«همان‌گونه که در
۱۴شهریور
بیان کردم، ریشه تمام مشکلات چند قرن در افغانستان، نظام به‌شدت متمرکز در این
کشور بوده است که متاسفانه باعث اختلافات، جنگ، و همچنین دخالت‌های کشورهای
خارجی نیز شده است. در مقاله‌ای که از من در نیویورک تایمز به نشر رسیده است
نیز تلاش کردم تا در پیوند با ضرورت نظام غیرمتمرکز، توجه جهان را به جای حل
معضل جنگ فعلی در کشور به شکل مقطعی و سطحی، به اصل مشکل جلب کنم تا از فرصت به
دست آمده در مذاکرات صلح بین‌افغانی به آن رسیدگی شود، تا در آینده ما شاهد یک
نظام غیرمتمرکز و یک افغانستان آباد، آزاد و مستقل باشیم.»
(اندیپندنت فارسی/ 16 اپریل 2020)
ابرازنظر:حلقه گم شده ی مذاکرات صلح افغانستان
یکنظمعادلانهسیاسیدرافغانستان نیازبهعدمتمرکزقدرتوتوزیع عادلانه منابع دربین مردم آندارد.
نشرشده: نیویارک تایمز14 اپریل 2020، ساعت 3 بعد از ظهر به وقت شرقی امریکا
بقلم:احمدمسعود
برگردان: خلیل
یک نقاشی دیواری اززلمی خلیلزاد،دیپلمات آمریکایی،وملاعبدالغنی برادر،رهبرطالبان،در کابل که توافقنامه دوحه رابرای پایان دادن به جنگ امضاکردند. محمداسماعیل / رویترز
دره پنجشیر،افغانستان - پسازچهاردههدرگیری،به نظرمیرسدکه افغانستان به یک صلح سطحی دست می یابد. مذاکرات بین ایالات متحده وطالبان دردوحه،قطر،به توافق صلح میان دوطرف منجرشد. اینتوافق،زمینهایجادگفتگویصلحملیبینطالبانومجتمعجناحهاوچهرههایسیاسیافغانستانرابهرهبریدولتافغانستانهموارکرد.
مردمافغانستانکهدههاسالرنجکشیدهاند،امید هائی زیادی ازاینمذاکراتدارند تااختلافاتبینطرفهایدرگیررابرطرفکردهوبهیکصلحدائمقابلقبولبرایهمهبدست آید.
بارزترینسوالبرایجلبتوجهدرطولمذاکرات - کهانتظارمیرودبهزودیآغازشود - درکوحلموانعاصلیساختاریبرایبرقرارییکصلحپایدارونظمسیاسیدرستدرافغانستان پس از جنگاست. گزارشهایغیررسمیازدوحهحاکیازآناستکهطالبان،کههنوز صداقت شان را به مذاکرات نشان نداده،قبلاًحمایتخودراازیکسیستمدولتیمتمرکزاعلامکردهاند.
برایایجادصلح پایدارونظمعادلانهسیاسی ای که باید درافغانستانمستقر شود،بایدتغییراتساختاریمهمیدرسیستمسیاسیواداریبسیارمتمرکزماایجادشودکهقدرتومنابعمالیرادردفترکم پاسخگوی رئیسجمهورمتمرکزمی کند.
فقدانیکتوافقتقسیمقدرتبینکابلوولایاتوسیستمتمامیت خواه برندهدردولتمرکزیباعثایجادرقابتناسالمبرایریاستجمهوریمیشود.
ساختارهایسیاسیفعلیتوسطقانوناساسیافغانستانمعینشدهاست که درسال 2004 تصویبشده،کهاینیکنسخهاصلاحشدهازقانوناساسیسال 1964 می باشدزمانی کهکشورتوسطسلطنتادارهمیشد. قانوناساسی 2004 ممکناستسودجویانپادشاهیسابقراقانع کند،اماتحولاتاساسیسیاسیکشورراازطریقطغیانهایچهاردههگذشتهکاملاًنادیدهگرفتهاست. اینتاحدزیادیبرایسیاستهایعملیدرافغانستانهمخوانی ندارد.
قانوناساسی 2004 بهرئیسجمهورحقانتصابوعزلفرمانداران 34 استان،شهرداران،روسایپلیس،فرماندارانولسوالیها،سناتورهاوسایرمقاماتدرسراسرسیستمسیاسیرامیدهد. افرادیکهبرآنهاحکمرانیمیشودهیچوسیلهدموکراتیکبرایپاسخگوییبهمقاماتمحلیندارندواینباعثایجادفضاییازفسادگستردهشده است.
برعلاوه،کنترلمتمرکزبرامورمالیتاحدودیبی معنیباریاستجمهوریقرار دارد. بهعنوانمثال،اگریکمکتبدریکروستایدورافتادهنیازبهنوسازیداشتهباشد،رهبرانمحلیواستانیمجبورنددرمورداز هفت خوان ستمرویههایدستوپاگیرازطریقبوروکراسیکابلمذاکرهکنندتاتصویبرئیسجمهوربرایتخصیصبودجهوبازسازیرابدستآورند.
خطرناکتراینکه،دریکجامعهچندقومی،سیستممتمرکزواحدریاستجمهوریمتمرکزشدهمی باشدکهشعلههایدرگیریداخلیرارقمزدهاست. وقتیشخصیاگروهخاصیکهریاستجمهوریرابهعهدهدارد،اینمشکلراتشدیدمیکندکهدرکشوریکهازاقلیتهایقومیساختهشدهباشد،بهسیاستهایتفرقهآمیزوقومیمتوسلشود. چنینسیاستهاییازسویدولتافغانستانهویتقومیوملیگراییرادربینهمهگروههایقومیتشدیدکردهاست.
