دکتر گلناز سعیدی
عضو هیئت علمی دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
چکیده
دنیای معاصر تمرکز خود را از قدرت سخت به قدرت نرم تغییر می دهد. این رویکرد جدید واقعاً در ایجاد ثبات در زمان کنونی تأثیرگذار است و می توان تا حد زیادی در امور بین المللی برای پیشرفت در سطح ملی و جهانی استفاده شود. همه کشورهای توسعه یافته اکنون توجه ویژه ای به ایجاد قدرت نرم خود دارند. بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه و هند؛ همه دولت های بزرگ از دیرباز همراه با قدرت سخت به سمت قدرت نرم متمرکز شده اند. پاکستان نیز قدرت نرم خود را به طور جدی از طریق رسانه ها، گردشگری، ادبیات، هنر و نقاشی، فناوری اطلاعات، موسیقی و تئاتر بررسی می کند. اما باآنکه تروریسم، صنعت توریسم ضعیف و فساد در حال حاضر چهره نرم کشور پاکستان را در سراسر جهان مخدوش کرده است، ولی این کشور چیزهای نامحدودی دارد که می توان از آنها برای جبران سایه تاریک کشور استفاده کند. هدف این مقاله بررسی نحوه قدرت نرم پاکستان است.
کلید واژگان: قدرت سخت، قدرت نرم،پاکستان، صنعت توریسم،ادبیات
مقدمه
این یک مفهوم کلی است که قدرت سیاسی سخت است و به همین دلیل است که از بین می رود، اما وقتی نرم می شود، تا حدودی راه حل را به تاخیر می اندازد. ما در دنیایی گیج زندگی می کنیم که سیاست قدرت بر آن چیره شده است و همه ما حتی اگر نخواهیم تحت تأثیر آن قرار می گیریم. حتی جنگ معروف علیه تروریسم که توسط ابرقدرت ایالات متحده رهبری می‌شد و توسط سیاست‌های قدرت سخت اداره می‌شد، نتوانست صلح را برای کل جهان به ارمغان بیاورد، بلکه وضعیت را بدتر کرد. در نتیجه پرسش هایی را در برابر اعتبار قدرت سخت ایجاد می کند و نگرانی ها و نگرانی های ما را در رابطه با صلح و هماهنگی جهانی تشدید می کند.
اصطلاح قدرت نرم توسط جوزف نای در سال 1990 در کتاب خود به نام Bound to Lead: The Changing Nature of American Power (Nye Jr., 1991) معرفی شد. به گفته جوزف نای از دانشگاه هاروارد، قدرت نرم روش غیرمستقیم اعمال قدرت و نفوذ است (Nye Jr., 2002 ). ابزاری مهم و تأثیرگذار برای موفقیت در دنیای سیاسی است. جوزف نای ادعا می کند که این یک واقعیت مهم دنیای مدرن است (Nye Jr., 1991 ). در دوران معاصر، به طور گسترده ای در امور بین المللی برای توسعه و موفقیت اقتصادی در سطح ملی و بین المللی استفاده می شود. این تضمین می کند که اجبار و قدرت سخت به سختی می تواند صلح را در جهان به ارمغان بیاورد، اما تنها رویکرد قدرت نرم، یعنی دیپلماسی و مصالحه می تواند برای ایجاد ثبات در زمان کنونی کار کند. قدرت نرم باید در فرهنگ، ارزش های سیاسی و سیاست های خارجی کشورهای در حال توسعه منعکس شود. علاوه بر آن قدرت نرم باید در سیاست های اقتصادی و راهبردهای آموزشی کشور نمایان باشد. این کمک می کند تا سیاست های سیاسی و فرهنگی کشور جذاب شود. تاریخ گواه این واقعیت است که اتکا بر قدرت سخت مهمترین ابزار برای حفاظت از استقلال ملی باقی مانده است، در حالی که به قدرت نرم توجه ناچیزی شده و آن نیز تنها به بحث های فکری و دانشگاهی محدود شده است. سون تزو، استراتژیست مشهور چینی، گفت که هنر برتر جنگ، تحت سلطه در آوردن دشمن بدون جنگ است (گوانگرائو و هویمین، 2011). قدرت نرم احتمالاً تنها هنر مؤثر انجام این کار است.
