داکتر یارمحمد حیدرزاده
محیط زیست ولایت کابل باستان
استرابو جغرافیا نگار مؤرخ یونانی براساس گفتار اراتوتینس وهمین گونه بطلیوس وبیلو کابل « پارو پامیزاس » را از جمله هفت ولایت « ساتراپایی» سرزمین آریانا مشص ساخته است. کابل اهمیت استراتیشیک زیاد داشتو موقعیت تاریخی وجغرافیایی سرزمین جنوب هندوکش در کتاب اوستا ذکر به عمل آمده است.
محیط طبیعی کابل
کابل امروز که در عصر قدیم " کاروا" یا "کابورا" یاد میگردید از حوزه های مسطح و مرتفع جنوب هندوکش قرار داشته ونظر به تحقیقتات جیولوجیکی بعمل آمده، به سلسله جبال هندوکش تعلق دارد .
به اساس همین مطالعات زمین شناسی، معلوم گردیده که سلسله کوه ها و تپه های که بالاتر ذوب یخچال سوم در شهر کابل بو جود آمده است، کوههای آسمایی وشیر دروازه میباشد تبه مرنجان ، تپه زمرد« » بالا حصار» تپه قلعه بلند، تپه بی بی مهر و تپه کلوله پشته تمامی در عهد سوم جیولوجیکی بمیان آمده است. بعد از دوره یخچال، کابل به تدریج به فلات وساحات زراعتی مبدل گردیده و ترسبات مواد عضوی ، مساعت های را برای ایجاد معادن سودمند، منحیث ذخایر با ارش مادی در نواحی آن موجب گردیده است. کابل در 1800 متری بلای سطح دریا و دره ای باریک بین کوه های هندوکش واقع است وکابل در حدود 4250 کیلومتر مربع مساحت دارد.
آب هوای کابل : ساحه ولایت کابل باداشتن چهار فصل هوای خشک دارد وسطح سالانه باران در ما های حمل و ثور 400 ملی متر میباشد و در زمستان درجه حرارت بین – 15 و -20 درجه سانتی گراد میباشد در حالیکه در تابستان بین +15 و +38 در سانتیگراد میرسد . در جریان ماه جدی سردترین ماه به حساب میرود که درجه اوسط حرارت -12 درجه میباشد، همچنان گرمترین آن ماه اسد مبیاشد که در جه اوسط حرارت به +35 درجه میرسد.
دریا کابل که از عمق دل کوه های دره اونی پغمان کابل سرچشمه می گیرد و سپس زمین و باغات چهارده را آبیاری نمود وارد شهر کابل میشود. و در ساحه چهل ستون به دریا پغمان ملحق می شود و مسیر خود را از نقطه مرکزی شهر زیبای کابل طی می کند ودر شینه یکجا با رود لوگر و در سروبی با دریا پنجشیر ملحق شده به جلال آباد می ریزد.
کوه های ولایت کابل : سلسله کوه های صخرهای خشک که در میان شهر و ولایت کابل وجودارد و به ولایت کابل و شهر کابل مناظر زیبای طبیعی و دفاعی را بخشیده از این قرار اند.
کوه آسمایی، شیر در وازه ، قروع ، صافی وسلسه های لته بند، چکری، سروبی، وتنگ غارو ، خواجه رواش ، بابه قشقار ، خواجه چاشت، سلسله کو کوتل خیر خانه ، رادار، سلسله کوه پغمان گلدره ، شکردره استالف، کوتل تخت دارلامان و افشار، کوتل تخت جایی و دره للنذر موقعیت دارد .
کوه آسمائی کوهی است در مرکز شهر کابل واقع شده است که از لحاظ زمین شناسی یک کوهاند که توسط دریا کابل چیر شده است. این کوه به سبب ارتفاع نسبی این کوه به سایر قسمت شهر کابل فرستنده های مخابراتی ، رادیویی و تلویزیونی بروی این قراردارند.
کوشیر در وازه در 300 متری مقابل کو آسمایی واقع است که نوادگان کوشانیان کابل شاهان در قرن پنجم میلادی دیوار حصار مستحکمی بنا نموده تا کابل در برابر هجم های بزرگ دشمن محفوظ گردد.
سلسله کوتل خیر خانه محله در شمال غرب کابل است که عمدتاً منطقه مسکونی شده است. در سفر نامه ها، کتابهای قدیمی و اشعار فارسی از کابل وتپه های ارغوانی اش یادشده است. تپه های که از گل و درخت وگیاه بوده.
تپه های کابل:
کابل تپه های بسیار را در دل خود جا داده است مانند تپه بی مهرو، مرنجان، تپه زمرد « بالاحصار» تپه قلعه بلند تمامی درعهد سوم جیولوجیکی، بمیان آمده است که تپه مرانجان از نظر ساحه وسعت از همه بزرگ است.
کول حشمت خان حدود 50 هکتار زمین در حومهء شهر کابل موقعیت دارد، زمانی شکار گاه سلطنتی در افغانستان محسوب میشد وهرنوع عملکرد در آن منطقه به شکل قابل تحمل برای محیط زیست، صورت می گرفت.
داکتر یارمحمد «حیدر زاده »
داکتتر علوم در بخش محیط زیست
منابع و ماخذ:
– هنگ ، محمد آصف ، ( 1388) یادداشتها و بر ذاشتها از کابل قدیم ، انتشارات میوند.
ــ یادداشت های ارزیابی هوا شناسی ارقام عناصر مهم اقلیمی اففانستان از دوره داکتری من طی سالهای ۱۹۹۱ الی ۱۹۹۵».
-- ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی؛ و تعداد مطالب از ویکی‌پدیای فارسی نیز گرفته شده‌است.
بالا
بازگشت