بصیرهمت
روزنامه نیویارک تایمز
پلان صلح أميز اقتصادي و اعمار كمربند تجارتی
چينائي ها درپاكستان، پروژه هاي مخفي نظای، بشمول توليد مشترك جتهاي جنگي،را نیز با خود دارد
زمانيكه دونالد ترامپ مليارد ها دالر كمك هاي مالي اش را براي پاكستان به تعويق
انداخت ، چنين تصور ميگرديد كه نظاميان پاكستان را مجبورخواهد ساخت تا با قصر
سفيد همكاري نمايند و پاكستان پاليسي اش را در مورد همكاري با ايالات متحده،
بخصوص در مورد تامين صلح در افغانستان تغير دهد . مگر در واقعيت امر پاكستان
قبلا غم خود را خورده بود و در تلاش رفع اين كمبود در جهت تامين روابط دوستي با
چين بر أمد.
دو هفته بعد از اعلام به تعويق افتيدن كمك هاي مالي امريكا ،نيروي هوايي
پاكستان و مسيولين چينائي در مورداجرای يك پلان مخفي مبني بر كمك هاي چينائي
ها در تقويه و توليد جت هاي جنگی و سلاح هاي ثقيل نظامي به توافق رسيد ند.
همچنان هردو كشور چين و پاكستان در امور فضائي نيز همكاري مشترك شانرا أغاز
نمودند.
همه اين پروژه هاي نظامي بخشي از همين پلان راه و كمربند تجارتي است . مطابق
همین پلان، چينایی ها در حدود يك ترليون دالر بودجه مالي را جهت توسعه
اقتصادي و اعمار ساختمانهاي بنيادي در 70 كشور در نظر گرفته اند . گرچه چينائي
ها تكرارا اين كمربند تجارتي را يك پروژه اقتصادي و صلح أميز ميدانند، مگر انها
، در پهلوي رفع نيازمندي هاي اقتصادي پاکستان براي اولين بار اين كمربند را در
جهت خواستهاي نظامي در این کشور بكار ميبرند.
از شروع پلان " دهليز اقتصادي چين و پاكستان " در 2013، پاكستان در مركز توجه
اين پلان قرار گرفت، چينائي ها با بودجه مالي در حدود 62 مليارد دالر پروژه ای
را تحت نام " دهليز اقتصادي چين و پاكستان" در دست اجرا قرار دادند . و چينائي
ها در شرايط كه پاكستان در بحران شديد مالي قرار دارد با ريختن پول هنگفت در
دامان پاکستان ،اين كشور داراي سلاح اتمي را هرچه بيشتر بخود نزديك ساخته اند.
بِه همان اندازه اي كه روابط پاكستان با امريكا به سردي گراييد پاكستاني ها
خود را با چينائي ها نزديكتر ساختند . برخي از سياستمداران و تحليلگران
پاكستاني از اين نزديكي بیش از حد پاکستان با چين، نگران اند . مگر طوريكه
ديده ميشود پاكستاني ها انتخاب ديگري ندارند.
بندر بحري تجارتي كه چينائي ها در شهر گوادر پاكستان اعمار نموده اند ، مسير
رساندن اموال تجارتي را به بحيره عرب براي چينائي ها سهل تر و نزديكتر ساخته
است. اين بندر بحري ، گوادر ، علاوه بر تسهيلات تجارتي كارت ستراتژيك ديگري
رابدسترس چينائي هاقرار میدهد تا در صورتيكه تنش های چینایی ها با هندستان و
ايالات متحده بيشتر گردد و فشار هاي دريائي،بشمول محاصره دريائي بالاي چينائي
ها اعمال گردد، چینایی ها از اين بندر ميتوانند سود برند.
پاكستان در پهلوی منفعت اقتصادی، از اين كمر بند تجارتي سود نظامي نیز میبرد .
سيستم ماهواره چينائي ها ، بیدو، براي سرويس هاي نظامي پاكستان امكان
دسترسي به راهنمايي و كنترول راكت ها ، كشتي ها و هواپيما ها رافراهم می سازد.
پاكستاني ها ، چينائي ها را متحد أرام و مناسبي براي خود ميدانند كه مرز مشترك
و تاريخ طولاني همكاري و دوستي باهم دارند و چينائي ها را چون سپر ي در جنوب
آسيا در برابر هند ارزيابي مي نمايند و اين كشور را ماركيت بزرگ براي خريد
سلاح و نيازمندي هاي تجارتي برای خود ميدانند . چينائي ها نيز با نزديكي بيشتر
شان با پاكستان اين كشور را چون ویترين سودمند براي نظارت و مراقبت تكنولوژي و
امورامنيتي شان ارزیابی می نمایند .
