داکتر یارمحمد حیدرزاده
انسان مقهور طبیعت
انسان اولیه بدون ابزار درشکار از حیوان از طبیعت برای تامین غذای خود درمقابل حیوانات ععظیم در طبیعت کاملا" ناتوان بود ، از این رو غذای خود را نه از طریق شکار، بلکه از طریق جمع آوری میوه های گوشتی وصید جانوران کوچک تامین می نمود. در این زمان انسان هنوز در بطن طبیعت با حیوانات وحشی می زیست و نحوه زندگی و تاثیر گذاری او بر محیط با سایر جانوران چندان تفاوت نداشت .
به دیگر بیان دخالت های انسان در طبیعت از محدوده تاثیر قدرت ترمیم پذیری طبیعت فراتر نمی رفت ولذا هر خلایی که در نتیجه برداشت های انسان از طبیعت پدید می آمد، به زودی در نتیجه عملکرد نیرو های طبیعی رفع می شد.
این دوره در بر گیرنده عصری است که در آن بشر کاملا مقهور طبیعت بوده و قادر نبوده است دخل و تصرفی در طبیعت انجام دهد، این دوره که با پیدایش و آفرینش انسان شروع می شود خود به چندین مرحله تقسیم می شود مانند مرحله غار نشینی ، مرحله روستا نشینی، مرحله ایجاد شهر های کوچک وبزرگ و مرحله به وجود آمد تمدن های نخستین منانند تمدن دوره هخامنشیان ( 3000 سال پیش از میلا در برخورد با آب و هوای خشک بیابانی بخش بزرگی از سرزمین های ما که تعداد بسیاری از قبایل آریایی در آن سکنی گزیده بودند، استفاده از آبهای زیرزمینی ، با ابداع کاریز ها در سرزمین های گردیز ، اورگون، زرنگ، رخج، هریب، گندره ، کاپیسا انجام می دهند) و نیز بنای ساخت قلعه قدیمی هشت ضلعی یا اشرخ ( هشت رخ ) در ارگون واقع است که مرحله تمدن های نخستین ایجاد شهر های کوچک وبزرگ مانند قلعه بالا حصار کابل ، بالاحصار گردیز و قلعه تاریخی خلم بنام شهربانو از آثار باستانی آریایی های کوشانی است.
مرحله تمدن های نخستین با ایجاد کار ابزار های پیشرفته ترنسبت به قبل هم زمان بوده است و در نتیجه با تصرفات بیشتری در طبیعت همراه بوده است. اما با تصرفات عقلانی حاکمان هخامنشیان ، طاهریان و سامانیان به تخریب محیط زیست منجر نشده و در این دوره محیط زیست به صورت بکر ودست نخورده باقی مانده بود.
آریانا سرزمین قلعه‌ها دژی امپراتوری هخا منشی است که در سراسر شهرهای آن قلعه‌های متفاوتی وجود دارد. این قلعه‌ها که به صورت پراکنده در مناطق مختلف ساخته شده‌اند، برخی دارای موقعیت کوهستانی و برخی نیز در درون دهکده‌ها یا شهرها ساخته شده‌اند.
قلعه‌هایی که در مناطق کوهستانی سرزمین آریانا و صعب‌العبور ساخته می‌شوند یا کارکرد نظامی دارند یا به قصد امنیتی و برای دور ماندن از حمله دشمن و به قصد دفاع شکل گرفته‌اند. قلعه هشت رخ و بالاحصار گردیز نیز یکی از قلعه‌هایی است که در منطقه‌ای کوهستانی و صخره‌ای ساخته شده است که شواهد نشان می‌دهد به احتمال بسیار، دژی نظامی کوشانیان بوده است.
در امپراتوری ساسانی ( 234- 624 ) میلادی سنت های هخامنشی قصر های عظیم تپه شهرارا، بالاحصار کابل ، چهلستون کابل، ارگ غزنی ،قله گردیز ، قلعه بست هلمند ، قلعه شیمره هرات ، قلعه تاریخی خلم بنام شهربانو دوباره زنده شد.
سرزمین نیاکان آریایی " وجود نوروز یعنی عید رستخیزی سه هزار سال پیش از میلاد و اولین بار این جشن طبیعت در باغ نورزی کابل که بعد آوردن استخوان قاق 9 ساله بابر از هند که آن دوباره دفن شد باغ نورزی بنام باغ بابر مسما شده است ، کنشکا کوشانی و مهراب کابلی پدر رودابه مادررستم جشن نوروز در باغ نورزی کابل بر پا می داشت .
در اوستا و هخمنشان دوره مادها که دوعید، رایج داشته است، عید آفرینش در اوایل تیرماه و عید رساخیزی ایزد گیاهی در آغاز بها ر، بر گزار می شده است. بعد ها دو عید تیرماهی وبهاری به یک عید تبدیل گردیده وسر بهار در دوره جشنرستا خی ایزد گیاهی گرفته می شده است.
ایزدانی موسوم به « ایزدان گیاهی » قرار داشتند که مرگ و رستاخیز آن ها نمایانگر محیط زیست زمستان وبهار طبیعت بود. نوروز اول بها ر که فرارسیدن سال نو، سنتی بومی پاکیزه وتمیز خانه وکاشانه آریایی ها با وجوه مشترک از دره سند تا آسیای غربی به چشم می خورد.
اسطوره سیاوش در کتاب تاریخ بخار« نوشته شده در 332 قمری » آمده است، نمادی از باورهای خاص فرهنگ کشاورزی جوامع آسیایی در باره خزان و بهار خشکسالی و باران وزندگی گیاهان سنگ نگاره ای از این تاریخ به دست آمده است.
داکتر یارمحمد« حیدر زاده»
بالا
بازگشت