پوهاند محمد بشیر دودیال

قرنطین  یا    Quarantine

 در ین  روز های  که  وایرس( )  در عده ی زیادی از  کشور  ها شایع شد،  تعدادی  زیادی  از کشور ها  دست به اقدامات  احتیاطی برده   و از آن جمله به قرنطین  پرداختند   واصطلاح  قرنتین  زیا شنیده میشد، یکتعداد هموطنان ما درمورد این اصطلاح در تشویش اند  و معنای آن را نمیدانند،  از همین رو آن را با اشکال مختلف قیاس مینمایند.  یکعده فکر می کنند  شاید این یک عمل  مجازاتی، یا اقدام  زندانی ساختن ویا  عمل توهین آمیز باشد،  غافل از آنکه این فقط یک تدبیر احتیاطی است که در آن هیچ نوع اهانت و یا  اقدام به زندانی ساختن نیست ونه هم  منشای کفری دارد .   حتا آنهاییکه  مفاد و ضرورت آن را میدانند در هر نوع  شرایط ناګوار  خود را خود قرنطین مینمایند.  به خاطر روشن شدن این موضوع اندکی آن را با پیشنیه  تاریخی مطالعه مینماییم:

قرنتین ، قرنطینه، قَرَنطین  و قرنتین کردن به معنی محدود کردن به منظور جلوگیری از فراگیر شدن بیماری یا عامل خطرساز است.  از ینکه  از زبانهای  اروپایی  ګرفته شده،  آن را به دو شکل قرنتین و قرنطین  مینویسند. این  اقدام  عبارت از جدا کردن ودور ساختن اضطرار و فشار و  تاثیر منفی یک چیزی از دیګر؛  تا خطر وتهدید که از آن متوجه دیګران خواهد شد رُخ ندهد .  یک مثال آن شیوع مکروب ویا مرض فوق العاده ساری میباشد.  ولی ګذشته از آن ،  قرنطین در مواردی زیادی معمول است کلمه قرنتین ازلغت (Quarantina یا Quaranta giorni) زبان ایتالوی از قرن هفدهم به اینسو معمول شده که به معنای دوره چهل روزه میباشد . این اصطلاح هم در موارد انسانها وهم درمورد حیوانات ونباتات مورد استفاده قرارمیګرد. اما   اګر انسانی  را بدون  دلیل منطقی  از دیګران جدا سازندو از تماس با مردم منع نمایند بدون آنکه علت صحی داشته باشد،  و نام آن را قرنطین بګذارند ، ازلحاظ حقوق بشر سوال بر انګیز است، خصوصآ اګر برای مدت طولانی یک فرد از جامعه واز اطرافیانش ( قرنطین)  جدا وحبس ګردد.  یعنی هدف قرنتین صرف در موارد طبی و صحی مطرح است.  آنچه درین روزها دوکتوران مشوره میدهند، نیز به همین معنا است.

در تاریخ مثالهای جالبی از قرنطین وجود دارد مثلآ مردی به خاطر یک تب ساری برای مدت ۲۴ سال خانمش را در قرنطین نګه داشت .

دوره قرنطین ( Quarantine period) میتوانید برای مدت خیلی کوتاهی نیز باشد مثلآدر حالات شیوع تب انترکس.  

