دریاچه ی وان : مسیر مهاجرتی نادیده گرفته شده و کشنده به ترکیه و اروپا
گزارشگر: سمیع کنت، ژورنالیست و پرودیوسر رادیو، مستقر در ستانبول.
مترجم :فاروق فردا
شرح عکس: گورستانی در تپه بلندی در شهر وان وجود دارد که در آن قبور صد هامهاجر دیده می شود. بر سنگ های شناسنامه ی برخی از این قبر ها با بسیار سادگی نوشته شده است: افغان.
----------
در ده سال گذشته راه عبور شمار زیاد مهاجرین از راه دریا بوده است.در شب 27 جون سال جاری کشتی یی پر ازمهاجرین در دریای ولایت « وان» کشور ترکیه غرق شد و 61 تن در این حادثه جان باختند.
ولایت وان یکی از توابع ترکیه ، در نزدیکی کشور ایران واقع است. قربانیان این حادثه عمدتا پناه جویان از افغانستان بودند. تحقیقات نشان داده است که قاچاقبران به منظور انتقال مهاجرین به شهر های ستانبول، انقره و فراتر از آن به اروپا، راه خطر ناک را بر گزیده بودند.
ترکیه میزبان بیشترین رقم پناه جویان در جهان است.شمار پناه جویان در این کشور به چهار میلیون تن می رسد.از این جمله 3.6 میلیون آن شهروندان سوریه اند.رقم بزرگ پس از سوریه یی ها را افغان ها تشکیل می دهند.افغان ها پس از سال 2018 به گونه ی نا منظم وارد ترکیه می گردند.اکثر این پناه جویان از ترکیه به یونان منتقل می گردند.
شمار افغان هایی که بر اثر ورود غیر قانونی در ترکیه دستگیر شده اند بیانگر اوضاع وخیم در کشور شان وبحران اقتصادی ایران می باشد. بر رقم افغان هایی که به کشور ترکیه وارد شده اند از 45 هزار تن در سال 2017 به 200 هزار تن در سال 2019 افزوده اشده است. به همین گونه شمار آنانی از افغان ها که از ترکیه به یونان انتقال شده اند از 3400 تن در سال 2017 به 24000 تن در سال 2019 بالارفت.
سیاست پولیس تر کیه در برابر افرادی که از درگیری ها فرار می کنند، به گونه ی مشخص در مورد افغان ها با سختی پی گیری می شود. تر کیه، افغان هایی را که از مرز ایران به گونه ی غیر قانونی عبور می کنند، حمایت نمی کند. دولت این کشور تلاش دارد تا افرادی را که غیر قانونی وارد کشورش شده است، دستگیر و اخراج کند. ترکیه در تسریع این روند سخت تلاش می ورزد. به گزارش نهاد هماهنگی کمک های اضطراری سازمان ملل متحد OCHA ترکیه در سال 2019 به شمار 23000 افغان را اخراج کرده است.
در اوایل به نظر می رسید که سفر های پناه جویان به دلیل ویروس کرونا کاهش یافته است،اما با گذشت هفت ماه دیده شد که همه گیری مشکلاتی که مردم را به مهاجرت مجبورمی سازد، وضعیت را بدتر کرده است. بحران اقتصادی ایران تشدید شده است.
در گزارش آمده است که بیشتر قربانیان غرق شده در دریای «وان» شهروندان افغانستان هستند، دیگران اتباع کشور های ایران، پاکستان و بنگله دیش اند.
دریاچه ی «وان» در 50 کیلومتری مرز میان دو ولایت وان و بیتلیس واقع است.راه عبور مهاجران و پناه جویان از همین جا است. قاچاقبران سنجیده اند که به این وسیله از مراقبت های باز رسی پولیس و ژاندارمری که در امتداد جاده های غرب واقع اند چگونه جلو گیری کنند.
«وان» به گفته ی محمود کاچان وکیل کمیسیون مهاجرت و پناهندگی کانون وکلای آن ولایت، مدت هاست که به سبب داشتن 200 کیلومتر مرز با ایران مرکز قاچاق قند، چای و بنزین است. در سال های پسین صنعت قاچاق انسان نیز به منظور تامین نیاز های افرادی که مرز ها را پشت سر می گذارند و تلاش می کنند تا به عمق ترکیه وارد شوند، رشد کرده است. دریاچه ی وان آن قدر بزرگ است که مردم آن را به راحتی دریا می نامند. این دریا در تقویت قاچاق انسان به ترکیه نقش بارز دارد. در ده سال اخیر شمار زیاد مهاجرین بر آب های این دریاچه دیده شده اند.
