتند؛ اما از پنهان کاری طالبان معلوم می شود که نیم کاسه ای در عقب کاسه وجود دارد. یکی از گمانه زنی ها هدف این سفر سناریوی است، برای سوق دادن نظامیان پاکستان به منطقه های استراتیژیک افغانستان که رسیدن پاکستان را به عمق استراتیژی اش در افغانستان جامۀ عملی می پوشد. از این گفته می توان چنین اسننباط کرد که حمله های تی تی پی به پاکستان بازی های مرموز نظامیان پاکستان است تا زمینه را برای حضور شان در محل های استراتیژیک افغانستان فراهم کند. زیرا تی تی پی و طالبان پاکستانی دو روی یک سکه اند که هردو دست پرورده گان آی اس آی اند. بنابراین حمله های تی تی پی به پاکستان و درگیری های مرزی میان طالبان و نظامیان پاکستان شبیه بازی های گرگ و میش، بخاطر فریب افکار عامه است. بعید نیست که رسیدن پاکستان به هدف یادشده فرصت های برتری را برای نظامیان آن فراهم می‌کند که به مثابۀ امارت سازان برای ایجاد نظام دلخواۀ خود در افغانستان دست بالا داشته باشند. ممکن در میان طالبان افرادی باشند که اندکی از بازی های پاکستان آگاهی داشته باشند. ملابرادر زندانی پیشین پاکستان به این نکته واقف است و زمزمه های طالبان مبنی بر توانایی های دفاعی در صورت تجاوز خارجی گواۀ روشن آن است. شاید شماری ها بگویند که پاکستان از لحاظ اقتصادی ورشکسته شده و عمر اش به پایان رسید و دیگر فرصت این بازی ها را از دست داده است. هرچند حکومت آن ورشکسته شده و اوضاع اقتصادی پاکستان بیش از هر زمانی خراب شده است؛ اما بازیگر اصلی در پاکستان نظامیان آن اند که هنوز ورشکسته نشده و حکومت های ملکی پاکستان روپوش برای پیشبرد سیاست ها و رویکردهای تروریست پرورانۀ آنان است. یاهو
بالا
بازگشت