احمد سعیدی
جهان در پرتگاه جنگ سوم جهانی
به نقل از بانگاه خبر گزاری های بین المللی آمریکا همراه با بریتانیا و فرانسه به اهدافی در سوریه حمله کرده اند. شام‌گاه جمعه به وقت واشنگتن، و صبح امروز به وقت دمشق، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا در کاخ سفید جلوی دوربین رسانه‌ها حاضر شد و با آواز گرفته ولی مغرور اعلام کرد حمله‌های هوایی آمریکا، با همکاری و هم یاری بریتانیا و فرانسه، اهدافی را در سوریه نشانه گرفته اند که با قابلیت‌های تسلیحاتی شیمیایی حکومت سوریه در آنجا ذخیره شده بودند. به نقل از کاخ سفید این حمله‌ها در واکنش به حمله شیمیایی در شهر دوما سوریه که نظامیان حکومت بشار اسد به آن متهم گردیده بودند صورت گرفته است به گفته سازمان جهانی محیط زیست در حمله دوما در سوریه در حدود ۷۰ نفر کشته و به تعداد 500 نفر آسیب دیده اند گرچه روسیه و ایران که هم پیمانان سوریه گفته میشوند حملات شیمیایی را از طرف سوریه رد نموده نیروهای مخالف بشار اسد را متهم کرده‌اند که مسئول حمله شیمیایی آنها اند نه نظامیان سوریه همزمان بعد از نطق رئیس‌جمهور آمریکا، خانم ترازمی نخست وزیر بریتانیا امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه نیز به نیروهای نظامی‌شان دستور حمله به سوریه را داده اند.
بعد از حملات همزمان این سه کشور صدای انفجارهای متعددی در دمشق مرکز سوریه شنیده شده و از شرق پایتخت سوریه دود به آسمان بلند شده بود. گفته می شود بعد از صدور اخطاریه روسیه که به مقامات امریکایی گفته است با ادامه این حملات روسیه خود را مکلف میداند تا منافع امریکا را در کشور های مختلف زیر ضربه بگیرد. در حال حاضر پنتاگون می‌گوید این دور از حملات تمام شده است و در حال حاضر ادامه ندارد به گفته جنرال ژورف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، سه نقطه در این حمله‌ها هدف قرار گرفته بودند:
1- تاسیسات تحقیقاتی در دمشق، که به گفته جنرال دانفورد "با تولید تسلیحات شیمیایی و بیولوژیک مرتبط بوده"
2- انبار تسلیحات شیمیایی در غرب شهر حمص
3- انبار تجهیزات تسلیحات شیمیایی و یک مقر فرماندهی مهم، در نزدیکی شهر حمص از سوی دیگر
در واکنش به این حمله‌های مشترک، آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در آمریکا، در بیانیه‌ای گفته است هشدارهای ما ناشنیده ماند. یکبار دیگر ما و هم پیمانان ما تهدید می‌شویم. هشدارداده بودیم چنین اقدام‌هایی بدون تبعات نخواهد ماند. همه مسئولیت این تبعات با دوش واشنگتن، لندن و پاریس است و روسیه ادامه این حملات را بی پاسخ نخواهد گذاشت از سوی دیگر مقامات امریکایی میگویند هدف این حملات یک مانع بازدارنده علیه تولید، گسترش و استفاده از تسلیحات شیمیایی بوده است اما برعکس روسیه کل این ماجرا را صحنه‌سازی خوانده و مجدداً هشدار داده است که ادامه این حملات میتواند به آغاز یک جنگ بزرگ جهانی منجر شود. از سوی دیگر لحظات پیش ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، و همین‌طور جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، از حمله مشترک آمریکا، بریتانیا و فرانسه حمایت خود را اعلان کرده اند.
ادامه زور آزمایی ها در خاور میانه از یک سو امریکا ، فرانسه بریتانیا و از سوی دیگر روسیه ایران و سوریه می تواند آتشی را شعله ور سازد که نامش را باید جنگ سوم جهانی گذاشت ادامه این جنگ و زور آزمایی ها عواقب خطرناکی را در دنبال خواهد داشت هر یک از این کشور ها فرصت را مناسب دیده منافع و پایگاه نظامی طرف مقابل را در نقاط مختلف دنیا زیر آتش خواهند گرفت در حال حاضر راه دسترسی نظامی بخاطر ادامه جنگ برای آمریکا و هم‌پیمانان‌اش به سوریه، دریای مدیترانه است که سوریه در شرق آن قرار دارد.