روند نوظهور تغییر از قدرت سخت به قدرت نرم در کشورهای در حال توسعه سریعتر از آن چیزی است که هر کسی انتظارش را داشت، در حال رشد است. همه کشورهای توسعه یافته به ویژه بر تصویر قدرت نرم خود که مشخصه اهمیت آن است، تمرکز می کنند. اروپا، ایالات متحده آمریکا، چین و هند همه تمرکز خود را بر قدرت نرم متمرکز کرده‌اند و تغییر در سیاست‌های خارجی، فرهنگ و سیاست نشانگر درخشان آن است و سیاست قدرت سخت تنها مشکلات کنونی جهان و مسائل جهانی را تشدید کرده است. این وضعیت چالش بزرگی برای رهبران جهان و دانشمندان بین‌المللی برای رمزگشایی بهترین راه عملی رو به جلو ایجاد می‌کند. سیاست قدرت نرم به تدریج تبدیل به بهترین راه حل و پاسخ ممکن برای مسائل موجود می شود.
قدرت نرم پاکستان
گزارش مختصر از 11 سپتامبر، وجهه پاکستان علیرغم داشتن نکات مثبت بسیاری به شدت از هم پاشیده است. پاکستان تمام تلاش خود را می کند تا تصویر تروریسم و سایر مفاهیم منفی که به نام آن چسبیده است را از بین ببرد. اما بخش تاسف بار، تصویر غربی از پاکستان در سطح بین المللی است که منفی و بسیار دلسرد کننده است. نادیده گرفتن اهمیت قدرت نرم را می توان دلیل اصلی چنین تصویر بدنام از تصویر کشور دانست. پاکستان نیاز مبرمی به ارتقای قدرت نرم خود دارد تا وجهه مخدوش خود را در سطح بین المللی تغییر دهد. یک نظرسنجی توسط مؤسسه سیاست بین‌الملل لووی در مورد برداشت عمومی هند در مورد آینده خود در جهان اعلام کرد که تقریباً 94 درصد هندی‌ها پاکستان را یک تهدید می‌دانند (Saleem, 2013 ). بسیار غم انگیز است، اما باید به این واقعیت سخت اعتراف کرد که اتکا به قدرت سخت را می توان به عنوان یک عامل اصلی در لیست به حساب آورد.
پویایی قدرت از زمان پیشرفت فناوری اطلاعات تغییر کرده است. تلفن‌های هوشمند، رسانه‌های اجتماعی و کانال‌های رسانه‌ای، هر فرد عادی را بسیار آگاه‌تر و خاص‌تر کرده است. در نهایت افکار عمومی را به چیزی تأثیرگذارتر و قابل توجه تر تبدیل کرد. عموم مردم جهان اکنون روی میز خود کامپیوتر دارند. اجبار و قدرت سخت، دستیابی به نتایج مطلوب را در دوران معاصر که عموم مردم از همه چیز بسیار آگاه هستند، دشوار می کند. ارزش‌های سیاسی-اجتماعی، سیاست‌ها و جذابیت‌های فرهنگی یک کشور ابزار بسیار تأثیرگذاری برای روایت هر داستان از طریق ابزارهای ارتباطی موجود است و قدرت حاکم، کنترل بسیار کمی از طریق این ابزار دارد. این سیاست خارجی یک کشور را در معرض دید قرار می دهد. پاکستان داستان های بسیار منفی در این زمینه ایجاد کرده است. این شامل تروریسم، سیستم آموزشی ضعیف، گردشگری ناچیز، فساد در تمام سطوح، تعقیب اقلیت ها و محروم کردن دختران از حقوق اولیه خود می شود (سلیم، 2013).
