احمد سعیدی
سخره سنگ های که عمران خان از آن باید عبور کند
عمران خان رهبر تحریک انصاف و کاپیتان تیم ملی کرکت پاکستان در سال‌های 1982 تا 1992 پس از حدود 27 سال مبارزه پیگیر و حضور فعال در سیاست به همکاری اردو و اداره ISI پاکستان در انتخابات پارلمانی 25 جولای 2018 در مقام رهبر حزب تحریک انصاف همانند دوران که کاپیتان تیم کرکت بود با کسب 115 کرسی از مجموع 270 کرسی مجلس مرکزی پاکستان پیروز انتخابات شناخته شد. عمران خان در مقام ورزشکاری محبوب و کسی که به ابتکار آن شفاخانه شوکت خانم ساخته شد مردم پاکستان از او به عنوان برجسته‌ترین و بهترین ورزشکار رشته ورزشی کرکت در تاریخ پاکستان یاد می‌کنند همین کرکت باز دیروز و سیاستمدار امروز در 18 اگست 2018 به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان سوگند وفاه داری یاد کرد همزمان وی اعضای 20 نفره کابینه دولت خود متشکل از 15 وزیر و پنج مشاور کابینه را نیز معرفی کرد
این شخصیت سیاسی پاکستانی بر خلاف احزاب رقیب «مسلم لیگ» و «حزب مردم» که از پشتوانه خانوادگی و مالی فوق‌العاده‌ای برخوردار بودند، با سر دادن شعار «پاکستان جدید» وعده‌هایی بسیار سنگین و بزرگ را برای اصلاح جامعه سیاسی و اقتصاد کشور وارد میدان انتخابات شد. عمران خان در تمامی سخرنانی‌های انتخاباتی خود تاکید می‌کرد که «ما پاکستانی متفاوت از دیروز می‌خواهیم. من بیشتر از دو دهه تاکنون در تقلا بودم . حالا فرصتی به دست آمده تا رؤیای خود را درباره کشورم پیگیری کنم. ما می‌خواهیم فقر را از بین ببریم و کارگران کشورمان را به زندگی بهتری سوق دهیم».
عمران خان در زمینه‌های مختلف آموزشی، اصلاح نظام مالیاتی، کاهش بدهی‌های خارجی دولت، مقابله با فسادهای مالی، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در پاکستان، افزایش اشتغال، ساخت مسکن ارزان برای نیازمندان، بهبود وضعیت کشاورزان، رعایت حقوق حکومت‌های ایالتی، اصلاح نظام قضایی و پولیس، بهبود ................ وضعیت آب‌وهوای کشور، تبدیل کردن پاکستان به یکی از مراکز مهم صنعت گردشگری، در پیش گرفتن استقلال‌خواهی در سیاست خارجی، تنش‌زدایی با همسایگان و ممانعت از دخالت بیگانگان در امور سیاست داخلی وخارجی وعده‌های زیادی را به شهروندان پاکستانی داده است و پس از مشخص شدن پیروزی حزب تحریک انصاف در انتخابات نیز بر تلاش برای اجرایی کردن وعده‌های خود تاکید کرد. اکنون با گذشت تقریباً یک ماه از تصدی رسمی او بر منصب نخست‌وزیری پاکستان، شاهد تحرکات مشهود دولت اسلام‌آباد در عرصه سیاست خارجی و داخلی هستیم که نشان‌گر اراده جدی عمران خان برای محقق کردن وعده‌های خود است اما نباید این امر نیز نادیده انگاشته شود که او در مسیر تحقق رویاهای خود در اصلاح امور کشور پاکستان، مسیر دشوار و پرپیچ‌وخم را در پیش دارد چون به حمایت و پشتیبانی اردو و استخبارات پاکستان به قدرت رسیده بدون مشوره جنرالان پاکستانی هرگز توان آنرا ندارد تا در هر زمینه به تنهایی آن هم از طریق حکومت ملی تصمیم بگیرد
به عقیده من اولین اقدام عمران خان در زمینه محقق کردن وعده‌های خود در زمینه سیاست داخلی را می‌توان از همان روز سوگند یاد کردن به عنوان رئیس حکومت مورد ارزیابی قرار داد. او در 18 آگوشت 20 نفر را به عنوان اعضای دولت معرفی کرد که بیشتر آنها از سیاستمداران متخصص و با تجربه بودند. همچنین، نخست وزیر جدید پاکستان در اقدامی نمادین و عجیب اعلام کرد که موتر های لوکس و ضد گلوله دولت را در 17 سپتامبر 2018 به حراج خواهد گذاشت. بر اساس گزارش‌های موجود، موتر‌های لوکس نخست وزیری شامل 8 بی‌ام و از جمله سه مدل ۲۰۱۴ و 3 مدل اس یو وی و 2 مدل اس‌یو وی ۲۰۱۶ و نیز چهار عراده موتر مرسدس بنز ۲۰۱۶ که دو دستگاه آن ضد گلوله هستند، می‌باشد.