ایالات متحده ناو دونالد کوک را در دریای مدیترانه دارد. موشک‌های کروز روی این ناو می‌توانند اهدافی را در سوریه هر زمان که بخواهند ضربه بزنند.
جنگنده‌های بریتانیایی مستقر در قبرس نیز می‌توانند از چنین حمله‌ای پشتیبانی کنند.فرانسه هم کشتی نظامی آکیتن را در شرق مدیترانه دارد و همین‌طور جنگنده‌های رافائل که در اردن مستقر اند.زیردریایی‌های آمریکا و بریتانیا هم که به موشک‌های هدایت‌پذیر کروز مجهز اند، در منطقه هستند.در همین حال ابرناو جنگی ترومن آمریکا هم دو روز پیش از این حمله از بندری در شرق آمریکا راهی خلیج فارس شده است.
اما فدراتیف روسیه :
فدراتیف روسیه از چندی بدینسو در سوریه پایگاه های نظامی دارد حضور قوت های از ایران و حزب الله لبنان نیز در سوریه فعال اند کشتی های جنگی و ناو های آن کشور در مدیترانه حضور فعال دارند.
یکی از تسلیحات مهمی که طی سال های اخیر بدسترس روسیه قرار دارد و ساخت خود آن کشور است تسلیحات دفاع هوایی آن کشور از انواع مختلف اس 300، اس 400 و اس 500 است. این تسلیحات که برای نابودی اهداف مهم و استراتژیک به کار گرفته می‌شود، برای انهدام هواپیماهای مدرن از توانایی های بالایی برخوردار است. کارشناسان مسائل نظامی هدف قرار دادن موشک‌های بالستیک، جت‌های مافوق صوت، اهداف ثابت و متحرک روی زمین و چندین قابلیت دیگر را ازجمله توانایی‌های این سیستم معرفی کرده اند. بر اساس دیدگاه این کارشناسان، تسلیحات اس 400 سیستم یکپارچه پیشرفته ای است که به‌طور همزمان میتواند 300 هدف را ردیابی کند و آنها را تا 250 مایل از هدف دور کند.
در هر حال کارایی این تسلیحات و سامان آلات دیگر روسی که در مقایسه با نمونه‌های مشابه غربی از توان بالاتر برخوردار است . که روسیه میتواند منافع امریکا را در هر نقطه که بخواهد ضربه بزند .
بعد از حملات امریکا فرانسه و بریتانیا به سوریه و واکنش روسیه و ایران علیه این حملات به عقیده من در شرایط موجود خاورميانه بخصوص سوریه با گستره وسیعی از بحران‌های سیاسی و امنیتی مواجه است و در کوتاه مدت ترسیم آینده ای روشن برای آن خیلی دشوار است، تشدید اختلافات واشنگتن و مسکو در سوریه بویژه پس از حملات روز گذشته آمریکا نیز به بحرانی تر شدن اوضاع دامن زده است، علاوه بر آنکه بسترهای تصاعد بحران بین دو کشور در دیگر مناطق همچون یمن، عراق،افغانستان و حتی در حوزه انرژی نیز وجود دارد. به باور من با در نظرداشت حملات هماهنگ امریکا فرانسه و بریتانیا و عکس العمل روسیه اقدامات نظامی و سیاسی برای حل بحران سوریه، هر احتمالی از جمله جنگ نظامی بین روسیه و این سه کشور در خاک سوریه محتمل بنظر می رسد با در نظرداشت درگیری های لفظی، بعد از این حملات به دمشق صدور بیانیه و حتی گسیل ناوهای جنگی طرفین به سمت منطقه بحرانی سوریه تشدید شده است. مضاف براین، انباشت و تجمیع بحران های زیر خاکستر میان قدرت های منطقه ای از جمله ایران و عربستان نیز زمینه های سرایت جنگ احتمالی ابرقدرت ها به این قدرت ها را محتمل کرده است. با توجه به همین موضوع، بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان نظامی هرگونه رویارویی نظامی احتمالی آمریکا با روسیه در سوریه را موجب شکل گیری يك جنگ گسترده بين‌المللي و آغاز جنگ جهاني دیگر عنوان می کنند.