تصاویر مثبتی نیز در مورد پاکستان وجود دارد، اما آنها به خوبی روایت را پوشش نمی دهند و حتی اگر اینطور باشد، روایت های بحث برانگیز هرگونه مثبت بودن باقی مانده را پنهان می کنند. برنده شدن جایزه اسکار توسط شرمین عبید چینوی برای فیلم “نجات چهره” باعث افتخار پاکستان شده و به ایجاد تصویری مثبت از کشور در مقابل تمام جهان کمک کرده است (قریشی، 2012). قطعاً این یک لحظه افتخار برای کشور بود. جایزه عالی در مناسب ترین زمان به دست آمد، زیرا آن زمان بود که کشور به خاطر همه کارهای نادرست سرزنش می شد. حداقل این جایزه کمی باعث تغییر تصویر شد. علاوه بر آن، یک خانم برنده آن شد، چیزی که واقعاً به نفی این تصور غلط که زنان اجازه کار در پاکستان را ندارند کمک کرد. داستان ملاله یوسف زی بسیار محبوب شد اما متأسفانه تصویری منفی از تحصیل دختران در دست تروریست ها در پاکستان داشت. این پژواک آموزشی داشت، بنابراین به یک موفقیت بزرگ تبدیل شد و ملاله نامزد جایزه صلح نوبل شد (سلیم، 2013).
دولت‌های پی‌درپی پاکستان هر از گاهی بر ارتقای تصویری نرم از کشور تمرکز کردند، اما این هرگز یکی از اولویت‌های اصلی آنها نبوده است. نواز شریف مؤسسه تحقیقات سیاست اسلام آباد را در ژوئن 1999 راه اندازی کرد تا با تبلیغات ضد پاکستانی بتوان به طور مؤثر در سطح ملی و بین المللی مقابله کرد. در یکی از اسناد بررسی این اندیشکده آمده است: «رسانه‌های غربی تنها مواردی را برجسته می‌کنند که ممکن است وجهه پاکستان خدشه‌دار شود و در خواست‌های بیشتر، یعنی «سندرم انجام بیشتر» پر سر و صدا بوده‌اند. این تا حدودی به دلیل این واقعیت است که دولت‌ها در پاکستان به ندرت به قدرت نرم و فرآیند ساخت تصویر از کشور اهمیت می‌دهند. پاکستان باید عملکرد داخلی و بین المللی خود را ارتقا دهد تا تصویر خود را در چشم رسانه های خارجی تغییر دهد (Saleem, 2013).
قدرت به طور سنتی مهمترین عامل برای قدرتمند دانستن هر کشوری است. در دوران معاصر، این تعریف سنتی از قدرت با اشاره به قدرت و نیروی نظامی معنای خود را از دست می دهد. عوامل فناوری، اقتصاد و آموزش بر سناریو غالب هستند در حالی که جغرافیا و جمعیت اهمیت کمتری پیدا می‌کنند (Nye Jr., 1990 ). کشورهای خارجی تمرکز خود را از قدرت سخت به قدرت نرم تغییر می دهند و این به دغدغه اصلی آنها تبدیل شده است. ایالات متحده نگران است زیرا چین در حال شکست دادن آن در زمینه های اقتصادی است. ژاپن نیز در زمینه فناوری برتر است. روسیه همچنین قدرت نرم را اولویت اصلی خود قرار داده است. به عبارت دیگر، رقابت برای پیروزی در حوزه قدرت نرم از هم اکنون در جهان آغاز شده است.
پاکستان نیز باید تعادلی بین قدرت نرم و قدرت سخت ایجاد کند به گونه ای که مجبور نباشد تنها به قدرت سخت وابسته باشد. برای حل مسائل مختلف داخلی و خارجی باید تکنیک های نرم تری اتخاذ کرد. پرویز رشید وزیر قبلی اطلاعات و صدا و سیما نیز بر نیاز به بهبود قدرت نرم کشور تمرکز دارد. وی خطاب به کارکردی از شاعران و نویسندگان نامدار گفت: دولت در حمایت از هنرمندان و فرهیختگان کشور نقش تعیین کننده ای ایفا می کند تا آنها بتوانند نقش خود را برای دولت ایفا کنند. وی آنها را سرمایه جامعه اعلام کرد (پرویز رشید وزیر اطلاعات و صدا و سیمای پاکستان، 1392).