علاوه بر این، گزارش‌های حاکی از آن است که عمران خان برای ریاضت اقتصادی از هلی کوپتر در رفت و آمد به سرکار استفاده خواهد کرد که البته با انتقاداتی در شبکه‌های اجتماعی نیز همراه شده. در سطحی دیگر، نخست وزیر جدید پاکستان در اولین سخنرانی رسمی خود، از ثروتمندان خواست تا مالیات بپردازند و گفت که کشور باید ریاضت را برای کاهش بدهی‌ها آغاز کند.
وی در همین سخنرانی تاکید کرد: ما عادت کرده‌ایم تا با وام و کمک گرفتن از سایر کشورها زندگی کنیم. دورنمای هیچ کشوری چنین نیست. یک کشور باید روی پاهای خود بایستد. او با انتقاد از زندگی اشرافی و دوران استعماری سیاستمداران حاکم، اعلام کرد که به جای زندگی در اقامتگاه نخست وزیری، در یک ساختمان سه اتاق خواب کوچک زندگی می‌کند. وی همچنین گفته که به جای استفاده از ۵۲۴ خدمتکار که برای نخست وزیر فعال هستند، تنها از دو نفر استفاده می‌کند و گفته که قصد دارد تا یگان موتر های ضد گلوله را برای جبران کسری خزانه بزودی بفروشد. عمران خان در بخشی دیگر از اظهارات خود تاکید کرد: من می‌خواهم به مردم بگویم که می‌خواهم زندگی ساده‌ای در پیش بگیرم و پول ذخیره کنم. از ثروتمندان می‌خواهم تا مالیات بدهند. فکر کنید که این جهاد در راه خداست و شما باید این کار را برای بهتر شدن کشورتان انجام دهید.
اولین سخنرانی نخست‌وزیر پاکستان تا حدود زیادی با وعده‌های انتخاباتی او انطباق دارد اما آنچه تا کنون طی یک ماه گذشته در عمل اتفاق افتاده، تنها مربوط به امور شخصی و کاهش هزینه های اقامت نخست‌وزیر بوده است. از این رو، می‌توان عنوان کرد که قهرمان ملی کرکت پاکستانی‌ها راهی دشوار برای عمل به وعده‌های خود در زمینه سیاسی داخلی دارد نخست وزیر تازه به قدرت رسیده پاکستان تاکید بر روح استقلال طلبی در سیاست خارجی دارد طوریکه دیده می شود وی در سطح سیاست خارجی، بر خلاف سیاست داخلی، مسیری سهل و در عین حال بسیار دشوارتر از عرصه داخلی را در پیش دارد. سهل از این جهت که عمران خان میتواند تغییر جدی را در پیش نگیرد و سیاست‌های سابق کشور را که بیشتر توسط سازمان امنیت این کشور ISI و نیز ارتش اداره می‌شد، ادامه دهد اما دشوار بدین معنا که بر خلاف گذشته عمران خان در سطح سیاست خارجی با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های زیادی مواجه است که می‌توان مهم‌ترین ان‌ها را فشار امریکا و قطع کمک های آن کشور به پاکستان ارزیابی کرد.