حمایت ازیکگروهخاصتوسطرئیسدولت،شکافبزرگیرادرجامعهماایجادکردهاستوحسمحرومیترادربینهمهگروههایقومیتغذیهمیکند،واینامرمنبعاصلیدرگیریدرکشوربرایدههاسالاست.
پدرمن،احمدشاهمسعود،قهرمانملیافغانستان،ازمعدودرهبرانتاریخمابودکهتوانستگروههایقومیرازیریکپرچممتحدکند. ویرهبرانمهمپشتون،تاجیک،ازبکوهزارهراگردهمآورد.
دوروزقبلازحملات 11 سپتامبر،دوبمبگذارانتحاریالقاعدهکهدردر لباس خبرنگارانپدرمنراترورکردند. ایندورویداددرهمتنیدهبودندوسرنوشتهمافغانهاوآمریکاییهارابرایهمیشهتغییردادند. در 19 سالپسازکشتهشدن او،افغانستانایناحساسهمبستگیرادربینگروههایقومیخودازدستدادکهاو توانسته بودآنرافراهمکند.
سالگذشته،پسازفهمیدناینکهافغانستاندوبارهدرآستانهتجزیهاستوممکناستیکجنگداخلیبیرحمانهراتجربهکند،تصمیمگرفتمواردسیاستشومتامسیرپدرمبرایبرقراریصلحاصیلبهاینکشورادامهیابدووحدتوهمبستگیخودرابهدستآورد.
فرماندهمسعودعدمتمرکزقدرتوثروتسیاسیرابراساسالگویسوئیسپیشنهاددادهبود،واینباعثمیشدرقابتسیاسیازیکبازیبرد- باختنجاتیابد. ویمعتقدبودكهباواگذاریقدرتومنابعبهاستانهامیتوانعدالتاجتماعی،برابریووحدتملیبرقراركردودرگیریهادرموردقدرتپایانیابد. اواین کار را به مثابه عنصر اساسی برای ایجادوحدتملیدراینکشورجنگزدهمی دید.
دولتوحدتملیافغانستانازسال 2014 تا 2020 فرصتیبرایپیشرفتدرزمینهتقسیمبهترقدرتوپاسخگوییبود. توافقنامهایکهپایهواساستشکیلدولتوحدترابرعهدهداشت،رئیسجمهوراشرفغنیورئیساجراییعبداللهعبداللهراموظفبهاصلاحقانوناساسیبرایایجادیکسیستمجدیدمی دانستکهدرآنبسیاریازاختیاراترئیسجمهورکاهشیافتهوبهنخستوزیرقدرتمندمنتقلمیشد. اینامرباتغییرقدرتدرسطحمدیریتمحلیدنبالمیشد.
امارهبریسیاسیبرایحفظوضعموجودسرمایهگذاریکردوهرگونهاصلاحاتمعنادارراخنثینمود. درنتیجه،کابلبار دیگریکبحرانسیاسیراتجربهمیکند. بعدازانتخاباتریاستجمهوریکهدرماهسپتامبربرگزارشد،آقایغنیوآقایعبداللهادعاکردندکهریاستجمهوریرابهدستآوردهاندوتمایلیبهسازشنداشتند. اگرآنهااصلاحاتقانوناساسیرابه میان آوردهوگامیدرجهتعدمتمرکزبرداشتهبودند،ازاینبحرانجلوگیریمیشد.
افغانستان به توانمند ساختن مردمش بااجازهدادنبهآنهادرانتخابمقاماتاستانیومحلی، و به حد اقل رسانیدن اعتمادمردم به حکومت مرکزی نیاز دارد. مقاماتمنتخبمحلیازاعتمادعمومیوکارآییبالاتریبرخوردارندزیرادرکبهتریازمشکلاتوپیچیدگیهادارند.
در 18 سالگذشتهکابلنتوانستهبودجهانکشافیخودرابصورت کامل مصرفکند. استانهابه اجازه حفظ درصدی از عواید شان و ایفای نقش مستقیم در انکشاف اقتصادی و رفاه ساکنان شان نیاز دارند.
تمرکززداییاجتماعاتیراکهمعتقدبهثروتآنهاتوسطکابلبهمناطقموردعلاقهخودمنتقلشدهاست،قانعمیسازد. اینمیتواندتنشهارابینگروههایقومیپراکندهنموده،ومیتواندمنجربهتجزیه یکشورشدهوبهحلبحرانهویتماکمککند.
فرماندهمسعودمارابهسمتصلحپایدارونظمعادلانهسیاسیكهبرعدمتمرکزوتوزیععادلانهمنابعدربینمردمافغانستانمتوجه ساخت. امیدوارمکهبرایتحققرویایاوتلاشکنم.
ازآنجاکهافغانهابهزودیبرایمذاکراتگردهممی آیند،ضروریاستکههمهبخشهایجامعهافغانستاننماینده داشتهباشند،مسئلهعدمتمرکزموردبحثقرارگرفتهواجماعبرایاصلاحاتبعدیدرقانوناساسیایجادشود. مابهمردمافغانستانمدیونیکصلحعادلانهوپایدارهستیم.
احمدمسعودیک سیاستمداردرافغانستاناست.
بالا
بازگشت