روسیه نمی تواند «بازی بزرگ» افغانستان را ترک کند
شاخه افغانستانی دولت اسلامی (داعش) که در فدراسیون روسیه ممنوع شده است، از ضعف رژیم طالبان (این سازمان در فدراسیون روسیه ممنوع است) برای تقویت موقعیت خود در داخل افغانستان استفاده می‌کند. در عین حال، رهبران محلی داعش جاه‌طلبی‌های خود را در مورد آماده سازی توسعه جهادی چه در منطقه و چه فراتر از آن پنهان نمی کنند. تقویت شاخه افغانستان داعش وظیفه جستجوی فعالانه مکانیسم‌های مؤثر جهت بازدارندگی و مقابله با این تهدید را پیش روی روسیه و شرکای آن در آسیای مرکزی قرار می‌دهد و احیای پروژه «اتحاد شمالی» با حمایت روسیه در افغانستان را بسیار ضروری می سازد.
«ولایت خراسان» (دولت اسلامی عراق و شام) ، شاخه افغانستانی دولت اسلامی، به رهبری صنع الله غفاری (معروف به شهاب المهاجر)، در سال ۲۰۲۲ به یک بازیگر بسیار برجسته در هیئت نظامی-سیاسی افغانستان تبدیل شده است. بر اساس برخی گزارش ها، تعداد کل شبه نظامیان گروه های مختلف داعش در افغانستان مدت ها پیش، از مرز ۱۰ هزار نفر فراتر رفته است. در حال حاضر، گروه های شبه نظامی داعش به طور فشرده در ولایت‌های شرقی (ننگرهار، کنر، نورستان) و شمالی (بدخشان، کندز، تخار) افغانستان مستقر شده‌اند. در سال ۲۰۲۳، ولایت خراسان در نظر دارد تا منطقه نفوذ خود را در کشور گسترش دهد، به ویژه، آماده می شود تا ۷۰۰۰ جنگجوی داعش را از مناطق هم مرز با پاکستان به ولایات لوگر، پکتیا و لغ۰مان منتقل کند. پیش بینی می شود که چندین هزار جنگجوی داعش در بهار آینده در مناطق شمالی افغانستان و بلافاصله در مجاورت مرزهای تاجیکستان و ازبکستان متمرکز شوند.
در این زمینه، یک گروه بسیار مؤثر داعش در کابل فعالیت های تروریستی خود را افزایش داده است. در سپتامبر ۲۰۲۲، ولایت خراسان مسئولیت حمله تروریستی در نزدیکی سفارت روسیه در پایتخت افغانستان را بر عهده گرفت که منجر به کشته شدن دو کارمند دارای ماموریت دیپلماتیک روسیه شد. چند ماه بعد، شبه‌نظامیان داعش به «خانه چینی» در کابل، هتلی که شهروندان چینی در آن اقامت می‌کنند، حمله کردند. اگرچه طبق اطلاعات رسمی، درمیان چینیان، جانباخته ای در این حمله وجود نداشت، منابع مختلف افغانستان با ارائه ارقام متفاوت، عدم تلفات را رد کردند. سرانجام در اوایل ژانویه ۲۰۲۳، یک بمب‌گذار انتحاری داعش خود را در ورودی ساختمان وزارت خارجه طالبان منفجر کرد و بیش از ۳۰ نفر را کشت. اقدامات تروریستی منظم شبه نظامیان «ولایت خراسان» در کابل نه تنها کارآمدی سازمان دهندگان و عاملان آن را نشان می دهد، بلکه گویای ناتوانی یا عدم تمایل طالبان در تامین امنیت پایتخت افغانستان است.
کارشناسان افغانستان در مورد این وضعیت معتقدند که شاخه افغانستان داعش به عنوان یک سازمان تروریستی شبه‌نظامی، تا سال ۲۰۲۳ به موفقیت های بزرگی دست یافت و اکنون با استفاده از ضعف و ناکارآمدی سیستم حکومت داری طالبان در افغانستان و همچنین کمک های مستقیم تعدادی از فرماندهان منطقه و گروه های طالبان، خود را برای مرحله جدیدی از گسترش نظامی-سیاسی در داخل کشور آماده می کند. به نظر آنها “این تنها آغاز یک جهاد بزرگ داعش در منطقه است. به عبارت دیگر، تقویت و گسترش جای پا در افغانستان مقدمه ای برای اجرای استراتژی تجاوز به همسایگان از بین کشورهای منطقه از جمله جمهوری های آسیای مرکزی” می‌باشد.