چنانچه همه میدانند در جدیدترین رخداد، در 2 سپتامبر 2018 وزارت دفاع ایالات متحده، کمک ۳۰۰ میلیون دلاری به پاکستان را به دلیل آنچه که آن را ناکامی اسلام‌آباد در برخورد قاطعانه با گروه‌های تروریستی و ستیزه‌جویان می‌خواند، قطع کرد. این تصمیم در شرایطی بود که اوایل سال جاری میلادی (2018) نیز کنگره آمریکا کمک مالی ۵۰۰ میلیون دلاری صندوق حمایتی ائتلاف به اسلام‌آباد را متوقف کرده بود. در نتیجه مخالفت های روزافزون آمریکا بخاطر حمایت از تروریستان با پاکستان، اکنون عمران خان موضوع نوع تقابل با واشنگتن را به عنوان مهم‌ترین مساله سیاست خارجی خود پیش‌رو دارد. هر چند توجه به این امر ضروری است که نخست‌وزیر جدید پاکستان بارها بر مواضع ضدآمریکایی خود تاکید کرده و هرگونه سازش با این کشور را بر سر دخالت در امور اسلام آباد رد کرده است. بنابراین، می‌توان عنوان نمود که دولت پاکستان در آینده در راستای سیاست استقلال‌خواهی پاکستان در برابر دخالت و تهدید های امریکا، مسیر دشوار و پرهزینه ای را پیش رو خواهد داشت اگر پاکستان بتواند همکاری های روسیه چین و ایران را جذب نماید میتواند به کمک های امریکا کمتر محاسبه کند با آن هم پاکستان نسبت به هر کشور دیگری از نگاه کمک های مالی به امریکا وابستگی دارد.
در سطحی دیگر، رهبر حزب تحریک انصاف همواره نسبت به دخالت‌های آمریکا در منطقه و مواضع واشنگتن، در مقابل کشور های جنوب آسیا، خواستار افزایش دوستی با همسایگان پاکستان به ویژه جمهوری اسلامی ایران و چین شده است برای امریکا سیاست دوستی با ایران چین و روسیه خوش آیند نیست همچنین، او در ارتباط با اختلافات ایران و عربستان در ارتباط با مسائل منطقه‌ای، رویکرد مشخصی را بر مبنای بی‌طرفی و عدم مداخله اتخاذ کرده و حتی بر تلاش خود برای تنش‌زدایی میان دو طرف تاکید داشته است. همچنین، عمران خان اعتقاد عمیقی به تنش‌زدایی با کشورهای هند و افغانستان دارد اما در عین حال او در زمینه سیاست خارجی به خوبی نسبت به این امر آگاه است که نباید در تقابل با ارتش و ISI قرار بگیرد.
در مجموع، به نظر می‌رسد که عمران خان در زمینه سیاست خارجی مسیری دشوار و پرفرازونشیب را پیش‌رو دارد که می‌توان از آن به عنوان دکترین استقلال خواهی اسلام‌آباد یاد کرد. با تمام این اوصاف، می‌بایست منتظر ماند و تاریخ را به کرکت باز نامدار پاکستانی سپرد که آیا میتواند با تهدید های امریکا مقابله نماید آیا توان آنرا دارد که به ادارات اردو و استخبارات پاکستان هدایت دهد تا دست از مداخله در امور افغانستان بردارد آیا در ختم لانه های تروریزم در خاک پاکستان اقدام خواهد کرد آیا در نتیجه مسیر افزایش نقش و دوستی پاکستان با همسایگان را در منطقه پیش خواهد گرفت با در نظرداشت این همه دشواری ها و حل و فصل آنها باور ندارم عمران خان دوره پنج ساله حکومت خود را تکمیل نماید.
بالا
بازگشت