جالب  است که  تذکر دهیم ؛  بعضاً  سیاستمداران  نسبت وقوع یک  حادثه ی خاص  که  شاید  صرف  یک یا دوتن  بیرون از میدان   سیاست  مثلاً  یک خبرنګار از آن اطلاع یابد، درین حالت  قرنطین یک روزه کارګران یک روزنامه رخ داده که بعد از رفع  شیوع خبر قرنیتن نیز رفع ګردیده. درچنین  حالت  هدف قرنتین آن مقصد اصلی نیست که قرنتین بدان منظور  مجاز قرار ګرفته است.  حتا  در افغانستان  ما؛  یکی دوبار  چنین واقع شد که نسبت وقوع حادثه قتل یک چهره  حساس  سیاسی  شاهدان  و نزدیکان او را قرنتین نموده اند.بعضآقرنطین افرادبه خاطری هم صورت  می ګیرد تا مبادا رازی را که بر ایشان  روشن است افشانه ګردد یک مثال دیګر آن عبارت از قرنطین شدن نخستین فضانوردانی بود که برای بار اول مهتاب رادیده بوند که در یک لابراتوار مخصوص نګهداری شدند، وقتی دیده شد  که از (آسمان  ) کدام خطری را با  خود نیاورده اند  وهمان انسانهای  اند، که قبل از رفتن بودند، دوباره اجازه بیرون شدن برای شان داده شد. هدف ما از قرنطینه کردن به منظور مصئون ماندن  از بیماری یا  مرض ایپدیمیک است.  در چنین تدبیر احتیاطی و صحی آن را قرار ذیل توضیح میدهیم:

قرنطین چهل روزه که در ایتالیا صورت ګرفت واز آن بعد این اصطلاح عمومیت یافت به منظور آن بودتا مردم و کشتی هایکه به بندر آن کشور جدیدآ ،  از مناطق  دیګر  وارد شده بودند به خاطر مطمین شدن صحت آنها برای ۴۰ روز قرنطین صورت میګرفت. این حادثه طی سالهای ۱۳۴۸ -۱۳۵۹م.  که طي آن مرض کشنده مشابه انترکس، سارس و یا هم چیزی دیګر  که در آن وقت طاعون نامیده میشد،  شیوع یافته بود صورت ګرفت. این مرض حدود ۳۰ فیصد مردم اروپا را به کام مرګ کشانیده بود.آرشیف سال ۱۳۷۷ م. در ایتالیا نشان میدهد که افرادیکه به بنادر ایتالیا وارد می شدند برای مدت ۳۰ روز در بندر تحت قرنطین می بودند تا از سالم بودن شان اطمینان حاصل ګردد، ولی بعد ها این مدت به ۴۰ روز ازدیاد یافت ،بنابر همین دلیل به نام دوره ۴۰ روزه نام ګزاری شد.سالهای بعد به خاطر جلو ګیری از مرض سفلیس نیزدر بعضی ممالک اروپای شمالی طی سالهای ۱۴۹۰م. قرنطین عملی شد. در اوایل قرن نزدهم به خاطر نګرانی شیوع مرض تب زرد در هسپانیا قرنطین عملی شد ، هم چنان در سال ۱۸۳۱م.  بخاطر جلوګیری از شیوع کلورای آسیایی نیز این اقدام اضطراری اجراشد. تمام  این تدابیر به مثابه وقایه صحت عامه تلقی می ګردید . درسالهای ۱۵۲۶م.در آیسلند یک قرنطین عملی شد .  امروز در کشور هاقوانین خاص به منظور جلوګیری از شیوع  حوادث ، مکروبها وامراض مختلف وضع ګردیده است. نخستین قانون قرنطین در سال ۱۷۱۱م. در بریتانیا وضع ګردید. امروز در اکثر کشور های جهانی قوانین خاص به منظورجلوګیری از شیوع حوادث ، مکروبها وامراض مختلفه وضع ګردیده اند  ودربنا در وسرحدات کشور ها دفاتر قرنطین توظیف ګردیده اند .این قوانین درمورد تدابیر احتیاطی از شیوع امراض حیوانی،نباتی وانسانی  مرعی الا اجرااند، که به شکل معقول تدوین وتاثیر مثبت به جا ګذاشته اند . یعنی  یک  تجربه مثبت و طولانی بشریت است. درادارات افغانستان نیز مدیریتی به نام قرنطین ومجادله در کذشته ها(هنګامیکه ما هم حکومت ، نام ونشان ودولتی داشتیم) وجود داشت. در موارد ضرورت  هدایاتی خاص در مورد قرنطین به بنادر وګمرکات سرحدی  مواصلت می ورزید، اکنون بعد ازمدت مدیدی دوباره به این اهم توجه صورت ګرفته است .     