در 2015، چينائي ها در حدود 800مليون دالر را جهت توسعه پروژه هاي توسعوي
بشمول ايجاد زون اقتصادي براي كمپني هاي چينائي در بندر با اهميت "گوادر"
اختصاص دادند كه اين بندر تجارتي در حدود 2000مايل شبكه جديد شاهراه هاي تجارتي
چين را با ايالت بلوچستان پاكستان وصل مي نمايد وکشتی های تجارتی چین در عوض
عبور از راه هاي طويل و پر هزینه كه از سواحل بحري كشور هاي أسيائي متحد
امريكا عبور می نمایند ،از اين مسير جديد ميتوانند با هزینه کمتر مستقيما به
پاكستان برسند.
در سالهاي اخير كمپني هاي دولتي چينائي تعداد زيادي از بنادر بحري( در سواحل
بحري بحر هند) در كشور هاي سريلانكا ، بنگله ديش و ماليزي اعمار نمودند ودر
تعدادي نيز در حال اعمار اند . در حاليكه چينائي ها تكرارا اين بنادر را صرف
بنادر تجارتي ميدانند نه بنادر نظامي . مگر تعدادي از تحليلگران اين بنادر را
تقويه بازوي نظامي چين در اين سواحل بحري ارزيابي مي نمايند . چنانچه سريلانكا
زمانیکه نتوانست قرضه هاي خويشرا به چين بپردازد، بندر همبانتوتا را براي مدت
99سال به دسترس چينائي تا قرار داد كه باعث خشم امريكايي هاو هندي ها گرديد .
چنانچه معاون رئيس جمهور امريكا در بيانيه اي در اين رابطه چنين نگراني اش را
ابراز نمود:
"چينائي ها دپلوماسی "دبت"را بكار ميبرند تا از اين طريق نفوذ خويشرا توسعه
دهند ،به سريلانكا نگاه كنيد كه با اخذ قرضه زياد كمپني هاي چينائي ها راگذاشت
تا يك بندر با قيمت تجارتي سوْال بر انگيز را دراين كشور اعمار نمايند كه اين
خود بزودي ميتواند به بيز نظامي تبديل گردد تا نيروي در ياي چينائي ها را در
اين ساحه تقويه نمايد".
تحليلگران نظامي چنين مي انديشند كه چينائي ها ميتوانند با استفاده از بندر
تجارتي گوادر پاكستان ،جاي پاي براي قوتهاي بحري خويش باز نمايند . چينائي ها
در 2015موافقه نمودند تا به تعداد 8تحت البحري به ارزش 6 مليارد دالر به
پاكستان بفروشند.
در حاليكه ، سرمايه گذاري خارجي در پاكستان در سطح خيلي ها پائين قرار دارد ،
با ادامه حملات وحشتناك تروريستي و فساد گسترده در اين كشور ، پاكستان در وضع
دشواري قرار گرفته است و پاكستان به كمك دوامدار مالي يك كشور توانمند نيازمند
است تا نيازمندي هاي شديد اقتصادي اش ، خاصتا كمبود شديد انرژي برق، را رفع
نمايد.
مسيولين پاكستاني چنين ابراز ميدارند كه پكن میخواست تا در قدم نخست شاهراه
ترانسپورتي را از ايالت سينكيانگ تا گوادر اعمار نماید ،مگرپاكستان پيشنهاد
نمود تا در قدم نخست چينائي ها دستگاه جديد توليد ذغال سنگ را اعمار نمايند كه
مورد قبول چينائي ها گرديد.
همين اكنون قرضه هاي بانكي پاكستان در سطح خيلي ها بالا است ، چنانچه در اكتوبر
سال 2018 ، بانك مركزي پاكستان در مجموع قرضه هاي اين كشور را بالغ بر
215مليارد دالر ارايه داشت و پاكستان 23مليارد دالر از چين قرضدار است . و هنوز
هم ميخواهد اين قرضه را به 62 مليارد برساند . مگر زمان بازپرداخت قرضه هاي
پاكستان براي چينائي ها نيز فرارسيده است و سال 2019 پاكستان بايد باز پرداخت
اين قرضه ها را اغاز نمايد كه مرحله نخست اين بازدهي براي چينائي ها از
300مليون دالر اغاز و به تدريج تا سال 2026به 3.2مليارد دالر ميرسد.
متكي بر طرح افشاشده نيروي هوايي پاكستان و مسيولين چينائي، در شروع سال 2018،
مطابق پلان "دهليز اقتصادي چين- پاكستان "، با همكاري چينائي ها هواپيماهاي
جديد نظامي نوع جت در پاكستان توليد ميگردد. وبا همكاري مشترك پاكستان - چين در
مورد استفاده جت هاي جنگي جي اف- 17در كمپلكس نظامي پاكستان در پنجاب مونتاژ و
بسته بندي ميگردد كه اين هواپيماهاي نظامي الترناتيف خوبي براي پاكستان در
برابر جت هاي جنگي اف-16 امريكايي است . گشايش بازار فروش سلاح هاي چينائي در
پاكستان ميتواند نمونه خوبي براي تشويق ساير كشورهاي كه بنا بر دلائلی از
امريكا روي ميگردانند، باشد. و ساير كشور هاي مسلمان نيز مانند پاكستان به
بازار سلاح هاي چينائي رجوع نمايند.