وی همچنین بر برگزاری جشنواره ورزشی تاکید کرد. وی تصریح کرد: وزارت اطلاعات همواره فعال و درگیر فعالیت هایی است که به ارتقای چهره نرم کشور کمک شایانی می کند. قدرت نرم پاکستان باید در سیاست های فرهنگی، سیاسی و خارجی آن نیز منعکس شود. علاوه بر این، آموزش و گردشگری نیز ابزار بسیار مهمی برای ارتقای تصویر نرم در مقابل تمام جهان است. پاکستان کشوری چندفرهنگی و کثرت گرا است و می تواند فرهنگ خود را به شیوه ای بسیار متنوع و موثر مطرح کند. باید از رسانه های خود برای ترویج فرهنگ و گردشگری خود در سراسر جهان استفاده کند. قتل ظالمانه 9 گردشگر خارجی و راهنمای آنها در نانگاپاربات در گذشته، خود جنایتی فجیع بود که سعی در برهم زدن روابط رو به رشد پاکستان با سایر کشورهای دوست داشت (شیرازی، 2013). این امر قطعاً مفهوم تروریسم را که چهره نرم کشور را مختل می کند، بازسازی کرد و آن را تقویت کرد. ریما، ستاره و کارگردان فیلم پاکستانی در مناسبتی تاکید کرد که تروریسم نباید با مذهب یا دولت مرتبط باشد. وی همچنین اعلام کرد که همه پاکستانی‌ها باید تمام تلاش خود را برای ترویج تصویر نرم کشوری که پاکستان واقعاً به آن نیاز دارد، به کار گیرند. وی همچنین بر اهمیت نقش وزارت امور خارجه برای ارائه تصویری بهتر از دولت تاکید کرد و صلح را با تجدید موسسات ملی مرتبط کرد (ریما، 2013).
قبلا مقاماتی در دوران تصدی خود از وزارت امور خارجه خواسته اند تا از طریق دیپلماسی عمومی، تبادل فرهنگی و تجارت و ارتباطات مردمی، تصویری ملایم از پاکستان در خارج از کشور به نمایش بگذارد. اما این درخواست بین اخبار حمله به زائران شیعه در بلوچستان و حملات بمبئی قرار گرفت. در نظرسنجی سرویس جهانی بی‌بی‌سی که در ماه می 2012 منتشر شد، این کشور در فهرست منفی‌ترین کشورها در رتبه دوم قرار گرفت (یوسف، 2013). پاکستان نیاز فوری به ایجاد تصویری نرم در سراسر جهان دارد. متأسفانه پاکستان منابع عظیم خود را که می توانست داستان مثبتی را بیان کند، خشک کرده است. هر کشوری باید از تئاتر، رقص، فیلم و موسیقی خود برای تبلیغ خود استفاده کند. بدون غافل از ادبیات، هنر و نقاشی، راه های نامحدودی وجود دارد که می توان برای مقابله با تصویر منفی کشور از آنها استفاده کرد. به دلیل تروریسم، فساد، افراط گرایی مذهبی و درگیری های قومی، پاکستان یکی از بدترین کشورهای جهان است. اگرچه پاکستان به عنوان یک کشور خط مقدم علیه تروریسم جنگیده است، اما هنوز در کتاب های خوب رسانه های مختلف وجود ندارد. تقصیر اصلی در راهبردهای اشتباه و ضعیف دولت و سیاست خارجی نوسان ناپایدار است. نیاز فوری به درستی اولویت‌ها و همراستایی با واقعیت‌های رو به رشد جهانی وجود دارد. این یک مسئولیت اجتناب ناپذیر در سراسر کشور است و نباید اجازه داد که قربانی حرکت هایی با هدف صرفه جویی شود (اشرف، 2013).