در ساحه  وترنری؛  اکنون  در مورد امراض  زونوسس ، یعنی امراضیکه بین انسان وحیوان مشترک اند، یک وسیله مفید تلقی میګردد. بناًدر ساحه وترنری قرنطین عبارت از سیستم محدود کردن و ترتیباتی است که در مقابل شدید ترین امراض ساری در محلاتیکه چنین یک مریضی شیوع یافته وضع می گردد و هدف از آن محدود ساختن عامل مرض و جلوگیری از انتشار آن به جاهای دیگر است. ارگانهای ذیربط وترنری موظف به تشخیص و تثبت عامل مرض می گردند. در جاهاییکه قرنطین رسمآ اعلان می گردد تمام محصولات حیوانی در خود همان محل به مصرف می رسد و یا عمیقاً در زیر خاک دفن می گردد. در چنین ساحات عبور و مرور حیوانات تحت کنترول قرار می گیرد صدور و ورود محصولات، علوفه و خوراکه حیوانی نیز الی ختم قرنطین ممنوع میباشد. هرگاه عامل مرض در چنین ساحه از بین رفت و مرض تشخیص نه گردید قیود قرنطین رفع و تمام ساحه ضد عفونی می گردد، ولی با وجود آن هم تدابیری خاص در ساحه اعلان شده تحت اجرا قرار می گیرد که بنام تدابیر احتیاطی یاد می گردد.

       علمای  اسلامی  نیز  این موضوع را  مورد مطالعه قرار  داده اند، چنانچه در کتاب انسان و سرنوشت مرتضی  مطهری درباره رعایت قرنطینه اختیاری در گذشته، نوشته بود: پس از آنکه عمر بن خطاب اطلاع پیدا کرد که در شام طاعون آمده و تصمیم گرفته وارد شهر نشود ابوعبیده جراح به او اعتراض‌ کرد که: آیا می‌خواهی از قضا و قدر الهی فرار کنی ؟   حضرت عمر(رض)  پاسخ داد:  عبدالرحمن بن عوف روایت کرد که از رسول خدا شنیده است‌ که اگر در شهری طاعون پیدا شد و شما در آن شهر بودید از آن شهر خارج‌ نشوید. ولی اگر در شهری پیدا شد و شما در خارج آن شهر بودید داخل آن‌ شهر نشوید. مطهری سپس توضیح داده که چون در آن هنگام، قرنطینه شناخته  وتجربه  نشده  بود  ووجود نداشت برای جلوگیری از همه‌گیری بیماری، مردم مبتلا به طاعون، رعایت حال مردم جاهای‌ دیگر را بکنند و از شهر خارج نشوند و به جای دیگر نروند.  معنای این سخن آنست تا بندګان هوشیار در عالم اسباب  که در اختیار دارند  به تدبیر پناه برند.   امروز نیز از مهمترین راه‌های پیشگیری از همه‌گیری بیماری‌های ایپدمیک  و فوق العاده ساری  است .  مدت قرنطینه، به نوع بیماری ساری، دوره نهفتگی، و مدت زمانی که فرد آلوده یا مبتلا می‌تواند دیگران را مبتلا کند بستگی دارد. این مدت از طرف مسوولین صحی مشوره  داده میشود.  ولی  isolation   یا جدا سازی  چیزی دیګریست: جداسازی بیمار) به معنای جداسازی مبتلایان قطعی به یک بیماری‌ عفونی از دیگر افراد) است اما قرنطینه به معنی محدودکردن رفت‌وآمد افرادی است که در معرض یا در تماس با مبتلایان بوده‌اند. افراد درون یک قرنطینه ممکن است سالم باشند یا خود ندانند که آلوده شده‌اند یا اینکه نشانه‌های نداشته باشند  . پس دانسته شد که قرنطین از زمانهای  سابق یک اقدام احتیاطی و یک تدبیر  عاقلانه  به  خاطر  خفاظت صحت است، چنانچه صحت یکی از بهترین  نعمتهای  خداوندی است  که  باید  در حالت صحتمندی هر لحظه شکر کرد و این نعمت را غنیمت دانسته، به همنوعان نیز  روا داری  نماییم.