مصطفی آبالی رهبر منتخب دهکده ی سیتورن گفت که بسیاری از قایق ها از آن طرف مرز حرکت می کنند.وی به نیو هومانیتورین The New Humanitarian افزود که تعداد قایق ها در دو سه سال آخیر بیشتر شده است.
سیاست مصئونیت از مجازات
هنگامی که کشتی در 27 جون غرق شد ، ابتدااز آن تصویر مبهمی پدید آمد. شایعات منتشر شد ،اما ژاندارمری محلی، مانع ورود وکلا و ژورنالیست ها به منطقه شد. فرمان داری ولایت «وان» پس از دو روز اعلام کرد که نیرو های امنیتی ناخدای قایق گمشده یی را زنده پیدا کرده و ماموریت جستجوی خود را آغاز کرده اند. هفته ها طول کشید ،اما تیم های جستجو در نهایت جسد 56 تن را که در عمق 100 متری در یا آرام گرفته بودند از آب برون آوردند.
آبالی صحنه یی را در ساحل دریا توصیف کرد که گروه های امداد و نجات در آن کار می کردند:« داشتم گریه می کردم،همه می گریستند.حتی سربازان گریه می کردند».همه ی ما می پرسیدیم:چگونه ممکن است چنین اتفاق رخ دهد؟.
وی گفت: اظهارات ناخدای کشتی که پس از درستگیری در اختیار پولیس قرار داد،سر کلاوه را باز کرد.او با پسر عموی خود و 70 تا 80 پناه جو همراه بود،به یاد آورد که چگونه همه در ساعت 9 شب به منظور عبور از شهر وان بر دریاچه حرکت کردیم. او گفت که به منظور جلو گیری از توجه، قایق را با چراغ های خاموش به دریا هل دادیم و حرکت کردیم.قایق با امواج بزرگ روبرو شد و در نهایت واژگون گردید.کاپیتان بازمانده شناخته شده ی قایق افزود که به وسیله ی شنا خود را به ساحل رسانده است.
کشتی غرق شده ترین کشتی دریاچه ی وان بود،اما اولین مورد از این دست شمرده نمی شد.در دسامبر سال 2019 هفت پناه جو در لاشه یی از دریاچه جان باختند.پس از آن حادثه،مقامات فقط حکم دستگیری صادر کردند. آن حکم هم پس از 27 روز منقضی شد وفرد مظنون به قاچاق انسان آزاد گردید.
کاچان، عضو کانون وکلای شهر «وان» گفت که رسیدگی به این مورد به «سیاست مصئونیت از مجازات» مربوط می گردد.این سیاست اجازه می دهد که صنعت قاچاق انسان باید در شهر وان شکوفنده شود.وی با اشاره به احتمال افرادی که دستگیر می شوند و از مجازات مصئون می باشند گفت:این کار خطر آفرین نیست.
کاچان گفت که پرونده ناخدای کشتی یی که در 27 جون غرق شد،ادامه دارد و تا حال هفت تن دیگر به ارتباط با این حادثه دستگیر شده اند.
کانون وکلای ولایت «وان» ادعا دارد که مصئونیت مجازات تا مرز های ایران وترکیه امتداد می یابد.به گفته ی کاچان، باز هم بعید است که قاچاقچیان در هنگام عبور دادن گروهی حداکثر 100 یا 200 نفری مرز را شناسایی ناشده رد کنند. ترکیه در بیشتر قسمت های مرز دیوار اعمار می کند. در حال حاضر نیرو های زیاد نظامی و نظارتی هم در منطقه وجود دارند.
کاچان افزود که ، نه شاید همه بل که در میان این نیرو ها افسرانی هستند که با قاچاقچیان همکاری می کنند. قاچاقچی ها شاید به آنان رشوت بدهند. اما این احتمال است.
به گفته ی افرادی که TNH یا The New Humanitarian با آن ها در شهر «وان » صحبت کرد،پس از توقف محدودیت های دور ابتدایی سفر به ترکیه در ماه های مارچ و اپریل،مهاجرت از مرز های ایران وترکیه در ماه می دوباره از سر گرفته شد. قاچاقچیان خدمات خود حتی در اینستاگرام تبلیغ می کنند. این خود نشانی از آزادی نسبی یی است که می توانند با استفاده از آن فعالیت کنند.