نقاط ضعف قدرت نرم پاکستان
پاکستان استعدادهای فراوانی در هر زمینه ای دارد. قدرت نرم پاکستان می تواند به شدت شکوفا شود به شرط آنکه توجه بیشتری به آن معطوف شود. چندی پیش، قدرت نرم پاکستان در حال افزایش بود. روندهای مثبت مانند رسانه های پر جنب و جوش آزاد شده، قوه قضائیه تازه استقلال یافته، مناظر خیره کننده کشور، مشارکت فزاینده زنان پاکستانی از سیاست تا مد و البته موسیقی پاپ، استودیو به عنوان نشانی از شکوه و تنوع غنی فرهنگ پاکستان ظهور کرد. در دوران کنونی همه این صفات مثبت به منفی تبدیل شده است. رسانه ها و قوه قضائیه افشا شدند مناظر زیبای پاکستان برای ایجاد رعب و وحشت و از بین بردن توریسم هدف قرار گرفته است. تغییرات ویرانگر اقلیمی، سیل های ویرانگر، زلزله ها و روش های ناکارآمد دولت برای مقابله با این بلایا به اندازه کافی ثابت شده است که قدرت نرم کشور را به شکلی فرسوده به جهانیان نشان دهد. نمی توان از سوء استفاده های وحشتناک مانند موارد تجاوز گروهی و قتل های ناموسی که بر عناوین اصلی روزنامه های کنونی حاکم است، چشم پوشی کرد. طنز ماجرا این است که مستند برنده اسکار شرمین عبید چینوی نیز بر اساس برجسته کردن رفتار ظالمانه با زنان محروم ساخته شده است.
تروریسم یکی از دلایل عمده تحت الشعاع قرار دادن چهره نرم پاکستان در همه سطوح است. با این علت ریشه ای، هر ویژگی مثبت کشور آرام آرام در حال فرسایش است. کشتار اقلیت ها و درگیری های بین استانی نیز بر وجهه کشور تأثیر منفی می گذارد. نمایش منفی و تهاجمی هر اقدام منفی کشور در رسانه ها به صورت خصمانه است. رسانه ها بدون شک ابزار اصلی برای به تصویر کشیدن و نشان دادن، متقاعد کردن و کمک به شکل دادن به یک دیدگاه خاص و اجماع عمومی در مورد هر حادثه هستند. متأسفانه رسانه های پاکستانی از این فرصت به شکلی نادرست استفاده می کنند و چهره کشور را به طرز وحشتناکی تبلیغ می کنند. اشرار و تروریست ها یک تصویر کاملاً منفی از کشور ایجاد کرده اند، بنابراین دولت نباید با آنها مدارا کند.
آموزش به خصوص علم و فناوری چندان اهمیت داده نمی شود. سیاست خارجی یک کشور نقش عمده ای در ارتقای وجهه نرم کشور دارد. قدرت نرم در حوزه سیاست خارجی به حوزه هایی مانند دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه و اقتدار اخلاقی مربوط می شود.رسانه ها ابزار موثر دیگری است که می تواند به ارتقای تصویر نرم بهتر از کشور کمک کند. سرمایه گذاری خارجی برای جذب سرمایه گذار خارجی روی نظم و قانون کار دعوت شود و از صلح و ثبات کشور اطمینان حاصل شود. در این راستا وجهه نرم از واقعا به جذب خارجی ها به داخل کشور کمک می کند. تا زمانی که روی تصویر نرم کار نشود، سرمایه گذاری خارجی بسیار اندکی امکان پذیر خواهد بود.
اقتصاد ناپایدار یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر چهره نرم کشور است. اقتصاد ناپایدار عامل اصلی همه بخش‌های بی‌ثبات‌کننده دیگر است.تضعیف صنعت گردشگری کشور نیز چهره نرم کشور را بر هم زده است. دانشجویان بین المللی بیشتری قطعا به ارتقای تصویر مثبت کمک می کند.برنامه های تبادل فرهنگی به از بین بردن سوء تفاهم ها کمک می کند و باعث ایجاد ارتباط بهتر با افراد می شود.
نتیجه گیری
در دوران معاصر، قدرت های بزرگ کمتر از گذشته به قدرت نظامی سنتی خود برای دستیابی به اهداف خود متکی هستند. بازیگران غیردولتی و دولت های کوچک مسلط تر شده اند. این انتشار قدرت توسط پنج عامل زیر کمک می‌کند: وابستگی متقابل اقتصادی، بازیگران فراملی، دولت‌های ضعیف ملی‌گرایی، سناریوی سیاسی در حال تغییر و قدرت نوظهور فناوری (Nye, Jr. 1991 ). البته قدرت نرم جایگزینی نیست، اما می توان آن را به عنوان یک استراتژی مکمل برای قدرت سخت غالب در نظر گرفت. چالش، یافتن ترکیب مناسب بین هر دو استراتژی به منظور دستیابی به قدرت هوشمند است (واگنر، 2010). برای به کارگیری موثر قدرت نرم، دولت باید با هدف مورد نظر در یک بازار کارآمد از ایده ها ارتباط برقرار کند، هدف را متقاعد کند که نگرش خود را در مورد یک موضوع سیاسی مرتبط تغییر دهد، و اطمینان حاصل کند که نگرش جدید بر هدف نتایج سیاسی بین المللی تأثیر می گذارد (کرونیگ، 2010).