يكماه قبل از اعلام پروژه " دهليز اقتصادي چين- پاكستان" در سال 2013، چينائي
ها با پاكستان قرار داد اعمار شبكه ستلايت ، سيستم رد يابي فضائي بنام سيستم رد
يابي بيدو را كه الترناتيف شبكه رديابي جي پي اس امريكا است ، امضا
نمودند . در صورتيكه اين قرارداد در پاكستان بخوبي مورد اجرا و بهره برداري
قرار گيرد ، پكن ميتواند اين سيستم نظامي بيدو را به ساير كشور ها نیز بفروش
رساند.
بر اساس راپور ارايه شده از جانب وزارت دفاع امريكا ، پنتاگون ، به كانگرس در
ماه مي 2018، چينائي ها تلاش دارند تا ظرفيت هاي نظامي فضائي خويشرا تقويه
نمايند .از جمله سيستم فضائي رد يابي بيدو را با وسايل مدرن مجهز سازند . در
ماه اكتوبر سال 2018، وزير اطلاعات پاكستان ،فؤاد چودري، اعلام نمود كه پاكستان
با همکاری چینایی ها در 2022 كيهان نورد خويشرا بفضا خواهد فرستاد و تاکید
نمود که " ما با چينائي ها بسيار نزديك هستيم و روابط ما بهتر و بهتر خواهد شد
". وي چنين ادامه ميدهد " زمان أن فرارسيده است كه كشور هاي غربي بيدار شوندو
اولويت هاي ما را درك نمايند".
نزديكي روابط پاكستان- چين ، با همه جوانب مثبتش عاري از دشواري ها نيست .
پروژه "دهليز اقتصادي چين - پاكستان " أسيب پذيري خود رابانوسانات سياسي
پاكستان نيز دارد . عمران خان حين كمپاين انتخاباتي اش وعده داد كه برخي جهات
پروژه " دهليز اقتصادي " را باز نگري خواهد نمود و بعد از انتخابش ضمن سفري به
عربستان سعودي ، عمران خان اعلام نمود كه سعودي ها در پروژه دهليز اقتصادي
اماده سرمايه گذاري گرديده اند، كه اين اعلام عمران خان نا رضایتی چينائي ها را
بار اورد . مگر چينايي ها در داخل پاكستان از حامي قابل اعتمادي چون اردوي
پاكستان برخوردار اند . كمپني هاي بزرگ وابسته به اردوي پاكستان اماده سرمايه
گذاري و پيشبرد امور اين پروژه اند . بعد از سفر عمران خان به عربستان سعودي
أفسر عاليرتبه اردوي پاكستان ، جاويد بجوا، با عجله به پكن سفر نمود و با رهبر
چين ملاقات نمود و از هرگونه أمادگي اردوي پاكستان در تامين امنيت و اجراي
پروژه " دهليز اقتصادي پاكستان – چين" اطمنان داد.و بعد از بازديد عمران خان از
پكن ، پاكستاني ها از دعوت سعودي ها مبني بر سرمايه گذاري در پروژه دهليز
اقتصادي چين - پاكستان صرفنظر نمودند.
مشكل ديگر در اجراي مطمئن پروژه اقتصادي براي چينائي ها اينست كه:
بحران مالي موجود در پاكستان ، دولت عمران خان را مجبور ساخته تا از قرضه دهنده
گان بينالمللي خواهان قرضه گردد.مگر قرضه دهندگان بينالمللي شفافيت و حسابدهي
در اجراي اين پروژه و ساير فعاليت هاي اقتصادي پاكستان ميخواهند . چنانچه در
ماه سپتامبر 2018 , هیاتي از جانب كشور هاي قرضه دهنده بينالمللي به اسلام
أباد سفر نمود و از دولت پاكستان خواست تا اندازه ومقدار معيني قرضه ای را كه
پاكستان بايد برای چینایی ها بپردازند مشخص نمايد ، تا بعد ازحسابدهی شفاف،به
این کشور كمك مالي صورت گیرد.
در ماه سپتامبر ، پاكستاني ها از صندوق بينالمللي پول مبلغ 12 مليارد دالر قرضه
در خواست نمودند.مگر مسيولين صندوق بينالمللي پول از پاكستان خواستند تا همه
اسناد و مدارك را كه در مورد اين دهليز اقتصادي با چين امضا نموده اند به صندوق
بينالمللي پول ارايه دارند ، مگر تا هنوز پاكستان چنين كاري را ننموده است.
پایان
بالا
بازگشت