TNH از طریق کانال رسانه یی با یکی از قاچاقچی های ترک زبان ایرانی تماس گرفت. این قاچاقچی گفت که او در شهر ارومیه در غرب ایران در 40 کیلومتری حدود مرز با ترکیه مستقر است و بدین وسیله خود را حاجی قدرت معرفی کرد.
حاجی قدرت در هنگام مکالمه ی ویدیویی مقدار پول خدماتش را ذکر کرد و افزود که همه ما را می شناسند و مشکلی با پولیس وجود نه دارد.اوتلفونش را چرخاند تا اتاقی را که از بیست تا سی تن مملو بود، به ما نشان دهد. وی گفت، این ها همه افغان هستند و امشب به «وان» می روند.
هیچ یک در وزارت امور داخله ی ترکیه و مسوولین حکومت وان در برابر پرسش TNH در باره ادعای مردم مبنی بر همکاری و رشوت خواری نیرو های موظف ابراز نظر نکردند و تا انتشار گزارش پاسخ نگفتند.
قبرستانی روی تپه
در حالی که عبور از ایران، ظاهرا مشکل به نظر نمی رسد،اما وضعیت پناه جویان در «وان» چندان آرام نیست.بر اساس گزارش مرکز مهاجرت مختلط، ولایت «وان» از جمله 81 ولایت کشور ترکیه دومین فقیر ترین ولایت شمرده می شود.بسیاری از افرادی که غیر قانونی وارد ترکیه می شوند می خواهند که به منظور جستجوی کارغیر رسمی یا به منظور پیوستن با اعضای خانواده ویا به سمت شهر های نسبتا ثروت مند تر ترکیه بروند. برخی دیگر از آنان تلاش می ورزند که به منظور جستجوی حفاظت در اروپا به سمت یونان ، خود را به شهر های ثروتمند قسمت غربی ترکیه برسانند.
بر بنیاد سیستم حمایت بین المللی ترکیه، غیر اروپایی هایی که از جنگ یا آزار و شکنجه فرار می کنند، حق اقامت مؤقت و دسترسی بر پاره یی از خدمات ، مانند مراقبت های صحی را دارا می باشند.اما به شرطی که آنان در یکی از شهر های خاص ثبت نام کرده باشند.در این صورت آن ها مکلف اند که هفته ی یک بار در دفتر مهاجرت اعلام حضور کنند.اگر آنان می خواهند به برون از ولایتی که در آن ثبت نام کرده اند سفر کنند،دفتر حمایت بین المللی باید ابتدا به منظور کسب اجازه ی وی ، از مقامات دولتی درخواست مجوز کند. آنان در صورت دریافت چنین مجوز باز هم مکلف اند که در ظرف سی روز دوباره به محل اقامت خود برگردند.
شرایط ، دسترسی به حمایت های بین المللی در ترکیه به افغان ها از سال 2018 به این سو دشوار گردیده است.مقاما ترکیه گاها شمار زیادی از افغان ها را دستگیر و اخراج می کنند.دولت به آنان فرصت نمی دهد که به منظور دریافت اجازه ی اقامت و حفاظت درخواست بدهند.
بسیاری ها در نتیجه، ترجیح می دهند که با استفاده از قاچاقچی ها به منظور ادامه ی سفر شان از نزدیک شدن با مقامات دولتی ترکیه بپرهیزند. در ماه سپتامبر کانال های خبری فیلم مینی بس را که درولایت متوقف شد ، پخش کردند.این بس ظرفیت 14 نفر را داشت،اما در آن 65 نفر جابرجا شده بودند.این هاهمه می خواستند به سمت غرب بروند.
سرویس های حامل پناه جویان در جاده های کوهستانی و بادی ولایت «وان» مکرر خراب می شود ، وهر بهار، زمانی که برف آب می گردد، روستائیان جسد های افرادی را پیدا می کنند که کوشش می کردند در زمستان از گردنه ی کوه عبور کنند. جسد های آنان با شمار زیادی از افرادی که در دریای وان غرق شده اند ، در گورستان به خاک سپرده می شود.این گورستان بر روی تپه یی در شهر ولان موقعیت دارد.گورستان پر از افرادی است که در جایی از راه جان خود را از دست داده اند. روی گور ها با تخته های کانکریتی مشخصاتی نوشته شده است ، اما بیشتر افراد ناشناس اند. در برخی ازاین تخته ها به سادگی نوشته شده است: «افغان» یا «پاکستان». در سایر موارد یا تاریخ مرگ و یا زمان پیدا شدن جسد از آب نوشته شده است.این گورستان در حال حاضر حدود دوصد قبر دارد،اما دامنه ی آن وسیع است.
بالا
بازگشت