نذیراحمد صوفی زاده
به بهانه چهل وهفتمین سال روز در گذشت زنده یاد مولانا خال محمد خسته
زنده یاد مولانا خال محمد خسته
زنده گی نامه زنده یاد مولانا خال محمد خسته
روان شاد مولانا خال محمد خسته فرزند رستم خان پنجشيرى در سال 1281 هجری خورشیدی چشم به جهان گشود. مولانا خسته پژوهشگر، شاعر، نویسنده، خطاط، تذکره نگار، ژورنالیست، محدث، سیاستمدار،مبارزمشروطیت، مبارز قانون وحافظ قران بود.
زنده یاد مولانا خسته یکی از برجسته ترین تذکره نگاران کشور ما بود که مشهورترین اثرش"معاصرین سخنور" است، این اثر معرفی بیشتر از 179 تن از شاعرهای کشور را از زمانعبدالرحمن خان تا سال 1339 در بر می گیرد.
مولانا خسته علاوه بر کتاب معاصرین سخنور، هشت تذکره دیگر برشرح احوال شاعران، موسیقی دانان، خطاطان، تذکره نگاران وسخنوران پارسی زبان سرزمین هند نوشته یا خطاطی کرده ویاشرح بر آنها نگاشته است که شامل کتاب های زیر است:
1. یادی از رفته گان
2. عقد ثریا
3. از معاصرین سخنور
4. تذکره خطاطان
5. تذکره ی تذکره نگاران
6. نفوذ دانش
7. معاصرین سخنور (جلد دوم)
8. فرقه ی ثالث
برعلاوه آثار بالا بیشتر از 15 عنوان کتاب دیگر نیز از زنده یاد مولانا خسته به جا مانده است کهمهمترین آنها عبارت اند از:
1. خمستان (خمستان نخستین اثر چاپی مولانا خسته است که در سال 1314 هجری خورشیدی به کمک جنرال قونسل وقت افغانستان در هند استاد صلاح الدین سلجوقی چاپ شد، در آن زمان مولانا خسته24 سال داشت.
2. نظم الحیات
3. رمز حیات
4. ضرب المثلها
5. دبیرستان بلخ
6. موسیقی دانان و کارستان بلخ
زنده یاد مولانا خسته در کتاب معاصرین سخنور خویش از کلیات شش جلدی خود و از دو جلدمنتخبات خود نیز خبرداده است که متاسفانه امروز در دسترس قرار ندارد.
مولانا خسته پژوهنده ی که با تصحیح کلیات چهار جلدی ابوالمعانی بیدل کار بزرگ و استثنایی را درحوزه ی تمدنی ما رقم زده است.
مولانا خسته یکی از مبارزین دلاور و بی ترسی بود که در دوره ی هفتم شورا از مشروطیت و حاکمیتقانون سخن گفت، اما با تاسف به این جرم تا هنگام مرگ ممنوع خروج گردید و محکوم به زیستن درکابل شد.
مولانا خسته به منظور ادامه تحصیلات عالی در سن 21 سالگی به هندوستان رفت و 15 سال درآنجاجهت کسب علم و دانشاقامت گزید، مشق شاعری خویش را پخته کرد و در بسیاری از مجلس های مشاعره سهم فعال گرفت، بلاخره در سال 1317 هجری خورشیدی به کشور بازگشت و در مدرسهاسد یه به تدریس آغاز کرد. مولانا خسته وکیل مردم مزارشریف شد، سپس به کتاب فروشی مشغول گردید تا اینکه به روز شنبه 26 سنبله سال 1352 هجری خورشیدی در اوج فقر و فاقه پدرود حیات گفت.
پوهاند عبدالحی حبیبی در مورد زنده یاد مولانا خسته چنین می نویسد، رفتم خانه خرابه خسته را درمنطقه شاه شهید پیدا کردم چون درآمدم مرا به اتاقی مخروبه که فرش نداشت بردند، دیدم مولاناخسته در حالیکه کسی را نمی شناسد بر بستر فرسوده ی که فقط با قد او برابری می کند افتاده وباقی صحن خانه خاک است و فرش یا گلیمی ندارد و پس از سه روز شنیدم که ایشان وفات کرده کهنه خبری از وفاتش داده شد نه کسی بر او اشک ریخت. این گفته پوهاند حبیبی نمایانگر اوج بی توجه یی حاکمان وقت در برابر شاعران و نویسنده گان می باشد که واقعن قابل تاسف است.
قابل ذکر است که رستم خان پنجشیری (پدر مولانا خسته) یکی از منشی های سردار محمد اسحاق بود، هنگامی که اوعلیه عبدالرحمن خان قیام کرد و شکست خورد و با ارکان حکومت اش از جمله رستم خان پنجشیری به ماورالنهر فرار نمود و در ختلان تاجیکستان اقامت گزید. او با دختری ازهمان ناحیه ازدواج کرد که مولانا خسته ثمره همان ازدواج است، پدرمولانا خسته از ختلان به بلخ آمد و همانجا مسکن گزید شد.
روح این پیر خرد، شاعر، نویسنده و سخنور نام آشنا کشور شاد و یاد شبرای همیش جاودان باد
باحرمت
بالا
بازگشت