دکتورعلی احمد کریمی

سعدی آموزگار آزادی اندیشه وقلم

خوانندگان گرامی با تجلیل از سال نو ورقی از گلستان و بوستان سعدی آموزگار آزادی های اندیشه و آزادی قلم چون برگی سبزی از معرفت الهی تقدیم میگردد.

ابومحمد مشرف الدین مصلح بن عبدالله بن مشرف مشهور به سعدی (۶۰۶- ۶۹۰ هجری قمری) شاعر،نویسنده و مصلح بزرگ  که تحصیلات خودرا در نظامیه بغداد که مهم ترین مرکز علم ودانش درجهان اسلام بود به نزد اساتید بزرگ چون ابو حامد غزالی سلطان العرفا  فرا گرفت وبکشور های مختلف جهان سفر کرد. سعدی تاثیر انکار ناپذیر به زبان فارسی گذاشته است وما همه مدیون او میباشیم بطوریکه که شباهت قابل توجهی بین فارسی امروز و زمان سعدی وجود ندارد.سخنان ناب سعدی امروز ورد زبان عام وخاص گردیده است ومانند ضرب المثل  در انجمن هادی ادبی وفرهنگی وحتی در حلقه های سیاسی و میان مردم عوام مورد استفاده دارد.  جمله ای را از زمان تحصیل بیاد دارم که تیتچر نخست وزیر سابق و بانوی آهنین انگلیس شبه سخن سعدی به حزب محافظه‌کاران توصیه نمود." درمیان دو متخاصم باید دور اندیش بود ،وقتیکه آنها دوست گردند تا تو میدان را نه بازی."  سعدی میگوید،"درمیان دو کس دشمنی میفکن، که ایشان چون صلح کنند تو در میانه شرمسار باشی" سعدی نخستین شاعر فارسی زبان است که آثارش به زبانهای خاریجی ترجمه شده است. در دنیای معاصر نوع دوستی و افکار صلح جویانه سعدی را در اصلاح جامعه به گونه ای حکمت عملی  قابل تطبیق میدانند که جنبه های مختلف اجتماعی و اخلاقی در اشعار او نمودار است.  سعدی به زبان همه ملل و اقوام مختلف عالم سخن میگوید و سخنان سعدی همیشه تازگی و خریدار دارد.درفرانسه سعدی پیروان زیاد داشت  ودر فرانسه کتاب سعدی بنام " گلستان کشور گل" چاپ گردید  .لیف تولستوی و پوشکین گلستان را بنام سعدی شیرین سخن شیراز یاد می نمودند و بیلینسکی بزرگترین منتقد ادبیات قرن نزدهم روسیه کلیات سعدی را بزرگترین گنجینه افتخارات فرهنگی جهان نامید. ایوان بونین شاعر ونویسنده کلاسیک روسیه که مانند سعدی زیاد سفر میکردچنان شیفته اوبود که درتمامی سفر ها بوستان ‌وگلستان سعدی را با خود داشت.او آرزو داشت تا مثل سعدی چهره دنیا را بشناسد"مثل سعدی تلاش کردم تا چهره دنیا را بشناسم ودر آن روح خودرا قلم زنی کنم" او در اشعار " سایه هما"مرگ پیامبر" و داستان معروف " آقای سانفرانسیسکویی" را به این گفته سعدی خاتمه می دهد. "مال ازبهر آسایش عمر است ونه عمر ازبهرگرد آوردن مال." در کشور های مختلف جهان اکثر بزرگان دنیای ادب وفرهنگ جهان، زیبایی های کلام خودرا مدیون سخنان همچو مروارید سعدی می دانند. سفر به مناطق وکشور های مختلف  وهم نیشینی با حکیمان،دانشمندان روزگار نقش مهم در شکل گیری افکار ، عقاید و جهان بینی سعدی داشت. او در طول عمر خود با حکمیمان و اصحاب  دربار های مختلف در ارتباط بود اما هرگز آزادی اندیشه و آزادی قلم را به دستر خوان رنگین درباریان نه فروخت ، نه رنجید ونه  رنجاند.او انقلابی نه بود وبجای مدح وثنا و طعنه و نفرین به آنها پند و اندرز می آموخت.  دنیا امرو ز بیشتر و خوب تر از زمان سعدی می داند که آزادی اندیشه با آزادی بیان تفاوت دارد،چنانچه در کشور ما آزادی بیان و قلم حتی به نوعی بسیار بی بند وبار وگستاخانه وجود دارد اما اندیشه های پاک به انواع مختلف سر کوب و حاشیه نشین میگردند. نسلهای زیاد تا هنوز قربانی  نیش زنی های تبهکارانه  مانند تفتیش عقاید وتجسس در زندگی شخصی گردیده و  میگردند.سخن چینی های رذیلانه، چاپلوسی های مغرضانه و تفرقه افکنی های جاهلانه دراثر گویا آزادی های بیان مظهر وطن پرستی و خیانت بوطن گردیده است.سعدی تا آخر عمر مدافع عدالت و یاور مظلومان باقی ماند.  سعدی پادشاه ظالم و زاهد بی عمل را دشمن دین و وطن می داند." دو کس دشمن ملک و دین اند ،پادشاه بی حلم و زاهد بی عمل" شیخ اجل خدا ترسان را معیار نظم وامنیت در کشور می دانست" خدا ترس رابر رعیت گمار / که معیار ملک است پرهیزگار. از نظر سعدی دنیا آنقدر ارزش ندارد که دلی را برنجانی" دنیا نیرزد به آنکه پریشان کنی دلی." پند سعدی به آدمهای خود خواه و فضل فروش این است" مشک آنست که خود ببوید،نه آنکه عطار گوید،" سعدی  نه رنجاندن مردم را شکر نعمت الهی می دانست." چگونه شکر این نعمت گزارم که زور دارم، مردم آزاری ندارم." اشعار و پند های سعدی در قالب های مختلف ادبی  توصیف کننده عشق زمینی است  واز همین سبب مردم به سادگی اورا درک می کنند اومانند یک دوست صمیمی و عضو یک خانواده با شوخی های خنده دار با همه و در هرعصر صحبت می نماید. شعر معروف سعدی ، بنی آدم اعضای.... بزرگترین پیام به تمام اعضای خانواده محترم سازمان ملل است.من این شعر را در ورودی سازمان ملل با خط نستعلیق ندیدم اما این شعر را به حق می توان عالیترین مرتبه احترام به همنوع و انسانیت نامید که  جوهر اعلامیه حقوق بشر به حساب می آید.  کلیات سعدی پادشاه سخن  مجموعه  از نوع دوستی، کرامتها و ارزشهای انسانی و اخلاق اجتماعی است.بوستان و گلستان سعدی زبان فارسی را در سراسر دنیا به ردیف یکی از امپراطور های بزرگ فرهنگی جهان قرار داده است . گلستان و بوستان را هر فرد باسواد باید بخواند وبرای هر تحصیلکرده ،رجال دولتی،دیپلماتها و بویژه اصحاب قلم ارزش عملی در وظایف روزمره آنان دارد و بزرگترین سرمایه فرهنگی به شمار می آید.