اما به جزء دلایلی همچون روی کار آمدن ترامپ و جمهوری خواهان جنگ طلب در آمریکا که به بحرانی تر شدن روابط دو کشور علی رغم وعده های اولیه وی برای بهبود روابط با روسیه منجر شده است، سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا وضعیت روابط واشتکتن و مسکو در طی سال های اخیر به این مرحله دشوار و غیرقابل بازگشت رسیده است؟ پرسشی که پاسخ آن را باید در نوع و ماهیت راهبردها و سیاست های دو طرف جستجو کرد.
سیاست خارجي آمریکا در یک دهه اخیر، بویژه در دوره دوم ریاست جمهوری بارک اوباما سیاستی یکپارچه و با اصول ثابت در خاورمیانه نبوده است و در حوزه های مختلف بویژه در عراق و سوریه، افغانستان دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است، موضوعی که در دوره ترامپ نیز ادامه میابد، همچنانکه که حتی متحدان اصلی این کشور در منطقه همچون عربستان و ترکیه نیز در قبال رویکردها و سیاست های آمریکا دچار سردر گمی شده و همین امر باعث بروز اختلافاتی نیز میان آنها و آمریکا در زمینه های مختلف شده است. از جمله اصلی ترین سیاست های متناقض آمریکا در روند تحولات منطقه ای می توان به رویکرد این کشور در موضوع مبارزه با تروریسم در خاورمیانه اشاره کرد. در طی دوره پس از ظهور و بروز داعش در منطقه بویژه در عراق و سوریه، در حالی که کاخ سفید نشانه های در ظاهر از مقابله با این گروه های تروریستی حمایت می کنند، اما در واقع از اقدامات حمایتی عربستان سعودی، قطر ، پاکستان و برخی از کشورهای دیگر در پشتیبانی از تروریست ها هیچ ممانعتی صورت نداده اند. پیگیری چنین سیاست هایی که تنها تحقق منافع ملی آمریکا را مدنظر قرار داده اند روند مبارزه با تروریسم را با چالش های اساسی مواجه کرده و به تبع آن نیز تلاش آمریکا و روسیه برای رسیدن به یک راه حل مشترک در مناطق مختلف از جمله در سوریه را دشوار کرده است.
اما در طرف دیگر نیز، با توجه به آنکه مهمترین ویژگی سياست خارجی مسکو در دوران زمامداری پوتین را مقابله با نفوذ غرب و به ویژه آمریکا در حوزه پیرامونی روسیه و احياي قدرت این کشور بخصوص در افغانستان اوکراین ، سوریه تشکیل داده است، مسکو به هیچ وجه حاضر نیست در برابر اقدامات یک جانبه واشنگتن در حیات خلوت روسیه کوتاه بیاد. این مساله که تا حد زیادی حاصل نگرش و تجربه شخصي ولادیمیر پوتين رئیس جمهور روسیه از تعامل با آمريكاست سبب شده است، تا مسکو نتواند به سیاست های آمریکا در منطقه اعتماد نماید. همچنانکه در مورد سوریه علاوه بر اين ملاحظات، نگرانی‌های مسکو در خصوص گسترش افراط گرایی به داخل روسيه و کشورهای آسياي ميانه و قفقاز، افغانستان باعث شده است تا اولين مداخله جدي نظامي روسيه در دهه هاي اخير در خارج از قلمرو شوروي سابق بعد از جنگ افغانستان صورت بگیرد آن هم علیه حضور داعش در سوریه بنابراین وجود شکاف عمیق در سیاست های مسکو – واشنگتن در افغانستان و خاورمیانه که به تقابل جدی دو کشور بویژه در سوریه در حال حاضر منجر شده است، وضعيت كاملا جديدي است که علاوه بر وارد ساختن آسیب های جدی بر منافع دو کشور می تواند بر بسیاری از ترتیبات آینده منطقه ای بشمول افغانستان نیز تاثیرگذار باشد. در این میان آنچه که با اطمینان می‌توان بیان کرد این است که این وضعیت در کوتاه مدت یا میان مدت تغییر نخواهد کرد و شاید سوریه مقدمه ای برای تغییر ساختارهای قدرت در نظام بین الملل در افغانستان و منطقه باشد. ادامه این زور آزمایی ها برای افغانستان آسیب و خسارات جبران نا پذیری را بوجود می آورد که پیش بینی آن اگر تحقق یابد خیلی پر مخاطره و هولناک است امیدوارم زمامداران افغانستان حساسیت های رویا رویی امریکا و روسیه را عمیقاً درک نموده بیطرفی مثبت و فعال خویش را با این زور آزمایی ها حفظ نماید .
بالا
بازگشت