در آستانه تعطیلات سال نو، دلایلی وجود داشت که ادعا کنیم جاه طلبی های ولایت خراسان به بعد منطقه ای محدود نمی شود. اطلاعات ترکیه در ۳۱ دسامبر در استانبول دو تن از حامیان شاخه افغانستانی داعش را که در حال تدارک یک حمله تروریستی بزرگ بودند، دستگیر کردند. مشخص شد این شبه نظامیان بومی تاجیکستان و ازبکستان بوده اند که به «ولایت خراسان» پیوسته اند. تلاش برای سازماندهی یک حمله تروریستی در استانبول در ۳۱ دسامبر گواهی است که نشان می دهد شاخه افغانستانی داعش به دنبال گسترشی فراتر از منطقه “حوالی افغانستان” است و قصد دارد به اهدافی در هزاران کیلومتری کابل حمله کند. انتخاب ترکیه به‌عنوان سکوی معرفی «ولایات خراسان» نیز نشان‌دهنده قصد شاخه افغانستان برای توسعه فعالیت‌های تروریستی در «منطقه مسئولیت» سایر «ولایات» «دولت اسلامی» است. شاید این را باید قصد «خراسان» برای اولین شدن در میان همتایان ساختار موجود «ولایت» داعش دانست.
آمارهای تروریستی نشان می دهد که چنین جاه طلبی هایی از سوی ولایت خراسان بی اساس نیست. در سال ۲۰۲۲، شاخه افغانستان داعش از نظر تعداد حملات تروریستی و تعداد قربانیان آنها در میان سایر “ولایت ها” به سه کشور برتر پیوست: در افغانستان، “خراسان” ۱۸۱ حمله انجام داد که در نتیجه آن ۱۱۸۸ نفر کشته و زخمی شدند. از نظر تعداد قربانیان در سال ۲۰۲۲، شاخه افغانستانی داعش از “ولایت های مادرِ” دولت اسلامی در عراق و سوریه (به ترتیب ۸۳۳ و ۸۸۷) جلوتر بود و تنها در “رده بندی مرگ و میر” از شاخه داعش در نیجریه (۱۴۱۲ نفر) عقب تر بود. شکی نیست که در سال ۲۰۲۳ «ولایت خراسان» برای ارتقای شاخص KPI «درون خلافت» تلاش خواهد کرد.
رشد آشکار تعداد گروه‌های شبه‌نظامی ولایت خراسان که اکثریت اعضای آن از کشورهای پس از شوروی و کشورهای خاورمیانه هستند، فعالیت‌های تروریستی موفق در داخل افغانستان و جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه فراتر از مرزهای آن باعث می‌شوند که شاخه افغانستانی داعش یک چالش اولویت‌دار برای کشورهای منطقه و روسیه باشد.
از دیدگاه روسیه، وضعیت کنونی مستلزم ایجاد راه حل های امنیتی بدیل و مؤثرتر در اسرع وقت و نه ایجاد امیدهای واهی برای رژیم طالبان است. رویارویی با شاخه افغانستانی داعش برای مسکو و شرکای آن در آسیای مرکزی جدی تر از آن است که مقابله با آن را به طور کامل در اختیار نیروی ناکارآمدی قرار دهد که طرف روسی هم قادر به کنترل آن نیست.
راه خروج روسیه در بازگشت به مدل “ائتلاف شمال” است که در دهه ۹۰ قرن بیستم برای مهار گسترش طالبان در شمال افغانستان ایجاد شد. سپس مسکو با پول، اسلحه و مهمات از گروه‌های تاجیک و ازبک احمدشاه مسعود و عبدالرشید دوستم، که درگیر عملیات جنگی مستقیم با جهادگران در خاک افغانستان بودند، حمایت کرد و از این طریق «طالبان خشمگین» را در نزدیکی جمهوری های پسا‌شوروی مهار کرد.
به نظر می رسد امروز مسکو و شرکای آن در منطقه آسیای مرکزی دوباره باید از ایجاد «اتحاد شمال ۲» حمایت کنند، اما این بار برای خنثی کردن تهدید شاخه افغانستانی داعش. در اینجا، طرف روسی هنوز یک انتخاب دارد: ایجاد زیرساخت پروژه جدید “ضد خلافت” در شمال افغانستان از صفر، یا توافق با رهبر جبهه مقاومت ملی افغانستان (FNSA) احمد مسعود و فرماندهانش در مورد تغییر جهت فعالیت نظامی از طالبان به سمت داعش. بدیهی است که تصمیم نهایی طرف روسی باید در چند ماه آینده گرفته شود، فشار زمانی نه تنها با نزدیک شدن به فصل بهار که فصل مناسب جنگ در افغانستان است، بلکه به دلیل شرایط نامساعد سیاست خارجی برای مسکو ایجاد می‌شود. این شرایط از سوی رقبای ژئوپلیتیکی روسیه، در درجه اول ایالات متحده که فعالانه نفوذ خود را در”بازی بزرگ” افغانستان بازیابی می کند، شکل می گیرد.
منبع : لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=7363
بالا
بازگشت