همه قدرت‌های بزرگ جهان تمام تلاش خود را می‌کنند تا به تصویر نرم بهتری دست یابند، زیرا ظاهراً برای حکومت بر دیگران تنها راه مؤثر به نظر می‌رسد. پاکستان برای همگامی با روند جهانی و به دست آوردن وجهه نرم خود، به طور جدی باید بر قدرت نرم خود تمرکز کند. روشی که وجهه پاکستان توسط تروریسم و فساد خدشه دار شده است، اجرای موثر تکنیک های قدرت نرم می تواند معجزه کند. این تنها راهی است که می‌توان تصویر ملایم‌تری از کشور به جامعه بین‌المللی نشان داد.
منابع
-Ashraf, M. M. (2013, August 31). Most misunderstood country in the World. Pakistan Today.
-Chuck, Adrienne. (2013, July 24). China’s Soft Power Deficit in Africa. Atlantic Council. July 24, 2013. http://www.acus.org/-new_atlanticist/chinassoft-power-deficit-africa
-Guangrao and Huimin. (2011, December 17). (please mention complete reference).
-Sun Tzu and the Art of Soft Power. The Economist. http://www.economist.com/-node/21541714
-Kelly, Tom. (2012, November 18). Britain ousts the U.S. as world’s most influential nation. Daily mail. -Kroenig, Matthew and et al. (2010, November). Taking soft power seriously. Comparative Strategy, 29 (05), 412-431.
-Hamlin, K. and Li Yanping. (2010, August 16). China overtakes Japan as World’s Second Biggest Economy.” Bloomberg. http://www.bloomberg.com.
-Nye, Joseph S. Jr. (1991). Bound to Lead: The Changing Nature of American Power. NY: Basic Books, 25, 154, 160, 330
-Nye, Joseph S. Jr. (2002). Hard and Soft Power in a Global Information Age. In Mark Leonard (Ed.), Re- ordering the World (pp. 151-153). London: The Foreign Policy Centre.
-Nye, Joseph S. Jr. (2002-2003). Limits of American Power. Political Sciences Quarterly, 117 (04), 545-559.
-Nye, Joseph S. Jr. (1990). Soft Power. Foreign Policy. 80, 153-171.
-Morrison, W.M. (2013, September 15). China’s economic rise: History, trends, challenges and implications for the United States. Congressional Research Service. Retrieved from http://www.fas.org.
-“Poets and writers are assets of country: Info Minister.” (2013, October). Pakistan Broadcasting Corporation.http://www.radio.gov.pk/newsdet ail-54528
-Qureshi, Huma. (2012, March 01). Pakistan’s first Oscarwinner should be celebrated for exposing the ‘bad bits’. The Guardian. http://www.theguardian.com/commentisfree/ 2012/mar/01/pakistan-oscar-winnersharmeen-obaid-chinoy
-Saleem, Ishrat. (2013, July 02). Need to build soft power. Daily Times.
-Shakirov, Oleg. (2013, February 14). Russian Soft Power Under Construction. from http://www.eInternational Relations. ir.info/2013/02/14/- russian-soft-power-under-construction.
-Terrorism should not be linked to religion: Reema. (2013, November 07). One Pakistan. http://pakistan.onepakistan.com.pk/-news/- city/karachi/252013-terrorism-should-not-belinked-to-religion-reema.html
-Wagner, Christian. (2010). India’s Soft Power: Prospects and Limitation. India Quarterly: A Journal of International Affairs, 04 (66), 333-342.
-Yu, A. L. and Li, K. (2009, February). Preliminary report on China’s going global strategy: A Labor, environment and Hong Kong perspective. Globalization Monitor. http://www.globalmon.org.hk.
-Yusaf, Huma. (2013, July 02). Large Gaps in Soft Power. Dawn
بالا
بازگشت